장음표시 사용
351쪽
notabile pateretur si nem re propter eam bona qua uam alienasse , aut ex tua parte aliquid implesset, violans promissionem peccaret mortaliter , ct ad indemnisationem
teneretur. Sincera autem , dc accepta Prinmissio, eum obliget ex justitia, obligat sub
mortali in materia gravi a quae materia in promissione, duplo , aut etiam juxta multos Doctores, quadruplo maior esse debet, uam in furto, ad mortale peccatum con-ituenduin . Siquidem censetur maior injuria alicui, si ei aureum unum auferatur, quam si eidem tres, aut quatuor , liberali. ter promissi, non solvantur.
AER., 3. Quandonam celset promissio. nis obligatiost R. Multipliciter . r. Dam promistarius promittenti obligationem remittit. Damres promissa facta est illieita , aut imposis bilis. 3. Dam nociva iacta suit , aut inutilis promissario . q. Dum promittens ninuit non ex lare causam principalem , pro pter quam promittit , qucd v. G. non accepit Beneficium, quod a promissario accepisse credebat . I. Ddm ad que promittentis culpa supervenit talis mutatio, aut circumstantia , quae praevideri non potuit; quamque si promittens praevidisset, merito noluisset promittere V. G. si promissarius
sactus est promittentis hollis rapitalis ; spuella , cui prc misit sponsalia , facta sit
meretrix, aut fati corrupta. De Donatione.
UTR. Quid & quoto plex sit donatici
N. Donatio est rei, aut juris aricula gratuita concessio. PraecipuE di. iditur in Dona. tionem inter vivos, ct Donationem eausa - mortis. Per priorem donator in dana litium rei datae dominium transfert: Per posterio. rem donatarius huius rei dominium , non nisi pol mortem donatoris, acquirit. Prior
rescindi non pote a , nisi propter gravem donatarii ingratitudinem, si nempὰ donato. rem gravibus affecerit injuriis, si grave dam. num in illius bona, & personam intulerit,
si at victum neceIssaria eidem denegaverit. P uro donatio inter vivos sola traditione perficitur, qua nondam extante Donatarius ha. bet tantum ius ad rem, dc actionem. in personam donantis , non autem ira in re , dcxompletum.
Um. a. laenam ad vat ditatem Do. nationis conditiones sunt necessariae Ri. Necesse est. l. Ut donator rei, quam fuit dare , dominium , atque administra. tionem habeat a Lege non proli; biram. 1. Ut Donatarius eam recipere pollit. 3. Ueres donata non sit alteri obliga a . q. Ut fiat eum debitis solemnitatibus a iure requi.
sitis, quas apud Iuristas videre licet. D. Testam riis. UIER. r. Quid sit Testamentum, de quae sint ejus species p . Testamentum in genere est quaeliber ultima voluntas , seu dispositio de eo , quos quis post mortem suam vult fieri. Huius quinque sunt species . r. Testamentum strict δlumptum, quod definitur voluntatis Iusta sen. tentia ; idest , cum debitis solemnitatibus, numero scilicet Testium , & Haeredis institutione , de eo quod quis post mortem vult
fieri. r. Codicillus, quo circa Testamentum aliquid explicatur , additur, demitur, aut immutatur. 3. Legatum , quo Testator ex
his, quae larent haeredi , aliquid alteri confert. q. Fideicommissum, quo Testator sui haeredis fidei aliquid committit alteri tribuendum . Donatio mortis causa, de qua mox diximus.
QUAER. I. Utram Testamentum non solemne , idest absque juris solemnitatibus celebratum , valeat tum ad pias , tum ad profanas causas eri. Nonnulli censent Theologi Testa. menta excipi debere a Regula generali statuenti eontractus jure civili irritos nee in soro eonscientiae valerei sed immerito; tum quia Testamenta Principum Legibus non minus subiiciuntur , quim caeteri contractus ; tum quia ratio , propter quam alii contractus non solemnes a Legibus irritan .
tur non minus urget erga Testamenta, qu merga alios contractus e nempe , ut vitentur
fraudes , & servetur similiarum pax , dc Reipublicae tranquill tas. Nec cbstat . l. Quod iuri naturali sit
contrarium, quod homo censeatur, licet moristi proximus , de rebus suis pro libitu suo
disponere non posse ob quarumdam solem nitatum desectum , quas aliquando obseris servare non potest; Res p. enim omnino iuri naturali conser me esse , ut quilibet ju.stis Rei p. Legibus subjiciatur , de pars'desu s bonis non disponat contra Legum statuta in detrimentum boni communis. Nec obstat. I. Tinamentum non solem ne celebratum fuisse absque ulla, vel levissima fraudis suspicione . S quidem suis eii ,
ut fraus adesse potuerit; nec Lex, ut alibi
352쪽
13 Tract. IV. De Virtutibus. & vitili.
eti particularis, sed in generali praesumptio.
ne periculi Daudis. Sreus dicendum est de Testamentis ad pias eausas ; quae licet juris ei vilis solem nitatibus sint deli, tuta , obligant in con seientia , modb omnia lare naturali requisita habrant ; cuia Leges ei viles, si quae sint circa haeelestamenta, nullam vim obtinere M ssunt ad impedienda bona opera in salutem animarum vergentia . Dixi ; si quae sint. nam in Gillieis Legibus mutum est , ut Haeres ab intestato legata in pias causas solvat, qaamvis irritum sit Test meatum . defectu debiti numeri testium . QU.ER. I. Utrum Haeres per fideleom. mila n pollit tuis conscientia haereditatem tradere fideicommissario , quem Leges a successione excludunt R. Negati v δ ob rationem generalem; quia Leges jultae non in soro tant lim exteriori , sed & in loro e sesentiae obligant.
