장음표시 사용
91쪽
K6 Q Tract. I. De Actibus humanis c
sa ram bonitatem offer dant aut offenderint ; nec enim qui verebatur omnia opera
sua, Beatus Iob vir erat scrupulosus, sed
timoratus. Item nee dicendi sunt scrupulosi Pharilaei eoeei, exeolantes eulicem, eamelum
autem deglutientes, qui in levibus dubii anxii, sed in gravioribus lati, dum ad mentis serenitatem redeunt, superbos, elatos, inobedientes, mendaces, detractores, calumniatores , contumeliosos , contentiolos ,
dici sese exhibent. Hi eotias nefandi, insani, re vecordes pessimi, quam serupulms sunt nuncupand .i Verus scrupulosus is est, qui verε timens Deum, re salutis suae sollicitus, de rebus tanquam ineertis angitur, quae ab omnibus timoratis tanqu m certa jud antur ; qui sapientum consilio ae iudicio, non nisi eum timore & anxietate aequiescit; qui in eo-gitationibus suis implicatus frequenter judicia sua mutat, nune in unam partem, nunc
in alteram fluctuans, quin ullam de iudiciorum suorum varietate rationabilem rausam proferre valeat. His notatis.
Dico I. Contra eonscientiam ex scrupulis ortam, nisi prius error deponatur, age. re non licet. Prob. Non licet agere eontra eonscien
tiam practicε erroneam, aut dubiam ; sed quilibet sibi efformare potest talem conscientiam, sive gravioribus, sive levibus rationibus, sive cum fundamento, sive absque fundamento; Ergo non potest agere contra illam; observandum est utri im haee
conscientia se efformata verum sit judietum, aut verum dubium, in quo nee Consessa.
xius scrupulosi, nee ip emet serupulosus sa-cilε fidem debet adhibere. Dico II. Serupulosus nedum potest, sed
re plerumque suo peccato tenetur , contra scrupulos agere, iplasque aspernari di negligere P . r. Pars. mia lieet agere contra conscientiam improbabilem: Conscientia autem, quae vanis & sutilibus rationibus in . nititur , est conscientia improbabilis, . aut potius vera conscientia non est, sed timordi apprehensio mali, ubi non adest; quo timore non obstante, judietum practicum de licitate actionis perseverat, rationibus tum ἰntrinsecis, tum extrinsecis; id est resolutione prudentis Consessarii. P b. a. Pars i. Quia anima vanis inhae. rens serupulis, interna paee spiritualique
gaudio privatur, quae ad virtutis argumen.
tum plurimum conserunt; & gravibus ten
lationibus desperationis infidelitatis, sese
committit. 3. Quia scrupulos, anxietatibus suis nimium intenti, saepisis officia sua ne-ligunt, de aliis vitiis hine inde irrepentiisus Doena laxant. 3. Quia serupulis suis agitati, ad munia sua obeunda contra ob dientiam impotentes effieiuntur; quae omnia, si simi voluntaria, maximi ob sertinaciam proprio judicio nimium adhaerendi, quandoque possunt fieri mortalia. QUAER. r. .ae sint serupulorum musae' Reis. Frequentiores causae sunt seque tes. I. Daemonis calliditas, qui jugum Dei suave licet, aggravare studet ut illud perinitus excutere serupulosis persuadeat. 2. Deus ipsemet permittens eonseientiam angi scrupulis, ut purior hac probatione evadat.
3. Ignorantia & desectus judicii, bonum
inter & malum, clare discernere non Va lentis. q. Frigidum melancolicum , atque formidolosum temperamentum. . Plerum. que superbia occulta , amor proprius, &mentis obstinatio.
Udin. 1. Quae sint serupulorum re
media λR6, Multa assignati . se serupulosum
agnoscere; Multi enim Daemonis arte α -re proprio delusi, quandoque eum alio rum contemptu , timoratae conscientiae. se credunt, eam sint tantummodo inaniter scrupulosi; quae tamen toto ecelo differunt. a. Persuasum habere statum hune saluti periculosum esse, ob supra allatas rationes; sicque teneti in conseientia serupulos de ponere. s. Prudentis & decti viti directionisele committere, cujus decisiones sequantur cum omni humilitate ae simplicitate . q.
Contra serupulos agere , eos contemnere,
nee adversus ipsos inaniter disceptare. Nunquam existimare actionem non esse debite lactam, meratum commissum, &non consessum nisi serupuloso Meci sit comperintum , ut de hoc iuramentum praestare posset . 6. Sentire de Domino in bonitate pvuia, justus licet, non tamen severus est litigator & exactor , sed Rex pacificus ae benignus Dominus.
PRobabile in latiori sinisseatione . idem
est ae apriciatione dignum , di in hoclensu compretiendit etiam quidquid T
scientiam, re fidem nobis innotescit. ctiori autem sensu sumitur pro eo. quod
92쪽
verismae est, quamvis non sit cert verum. Et hoc dicitur l. De objecto, quod probabiliter cognoscitur. 2. De cognitione, quae attingit illud objectum. 3. De mora eo quo innititur illa eopnitio. q. De intellectu cognitionem eliciente.
Opinio probabilis in strictiori sensu ea est , qvs talem praesesert veritatis apparentiam, ut digna sit assensu prudenti: seu,
quae nititur fundamento , quod, omnibus
ossicienter perpensis, ad assensum impellat virum probum, nullo affectu tuae cupatum ; quamvis nota sne sormidine saltem radicali, ne opinio opposita sit vera. D Iti. I. Omnibus subfeienter pirpensis. Nec enim prudenter agit, qui leviter, Ac absqueeκamine ad assensum se determinat. Dixi. a. Viram probum nullo affectu praeoccupa
rum ; Siquidem risaepE contingit cordis
praeoccupationem ita judicium pervertere,
ut probabilissimum improbabile, Et improbabile probabilissimum p. aeoccupato animo appareat. D.xi . 3. Quamvis non Meformiaiise saltem radieali. Queita licet Opi nantis intellectus uni parti contradictionis
assentiendo eam affirmet esse veram; cum tamen assentiendi medium non sit demonstrativum, necesse est, ut agnoscat non re.
