장음표시 사용
41쪽
TERRANgos dici potuisse contendunt, nihil enim se
minus CONTERRANEvM , nisi sorte omnes etiam ex v- niuersa Italia inter se CONTERRANEos esse credunt rat quam proprie, & quam vere, aliorum sit iudicium. C A P. III. IMIs ampla, & effusa ipsis quoq; Cο-
mensibus visa est superior vocabuli nostri interpretatio, dum illud ad omnes eiusdem regionis incolas, atque etiam Prouinciae, reserendum esse censuerun quamobrem mutata sententia, de eiusdem vocabuli significationem infra angustiores terminos contrahentes, illos tantum sub eo comprehendi statuerunt, qui essent eiusdem regionis, & Prouinciae, quae ab uno, eodemq; Proconsule, vel alio magistratu regeretur: sperantes huiusmodi restrictione, ceu piaculo quodam, grammaticis offens s litari posse; atq; hinc recte Catullum a Plinio Conterraneum vocatum existimant, ex eadem scilicet utrumq: Prouincia, cuius administrationem idem Proconsul obtineret, ex Gallia quippe Cisalpina, cuius sentcntiae auctores illisa In Catilin. sunt' Sallustius, &h Donatus; quorum ille a C. Mu-h' 'My rena, qui Catilinae coniurationis tempore Galliae citeriori Legatus praeerat, multos ex illius socii s in vincula coniectos scribit: ex ipso scilicet Legati munere. Prouinciam totam Proconsulis, vel Praetoris imperio subiectam fuisse innuentes, nec immerito ; is enim a Senatu lectus in Prouinciam publicorum negotiorum administer, una cum Proconsule, sue Praetore mittebatur
42쪽
yrbatur, ita cnim a P. Scipionem Africanusti L. Scipionis fratris Proconsulis in Grecia, & in Asia Legatum fuista bi illiva. de se legimus; ita AC. Marium Metelli in Africa, &- A- p uta 'in M, franium Pompeij in Hispania: de ossicio etiam Pro- , .li si consulis, & Legati scripsere, sed serius, & post euer de bel iud. sam Rem p. g Ulpianus, Papinianus,& alij. Donatus larie i. 'vero C. Asinium Pollionem Transpadanae Prouinciae prefuisse literis prodidit,cu P. Uergilius Maro Bucolica ςψης i g auspicatus,admirabile ingenii sui felicitate patefecisset. Uerum adhuc fallu tur Comeses,quonia quaqua Reip. dRom. tepore,& postea sub Augusto, Triumuiris Reip. costituendae reru potientibus, cu Alinius Pollio Transpadanam Prouinciam regebat, a Proconsulibus,& ab , alijs magistratibus ipse Prouincia regebatur, secus tamen erat Plinij nostri aetate,& cum opus suum de
Naturali historia T. Vespasiano VI Consuli dicauit, quod ut clarius appareret, totum bellum Gallicum Cisalpinum,& totam citerioris Galliae administrandς ..,όi.Mirationem ab anno V. C. DXXVIII, quo primum Tuta . post deletos landitus Gallos Senonas, Galli Boij, & wΤ Insubres cum alijs a C. Atilio Regulo, & L. Amilio Papo Consulibus ad Fesulas caesi sunt, usq; ad Consulatum P. Corneli j Scipionis Nasicae, qui postremus de Gallis Boijs triumphauit anno V.C. DLXIII ,satis longo capite ex diuersis auctoribus collecto fueram.vlnph: complexus, sed ne viderer impendio longius evagari, δε'''Τ' ''atq; ita etiam suadentibus amici S, totum ipsum caput gi Polybiu, resecui, ac reieci. Certum est igitur post primum Con- L 2 aei. ., sulatum M. Marcelli, cuius virtute Cisalpina Gallia Romanis armis subacta, Prouincia primum P. Romani Fuim'. ii, lfacta est, anno V.C. DXXXI, quandiu postea ram
43쪽
Resp. Rom. suit, citeriorem Galliam Venetis,& Ca nis adiunctis, per Praetores, ac per Consules belli . tempore fuisse administratam, pacato, & tranquillo, per Proconsyles; multorum Consulum, & Praetorum, quibus illius aciministratio diuersis temporibus commissa est, meminit Liuius, & alij supra citati, Proconsulum vero frequentissima mentio est apud omisi hiuli , neS. Hinc M. Rimilium Lepidum Proconsulem in cadem Prouincia viam Amiliam silice nigricante strahit s... uisse a Bononia Vsque in Aquileiam, proditi, Strabo, cuius non obscura vestigia adhuc ex stant inter Veronam, Vicetiamq;. Eamdem D. Brutus Proconssile et epist xx li. obtinuit, ad quem exstant Ciceronis epistolae, ac d Isub acit mum in C. Caesar, qui se etiam in ea ius dixisse testa-- La. d. tur. Huiusmodi vero prouinciae regendar institutum, ii si ii, nunquam Romana Rep. incolume, S florente, immutatum fuisse legimus, scd tantum sero, & illa iam extincta sub Augusto; ille enim primus omnium superato iam, fugatoq; apud Actium Antonio, S ad manus inertes, impiasq; , ac Ciceronis sanguine pollutas in