Unde qui per fideicommulam haeredita.
tem , aut legatum accepit filio naturali ,
aut Conjugi , ubi id a Lege vetitum est ,
deserendam I tenetur in conseientia haereditatem , aut legatum deserte haeredibus ab
intestato & Filii, aut Conjuges 1 Lege pro hibiti haee bon, iusta retinere non possunt. De Densito , commotato, O Mosaist. QUER. r. Q uid horum contra tuum
nomine intelligatur R. Deo situm est eontractu3rer afl- qua cumienda aeteri traditur, is ab ast νo M acceptatur. Commodatum est con tr .ctus, quo alicuius rei usu 3 alteri gratuito conreditur svssae ad certam tempus , ante quod repeti non potest . Pretarium dieitur, dum usus concessus quovis tempore est revoca bior . Mandatum est commiso alicu7st rei gratis gereniae facta asteri gratis aeceptanti. QUER. a. Q laenam sint obligationes horum Contractuum N. Depositatius . I. Tenetur rem inimgram restituere. a. Nihil retinere potest pro rei custodia , nisi vi alterius contractus . 3. Non potest rem depositam in tuos ulus
convertere, nee ex ea fructus percipere,
nisi deponens in hoe tacitε , vel exhesseeonsentiat. q. Ad restitutionem tenetur, si gravi ejus culpa res perierit; inis si ex levi, eum aut indemni sationem promisit, aut de pretio pro illius eustodia convenit, aut cum v deponente repetita suit , sed non reddita , fortuito periit , vel deterioris facta fuit conditionis.
Commodatarius. r. Tenetur rem eadem eura, qutim suam, eonservare. L. Non potest uti re ad alium usum, qutim pro quoeommodatur. 3. Tenetur rem prefixo tem pare restituere. q. Si res gravi sua eulpa,
imb de levi eum fit in ejus eommodum aperiit, ad restitutionem tenetur, non autem
si sortuitb; quia tune perit domino suo . Commodans autem , si intempestivἡ Gmmodatam revoeasset, aut rem vitiosam nota
detecto vitio commi asset , ex quo alter damnum incurrisset , ad indemnitationem
Mandatarius tenetur. I. Mandatum fideῶliter asimplere s ita ut mandato malε pe racto, vel non peracto , teneatur Manis dantem indemnisere . nisi tempestivε mandati aeeeptionem revoraverit. a. Non potest Mandantis fines excedere , alioquin damnum inde ortum tenetur sustinere. s. Nullam mereedem ex opera sua gratis promissa a sque injultitia exigere, aut retinere potest ἀMandans autem Mandatarium indemnem reddere tenetur in his, quae oceasione Mandati expendit, de in quibus sortuito damniis
ficatus est . Item tenetur Mandans ratum
habere , quod a Mandatario bona fide, inprudenter gestum est .
De Loeatisis, im conductione. QUER. I. Qita sint Loratio, δ: Core. ductio
R. Loeatio est Contractus, quo res, vetpersona ad usum, vel ad fructum pro pr-tio eonceditur . Conductio vero est contra. Bus, quo merces conceditur pro re, vel perinsona ad usum, mi fructum; quo fit, ut idem contractus , qui ex parte rem loeantis est locatio , sit conductio ex parte rem aec
pientis . Dicitur pro mercese , quae debet esse pecunia ; alioquin non esset loratio-eonductio , sed quilidet alius contractus in-
UTR. a. inamam sint Loratoris obtrugationes M. Eas esse mesti siem . I. Tenetur rex locatae periculum sustinere , eum se ver ejus dominus, nisi aliter eonventum fuerit.
a. Tenetur detegere rei Ioeatae vitia, etiam occulta, quae locatario, seu conductori dam. no esse possent: Imo tenetur rem locatam probare, utrum sit vitiata, sin minus, damona resarcire. 3. Tenetur remittere, vel in intem minuere, agri V. G. loeati pretium, si fortuitb nullus ex eo, vel modi s stucius eoilectus fuerit; nisi tamen ubertas praec
353쪽
dentis , vel subsequentis anni valeat praesentis sterilitatem compensare. q. Non potest domum suam locare Meretricibus, usurariis publieis , eomaedis, Δ: holpitibus cubicula exhibentibus ad chartarum & alearum ludos , quin omnibus eorum peccatis communicet. I. Famulus, qui famulatum tuum locavit Hero, ab ejus servitio absque rationabili eausa , ante tempus definitum ,
discedere non potest ; & si discedat , nihil
ei debetur , imo de damnis ex desertione secutis Herum indemnem servare tenetur; nisi sorte in perieulo mortaliter peccandi per malitiam Heri sui eonstituatur. 6. Aristi sex , qui operas suas locavit, tenetur de pretio restituere, quod plus accepit, quam valent operae impensae. ADNOTATIO.4s
q. parti ris siritum esse domum Aeare meretrie δus, hae autem num. 4. Alicitum assero, vid
ων in eadem non Dermanere sentemia . Ne am
rem puremus tam brevi intervatio sibi ipsi ram radicere s dirandum est quod Ela subint uigitur nitio ina, quam ibi adposuit ad Iicitam red.
aiendam talem Iocastanem s videlicet e si domus in ea parte Ciυisaris pinsa H, ubi a Magis -ribus tolerantur Meretrices C . Ceteroquin quidis rasi Aeatisne generarim sumta probabilius dicendum videatur, 1am ibi fustenter adna Lomus. st aes Comaedos 3 loquitur author noster
secundum Ss. Canonum Sanctiones, atque Pa-σrum Doctrinam , qui rater , tamquam Bamines
perditos, o ad perditionem , tumi , arquae imMnesa eo um professume arios trahentes semper
reputaverunt. De ιis vero, qui cubicula exi&5ent M Mart rum, aliarum ludos , vulgo:
che te n bisoccia referre sussciat, quae s ruit S. Carolus Borromaeus in o. Ecel. Messis. par. q. pag. Nec ii possint abjblvi, qui
sncera resolutione peccata mortalia, & emrum occasiones sugere non statuerunt . . . Occasiones porro illae , quae ex natura sua ad
veccatum inducunt , sunt, si qui aleae , &hujusmodi lusibus indulgent, vel qui domum an hune finem praep atam RPeriuat.
UTR. 3. .aenam sint eonductoris, eu locatarii obligationes t. N. Tenetur. I. Eamdem numero rem in bono statu Iocatori resignare. z. Non Potest rem loratam ante tempus constitu. tum deserere, sicut vicissim nee locator potest a conductore ante tempus repetere , ali,s uterque damna tenetur resarcire . 3. Si conductor ab usu rei locatae impediatur casu sol tuito, cui causam non dedit, , Pea-
si ne solvenda exeulatur; non vero si huie impedimento dederit eausa m. q. Conductoriamuli non potest absque pravi eausa fit. mulum conductum E servitio suo expellere ante tempus definitum a sin autem tenetur totius temporis salarium ipsi retribus re , supposito quod dimissus aliud simile comparare non possit. s. Si quis pro ali. quo opificio conduxit Artificem, qui ignoranter, vel imprudenter laboris sui justum non petiit pretium , tenetur ex jullitia illud augere , ut mox dicetur. De Emptione, Venditione.