Pu Mare . qubd sit falsa; ac proinde aliqua sit in tali assensu radix formidinis. Multi satiε sumitur probabilitas opinionis,
intrinsech nimirum,. α extrinsece . Intrinsech lumitur h motivis seu rationibus eam suadentibus : Extrinsecε vero ei doctrina, ct pietate eorum , qui hane opinionem amplexi sunt. Item probabilitas opinionis sumitur; vel absolute, & simpliciter, quando communiter se habetur inter sapientes; vel respective ad operantem, cui videtur probabilis. Nam quod probabile est uni, videtur quandoque improbabile alteri non tam perspicacis ingenii. insuper opinio est probabilis ; vel speculative tantum, dum agitur de re facienda in generei' vel pra.
clice , dum de re aliqua particulari hie &nunc facienda agitur; ut dictum est de
Sp. nio aliqua vel magnam probabilitatem habet, vel tenuem, seu nullam. Prima ea est , quam superilis deseripsimus , quae tot tantisque innititur rationibus, dc auctoritatibus, ut ad assensum quemlibet prudentem virum determinet ; & haee so. la in vero, proptici, ae legitimo sentu di. gna est, quae probabilis dieatur. Secunda ea eli, eujus rationes, licet non ab omni.bus respuantur, communiter tamen despiIU. JDraI. T. L
ciuntur; ita ut probabilitas illa pro nihilo
reputetur: parum enim in qualibet materia perinde se habet, ac nihil, unde improbabilis dieitur. Inter opiniones certo probabiles alia dicitur probabilior altera, cujus nem se rationes, oc auctoritates praeponderant rationibus, oc auctoritatibus partis oppositae: alia dicitur miniis probabilis altera, cujus rationes, ec auctoritates minus ponderant: ultima tandem aeque probabilis, cuius ratio. nes ejusdem sunt ponderis, ac ejua contra
Opinio vel est tuta, vel tutior, vel mi niis tuta. Tuta dicitur ea, quam qui sequitur non peceat, nec ad lemitas vitii declinat : Tutior, quae magis a peccandi periculo recedit; Minos tuta, quae minus recedit . Illa magis favet legi , ista magis libertati. Opinio tutior potest esse mineis probabilis, imb , de improbabilis: v. gr.
Opinio, quae doceret non esse licitum a ei pere aliquid ultra sortem sub quolibet titulo . Qui nihil unquam aeeiperet, tutiorem profecto tequeretur; sed non proba. biliorem. E convella minus tuta probabilior , dc omnino certa esse potest ; ut in allato exemplo, qui sub legitimo titulo ali. qu d ultra sortem accrpit , non tutioiem , 'lea probabiliorem sequitur. Ut motivum opinionis ad assensum probabilem , et prudentem valeat impellere,
requiritur . I. Ut nitatur aliqua lolida ratione , licet non evidenter convincente , quae tamen nulli alteri velitati exploratae, de fidem plenam facienti ad vel setur. I. Ut haec opinio 1 majoris notae The
logis communiter non damnetur . 3. Ut nullatenus contraire appareat Summurum
Pontificum Decretis, Sacris Canonibus, exinpresso Scripturae Texiui, principiis Fidei, de communi Fidelium existimationi. Q arum. si vel una eκ his conditionibus desit, opianio erit improbabilis, dc explodenda, tamquam in praxi non iuta. His expositis Non una duntaxat, sed triplex exoritur
quaestio , juxta respectum triplicem , sub quo spectari potest opinio probabilis, quaelibertati favet. vel enim spectatur in concursu alterius, quae minorem obtinet pro bab .litatem, vel in conculsu oppositae, quae
aequali donatur probabilitate ; vel demum in concurtu alterius, quae probabilior et t.
93쪽
Ordna Beeat sequi opinionem probabilem, quae favet libertaIi, in concursu pro
babimoris, quae favet legi frior. T T Ie quaestionem procedere de ali.
L 1, adimplendo praecepto, aut
de vitando peccandi periculo. Nam con . veniunt omnes , quod in aliis materiis, quae v. g. ad valorem Sacramenti, & adjacturam bonorum alienorum, inter probabiles opiniones, probabiliorem & tutiorem sequi teneamur; imb, in quibusdam aliis minus probabilem sequi possitinus. Dum quis V. g. probabilius dubitat de te vocatione cuju eam privilegii sibi olim eoneessi; hoc non obstante ipso gaudere potest , donec revoca tum fuisse eerto sibi constet. Hoc notato
riis te qui non licet minus probabilem pro libertate, relicta probabiliori pro lege.
Probatuν ex Seriptura. I. Eorum Textuum auctoritate, ubi statuitur quemlibet ex eo quod secutus fuerit, vel ton lecutus propriae conscientiae suae judicium. absolvendum, vel damnandum su-re. Ut Rom. a. ostendant opus Iegis scriptum in eordebus suis, testimonium red. deni e Ilis conscientia ipsorum, D' inter se invicem e gitationibus accubantibus, aut etiam die ruent bus in die eum iudieabit Deus eceuha bominum. Et Rom. q. Qui autem Oiscernit fi manducaverit , damnatus est , quia xcu ex fide. Omne autem, quod non
est ex fide , precatum est. Qui autem sequitur opinionem ni in eis probabilem, relictap obabiliori, agit contra Testimonium conscentae, im contra fidem ditiantem proba-hilius actionem esse contra legem Dei, proindeque illicitam δα Auctolitate eorum Textuum ubi admonemur, ut cum timore salutem nostram e prremur. ROm. II. Nyli altum sapere , sed time. Phili p. a. Cum metu, tremore vestram Iautem operamini. Prov. 28. Bla.