se ultro inferendas coacto, potitus rerum, animoq; si . t. iAut a bello ad imperij curam conuerso, Italiam in XI
praefecit, Vrbibus vero ut duo Praetorij praeessent instituit, ut ex C. Theodosiano, S antiquis monument inegment. tis liquet, ac plenistinae ostendit FG uidus Panci rotus in rubim praeceptor meus, Vir & summa iurisprudentia, & om- nifariam eruditione iuxta insinnis, pietate vero, acc--. oti morum sanctitate incomparabilis, licet sngulis Um
r' bibus Consularem ab Augusto praefectu suisse, perpe- h s , ram apud ' Dionem scriptum videatur. Ab ijs igitur
44쪽
Consularibus, & Praetorijs ab Augusto, ut sipra, institutis uniuersa Italia recta est usq; ad Hadrianum Imp. qui primus hunc numerum XI. Consularium ad quatuor tantum redegit, ut inquit ' Spartianus,ex quibus unus ab eo creatus est Antoninus Pius,ad illa Italiae partem regendam,in qua plurimum possidebat,auctore ν Capitolino, ut viri talis honori consuleret, & bi in quieti. Rebus igitur ita constitutis, iam in aperto est, Sallustij, Donatique auctoritatem nihil Comensibus conducere, frustraq; in primis Cigalinum laborasse, cum longo studio multa undiq; inaniter coaceruauit, ut ab uno, eodemque magistratu Cisalpinam Galliam, Venetia, S Carnis adiunctis, olim rectam fuisse probaret , eo solum tendens, ut Plinianum vocabulum ad homines eiusdem regionis referret, quam idem Prς ses administraret. Nihil enim ad rem facit, quod Catilinae coniurationis tempore, florente adhuc Rep Cisalpina Gallia per Proconsulem, seu per Pr torem regeretur, quatenuS nobis ex Sallustio licet coiectare, siquide M. Tullio Cicerone, & C. Antonio Consulibus, anno ab U. cond. D C X CI. quo haec gesta sunt, natus est Augustus primus Italiae resormator IX. Kal. Octo br. Vt auctor est Suetonius, &- Velleius ; neq; vero ζ' Αμῖμ' etiam refert, quod ab A sinio Pollione eadem Prouincia regeretur,' Donato auctore, quo tempore Cremo- ei in Visanentium, & aliorum Cisalpinorum ager veteranis Au- V m
gusti diuisiis est,quonia haec omnia gesta sui ciuili bello
ad Philippos iam exhausto contra Brutum, & CassiuCaesaris percu res, anno post U. cond. D CC XII, P. Seruilio Isaurico,& L. Antonio Triumuiri fratre s i L Consulibus, Velleio, Suetonio , &s Floro testibuS, 'Aug eis
45쪽
ipsisq; Vergilii vitae auctoribus, manifesti tamen e roris , ob seriem temporum confusam, conuictis ; ipsa vero Italiae diuisio ab Augusto facta est post deuictum apud Actium nauali proelio Antonium, illiusque nece t τ' iam peracta, ut supra memini, ipso' Caesare Augusto P ih III , &-Valerio Messala Consulibus, anno ab Urbe Cond. DCCXXIII, & sequentibus; Quapropter si
ab hoc postremo tempore citra usq; ad Hadrianum, fingulta Italiae Regiones Proconsulari, vel Praetoria administratione iam abrogata per Consulares,& Praetorios ex Augusti instituto regebantur, quis adeo caecus est, quis adeo vecors, & stupidus , qui non intela ligat, Plinii nostri tempore, cum Naturalis historiae absolutum volumen T. Vespasiano filio inscribetet,
Venetiam, quae decimam tunc Italiae Regionem constituebat, secundum diui Augusti diuisionem , sub
qua Verona continetur, seu Consularem, suosq; Praetorios habuisse, a quibus regeretur ξ Transpadanam vero Italiam, quae undecimam, in qua Comum, suu& ipsam Consulare, sitosq; Praetorios penituS a sup xioribus diuersos agnouisse ξ atq; inde iam expeditum esse, quod si verbum CONTERRANEvs ad incolas etiam eiusdem Prouinciae reserri posset, quam idem Proconsul administraret, ut aliquando credidit Barbasem e Venetia CONTERRANEvM situ vocare minime po-
tu isset,quado suo tepore ita ipso prodere Plinio,vt URegimur nomine raetiare,inter se'disserebat,&diuerib iure censebatur, diuersisq; a Consularibus,& Prael
46쪽
fallor,atq; imos sensus scriptorum Comensum acriter perurit, indicium mali sunt medicamenta ab illis opportune comparata, ut enim hunc dolorem lenirent, atq; istam Augusti Italiae diuisionem euitarent, quam sibi omnino fatalem esse sentiunt,statim captiose argu .