GLI AER. I. Quid sit Emptio, de ria ditio
R. Esse Comractum, quo Merae eommuta, tur pro pretio determinato . Merx est om.
nis res vendibilis , seu pretio aestimabilis; ut sunt res omnes mobiles, & immobiles , quae hominum potestati , cte usibus subjacent i item actiones , dc jura , quae pecunia solent comparari . Pretium autem est fecunia , per quod emptio venditio disserta permutatione, qua res datur pro alia re. UTR. 1. Quomodo rei venditae tranaoseratur dominium R. Cum per solum consensum hie conistractus perficiatur; ita ut simul ae duo depretio convenerunt , neuter resilire possit; ubi res determinata vendita fuit, licet nondum fuerit tradita , nec soluta , per istam venditionem fit emptoris, iplique perit, si casu , fortuitbque absque culpa venditoris pereat . Dixi res determinata ; si enim inis determinata sit V. G. Opis una ex pluribus, aut modium non mensuratum eκ acerinuo tritici et Ovis ante eius traditionem, ocmodium ante mensurationem venditori perit , si emptor non sit in eulpa ; quia rem indeterminatam , aut ad mensuram nullus emit; nisi sub hae tacita conditione, si res tradita suerit, vel mensurata, vel ponderata . Porto eum hujusce e tractus justitia in eo sita sit , quod inter mercem, di pretium servetur aequalitas
UiER. a. Quot uplex sit justum precilium Duplex esse iustum pretium: Legale scilicet, quod , Lege aliqua determinatum est r At naturale , seu vulgare , quod Prudenti hominum ae limatione statuitur. Prius in indivisibili postum eii ; unde venditori, dc emptori absque rationabili eausa , illud
augere non licet. Posterius autem aliquam
habet latitudinem; et dividitur in sumismum
354쪽
aeto Tract. IV. De Virtutibus, & Vitiis.
Num seu rigorosum , ultra quod just E al.
tius provehi non potest : medium leu moderatum, ultra quod, vel infra , julld provehi, aut deprimi potest ἔ θ: insimum seu pium, infra quod jus id deprimi non potest:
Ita ut si medium pretium sit centum , in. imum poterit esse nonaginta quinque , ct summum circiter centum, re quinque, iusta prudentum exillimationem . Si quis igi. tur, etiam seclusa fraude , & dolo , eamus vendiderit, aut vilius emerit , quam serat
summum , aut infimum pretium, iuxta comis munem prua ntum existimationem , ad restitutionem tenetur : Circa quod QUIER. 4. Undenam vulsare rerum pretium peti debeat R. I. Illus pretium peti ex variis eir
eum stantiis. t. Ex penuria, vel copia meriscium , emptotum, venditosum, aut pecuniae . a. Propter damnum ex venditione emergens, aut lucrum cessans, aut verum,
atque extraordinarium sortis periculum ;miab ea de re venditor emptorem moneat. 3. Propter modum vendendi , lectula frau-oe , vel dolo , si res veolantur sub halla, in discessu , minutatim, &α
emptoris utilitate, aut venditoris necessita. te; quia alienum commodum, aut necessitas dominio nostro non subjacent. 2. Nec ex praeterito venditoris damno, quos non ex
venditione o itur , sed ex sua culpa, imis prudentia, aut fortuito infortunio ipsi evenit; quia damnum illud, ab ipia venditio.
ne non Oriens , emptor compensare minime tenetur . 3. Nec ex eo quoa praesens numeretur pecunia , vel promittatur tantum ; nisi ab ipsa venditione oriatur damnum emergens, re lucrum cessans , & periculum sortis extraordinarium , pretio aestimabile; quia solutionis expectatio est mutuum , a quo nihil licet recipere. q. Nec ex brevi sutura mercium copia, vel inopia; quia pretium sumi d bet ex praesenti re. rum statum, non autem ex futuro. Unde mercator , qui triticum detulit ad loeum,
ubi adest frumenti inopia potest allatum
vendere juxta praesens commune pretium ;liret certo sciat multos alios mercatores brevi ingentem copiam allaturos esse. Caeteram Famulus , aut Proxeneta , aut
quilibet alius , qui rem pro altero vendendam, aut emendam suscepit, nihil sibi reti. nere potest absque Domini consensu, si rem , aut emerit vilius , aut carius vendiderit,qu,m sperabat, quia nullo titulo id ei deo betur. i. Non ratione mercis venditae, aut pretii exi hibiti, qucrum non est dom in usa. Nee ratione laboris, aut industriae, cumro hac Famulus, & Prox neta mercedem abeant, & teneantur ex ossicio domini ne isgotia, tanquam sua peragere. 3. Nec etiam ex eo quba mercator vel Famulo, vel Proxenetae tanquam sibi noto, dc amico, rem vilius, quam alteri venditisset , vendiderit, aut carius emerit ; qaia non praesumitur merea lorem rem vilius, quam par est, voluisse vendere , aut carius emere .
R. Monopolium est conventio unius ,
tel plurium Mereatorum simul eo pirantium, ut ipsi soli veniant, vel emant merisces eo quo voluerint pretio. Pretium enim, de quo Mercatores convenerunt , vel inisi ustuat est , vel justum quidem , sed sumismum in vendento , & infimum in emen. do ; si primum, evidens est eos contra tuo stitiam peccare; cum aequalitatem in te merces, & pietium non let veni ; si secundum i probabilius est etiam contra justitiam peceare , & ad restitutionem teneri eum abique gravi injuria cogere non possint emisptores ad emei, dum summo pretio, di venditores ad vendendum infimo . Porro Mercatores hane Reipublieae vio: lentiam , atque iniuriam inferunt duplici
modo . I. Dum omnes melces comparant, aut comparatas conservant in aliud tempus, ut dilatione carius divendant. 2. Dum vi, aut fraudibus, ae dolis suis impediunt,n. aliundε merces adveniant. Uter ue m dus illicitus est , atque iniustus , obligati nem restitutionis pariens . Primus ; quia non sola luenditorum paucitas, mercium raritas earitatem inducit ; Ergo eum
eorum adsit eopia , nullum carius venadendi titulum habere possunt. Ab hae tamen injullitia excusaretur Mercator , qui
tempore mellis annonas emeret, carius postea venditutus ; ut sic honestum pro opera sua luerum reportaret, moeci per hoc
earum pretium notabiliter non excresteret.