tus homo qui semper est pavidus. Iob. 9 Verebar omnia opera mea , sciens quia non parceres delinquenti . Sed qui de duabus oppositis Ditibus eam letigit, quae minus
eii probabilis, relicta probabiliori, salutem
suam non operatur cum timore, nec timet Deum, nec opera sua veretur, nec justos
eli; sed potius impius de numero eorum, qui sibi pravam efformantes conscientiam, dixerunt Deo, teste Iob. a I. Recede a nais bis , mentiam viarum tuarum notamus. 3. Hanc controversiam plano dirime evidetur Apoit. dicens I. Thess. s. Omu. a probate, quod bonum est tenete , ab omni sperie mala , idest mali, ut Doctores omisnes interpretantur , abstinete vos. Quis enim
minas , specie mali sese abstinet, qu m qui seligit opinionem, quam in conscientia existimat longe majorem mali speciem, quam
alteram, praeseserre. q. Hane controversiam non minlis eviis
denter diluit Eccli. s. dum admonet nos, ne legem insi ingendi periculo. nos committamus et Qui amu perieulum, inquit, in uis peribis. Perspicuum est enim eum, qui seis uitur opinionem minas probabilem in con- ictu probabilioris, evidenti se committere periculo legem infringendi, di peccandi. . Textus innumeri , quibus jubemur veritatem in divinis mandatis, quantum in nobis fuerit, inquirere atque sectari, Thesim nostiam probant invictissime. Prov. a. Inclina eor tuum ad cognoscendam prudentiam, dc e. I9. Audi consilium ιγ sumpo disciplinam. Et mur. 26. Hodie Dominus praecipit tibi, ut facias mandata hae atque iudicia steustodias is impleas ex toto corinde tuo, ex tota anima tua. Et Pul. II S. Tu mandasti mandata tua eustodiri nimis , idest, valde. mi autem, neglecta probabiliori sententia, minus probabilem laquitur, nunquid cor suum inclinat ad prudentiam, suseipitque disciplinam, di prudentiam Nunquid custodit mandata Dei ex toto corde suo, dc ex tota anima sua 6. illic accedunt preces, quas quotidie,& singulis horis coram Deo fundere tenemur. cum Psalmista dicente: Da mibi is reluctum, ut sciam mandata tua. Doce me facere voluntatem tuam intollam, velim, tot pieees, si non obstantibus gravioribus momentis suadentibus hane actionem Divinae voluntati esse contrariam, ab ipsa desistere serio non proponamus Probatur eκ SS. Patribus. r. Prosertur Angustinus lib. 22. de Civ.
e. 23. ubi ait: Vigiliis eontinuis excubaa-uum esse . ne opinio verisimilis janat , ne decipiat sermo versatus, ne se tenebνα alicuius erroris effundant, ne quea bonum es, malum, aut quod malum eis , bonum esse credat ar ece. Quod si excubandum sit , ne opinio verisimilis nos sallat i quomodo Uet mcnem minus verisimilem, relicta vetiti.
94쪽
missore, amplecti possumus 3 item illud Psal.
ε I. mendaces Hii hominum in flateris, e Ponens: Von asseramus. inquit, stateras doufas, ubi appendamus, quod volumus pro arbitrio nostro; dicenter . hae grave es, hoc
Iove est; sed Heramus dioiηam flateram de
Scripturis saηtiis . . .. in ilia quid gravius , quia levius appendamus, imo non appendamus, sed a Domino appensa cognosta mus; Ergo ex D. Aug. quae giaviori pondere rationum obfirmantur, opiniones secta. ri debemus. Item l. 3. com. Acad. c. I 6.espresse reprobans. & im nugnans istud Α. eadem eorum principium: Cum sigit quisque quod ei probastis videtur, nee peccat, nec errat, illud dicit, nefarium , formido um, is utimo euique metuendum, utpote qubal celerum omnium, atque flagitiorum excusationem praetexere pomat. a. Accedit Author Oper. Imper. inter Opera in Chrysost. Hom. qq. in Matth. Si vestimentum emptuνus, unum gyra1 negotiatorem , tr aterum; AT ubi meliores ve.
stes inveneris , re pretio viliori , ab illo
comparas: quomodo non oportet Populum circuire omnes Doctores inquirere ubi sincera veritas Chrilii venundatur, oc ubi corrupta, dc omnium eonfessiones cognoscere, dc vhriorem eligere plusquam vesti.
3. Subsequitur D. Thom. quodlibeto 9.
a. r Moondeo, inquit, dicensum quod.σmnis quaestio. in qua de merato mortati quaeritur, nisi represse veritas babeatur, periculose determinatur. Non autem expressi
veritas habetur, ubi verisimilius, dc proba. bilius judicatur salsitas; Ergo η. Adstipulatur D. Bonavemura in Opula. de Proces. Relig. Prce es. l. Tales opiniones, idest probabiles , quandoque periculosiorer sunt, quam apertae transgressiones: quia tibi seis homo sa delinquere, inde facile corrigituν.. Ubi autem nescit se peccare , O inis. peo eradit sibi licere, in/e nee in morte convertitur propter falsam Dem. quod forte
licuerit, vel mini s iσ eo me eaverit, bacatiarundineo, ir c fracto innitens. s. Pro nobis stat D. Anton. l. p. Tit. 3.ca - 1 o. sess io. Sunt de aliquibus materiis moralibus Doctores opinionum contrariarum ἔον απc serupulosi dubitant quam partemptisne eum bona est eientia eligere. Pro cu-Jus enodatione di cultatis notandum est, quod eum hona ea cientia potest quis tenere unam
partem alicussus Uinionis , modo . . . . ex contrarietate talium opinionum non indura
tiam, θ' eradulitatem θνmet de eo quod credit, tanquam de probabiliori parte. Probatur ex damηatione propositionum adprobabilita: spectantiam. Patuor enumer Antur Propositiones damnatae ab innoe. xl. circa probabilitatem , in quarum damnatione usus opinionis mi. nos probabilis, in aliis etiam materiis damnatio vidcear involet. Prima propositio sie jaeet. Non est illicitum in Sacramentis conferendis siequi Opi nionem mobabilem de valore Sacramenti , relicta tutiore; nisi id vetet lex, conventio, σηt petriculum gravis damni inea rensi ecci ea cujus proposition s damnatione sie arin
