장음표시 사용
141쪽
ε .a: m m s T n Μ ' o R Rtiones eurant, sed error flat in hoc, quod emprobantes dies eXprobant motum, S tempus, imo eis posset dici. Quod o uaeris intus habes, nonne in accessionibis, constitutionibusque tempus dc motus inest,igitur & dies. Vnumquodque particulare individuum habet intra se unde principium motus, dc causa, ut est videre in libello de motu cordis.
Quod autem tempus, dies, accessiones, de constitutiones per se non curent quis dubitat 3 Natura est, quae primo, & per se c urat, c tera Vero per accidens.Est etiam dice dum, quod tempus non est unu ex principijs pestituis in te medica veluti sunt qualitas,&qualitas. Est tamen reum ex iis, sine quo.natura non potest, & per illud idem ars operatur se- eundum imitationem, ordinem, S modum. Dubitatur etiam an dies a motu lun , dc solis numerari possint, sicut numerantur ab oecasonibus costitutionibusque 3 possunt quidem sed modo medico. Non despicit Hyppocrates numerationem dierum motus lun , dc solis, sed non approhat, ut quicquam operetur in humano corpore. Etenim ut dictu
est) si habet individuum unde principium
motus, ct causa intra se , dc per talem motu tempus, ct dies numerantur, & habent ordinem, dc modum, cur querendi sunt dies lu- rares . dc solares per obseruationem Natura non deficit in necessariis. Insuper licet uni. . . t ueralia
142쪽
RT o C C Aas et o M E. rex uersalia per uniue salem motum mutent, de alterent particularia, & indiuidua. Tamen si haec uniuersalis mutatio, & alteratio esset idecum. alteratione, & mutatione Drticulari. tunc principium, & motus causa in particuissari, de indiuiduo esset superfluum & inane. Dictum iam est quod particularis causa assequitur causam uniuersalem non peridentita 'tem, sed per imitationem, secundum quam: habet mmum, tempus, ordinem, & modum.
Nodo dicitur quo si particularis , dc indiuidui eorporis principium, & causa semper dei possibilibus agunt quod est melius, melior, quidem motus est ille, qui me furatura, tem pore S a diebus secuncludi talem motu particularem, quam secundum uniuersalem malum. Quod si hoc non esset verum tunc principium motus non esset in eo, in quo est pei-mum, dc per se, scd esset per accidens Sc aba alio, quod est contra omnium philosopho in
sententiam, Sc medicorum rationem. Insuper nonnulli dicunt. Quomodo saluatur seri: tentis Hyppocratis super notitia motus uniuersalis, si hic motus in re medica parum c5- fert Inquit enim otius, dc occasus magnora siderum noscendi sunt, a quibus magnae in aere solem fieri mutationes, atque subinde in corporibus certum est nasci egritudines. '. Nonne noscedae a medicis sunt ut per oportuna cotraria iis cognitis occurri positi prisi- dia
143쪽
dia 3 Similiter uniuersaliter in omnibusanorbis sunt accessiones, constitutiones, cruditates, coctiones, nonne S uniuersaliter iis
Decurrenda esst Z in animaduertend quod intentio nyppocratis non excludit notitiam uniuersalem in iis quae faciunt ad artem medicam, sed excludit uniuersalem curatione in hoc particulari corpore,vel in illo.Etenim non curatur ut homo, sed ut Socrates, & Plato. Et sic mutationes, alterationes peris mutat corpus, & morbos generant, sed curatur corpus hoc secundum illum particularem minusecundu quem mouetur, & non secundum niuersalem mutationem, licet uniuersilis mutatio a quocisnque perito medico non negligatur. Igitur immensae leuitatis est in remedica petere ab astris particulares morborumotus, ut de iis cura habeatur, cum curetur
Plato, & Socrates non luna, sol, & stelle qui nulla horum inferiorum hominum indigent
curatione. Curatio vero humanorum corporum alio, & alio modo si secundum tempus, occasionem, diligentiam,voluntatem, animi inclinationem, institutum, mores, pruden ' tiam,& usum eorum quae contingere solent. ibus mediis omnibus non subiacent res uniuersales ita, ut de iis a medica arte omnino succurri, Scobuiam iri possit. Caeterum orta est: tantorum virorum diti
sensio ob causarum confusam, & non distin-
144쪽