Secundus modus magis illieitus est, re injustus; quia de Mercatores habent ius meroces suas in Civitatem inserendi, & Civitas easdem merces intra iusti pretii latitudinem emendi. Unde, qui eos hoe jure, vi , aut dolo
privant , ad restitutionem tenentur Itum erga
Communitatem ; tum erga ipsos Mereat res . quibus injustum gravamen inserunt , IER. 6. An venditor teneatur ex j stitia rei vitium emptori occultum detegere . de vicissim emptor venditori indicare mee 'ces esse majoris pretii, quam ipse putri R. Si
355쪽
Diff. II. De Virtutibus, & Vitiis
R. Si vitium sit periculosum, venditor tenetur ex iustitia illud emptoti iMicare, etiam non rogatus ;& hoe lub obligatione non solum eompensandi rei defectum quanti minoris valet, sed etiam damna ex haedeceptione provenientia. Quod si ex h rei vitio nullum emptori perieulum immineat, eoque non obstante, usus rei empto. ri sit conveniens, de hoe venditor non interrogatus non tenetur emptoti illud ma.
nifestare , modo propter ejusinodi vitium detrahat quantum par est de pretio. Qio Aemptorem non absimili ratione ex justitia tenetur rei virtutem, ae praeliantiam sibi notam, venditori ignotam manifestare ; damper hane, iuxta communem existimationem, ejusmodi rei pretium augetur; aut saltem tenetur pretium aequivalens solvere; quia ad huius contractus justitiam om. nino necesse est, ut inter mereem, & pretium semper, di ubique servetur aequalitas.
Excipe tamen ex hae regula; si quis sortὰ
alicujus rei praestantiam, ac virtutem par ticularem cognosceret, communiter huius
artis peritis ignotam ; tune illam posset
emere iuxta communem eorum exillima.
tionem, ex qua sola pretii tultitia desu
QUAR. Tandem. aenam sit vendi. sonis, & emptionis materiae . i. Illicite simul, & invalidε vendi. tur, & emitur quidquid venditoris dominio, de adminiit rati ini minimε subiacet ;cum translatio dominii emptioni,& vendi. tioni sit essentialis ; nec ullus earum rerum , in qua si plenum non habet dominium, alteri transferre valear. Hi ne resolvitur, emptorem, qui etiam bona fidelem alienam a fure emit , eam detinere non Psse, ubi verum ejus agnovit dominum, quo pretium quod persolvit repetere non potest ; nisi sciens alienam esse, eo fine emerit, ut Domino . eui alioquin periisset, redderet. Idem dicendum est de emptioni.
bus initis eum Filiissamilias , Religiosis ,
uxoribus &. c. qui bonorum suorum administrationem non habent.
N. a. IllicitE venditur quidquid in eo porale, vel spirituale proximi detrimentum
vergit. Sie graviter contra caritatem peceant Bibliopolae libros vendentes amatorios, Pictores pingentes, ac vendentes obscaenas tabellas, Caupones vendentes vinum his, quos se se inebriaturos vident.
I. is Licitum est mutuanti aliquid ultra se is tem exigere, si se oblitat ad non reperi tendam sortem usque ad certum tempus .is Ab Alex. VII. I 666. Est a. a. is Usura non est, dum ultra sortem η, is quid exigitur tamquam ex Benevolentia.
is & gratitiidine debitum , sed sol gm si
is exi Satur tamqliam ex iustitia debitum. A Ab Innocentio XL I 6 p. Est 42.3. is Cum numerata tecunia preti or sit nu- is meranda. & nullus sit, qui non maiorisis iaciat pecuniam praesentem, uuam futuis ram, potest creditor aliquid ultra sortem is exigere L mutuatario, & eo titulo abis usura excusari. Ab eodem. Est 4r. . . is Contractus mohatra licitus est etiam is respectu ejusdem personae, & eum emis tractu retrovenditionis praeuth inito, cumia intentione lucri. Ab eodem. Est M.
R. Mutuum , quasi ex meo tuum, est contractas, quo res numero , pandere , ve mensura constans alteri in dominium ,
usum traditur I ea lege; ut nostea similem ejusdem generis, qualitatis fit redditu-νus . Dicitur res numero , pendere D c. id est, quae communiter, vel ad pondus, ut earnes, vel as numerum, ut pecunia, vel ad mensuram, ut triticum traduntur. Domus siquidem, ager, equus &e. quae siet radi non solent, hujus contractus materia non eensentur. Porro haee res a Iuristis fuagibilis vocitatur; quia ratione mutui res una subliituitur pro altera , dc vice illius langitur. Dicitur alteri in dominium, is
usum traditur; ex quo sequitur rem mutuo datam mutuatario perire, & omnes Ductus eiusdem mutuatarii, non mutuantis, esse. Dicitur ea lege; quia mutuum obligat se per , ct generaliter mutuatarium ad relli tuistionem, nisi suris privilegio exeipiatur i siquidem Minores, & Filii familias, qui etiam stquam sui iuris lacti sunt, rem mutua
acceptam, saltem in soro externo, restitueare non tenentur, nisi in quantum lacti sunt ditiores, quia nullus alieno dite: cere debet.
Dixi in soro externo, quia probabilius ethipsos teneri in sero conscientiae. Licet enimi Leges actionem mutuanti denegent, hes S s tamen
356쪽
s, a Tract. IV. De virtutibus, di vitiis.
tamen contractus non irritant. Dicitur postea; idest vel tempore determinato , ante
quod mutuans rem mutuatam repetere non
potest, ct quo finito mutuatarius restituere tenetur, alias damna evenientia resareite; vel si nullum tempus est praefixum, tene. tur restituere quoties a mutuar te, attenta rei natura, interpellabitur. Dicitur similem
ejusdem speciei; tum quia, lichi mutuata.
rhis eamdem rem numero restituere possit, ad id tamen non tenetur vi mutui, per quod mutuum ei commodato, aut locato
differt; tum quia si res diversa sit specie,
iit oleum pro vino, permutatio est, non mutuum. Dicitur qualitatis I ita ut res ea.dem intrinseca bonitate sie praedita, cummiditur, ae cum mutuo suit accepta; ut
vinum vetus pro veteri, non autem n
vum pro veteri. Dixi intrinleea bonitate, non extrinseca. Si enim dolium vini mu tuo acceperis, non teneris vi mutui, juxta vadorem extrinsecum majorem, vel mino. rem illud restituere; modo aequaliter bonum restituas, nisi aliter fuerit conventum; quia dam nihil fuit expressum, taeitἡ een .setur per mutuum conventum fuisse de reddendo modium pro modio, In pecunia vero; nisi aliter suit determinatum, rens eis tur mens eontraheotium fuisse; ut reddere. tur tantumdem quoad valorem, sive in e dem, sive in alia monetae specie .