mento occurrunt. Scribit enim Iouius, nec improbatCigalinus, ipsum Plinium in Italis descriptione inuerso ordine multa scripsisse, &ab illo, quem diuus Augustus statuerat,quandoq; rece si sie; & ideo Lartu, Sebinum, aliosq; lacus, & flumina, quae ad undecimam Italiae Regionem pertinent, in decima cum Benaco nostro descripsit; Verum his etiam, prout alijs Omnibus , facilis est responsio; aliud est enim Italiae descriptionem ab Augusto approbata sequi, aliud ordinem
locorum; illam secutum se esse Plinius palam tessatur, hunc in omnibus, re ita exigente, non seruasse; qua in ob causam hac praefatiuncula, ne cui a se impolitum
videretur, se ipsum 'excusat. ana in re, inquit, praesari necess artum est, auctorem nos diuum Augustum s cuturos , descriptionem s ab eo F ctam Italiae totius in Esgiones undecim, sed ordine eo , qui litorum tractu siet, Ῥrbium quidem micinitates oratione praepropers seruari non posse,itaque interiori in parre digestionem in literas nos secuturos, Coloniarsi mentione signata, quas iste in eo prodidit numero. Hoc enim paeto Athesim quoq; nostrum,&alios fluuios ex nostratibus in Padi descriptione, qui ad octauam Regionem spectat, locauit, & prius de Italia Transpadana, quae undecima Regio est, quam de Venetia, quae decima, tractauit; ipsa igitur vocabuli nostri proprietas non ex ordine locorum, sed ex Regionum diuisione, atque ex diuersa illarum admi-
47쪽
nistratione, quam secutus est Plinius, metienda est. Verum hoc quid aliud est, Dij boni, quam sententiam suam impugnare ξ quam in se ipsum insurgere, & proprijs telis , ut olim Cadmaea mellis, se ipsum conficere , N iugulare ξ nam quod olim Comenses pro scopo
opinionis su et statuerue, idem rebus iam desperatis contraria sententia videntur effugere, & declinare. Alia prςterea multa sunt,quibus Comenses rectum Pliniani vocabuli sensum inuertere, atque illud e ciuico, ut ita dixerim, merum prouinciale efficere conantur, pro certo habentes certam victoriae spem in illius fgnificatione constitutam esse, certumque, nec dubitatum testimonium illud pro nobis stare ; quae Omnia quanquam longum esset exequi, missa tamen facere nolui, ne vel illa palui fecisse videar, vel illorum ingenium, quod est maximum, sua gloria fraudarem. Sic autem subdit 'Cigalinus . cum Italia pluribus olim modis diauideretur, verba illius sunt talus alium arbitrio suo diauisionem secutus es, milites quoq; in merbi cCONTERRA-Nεvs 9 significatu aliam quandam Italiae diuisionem, non Aurusii, in castris secuti sunt, quos merisimilius es ante
Augustum merbum CONTERRANEvs9 libertate militari spe msurpatum , eadem libertate post Augustum, eius neglecta descriptione , in eadem significatione accipientes, antiquam diuisionem intestex se. Et paulo inserius: ideo
Couterraneum suum iocatum a Plinio catastum fuisse,
inquit, quod eiusdem uterque TERRAE: Trann adana inquilinus Uset , sic autem istam appellauit cum Cissadans comparatam. & paulo etiam inferius, post relatos Catulli versus in Egnatium, in quibus se Transpadanum facit, cum suos Transpadanos vocat,
48쪽
Sι mrbanus esses, aut Sabinus, aut Tiburs , Aut parcus Vmber, aut obesus Hetrusius,
Aut Lanuvinus ater, atq; dcvtatus , Aut TranLpadanus , ut meos quoq; attingam.