N. n eis potior ratio, eur non lieeat se. qui opinionem minus probabilem in Sacra mentis conserendis, quIm in aliis materiis pErgo si ex definitione Ecclesiae non sit licitum tale n opinionem sequi in Sacramentis conserendis, nee lieitum erit in aliis. Prola. Ant ideo praecise non est licitum sequi opinionem minus probabilem in Sacramen iis conserendis, quia id contrarium est re verentiae debitae ipsismet Sacramentis , eo. rum inititutioni, te legi divinae mandanti, ut tali modo saeramenta confitiantur . aut conseramur; ut patet ex restrictionibus in
propositione damnata positis: Nisi id vetet
lex, eonventio dce. Sed qui eontendunt in nulla alia materia licere sequi opinionem mineis probabilem, in hoe similiter fundanis tur, quod id adversetur reverentiae debitae honestati, seu legi divinae ad talem mate. riam spectanti ; Ergo eadem eli prorsus utinrobique ratio. Certὶ utrobique extat leaepositionem talis actus, aut vetans, aut imis perans. Utrobique idem Summus Legisla. tor, qui omnia prorsus mandata sua, tum ea quae respicium jus naturale aut 3positiis Vum, tum ea quae spectant ad confectionem, & eollationem Sacramentorum, maudavit eustodiri nimis: Ergo si non licet uti opinione minus prob ibili erga unum mandatum , nee etiam erga alterum. Deinde potissima ratio, cur utens opinio ne minas probabili in Sacramentis cons rendis , injuriam infert legi, dc institutioni Meramentorum, ea est praecise , quod qui vetat, ne fiat talis actio, eo ipso vetat nequis periculo se committat eam satiendi . bed, qui in aliis materiis utitur opinione minas probabili, periculo se committit fa
95쪽
Tract. I. De Ambus humanis. so
perinde peceat, ae qui in Sacramentis eoninserendis utitur opinione minus probabili. Dices i. Disparitatem in eo esse , quod opinio minus prcbabilis non efficit, ut Sacramentum sit validum; quod sorsan de se est invalidum. Secus autem dicendum in aliis materiis, ubi opinio minlis probabilis effieit, ut id sit sot maliter licitum, quod
de se sol san eli materialiter malum. N. Per hoe vis argumenti non infringitur, sed firmatur. Nam sicut, qui opimo nem minlis probabilem sequens, Sacra pnen. tum realiter facit invalidum, aut pericu
se committit illud faciendi, juxta Ecclesiae
desinitionem, a peccato formali non excusatur; pari ratione, qui eandem opinionem sequens, actionem praeitat materialiter malam , aut illam perpetrandi periculo te committit: ab eodem formali peccato ex. evsari minime potest, quia eadem utrobi ue est ratio. Quis enim non videt, quosicut in Sacramentis conferendis opinio pro. habilis non efficit, ut Saeramentum si realiter validum, de juxta Sacramentorum legem collatum; ita in aliis materiis cadem minas probabilis opinio non effieit, ut talis actio non sit de se materialiter mala, de Legi divinae contraria. D ces r. Si par eademque sit ratio in
aliis materiis, ac in Saetamentorum colla. tione aut tonsectione, sequeretur non majorem in his eonserendis aut conficiend:s requiri certitudinem, quit m in aliis actionibus peragendis; salium consequens ἰ Ergo, de antecedens.
N. Neg. quod hoe si salsum. Siquidem sicut in Piis materiis moralibus, sic & in
Sacramentis licitum eIt quandoque sequi opinionem verε probabilem cum aliquos ustrationis periculo, non morali quidem, sed metaphysico. Unde in supr1 allata propositione damnata per hare verba, reocta tutiore, non est intelligenda tui illima ac certissima opinio, eui salsum subesse omnino non possit; sed tantummod5 opinio pro- habilior de non valore Saeta menti, collata eum opinione minus probabili de valore ejusdem. Hoc patet I. ex usu quotidiano, in quo sive ad materiae sive ad Ministri
Hectionem, non ea adhibetur semper dili
gentia, quae omnem penitus errorem eκ-
cludat. Patet 1. ex praxi Sum m. Pontificum, qui in suis dispensationibus ad vat rem Sacramentorum , maximE Matrimonii, spectantibus, persaepe opiniones probabili res quidem, ted evidenter minus tutas ,
secuti fuere. Sic Alexander v. Honorius II. Coelellinus II. Benedictus lx iuxta B, ronium in voto solemni castitatis dispensaverunt eum Monachis prosessis, ut Matri-m Inium contraherent I licet longe tutius esset non dispensare.
Secunda Proposito se se habet: Trabaabiliter existimo Iudicem posse Judicare juxta
πιη:onem etiam minus probabilem. Ex quo sic argumentari licet.
Longe minor eli obligatio Iudicis eirca
negotia temporalia ad jus alienum spectantia, qu1m cujuslibet particularis circa negotia ip ritualia ad propriam salutem spectantia: Ergo si Iudici non lieet sentenistiam serre juxta opinionem minus prcbab lem de jure alieno, , sortiori non est li. citum cuilibet particulari operari juxta Opi. nionem minus probabilem de Lege Dei observanda . Certum eli enim Iudieem aike publica constitutum esse loco singulo rum, ut id quod singuli ex propriae rati nis dictamine sibi invicem praestare deberent, pronuntiet, oc statuat singulis faciendum. Unde si cuilibet particulari sussietat, ad licite agendum , laqui opinionem miniis
probabilem ; licebit judici eamdem sequi, at licite recteque judicandum : Et si in hue aliquid intersit dis eliminis, in eo litum est
quod in foro conscientiae , ubi agitur de rebus t piritualibus ad Dei glorio , oe aeternam animae lalutem spectantibus, severior longρ, α aceu ratior mensura sit adhiben. da, qu in in foro seri, ubi agitur tantam de rebus temporalibus ad terrenae iamiliae utilitatem l pectantibus.