R. Usuram sumi dupliciter; tum pro luero ex mutuo suscepto, vocaturque faenus, aut avriνium; tum pro ipsomet contractu
usurario; & definitur contractas, go ex mi mutui aliquid ultra sistem exstinis, tam. luam debisum. Dicit ut ex vi mutui; quia i alio justo titulo aliquid exigatur, neminpe pro ter luerum cessans, aut damnum emergens, non est usura, sed indemnitatio. Dicitur ultra sortem ; id est ultra ea pitale mutuo traditum; ut si data suerint i . reeipiantur io . Dicitur aliaula, quodcum. que illud sit pretio aestim adile, vel non,
ita ut mutuatario sit onus, quod alias non haberet . ut molendi in molendino mutuanistis, merces ejus emendi &e. Dicitur extigitur, vel expresso, vel tacitἡ, vel tantum mentaliter. Triplex est enim usurar Rea.
lis re expressa, dam intercedit pactum expressum dandi , vel excipiendi aliquid ultra tortem : Implieita aut palliata; dam sit verbis implieith, aut indite hE ad usuram
indueentibus, vel dam sub aliorum cuntra. ι vum pallio, societate, venditione &c.
cultatur ; ut si O dilatato solutionem, si
ne alio damno, earius vendas: B: Ment Iis, dam mutuando intendis aliquid exenpere, tamquam debitum, intentionem tuam nullo exteriori signo manifestando. Dicitur tamqxam debitum . sive ex justitia, sive ex gratitudine , benevolentia , aut amieitia , ut definivit In n. XI. prop. qti modo vera obligatione habeatur plus quam datum est. Dixi vera obligatione; si enim aliquid non exactum recipitur ex mera mutuatarii Iuberalitate, non est usura; quia si id ab alio reeipi potest; cur non ab eo, qui beneficium contulit
ER. 3. Quo jure prohibita sit usu,
rae'. Omni iure ; divino stilicet, hum no , tum canonico, tum civili, & etiam
i. Iure Divino prohibetur usura , seriis plum est enim Levit. 1s. Pecuniam tuam non dabis ad usuram a &. Exod. 22. Vest uris opprimes 'putam meum. Et Luci ει Mutuum date, nibu inde oeνantes. Et eon. stat ex Lat. Cone. sub Leon. X. verum hoc
esse Christi Dom. praecept n mi Quod si legatur in Deuter. 23. 2son samerabis fratν, tuo ad usuram , sed alieno; dicendum est de mandato Domini permitium Disse Iudaeis ab alienis, tamquam ab inimicis, usitaram accipere, sicut permisit ab AEgyptiis
a Iare ei vili prohibetur usura, Teste D. Aug. Epist. ad Macel. Quid diram , i quit, de usuris ; quas etiam ipsa Leger, o
Iudires reddi iubent quatenus scilicet male partas. In Gallia autem saepius prohibitae sunt a Constitutionibus Philip. lv. an. I ii. Phili p. v I. isqv. Frane. I. Carol.
ram non solum juri naturali, sed etiam Diis vino , dc canonico contrariam , ipsique Rei p. ae privatis hominibus perniciolam esse. QIod si nonnullae Leges usuras mois
deratas concedere videantur ; respondendum est eum D. Thom. a. a. q. 78. Ast. I. me ram esse, ad majus malum vitandum, tolerantiam, non autem veram, ae propri dictam eoneessionem, aut saeuitatem.
Iure Canonico . ut eatet ex multis Sum. Ponti fieum, & Coneiliorum Decretis: Later. sub Leo. X. item Lateri sub Alexand. IlI. Lugdunen. sub Gregor. X. vlen. sub Clement. V. dc caeteris, usurais rios publicos Laicos excommunieantibus .& Clericos suspendentibus f quae tamen censurae latae non sunt, sed ferendae senistentiae. q. IM
357쪽
Diff. II. De virtutibus, & Vitiis δα. 323
tem exigeruli, ut mox dicetur ; si nul/lum damum emergat, nullus titu 4. Iure naturali. t. Q ita non servatur aequalitas, cum plus accipiatur, quam detur. 2. Quia unum di idem, semel & ite. rdin venditur,. nempe centum V. gr. pro centum ; di iterum idem centum pro au. Auario. 3. Quia mutuans, quod suum non est, vendit I nemra usum iuris rei mutuarae, sui in pecunia, re aliis usu consumptibilibus a dominio ipsiusmet rei minime distinguitur. Unde usura ab ipsumet furto non distinguitur , de Ezechiel 18. Non
minus ad nsuram dantem, ἐγ ampsius aecipientem , quIm rapinas rapientem a vita aeterna excludit: Imo D. Ambros. lib. de Tobia dicit : Nihil faeneratoribus iniquius esse, qui lucra sua aliena damna arbitran
QUIER. q. Quinam sint praetensi tituli
aliquid ultra sortem exiondi M. Usurarios varios ad suam iniquitatem palliandam adinvenire titulos, quos hie bro
viter refellere necesse est. . Non ratione usus rei mutuatae, ut mox
dictum est; quia iniquum est aliquid accipere pro usu rei non suae: Excipe tamen, si de usu ageretur extraordinario; ut si quis pecuniam suam in ordine ad ollentationemel atri, aliquid pro tali usu suscipere posset; quia tunc pecuniae suae, si ut sit in vero mirtuo, Dominium non transerret. 2. Non ratione temporis ad solutionem concessi ; tum quia tempus est omnibus commune, nec est proprium mutuanti; quo
sit, ut si quid usurarius susciperet pro tem pore , susciperet aliquid ex re non sua Itum quia tempus quod conceditur est in. trinsecum mutuo; quod non nisi pro ali.