a π πι A s r orr m io ctam eognitionem. Etenim in medicina causi sunt aut exteriores, aut antecedentes, aut coniuncts . Illi medici qui curant per causas exteriores , facile admittunt mutationes lu- nq, solis, temporis in communi, sed debi- Iis, de infirma hst eorum ratio ut probatum est. Illi vero qui curant per causas antecedentes, praecauere possunt, sed non curare, denominatio enim morbi sit ab actu, & non a potentia, sed illi tandem, qui curant per causas coniunctas Etenim haec taliter est, ut ea posita ponitur morbus, de qua sublata morbus aufertur) hi sunt qui vere curant, quia pro prium symptoma, assectum, di signa cognoscunt, per quae unusquisque morbus curari Potest. Itaque cum in hac causarum distinctione quam plures errarim, & modo errent, non est mirum cur in tantas difficultates, Rambiguitates inciderint, de quibus supra lo-
us satis quidem factus est sermo, & post hae
et, dum omne temporis, & occasionis perplexitatem dilucidauerimus. Quid tempus morbi,atq. eiusdem dininctio secun-- dum morbi partes. cap. XX LIN quolibet autem morbo notatur a medi
cis tempus, & eiusdem distinctio secun dum morbi partes, quae etiam sine Iem PQ di sine occasione non innotescunt. Est itaquς
145쪽
itaque morbi tempus, quod secundum prioris habitus immutatione innotescit. vel tepus est morbi vicissitudo, quae in suas diuiditur partes. Etenim successione quadam vicissitudinis omnis morbus procedit. Quaeque cum diuidatur in partes, ideo tempus habere partes dicendum est, quaeque a medicis numero plurali dicuntur tempora, sumunt autem medica tempora similitudi nem ab aetatibus, atq. secundum aetatum cursum habent vicissitudines, & immutationes. Hinc est, quod sicut aetates, & vitae partes successione quadam faciunt animal. Ita di stinctae partes morbi purtempora faciunt totum morbum. Verum olet nes causae motionum morbi quanquam sunt efficientes ipsum , tamen diuersae sunt, .nee
non diuersas de se parant morbi partes. Atq. hae sunt illae partes distillictae, quae a medios distincta tempora nominantur. Csterum in. ter partes morbi primum locum tenet principium, quod est prima morbi pars, videlicet quum primum invadit homine morbus, tunc incipere dicitur. Et est prima inuasio, ills primus insultus , qui tunc esse in principio Videtur, quu nondum tertium aut quartu diem pertransit. Quare in principio morhus est crudus quu gignitur. Atque cognoscitur, a primo insultu, & per ipsum mediacus curandi rationem incipit, aut praecautionem meditatu aut denique recuperationem . molitur,
146쪽
molitur, quae partes medicitas in sanis, ne tris, & egris corporibus cognoscuturi& exercentur . Quapropter bene inquit Hyppocrates'. In principio si quid mouendum videtur, moue, sed cum ratione. Hinc est quod non inutiliter in primis diebus mittitur sanguis, aut lenientia medicamenta exhibetur.
Tardare enim malum est. Quod etiam morbi principium sit crudum, . inquit Hyppocrates. Concocta medicari, & mouere non cruda. Et sic sanguinis missio, aut medicametum leniens exhibendum non est, ni fortasse materia turgeat. Etenim crudo existete morbo expectanda est concoctio ad hoc ut medicamentum lenitas, & sanguinis missio competat, licet sanguinis missio non requirat ea concoctionem, quam purgans medicamentu expostulat, Sc leniens medicamentum sinailiter. Hoc fortasse intelligi potest de illa con coctione, quae a calore in stomaco super crubo, & potu fieri debet. Sicut notat Galenus quod antequam corpus non exhoneretur,&cibus a stomaco non descenderit nulla est tetanda euacuatio aut per sanguinis missione, aut per pharmaciam. Contingit aute aliquando ut hullo apparete principio succedat motbi incrementum, & status, in quo accidenti/sunt seviora, & forsitan apparet concoctri, Numquid in statu est mouendus morbus
Huic dubitationi respondens Hyppocrat
147쪽
inquit Medela tempore, & occasione eo tingit. Quasi velit dicere, quando tempus distinctum est, in tempore conuenienti medela uti debemus . Sed quando non datur tem . Pus, sed occasio, etiam secundum occasione medela conting.t. Morbo siquidem turgente non est praetereunda occasio, ut in proue
bio dicitur, ne ni crastinu seria. Et sic ad propositum dubium duplici modo responderi
Potest, videlicet aut notatur tempus morbi aut tempus auxilij. Tempus auκiiij nullum habet nomen,dummodo sat oportunum, condecens,& conueniens. Oportunum tunc est,
qua do nullum habet prohibens, sile & illud