Nee hie etiam objici potest suera allata disparuas: Nemre quod opinio minas probabilis, quam 1 equitur Iude κ circa jus alie
num , efficere nGn possit, ut res inter litigantes disceptata ad unam potilis partem νqu, in alteram pertineat. Cum a contra
opinio mialis probabilis, quam qciisque habet de suae actionis lieitate, operantem ex ipsa 1 peccato sor mali excuset; quia prudenter agit talem opinionem sectando. Non ,
inquam, haee obii ei potest disparitas. i. Quia est imaginaria di paritas, re pura petitio princip:i: De hoe enim praee se
controvertitur, nempε quod quilibet particularis non magis exeulari possit a petae to sormali Legem Dei infringendo, quam Iudex contra justitiam pronuntiando . i. auia, si quilibet particularis prudem ter agit sequens opinionem minus probabilem de actionis suae lieitate; cur item non prudenter aget Iudex eamdem sequens opinionem de iure alieno Aut vice versa, si
96쪽
Iudex talem opinionem sequens, imprudenter aget quilibet particularis eamdem sequendo clim Iulex, ut supra dictum est, quemlibet privatum repaesentet. 3. Sicut opinio minas probabilis de iure alieno, quam Iudex sequitur, non essicit, ut res disreptata ad unam partem potiusquhai ad alteram pertineat; ita opinio minas probabilis de licitate actionis emeere nequit, quod non siit contra Legem ; Ergo Mulla est disparitas. Unde cum ultis opinionis minus probabilis in Iudice ideo sit illicitus, quia conjunctus est eum periculo dant ni proximo realiter inserendi: sie etiam illicitus est usus opinionis minus probabilis in particulari, quia similiter conjunctus est
Cum periculo violandi Legem realiter, &injuriam materialem Deo inserendi. Sed inquies et ejusmodi iniuria, ut pol E ma. terialis, non esset imputabilis, propter sibi faventem opinionem minus probabilem. Blasphemum atque haereticum esset dicere, ii rictius nos teneri ad non inseren. dum proximo damnum, qu m ad injuriam, palle rei Legi divinae, re ipsimet Deo non inserendam. Ideo si Iudiei imputatur damnum, quod proximo a parte rei in tu .lit , sequens opinionem minas probabilem ;longe potiori ratione imputanda eli cuilibet privato injuria ab ipso realiter, & a parte rei illata Legi divinae, ipsique Deo eamdem
opinionem sequendo. Tertia propositio se legitur. Generatimatim de probab titate sive intrinseca , sive
extrinseca, quantumvis tenui, mori a pro-Dabiniatis Anthus non exeatur: eon i, aliquid agimus, prudenter agimur.
Hae damnata propositione, omnino non videtur, quomodo Probabili ilarum systemanare possit. Hujus enim eapitale, aut pintilis unicum principium in eo stum est, quos agens ex opinione minlis probabili. modo vere sit probabilis, prudenter agit ;lice prudentius ageret, si oppositam proba biliorem sequeretur. Clim enim probabile, α prudens apud ipsos pro eodem habeantur , non refert quod gravis, aut levis sit probabilitas, modo a probab,litatis finibus
non exeatur, ut aliquis agens eκ probabitutate prudenter agere censeatur: quemadmodum non refert, quod quis gravius, vel le-Vius peceatum mortale eommiserit, modo sit verum mortale peccatum, ut gehenna
aeterna lit reus. Deinde quaelibet gravis probabilitas longe graviori eollata, eo ipso levisae tenuis evadit, ut ipsinet ia entur Adve sarii : Ergo si pertinaciter contendunt
eum, qui secunddm hane probabilitatem.
quae levis est ae tenuis in comparationem g avioris, operatur, prudenter operari; non
videtur quo pacto damnationem Pontifi.
Quarta Propositio talis est. A.b is delita. te excusabituν Infidelis non eredeas , ductus opimone minur probabili. Quod si ex Ecclesiae determinatione ab inis fidelitatis peccato non excusatur Infidelis, non credens, ductus opinione minus probabili quomodo in tremendo Dei judicio eracusabitur Fidelis, qui minus probabilem opinionem, relicta tutiore ae probabiliore, amplectitur ;dum de aliquo Aio praecepto aut spei, aut charitatis, aut cujuslibet alterius vit tutis agitur Nunquid non eadem Lex vetat aut praecipit in aliis materiis, ae in matella Fidei Nunquid non eadem ipsam utrobique obtervandi sub poena aeterna obligatior' Nunquid non idem periculum hane Legem inuingendi, si erga ipsam opinionem, minus probab lem sectemur, neglecta tutiore ac probabiliore Probatur variis rationibus I. In rebus moralibus nunquam lieitum est imprudenter agere; sed cum omni prudentia procedere tenemurr atqui seligens Gpinionem minus probabilem in conflictu pro/babilioris imprudentissimε se gerit : Ergo Siquidem ille imprudentissim E se gerit I. Qui
omnibus pensatis, majorem fidein adhibet lovioribus quam gravioribns rationibus , Mauctoritatibus. a. Qui deliberate eligit, quod judicium suum a vero, di bono ad salutem necesrurio longius recedit. 3. Qui tandem ex certa scientia errandi, & peccandi periculo voluntarie se committit. Quis enim nisi insensatus viator in bivio constitutus viam eligeret, quam probabilius exist1ma rei ad perditionem inevitabilem ducere pos.ses uis aegrotus adeo mente captus pertinaciter sorbere vellet potionem, quam me dicorum pars manima , nonnullis contra. tium assit mantibus, perniciolam atque moristiseram firmissime obtestaretur . a. ille peceat qui agit contra charitatem Deo debitam ; sed qui, spreta opinione Pr babiliori, opinionem minus probabilem sequitur, agit contra charitatem Deo debitam; Ergo. Prob. Min. Ille agit contra charitatem Deo debitam, nee nisi mendaciter dicere potest te Deum ex toto coide diligere, qui non vult abstinere ab actione, a qua verisimilias sudicat Deum graviter
ossentum iri ; sed qui minus probabilem
97쪽
ca Trach. Ι. De Ambus humanis ..
opinionem sequitur, spreta probabiliori, non vult abstinere &e. Ergo. . Nullus actionem lieith exercere potest, quin prias judicio moraliter certo ja- dicaverit illam esse licitam ι sed qui opinionem minus probabilem sequitur, ea negle Lia, quam probabiliorem esse judicat, certus non est illam actionem, quae minus robabiliter dieitur licita, esse bonam&onellam: haec enim duo judicia se inter se pugnant , ut ab uno eodemque homine Circa unum, Ac idem nullatenus eliei pos. sint. Mi v. gr. hane propositionem letio enuntiaret: Rebus ommbus perpense mihi Terisimilius videtur eontractuin Ambatra Legi divinae esse eontrarium: Alteram, modo ut
mentis compos, enuntiare nequit: Moral, ter certus sum me non agere contra Legem, talem contractum celebranso: Ergo die.