. 3. Nan ex eo quia d praesens pecunia plurius valeat, quam ablens de futura ; quia de se pluris non valet Ised tani sim per accidens, omnino ab ipso mutuante independens; ex quo eon equenter'nullum sulcipere potest emolumentum. q. Non ex utilitate, vel commoditate, quam inde iuscipit mutuatarius; quia haec propriE ab ipsa non oritur pecunia , de se non fruch. sera, sed ex mutuat alii industria; ideoque si mutuans inde fructum perciperet, meteret ubi non seminasset. . Non ex labore pecuniam numerandi; cum labor iste uvituo sit intrinsecus. 6. Non e κ' dissicultate sortem recuperandi; quia si hoe esset, plus exigi posset a paupere, quam a divite, quod omnino absurdum est o Deinde si ex dissicultate damnum emergat ἱ tune adest tiIulus sor.
. Non ex eo quod mutuans sua priveo tur pecunia; quia id mutuo est essentiale.. S. Non ex Fideiussione, per quam quis alienam obligationem in se suscip t;.quia Fi jussio est actus amiculae, nullo pretio aestimabilis.
cam gavis, omnibus Italiae Episcopis dis ctam, in p. vix pervenit , in qua quinam sit, . esse debeat circa Uurarum materiam Catholicorum sensur, clara a cernit. Isti us Episto meminis in P. de Syn. lib. Io. cap. q. v. i Et quoniam ad furentiar aut gurii m'r m git, m. Ussique eonfiasilien far multum tanti diuintimis vetia ransirie possunt, ea libemer'rra scribisnur. Cum igitur dularisiserit Authoro m
initentes motaerarum Merrem ex mutuo a Divia
tibus , Ne tiararibus , adversari e muni , - Modinis Cathesicae doctrinae, hinci ver aviis. - HAm , quoniam tot mmmis rum os in eo irmationem traditae Distia retulerat Pontis x A ritare, O arguis mentis minivi perimiti praedinam exsicam is opinι-- de Iucro ex murtio a Divitibus,, Wquirendo non nulli hertim refricare nonis dubitarunt. propterea nos ad Petri ci&d is erecti, ne Catholicae Doctrinae oritas , cui
se depositum m as est acbristo, concreditum, hacis ere ris labe faedaretur , viris ad Italiae Dia, , Enc licis Litreris sis die prima N
is umbris r74s. , bee inter caetera declara Lis mus et Primos omne iuretim ex intitura ratisuris mμtui, D raritim, edi illicitam eser Secun-- οἰ ad ustieae lissem prioandam nullum a
is possint quando ne adii tittib. De aDnt, for Θis concurrere, ipsi murMo exinus se, e qugur se iusta oriatur eatis ahquid iatra fortem exis mutuo debitam re senia; attam v fallo, eris temerὸ a firmari dixistit , si misi rituloris fmper reperiri, ae ubique praesto ep. iratitis illorum rarisne quatiescuma te pecunia , fruis mentum , aliudve id generis astui eritquam S s 1 cr
358쪽
324 Tract. IV. De Virtutibus , & Vitiis
is ereditur, reces semper liceat ausarium modeis D ratum, Mora sortem integram , salvamq-
is recipere. Alia praeterea misim- , ineae in se contractibus servanda commendavimus, quaeri in Episcopales laniaos inseri poterum , nes, Gurae macula inficiantur; sicut υUrie .s iuri praefatis noseis litteris, quae sunt in ordineri r 47. Bullarii nostri T. I. quasque nuperviam mὸ Meia sim es inmentaris i stravit Daniel ,, Concina ordinis Predicataeum Theologus . is
CVRR. Quinam sint veri, ae legitimi tituli aliquid ultra sortem exigendi
Tres posse numerari, modo bene explicentur: damnum emergens, lucrum cesistans, di perieulum sortis.
r. Damnum emergens est detrimentum, quod patitur creditor ratione mutui: v. uod desectu pecuniae cogatur res suas vi ios vendere, aut sbi necessarias caritis emere, aliis creditoribus annuos redditus solvere, aedificii, quod reparare non potest, ruinam sustinere, &e. Hune titulum legiti. mum esse probatur ; quia postulat aequitas, ut si tibi mutuando laetam expensas, easdem solvere satagas, & indemnitati meae
consulas; ut undequaque servetur aequali. eas. Conditiones tamen quatuor requiruntur ad istius tituli validitatem . i. inaddipsum mei mutuum vera sit causa dare ni emergentis, saltem verisimiliter ex ipso immineniis. Si enim ex alia causa criatur, in.
justum est planε ab ipso compensationem
exigere. a. Quod summa , quae exigitur non sit major damno emergente, alias ncnservaretur aequilitas. 3. Quos mutuans de damno ex mutuo sibi verisimiliter imminente praemoneat mutuatarium; ut ab alio, qui abique damno sibi mutuare posset, m
tuum , si libuerit, postulet & aecipiat quia hae si bertate absque injustitia proari
non potest. Quod mutuans Mutuata. rium non cogat, ut seeum paciscatur de certo pretio pro damni periculo ; sed ab eo tantummiab exigat damni obventuri indemnirationem , et ira quam nihil jusu exigere potest. Θω si veto Mutuatarius
eventum expectare nolit, tune cum ipso
paeisei licet, modo id candide, ae bona ita fiat.
a. Lucrum cessans, alius est, aliquid supra sortem exigendi, legitimus titulus ; quia perinde est , conlecutione alieujus rei impediri, ae ipsam perdere: utrumque pretiis est aestimabile, nee minus intullum est, ut
aliquo privatus sim honesto luero, ut tibi praestem lseseium, qu m si tibi benesiaciendo aliquid iustε comparatum amitte. rem. Requiruntur tamen sequentes ecndiistiones. r. Quod mutuans admoneat M tuatarium de lucro cessante, l. bereque contentiat auctarium solvere, ratic ne lucri ceu fantis , ut mox dictum est de dareno eae eringente. 3. Quod mutuum veta sit eausa lucri cessantis. Unde si luetum ex pecunia
speratum sit tantum possibile, sive quia occasio lucrandi non e it praesens , sive quia
mutuans eam ad luctum faciendum ploxime non de ilinavit, sive quia hanc , cuniam alio modo, aliave industria ad lucrum applicare non potest , tune proi Ius1utilis eli ex lucro cessante titulus; quia iune lucrum non cessat mutuanti ratione
mutui; sed quia vel non vult, vel non potest com E pecuniam ad lucrum ain Plicare. . 3. Quod in compensatione Iucri cenantis , dc sperati dedueantur expensae faciendae , di pericula incurrenda; cum munus valeat lucrum absens, qutim praesens. q. Quod lucri cessantis compensatio non exigatur statim ab initio mutuationis. ut si quis centum mutuando, statim decem sub lueti cessimila periculo ex his retine rei, α se de facto nonaginta tantam mutuaret; ide 'e post hae centum exigendo
manifestam injustitiam committeret, cum minus lucrum ex nonaginta, quam ex cen tum sperare , di exigere deberet .