est condecens, & conueniens, quod a perito in arte iudicatur aptum, de idoue uni ad aliquid faciendum, & non faciendum. Tempus autem morbi quod non sit in quo mede-ti exhiberi aut seri possit licet ex parte lam dictum sit, modo concluditur, quod uno deaeodem iudicio hoc de illud recta tamen seruata ratione medendi indicatur. Caeterum rete amplius discedam a proposito temporis Principio, dicitur. Principium inorbi illud esse tandem, quod cuiuscuum morbi ficς cause prima est motio actionem corporis isdens. Nam si motio, quae prius non erat, morbum facit, initium morbi, seu principium nuncupatur. Quod si ulterius motio procedat, dicitur incrementum, si incrementum consistit, summus
148쪽
si uis morbi vigor nominatur. Cum vero
motio imbecillior redditur, atque decrescit, rem i Sio, siue declinatio edicetur. Quomodo autem haec distincta tempora cognoscantur breuibus verbis declarat Hyppocrates dicens. Ciro morbi principia, &nnes omnia becilliora. in statu vero omnia sortiora eXi stunt. Quae v ba no solum intelligi debet de morbo secundu m univorsum, sed de quacunque singulari acc sione, quae aut conti me asiligat corpus, aut per vicissitudines reuertatur . Differt gutem particularis accessio,
ab Uniueriali morbo secundum tempus in hoc, quod morbus uniuersalis habet tempus
uniuersale, particularis vero accessio particulare tepus eκqui rix, sub eodem tamen iudi- .eio continetur, quia consimili usu & ratione ab expertis in re medica comprobantur. Exempli gratia in anno aliquando maXime viget hyems, aliquado ver, modo aestas , modo autumnus, sic etiam in homine aliquando pituita praeualet, aliquando sanguis, aliquando bilis, primum quidem flava, deinde
etiam nigra appellata . Quorum omniu euidentissimum testimonium habetur, quando medicus aduersus morbos tum uniuersales,
tum particulares instare conspicitur. Etenim quum aliquod eXcessum humorum in corpore videt, ilico iuκta temporis, &occasionis oportunitatem tradit medelam. Propteream
149쪽
tra n E T R M P R. bene, inquit Hyppocrates. Tempus quidetuillud est medele, quod artem iacilem, ac per . uiam facit,aut in consimilem uiam incidentibus processus manifestos disponit. Quae inquam tempora licet secum aliquando ferant multam perplixitatem. Attamen periti in remedica, qui omnia norunt, aduertunt etiam
quid principium, quid incrementum, quia
flatus, ct quid declinatio, aut per tempus medela fiat, aut per occasionem. Sed duo iratur adhuc plurimi sunt morbi, qui uix attingui Principium, aut incrementum, imo priusquaad eorum statuin perueniant, ilico aut delitescunt, aut evanescui. Similiter plurimi suntiqui principium habent confusum cum statu. .Et tandem multi sunt, in quibus principium, ct declinatio confunduntur. Igitur quid a edum 3 Forsitan nihil confert in re medica ho- . rum temporum distincta notitia Hippocrates soluit hanc dubitationem dicen Quando tempore fit medela , tunc per causeru motio nes distinguenda sunt tempora, Sc auxilia docenda sunt. Quando uero occasione medela contingit, nulla habiti distinctione incumbendum est ei, quod magis urget. Na turgente materia medicare eadem die expedit. ia dare enim malum est. Conueniunt au te tam Daec, quam illa medela in iudicio aut si at in tepore aut in occasione. Omnis siqv idem medela semper est cum meditatione peragenda. Conferunt
150쪽
Conserunt itaque distincta tempora ad acilitatem medicationum ad ordine, ad modii, ad opportunitatem, sed quando cosusa sunt, 'ut patet in occasione quando turget materia, tunc loco ordinis, & modi, pro opportunitate supplet iudicium . Verum notandu est, id omnes actiones naturae non fiunt in instat. ti. Quare in iis semper est tempus latitudo, & spatium, quia motus debet habere principium a quo incipit, & in quein sinit termi- num. Igitur si datur latitudo in actionibus, necesse est ut detur in morbis. At latitudo diuiditur per partes, sic Sc morbus per tem - Pora. Et sicut partes constituunt latitudine, 1ix necesse est ut tempora costituant morbu. Itaque secundum hanc notionem non datur morbus, in quo non sint tempora, siquidem imperceptibile non cognoscitur a medico, sicut instans insensibile non inuenitur in morbo. Ergo omnis morbus eo quia est actio,ii bet latitudinem, latitudo habet partes, Partes morbi sunt tempora , sic omnis morbus nabet tempora, & nullus morbus est ita breuis, & confusus, qui non habeat distincta tempora, qu que si omnibus no innotescune medicis, sunt tamen nota peritis, qui conce dunt non dari morbos, in quibus non sine tempora . Posset quis dicere. Medela sit occasione, in occasione multum non est tempo