propria ductus conserentia morali certitudia ne ludicat esse malam, & lege prohibitam; sed qui sequitur opinionem minus probab. lem, actionem exercet, quam ex propria conicientia certitudine morali judicat esse
malam, Ae lege prohibitam; Ergo ia Prob. min. E duabus propositionibus de uno, de
eodem contradictoriis v. g. contractus Mo. patra est usurariar. Contractus Ambatra non est usurarius, una est necessario vera, ecaltera salsa, dc qui primam propositionem
morali certitudine judicat esse veram, secundam esse salsam, eadem certitudine iudicare nece:se est. Md qui probabilius censet v. gr. contractum Mobatra esse usura.
rium, morali certitudine judicat ipsum esse illicitum : Sicut qui probabilius censeret
hune contractam non esse usurarium, moraliter cellus esset ipsum esse licitum, cum juxta hane sibi pro biliorem opinionem operari posset, utpotὰ moraliter certus delicitate actionis suae. Ergo si juxta opinionem minus probabilem hunc contractum
celebraret, actionem exerceret, quam certitudine morali judicaret esse malam: cum E duabus propositionibus de eodem, de secundum idem una si necessario vera, altera falsa. . Omnis qui agit ex assectata veritatis
ignorantia, haud dubie peceat ; sed qui agit ex opinione minus probabili non consormi Legi , spreta probabiliori, quae ioc formis est , agit ex assectata veritatis ignorantia: Ergo peccat. Maj. est certa . Min. videtur evidens. Nam ille prosecto agit ex affectata veritatis ignorantia, qui in judicando, de operando magis attendit ad momenta leviora , quibus pertinaeIter ad hae et, quam ad graviora, quae ex industria negligit: Unde si errat, ornionem sequens minus probabilem Legi contrariam, , gravi eulpa eximi non potest; cum ideo male egerit , quἰa intelligere noluit quid hie, dc nune sibi erat agendum. Si quis, inquit Aug. Ep. i q. bonum putaverit esse, ignorantia nimirum vincibili, quos maiam est, θ' fecerit bot putando, utiqtu peccat. Damo gravius peccabit, sui fronte obfimmata mentis oculos a veritate eognita detorquens id peragit, quod probabilius sibi
exhibetur, tamquam malum Evertuntur . sversarioνum Ofectiones eaer
Seriptura , θ' SS. Patribus petitae. Ob; r. Nonnulla Seripturae loea, ubi asseritur jugum Domini suave esse, mandataque Dei gravia non esse dcci quos inquiunt veritati minus esset consonum , si in agendis non liceret amplecti probabilem opinionem, quae gravium Doctorum sit Dsagio, gravique ratione nititur; nee aliunde aut Scripturis , aut SL Patribus, aut Conciliorum Canonibus adversatur.
R. Si veru' sit jugum Christi suave ense Zce. non minus verum est portam, quae ducit ad vitam, arctam esse, α angustam.
Unde dicendum eli iugum Christi suave esse ex gratia, di charitate, quae quidquis durum ess im praereptis, inquit Aug. Serm. 6. c. I. ut sit leve facit; non autem ex. probabilitate, quae nimias invehendo laxitates portam latam ae spatiosam ad perdutionem ducentem nobis etfingit. . Inst. Sententia nostra viros timoratos inon umeris tradit scrupulis, dc anxietatibus , ob metum continuum , ne sententiam in agendo probabiliorem, nisi prius utriusque opinionis: momenta sedulo perpenderit , de scientiam ac pietatem Doctorum, qui ea de re disseruerunt, recognoverit; quod quidem onus gravissimum foret ae prorsus intolerabile. N. Nullum hie adesse scrupolorum lo. eum , quia ad agendum tuta conscientia sufficit, ut quisque pro modulo suo utriusque opinionis momenta discutiat pro negotii qualitate, et temporis opportunitate, D ctores magisque pios, quos sibi habebit ob. vios Meeth conlulat, et precibus servidis sapientiam postulet a Deo, quu dat omnibus affluenter: de posthae opinionem, quα probabilior apparebit, quietus lectetur. 1 α in agendis prudentia gia vis nimis viae rinequit,
98쪽
nequit, nisi his qui per viam latam ae spatio am ad perditionem ducentem incedere
OU. a. praxim Summorum Pontificum, quos dicunt in tuis dispensationibus, ac decisicri bus opiniones minus probabiles libertati faventes saepilis seeutos fuisse; ut in exemplo superilis allato de Pontificibus, qui in voto solemni Castitatis dispensaverunt cum Monachis professis, ut Matrimoniam
Contraherem; lic fit videatur tutior ac pro .
babilior opinio D. Th. id fieri posse negantis . N. L'eet opiniones illae quibusdam visa fuerint minas probabiles , tales ipsismet
Pontificibus non apparuerunt o Quod probatur maximε, quia exemplorum, quas ab Ad Wersariis adducuntur pars maxima, vel ad valorem Saeramentorum, vel ad materiam Fidei pertinent, cirra quae juxta Eeclesiae definitionem sententiam minus probabilem sequi minime litEt. Unde Sum. Pontifices in deeisionibus suis persae ρὰ pro fitentur sententiam sibi visam probabiliorem fuisse seeutos. Sie enita ait Greg. IX. cap. capelianus de seriis auia consulii
fuimus , utra istarum opinionum potior videatur, nobis, is fratribus apparuit quos posterior flententia meliori, is sublidiori nititur ratione. Ubi Glossa Nota, inquit, quos tua debet semper observari, quae me. Dori ratione , ἐγ subtiliori Juvatur. OM. 3. illud Aug. Epist. 8 r. ad Hieron. Alios ita Iego, ut qaantalibet sanctitate d
tem, quia ipsi ita senserunt: sed quia mibimet per Auctores Canonicos, vel probabiAratiose, quos a vero non abhorreat, mibi persuasere pο surum.
m. lyer rationem probabilem S. D. non intelligit opinionem minus probabilem in conflictu probabilioris, sed simpliciter rationem ita probabilem, ut persuadere possit
aliquam opinionem 1 vero non abhorrere,
di quo sanό abhorrere videtur opinio minas prcbabilis in conflictu probabilioris. OH. 4. istud D. Leonis Epist. a. ad Ru .sti eum. In bis quae dubia sunt, vel obscura, id noverrinus sequendum quod nec Pνουν.ceptis Evangelicis contrarium, nee DecretuSS. Patrum videiaar adversum. Atqui sic
se habet opinio veri probabilis: Ergo. R. N. Min. Quia in hoe praecise opinio videtur minus piobabilis , quia Praeceptis Evangelicis, quibus non favet, Ac S,. lya
trum Decretis omnino videtur minus con
sentanea. Deinde Praeceptis Evangelicis, &ES. Patrum Deeretis omninb est adversum opinionem sequi probabilem In eoneu tu probabilioris; cum voce conco di doceant omnes, nullum licite agere posse, quin prius
moralem certitudinem de actionis suae ho- neltate comparaverit, quam nequit habere agens ex opinione minus probabili.