3. Perieulum sortis amittendae duplex est. 3. mmune & ordinarium, quod αεb omni mutuo est inseparabile. Particulare & extraordinarium, quod ab ipso separari potest, ct de facto separatur pers dejussionem, pignus, vel hypothecam : &tale censetur esse, dum pecunia mutuo tra
ditur litigioso, prodigo, naviganti in mari periculoso, deferenti merces per hostium eastra, ct eas gabellatiis non denuncianti,&c. Certum est apud omnes, periculum sortis amittendae eommune di ordinarium non esse titulum legitimum aliquid ultra sortem suscipiendi; tum quia omni mutuo est intrinsecum; tum quia plus liceret 1 pauperibus, qu m a divitibus exigere, eo tra exeressam, ac saepius inculcatam Script rae inhibitionem; tum quia nulla unquam fimi posset usura. cum nullum bonum ab e periculo posse esse immune, a d perieulum extraordinatium; licet
speeulative spectatum, legitimus sit aliquid
ultra sortem exigendi titulus, cum a mutuo sit separabile, ae pretio aestimabile. , vix unquam realiter admitti potest; quia vix
359쪽
vix unquam servantur requisitae conditi nes. I. Quei 'Mutuatarius Fidejussorem, aut Pignus, nee dederit, nec obtulerit. Σ. Quod desectu Fidejussoris, aut Pignoris mu- uans rei periculum in se suscipiat, ita ut si pereat, sibi ipsi pereat, nec mutuata ius similem teneat ut ei restituere . 3. Quod
mutuans non cogat mutuatarium, ut ipsum pro Fide julsore suscipiat, alioquin mu . tuum non daturus, ut libe praetenso titulo aliquid ultra sortem exigat. q. Quod non plus exigat, qutim pollulat gravitas perieuisti, di quam ipsemet alteri daret ad sese hsimili periculo redimendum. s. Demamqubs absit omnino intentio lucrandi ex mu . tuo, quae conditio semper, dc ubique, de erga omnes titulos necessaria est; quaeque, si desit, ut plerumque eontingit, in his,
qui numquam mutuarent, si lucrum ex mutuo non sperarent; mentalis erit,dc peccaminosa utura.
. QVSR. 6. Uirlim , seelusis omnibus his
titulis, aliqua possit esse usura licitat R. Praeter usuram lucra tollam, quae abs que iitulo legitimo suscipitur, α compeniatoriam, quae propter jullum interesse exi.
gitur: alia dieitur poenalis ; dum scilicet
mutuans , dc mutuatarius conveniunt inter
te, quod ille talem solvet pecuniam, si in
mora sit mutuum restituendi tempore asti. gnato. Hane uturam licitam esse, concurrentibus nonnullis conditionibus , censent omnes Doctores; eum jus naturale, ac civile omnibns hominibus , etiam privatis, permittant, ut in eontrahendo onera sibi invicem imponant, ad fidelitatem utrobique servandam. Conditiones autem necessariae sunt sequentes. r. Quod poena eandidὸ, &bona fide fit apposita, non ut suscipiatur lv. erum ex mutuo, sed ut debitum determinato tempore solvatur, ad damnum verisi. militer eventurum vitandum. 2. abd mo. ra sit culpabilis , ae notabilis, iuxta viri prudentis, ac timorati iudicium. 3. Quod mulcta sit moderata. de culpae proportionata. q. Quμ qui deficit in media solutionis
Parte medietatem tantum poenae subeat. Porro licet poenam conventionalem sobvere.non teneatur mutuatarius, nisi dum eam mutuator exigit, ad id tamen teneturm eonscientia, ante quamlibet Iudicis sen
QUAER. 7. An usurarii veia fiant usurarum Domini tia. Negative r. alia licti mu uatarius
voluntari E tradere videatur auctarium mutuanti; non tamen intendit in illud plus
juris concedere, quIm de iacto habeat; ideo eum nullum sit , parte rei nullum ei co ceditur. a. Quia omnis contractus usti rarius ex legibus est irritus, proindeque ad Dominii translationem insuisiciens . Quia nuda traditio . citra titulum , Dominium minimhitransfert; atqui ibi nullus est titu. Ius, nee donationis , cum auctarium , ut supponitur, gratis non detur . nec emptio nis, nee venditionis. Ergo &e. Hine eonis eluditur non solum iure eanon leo, di ei vi. li, ut eoneedunt omnes, sed de iure naturali usurarios, eorum heredes , dc cooperatores; ni miram Pro κenetae, Ministri, Factores, procuratores, Notarii dcci in sto. lidum ad restitutionem usurarum districte teneri. UTR. 8. Utrlim usurarius mentalis ad relii tutionem teneatur R. Ad restitutionem teneri, si mutuata. rius auginentum dederit , tamquam debutum , non ex mera gratitudine , dc pura liberalitate, quoquomodo mutuans illud ataeeperit, vel tamquam donum , vel tam is quam debitum. Ratio est; quia eum non adsit titulus gratuitae donationis, nulla omisianci adesse eensetur; sicque dominiam mvis tuanti non fuit translatum. In dubio autem, utram auctarium datum suetit liberaliter, Vel non , tutior pars est elige
QUIER. a. iid, dc quot uplex sit Cambium
R. Cambium est Preuniae permutatio cum altera pecunia eampsori Derosa. Di viditur in schum, & reale. Cambium fictum, quod steum dicitur, qu a humorem seu titulum non habet , elt illud quod Cambit imaginem praefeseri, estque verum mutuum pallia lum; quia nee datur pecunia praetens pro praesenti, nec praesens pro distanti, set datur simpliciter pecunia posthae eum luero absque titulo recipienda . Hoe Cambium tam 3uam veram usuram damnavit Sanctus Pius v. in Bulla quae incipit . In ea ora nostra. Cambium reale sevi verum elt illud, in quo revera pecunia praesens . eum praesenti , vel praesens cum distanti permutatur . Reale autem eambium subdividitur in minutum, locale, dc temporale. M mutum est permutatio pecuniae majoris valoris cum alia minoris, vel e eontra; re in eodem loco facta. L cale seu per litteras eli mutatio pecuniae
360쪽
Tract. IV. De Virtutibus, 3c Vitiis.
praesentis eum distatui ; Ut dum Campsordat pecuniam Lugduni, ut eam h Campsario recipiat Palisiis ; vel dum Camplarias
Pecuniam numerat Lugduni . ut eam reci
piat , Camplare inrisiis . Temporale seu ad eertum tempus elt illud , quo datur pecunia hodie π. g. centum , ut intra tres haut quatuor menses recipiantur centum &GO. ADNOTATIO Q.