Sic inquit ; Cuttilium hoc in loco secutus Plinius, Contem
raneum suum eum iocauit,diuisionem eam Italiae intestia gens,quam Catultas sequeretur , minime mero posteriorem
iliam ab Augusto institutam, hi cusq; Cigalinus; a quo me iuuat sciscitari, Ex qua nam diphthaera acceperit , c nam nullos habet auctores,verum has duas priores propositiones ab illius ingenio agnoscimus, tertiae vero auctor fuit Hermolaus Barbarus quod milites T. Vespasiani aeuo neglecta Augusti Italiae diuisione, aliam in castris sequerentnr, quodq; eadem libertate militari post Augustum, & illius Italiae diuisione non
seruata, qua ante illum, vocabulum de quo agimus,secundum antiquam significationem acceperint, ac d mum quae nam fuerit ista antiqua vocabuli nostri significatio ante Augustum, nam talia, & nullis auctoribus assere re, nihil aliud est quam somniare, & diuinare; quoniam si negabimus haec omnia, si vero etiam negabimus verbum hoc CONTERRANEvS ante Augustum suisse inuentum, quando antiquorum nullus , qui ante Plinium scripserit, de illo unquam memineriti, ut alias praemonui, & ipsa Plinij verba, ibi segnο- sis hoe castrense verbum9 recens illud, non antiquufuisse ostendant, unde nobis contrarium Cigalinus
probabit unde in priorem magis sensum,& si foret antiquius, quam in posteriorem, & Augusti diuisioni congruentem, acceptum fuisse docebit ξ quomodo in animos antiquorum militum,& ipsius in mentem PliniI
49쪽
C letalinus penetrauit quomodo post tot sicula in tanta vetustatis caligine ita se in eorum intellectum insinuauit, ut talia non vereatur pro veris asserere,& prs- dicare ista verb vocabuli nostri si guificatio cur magis opinioni, quam de illo statuunt Comenses, quam quae a Veronensibus, & ab uniuerso literatorum pene Omnium consensu recepta est, inseruiebat λ unde hoc Cigalino constat a quo Fauno haec edoctus a qua AEgeria in Aricino nemore Θ si verb haec etiam aliqua ratione niterentur, ita ut quandam veritatis speciem praeseserrent, adhuc multum differret inter milites,seu quoscumq; alios hoc vocabulo utentes, ac ipsum Plinium Italiae diuisonis ab Augusto institutae iam ape te consessum sectatorem; quid enim militibus siue militari libertati, cum Plinio ξ qui si hoc vocabulo secundum Comensium de eo sententiam usus esset, non Ium lectori imponcret, sed etiam sibi contrarius extitisset Nihil verb refert quod Catullus Transpada nos suos vocavit, suo enim tempori singula accommodanda sunt, non diuersis promiscue confundenda. Etenim Catullus vel ut sui temporis ratio postulabat, quod est verisimile, Transpadanos suos dixit,quandoquidem in Transpadanis Verona tunc tempori S cutota Venetia, Carnis etiam comprehensis, censebatur, ut supra vidimus; vel potius non omnes Transpadanos, sed Veronenses tantum, atque his propinquiores, suos intellexit, quoru mores tibi magis perspectos fuisse, quam aliorum, qui longinquiores essent, credibile est; sue etiam affectu aliquo singulari hoc dixit, quo ipsos prosequebatur, est enim hoc verbum suus) beneuolentiae, & familiaritatis nota,
50쪽
atq; ita Cicero, ita Plinius iunior, ita Traianus apud
illum, amicos, clientes, & prouinciales suos vocant. atq; ut omnia uno verbo concludam, ex quacumque causa Catullus Transpadanos suos vocaverit, hoc prosecto certissimum est, quod ipsos nunquam Con- terraneos suos appellauit 3 At vero dum rursus aia serunt, quod Plinius ad eam Italiae diuisionem respexerit, quae seruabatur Catulli tempore ante Augustum, cum Catullum Conterraneum suum vocavit, quodq; in hoc illum fuerit secutus, est itidem aperta diuinatio, vel potius vanissimum somnium, quo Plinii sententiam eludant, no videntes se eundem sibi adue sentem,& repugnantem constituere, omni illius diagnitatis, & iudicij posthabita ratione. C A P. I U.
V L L U M esse maius ingeniorum tommentum, quam impugnationem veritatis ex ipso rerum usu , & ex ipsa experientia satis docemur, & ideo minime mirum videri debet, si Comensesset iptores civ vim Pliniano vocabulo inferre volunt,&veru illius sensum circu scribere, & obliquare, inquieto animo huc illuc feruntur,ita ut omnibus deficientibus argumentis, quae etiam futilia, quaeq; vanisl ma sunt, ut stupra uidimus,amplectantur, atque utinam fallem se ab ipsis Ecclesiasticae historis uoluminibus inani terr feredis,& minus sane interpretadis, abstineret,du enita omnibus dei tituti sunt, Si multis abundates uideri uo