Obi 3. istud responsum quM fertur datum fuisse 1 B. Antonino post Albertum Magnum , nempe , quod frater simpleae cum salute sequi potest in confitio quamcum isque opinionem voluerit, dummodo allecus Doctoris magni opinionem sequatur. R. Hoc consilium a B. Anton. non fuisse datum viro timorato, qui inter opinionem
minus probabilem , & probabiliorem fluctuat; cum ipsemet disertis verbis contrarium doceat; sed fratri set upuloso, qui ex levibus rationibus malum, ubi non est, anxie suspicatur. Nemini autem dubium est,
quin talis scrupulosus sententiae viri docti, nedum adhaerere possit, sed di debeat. Diluuntur objecta ex ratione petita. Obj. I. Opinio probabilis ea est, quae gra vi ac prudenti fundamento nititur ἔ sed
qui operatur ex gravi, di prudenti landamento dictante actionem esse licitam, prudenter operatur, di qui prudenter operatur
non peccat. Ergo &e. Sed sie est , quod qui agit juxta opinionem absolute probabilem, relicta probabiliori, tune operatur iuxta opinionem absoluti probabilem , licet minus si probabilis. Nam sicut homo minus pius altero non desinit pius esse; ita minas probabilis non desinit esse absolute probabilis , quia comparativum neces lario supponit positivum. Ergo die. R . Neg. ab olute opinionem minus pr habilem gravi ae prudenti principio n: ti , dum probabiliori consertur; tune enim omnis ejus probabilitas evanescit; quia nullus piudenter judicare potest opinionem minas probabilem esse veram, dum judicat probabilius contradictoriam esse salsam: veritas enim eonsistit in indivisibili, nee magis aut minus suscipere potest. Ad id autem, quod dicitur eomparatiovum supponere positivum , distinguendum
est: Dum extrema quae comparantur, non
sunt opposta C. secus N. Ideo homo mi-nsis pius altero non desinit esse pius, quiae isse pium, oc minus pium non sunt Oppinsita contradictoriE ; sicut talem actionem esse lieitam, re non esse licitam, quorum unum necessario est salsum , dc alterum verum , utpote contradictori4 opposita.
99쪽
M Tract. I. De Actibus humanis.
Eodem usus est ratiocinio D. Aug. l. 3. e. 73 coni. Cres c. qui eontendebat Dona. D statum doctrinam esse probabilem, quia Cath lici suam propugnabant, tamquam VeΤ;orem , ae probabiliorem ; cui respondet
S. D. Confidera ae Iigentietis .... non semper ilium gradum, Guod ante x isum est, augere , sed ahquanao contrario superferri .
Curus locutionis exemptam mi bi ex . U. Epistola oceurrit ad Hebri confidimus, inquit, de Tobis mesistra. Attende, quomodo hic me hora dixerit, non quia bona eraut,
quae supra dixerat . . . . Quὀd si ego dixe νιm probabiliss, eo arativum pro positivo ponens, non quia vos probabiliter, ses magis, quia improbabiliter ; sicut ille meliora, nou quia bona, sed magis, exta mala. Obile. r. ia ui opinionem sequitur minus probabilem ; licet speeulative sit incertus de albonis suae licitate; sibi tamen esso mare potest conscientiam hie,& nune practice certam per hunc actum reflexum ILieitum est sequi opinionem certo probabium, quae gravi nititur tum ratione, tum Ructoritate; quaeque manifestδ videtur nee Scripturae saerae, nee Traditioni, nec Conciliorum Decretis adversari.
R. Qui opinionem sequitur minus proba bilem cte. sibi efformare potest conseientiam practice certam erronee C. verE N.
Deinde impossibile est, ut intellectus spe .culati v ε incertus de aliqua veritate, de ea. dem piactice certus evadat, nisi in praxi nova occurrat circumstantia, quae incertitudinem speculativam auferat. Sed actus ille reflexus r Aeet sequi opinionem certo
probib Iem lce. hane in tertitudinem nulla. tenus aufert; earn non minuat pondus rationum , dc auctoritatum , propter quas in tellectus erat speculative incertus; nrgo. IV. t. Voluntas intellectum determinare putest, ut uni propositioni miniis pro habili, probabiliori relicta, assensum prae
heat. Licet enim v. gr. gravioribus ratio
nibus, atque indiciis mihi appareat Petrum esse virum improbum , prudenter tamen mihimet imperare possum , ae debeo e κcharitate, ut jud eem esse probum: Ergo a pari possum intellectum meum determina. re, ut judicet actionem esse licitam, quae probabilios mihi videtur mala. N. Dist. Voluntas intellectum determi. nare poteit, ut propasitioni minus probabili praebeat assensum imprudenter C. prudenter N. Imprudentis imum est enim sibimet persuadere aliquid esse licitum ; dum longe
plura validioraque momenta suadent con.
trarium. Vel Neg. absolui ἡ hoe fieri posisse; quia, ut jam dictum est, dum intelleis
tui proponuntur necessaria argumenta, me.