. Non intiti erat lis anere aliud eambii Quur, Obliquum vocant ; ad patiandas u ras a subasis a w ur hominibus adiuυentum. Ombrum istud sie Eboribitur a Benedicto XIV. de syn. lik lo. e. s. n. S. seqq. Cc. alia is captiosa a et euta est species eambii , quisis vocavi obliquum. Titius indis m milli au. ,, reis , mutuor rex stetit a Cajo , qui eum couis fumeris negotiari . O n gotiatione pecuniam suam arigere, renuit in tore 'tioni Titii, B AE quo ratio- mutui uuia exigere potes: quia is vero Titius Caium urgere non celsat , res im, , ter eos in hune modum eo Onitur a Titi is mutuos accipit a Caio praeuictor mille aureos, is neque nuutui causa quidquam se Cato solutu-ν, rum promittis 2 ut tamen Caio damnum re ,, peudat , quaae ex dato moutio subit, ιν ei fa- , , cultatem , aequi lentem pecunLe summam ,
is siue a semetipso , με ab alio per eambitis c tractum , aeeipiendi ; eamque ad negatimis risnem desinaus, simulque Titius se obi go,, uis solvencium Caio , donec ei mutuum resti- ,, tuac , quidquid ratiρne eambit impenuit, aut ,, impendere deberet, δε praeanctos miue aureos ,, a Cam fore accepisset o Quanaoque etiam ir,, semet Titius mutuaturitis sumit sibi onus,, Cambii , negotiandi tantam pecuni e fummam
is quautam mutuam accepit a Cato, tu commodram
, tamen , m utilitarem eiusdem Cati, cui quo. ri tannis silvit quantum ex eambiis iueratur , ,, aut tureari et, donee ei m aum restituet. se si primo moclo res peragatue , peninet ala Caium mutuantem 'obare , eambit litteras re-
, vera a se 1ransmissas , seu mitio aureas sese fuisse per cambium ab atio usuistim . feci si , Titius mutuinarius , onus in se suscepit sum. is mam , et aequivalentem , quam a Caio mu- , , tuum accepit , eambiis actiυis negotia di ;,, νμης , aut fletis promissis , aut non I si tria ,, mum , CMus creditor iusta percipit fructus , is seu pecunia arcessones a eambiis productar :,, si Iecu um , quamυis tune nihil ex eambiis ,, conseqNatur, o dem tamen fructus a Titio rem quivis titulo ejus quod interest, seu damni is quod subit , ex eo quis Titius issemne tali-- gationi non satisfecerit , iuxta derisionem 329. D Romanae Rotae . Et quia his pos Hor modus
, securiorem reddit mutuantem , eui duplicemis verit viam ad consequendum auctarium mu- usitae pecuuia , hae de ea a fretuentius M.
is hibetur. Plaemissa hae cambit Obliqui πο- tione , quam maebet cardia. de Mea lib. ς-
is tit. de cams. in sum. p. a. n. i6., faelis ess,, suspicari praedictas involutas ambages esse unia ,, es excogitatas ad miliandam usuram, qme nisi hilominus non satis occultatur , mreis ari,, Me verτὸ se prodit , eum contractus secundi, , ex recensitis modis initur . auid enim abs
,, dius , quid incredibilius 'ri potest , quum', , quod Titius indigens milia aureir , quos mώ- ,, tuor acciρis a Caio , totidem satim habeat ,, paratos ad nunesinas transmittendos, atque in ,, actiυa eambia erorandos in mutuamιs Cati,, utilitatem λ Et nihι ominus non desunt Arect ,, res , qui pro eius rodi Ombisrum tuenda tua ,, sitia decertant , inter quos Carin. de Lucais . . . . Verum, quidquιὰ sit de foro externo ,
is in quo fortasse res gesta praesumitur , sicuti in ,, eontractus pipulatione deferibitur , in fora imis men interno, ubi sola Dectatur veritas, si ps
is euuia accepto mutuo respondens , neque a m
,, tuante, neque AE --rario iuxta praedictasse diυresar pactiones , fuerit aes nandinas trans,, mιssa, seu in cambia activa erogara , n ς Π-- , , quam in alterutrius animo fuit eam ad num, , inas transmittere , fra in eambia erogare ς,, minimὸ dubitaudum es, eambium esse illita- ,, tum , tirpe , C urarium , ac propterea asi Chrisiana Republiea prorsus eliminandum H iue is Cam o obliquo, quod quidem no infe nens esse , maximὰ apud mereatores an L.
QUIER. 3. Quale Cambium , dc qu modo sit licitum
M. Licitum esse eampis is ossicium, tum circa locale , tum circa minutum cambium , exercitum ἔ ratio est; quia illud plus quod accipitur ii eampsoribus non accipitur I tione pecuniae, quae de se eit invendibilis pled ratione periculi, vel industriae, vel interesse ; ut subveniatur salariis Ministrorum , locationi domorum , ct aliis exem- sis. Cavendum est tamen , nὸ plus exigatur , quam quod justum reputatur inter Camplores timoratos, vel quod a viris prudentibus. aut , Republiea fuit laxatum. Campsor autem particularis, qui talis non est ex ossieto , luetum ex cambio reporta re iuste non potest , nisi ratione lucri cessantis , aut damni emergentis , aut forsan ratione utilitatis, aut commoditatis , qu fortassis ipsemet privatur . hane aut illant ibi, vel alibi numerando pecuniam; aut demum ratione perieuli non ficti , sed veri ., quod ineurrit in translatione pecuniae de Regno in Regnum , vel de Provincia in Provinciam , quae eum rarissime contingant erga Campiorem particularem , dicendum est luerum ex hoe cambio reportatum , ut pluri.