luctabiliter assentitur ; dum probabiliora necessario opinatur cum quadam formidine; dum contraria aequε prob., b lia neees.sario dubitat, nec uni parti, potius quam alteri adhaerere potest, nisi novum motivum determinans ipsi exhibeatur. Quoad exemplum propositum. Dist. tamquam virum prcbum reputare possum, ac debeo Petrum, qui gravioribus indiciis mihi videtur imprcbus, in mellisem partem, ut verbis utar in Thom. Mee indicia inteυνetando, si sic possvat interpretari C. in meliorem partem ea non interpretando N. Nec enim alio modo secundam Petti prcbitatem
judicare possum, aut debeo. Quia simul, ac indicia, quae prima fronte improbitatem ejus probabilius arguunt, in bonam partem
interpretatus suero, prout ex charitate teis
neor ; tune nihil amplius contra i plum probare valent, re pro ejus probitate tamquam pro probabiliori parte pronunciare mihi Deillimum est. Quod si autem in diis
eia, quae Petri improbitatem arguunt, adeo sint mani sella, ct convincentia, ut in bonam partem eadem interpretari non possim; certum est ex eodem D. Thom. meipsum tamquam virum probum reputare nee posse omnino, nec teneri; eum judi eare non valeam; nisi secundem eam rationem. quae intellectui exhibetur. Inst. a. voluntas prudenter appetere potest minus bonum, i preto meliori: ergo i
tellectus assentire Niest minlis probabiliter vero, spreto probabiliori. R. Nego Ant. .ia nullus prudenter minus bonum eligere potest, nisi aliud magis bonum in hae electione sibi proponat:
contrarium nedum rationi, sed, di naturae inclinationi adversaretur. Deinde Neogo Con V., cte paritatem : & disparitas est, quod miniis bonum sit verum, & ceristum bonum. At minus probabiliter verum , in conflictu probabilimis veri, est probabilius falsum. Obis. Si non liceat sequi opinionem minos piobabilem in eonflictu probabilioris, praecise ob peceandi peticulum; ob eamdem rationem non licebit sequi probabili
rem in concursu tutioris; quam temper te inqui teneremur, quod fallum est.
IV. Nego sequelam , dc paritatem. Nam qui, post adhibitam morώlem diligentiam
ad veritatem indagandam, opinionem probabiliorem Amplectitur; tolum peregit quod
100쪽
4n se erat , ut prudenter ageret; 'Ideoquem errat, non nisi invincibili ignorantia emrare censetur, nec nisi materialiter peceat. Sed qui opinionem minas probabilem, spreista probabiliori, sequitur; nedum nihil faeit, ut veritatem agnoseat; sed re ipsam meteontumaciter spernere, re Legem divinam florei facere convincitur ἡ 'proinoque iat. maliter peceat. IV. Ergo onmes quoquot viri doctrina ae pietate praestantes, qui hane sententiam laeuti sunt, ae dometunt Praeterito saeculo, vineibiliter erraverunt, & mortaliter me. eaverunt, quod sane minus pro bile vi
N. Vel Probabilitarum sententia his m. ctoribus, eorumque sequaeibus visa est miniis probabilis, vel non. si minas probabilis, haud dubiε preeaverunt, ipsam in E elesiam invehendo contra propriae dictamen conseientiae. Si i psis probabilior visa est postiuifieientem adhibitam diligentiam , mi pili
credendum est , non peccaverunt s com ignorantia in vincibili id fecerint. Objie. q. doctrinam Sanctorum Patrum uno ore pronuntiantium, Teneri subditum Superiori tuo parere omnibus in rebus, in quibus Meeatum manifestε non apparet .; quae Doctrina nostram penitus evertere vi iacetur; eum pertiem contingat, ut aliquid praeeipiat Superior , quod iubdito pro n. lius videtur illieitum. 'R. Hane Patrum Doctrinam nihil adver. fas nostram iacere; quia subditus Superiori suo mmem gerere debet, & simul deponere iudicium, quo judicat rem praeceptam
esse forte illicitam, & probabilitis judieare
aetam esse propter auctoritatem Superioris, ad cujus nutum tenetur, & mentem, di iudicium proprium et ponere, rationa. biliter pieque praesumens eum recta praecipere, qui in regimine suo Dei vices pera. git. Ex quo imuirur subditum tune non agere iuxta opinionem minas probabilem ,
sed potius iuxta eam . quae posito Superioris praecepto, sibi facta est probabilior. Obie. Consessarii tenentur ut plurimum opinionibus , quas poenitentes aesti . lmant probatas res, tete ac minoctiare, luot ipsit mei Consessariis minus probabiles
Ri' Neg. Consessarios, ordinari h loquendo , mile ae teneri Pinnitentum suorum opinion bus, quas minus probabiles ipsimet Consessa ii existimant, sese accommodare ITum quia nullus agere potest contra ps Ptiam reclamantem conscientiam i Tum
quia re rationi, εἴ nemmisti poenitentiae
institutioni minus consentaneum videtur, ut Coasessarius, qui in hae causa h Deo Iudex est eonstitutus, sententiam poenitentis, qui reus est, iubsequatur; cum potios Reus Judicis arbitratui collum humiliter
Dixi, ordinaris Ioquendo. Quia si poenitens s uatur sententiam, quam sine pro prio assectu, sed Gncere eoram Deo , ob ra'ra rationes, re auctoritates censet proobabiliorem; Consessarius ipsi potest aequie .scere contra parti rare judierim suum ;nec adeo de se presumere debet, ut totum velit in suam opinionem, quae forsan erro nea est , eoneludere . At tune plenitenaeti, tanquam Reo, non aequiescit; sed eo-xilis tanquam ali jus testis particularis, rectam ejus conlatentiam induit, laeundum quam iudicare potest .; in G, ct quandoque tenetur, ne ipsum gratia ui eramentali im iuste defraudare censeatur.
ventem Iibertati , in eooicta altereuia aeque γrobabilis , qua favet
Γ, ditusque evertendum , 'statuisse non suificit usum opinionis minos probabulis libertati Guentis in concursu probabili ris Legi si ventis illicitum esse, ae pree minosum. Sed insuper probandum incumis bit ipsum illieitum esse, etiam in concursu opinionis sequd probabilis. Nee enim deis sunt Theologi, qui verum inter, di falsum quasi fluctuantes, ae sibimet contradicenistra, doneedunt quidem non licere sequi vinionem minus probabilem , t preta proba-hiliori ; sed e tendunt inter duas opinionexaeque probabiles .alterutram seligere omisiano liberum esse: cujus sententiae salsitMut appareat Dico . Uti non iret opinione libertati favente, ubi adest opinio aequε robabilis pro lege; sed tune ineumbit obligatio opimonem sequendi tutiorem, seu pro legestantem . Ne in fastidiosas imp ngamus repetitionet, hie sedulo recolendae sunt rationes, dc
auctoritates, quas ad praecedentem probamdam eonelufionem attulimus; cum fetine