장음표시 사용
551쪽
sepultus est. Ea morte molestissimus hostis Franeiae periit; imo & nouus detractus, Britanniae Dux. Etenim Carolo Malo filius alter Carolus successi, ab patris indole plane alienus atque consiliis , qui pace contracta eum Francia , spem Britanni amixit. Ille igitur partim metu, partim animi leuitate qua in diuersa saepe ferebatur, persuasus a Regis patruis Blesas accedentibus, lyarisios venit , & controuersiam cum Clistonio Partamento permisit ; cuius sententia pacta prius inita rescista sunt atque abrogata, imperatumque ut a Duce pecuniam datam atque imi asa castra Clistbnius reciperc t. Eo iudicio sibi Lictum satis Comestabilis ratus , Antae se ac dignitati restituit ; occlusit se Anglis Britannia, & in unum G c trium arma conuersa sunt; quanquam inter Ducem & Comestabilem odium perseuerauit Duce haud restituente quod erat iustiis , Sc Comestabile generum impellente , ut Britanniae nomen atque insistata usiirparet. Ad Gellium quod spectat ; Guille in i Ducis amens superbia eo intumuerat, vi Regi per Fecialem bellum indiceret; & dolorem iniuriae Rex dissimulauerat, Feciale
donato pecimia & dimisso ; veruin exacturus poenam iniuriae , in gelatem exercitum scribit, ducitque in Gettium. Erant in eo centum toruinum mili: a , tantusque apparatus, ut in immensum diffusus spatium, quatuordecim lciacas obtineret. Ad Veiacessaum Imperatorem legatos miserat; ex-misatum quod in ditionem Imperis penetraret, atque alterium nihil se contra dignitatem eiusdem Imperio moliturum. Properanti occurrit Dux Iuliacensis Getris pater, qui conciliantibus Coloniensi & Leodiensi Praesulibus, ad militis ad Regem, veniam filio stipplex implorat, insanam iuuenis arrogantiam culpat, satisfactionem dc d ciuissotieni humillimam pol licetur ; se postremo Regi suaque omnia in vadimonium tradi r. Cum Regium consilium paternis precibus annuisset; ille ad filium conuolat, dedit -ctis iisdem Praesulibus, nec parum laborauit, in frangenda iuucnis contumacia , qui auiditate belli flagrabat, & sperabat hyemis iam imminentis saeuitia, perditum iri tantum ercitum ε, at patris minis absterritiis , se vinci pallus est , ducique ad Regem ; a quo veniam temeritatis petiit atque
impetrauit; tota Francia in bellum excita, ad rem tam Luem; ut vere apologum partui lentis montis exscripserit. Huius tamen expeditionis extitit fructus , quod Rex administiationem
regni suscepit, Auctores huius consilii Comestabilis , & Orgc montius
Cancellarius , quibus Patruorum Regis auctoritas atque Dotentia erat dudum grauissimum onus S molestillimum. Iis adiunxerat se Ludoilicus Resis unicus staret, Dux ante Turonum , mox Aurelianensis, Duce Aureianensi Regis Ioannis fratre sine liberis mortuo , & quidem Ludovicus Valentinam loannis Galeacij Vicecomitis filiam uxorem duxerat; dato in dotem Comitatu Astensi, Praeter ingentem pecuniam , gemmas ,& summi pretii mundum muliebrem , ac stipulante Galeacio, ut absque prolemas. cula si decederet; omnis ditio ad Valentinam filiam eiusque liberos peti. uenirer; eoque pacto in Mediolanum Alurelianensi stirpi ius quae sitirm, quo in Franciam calamitates tantae inuectae sunt. Ergo in reditu , Rhemis habito Procerum Concilio , actum est de Regni regimine, primusque rogatus
552쪽
sententiam, AssElinus Episcopus Laudunensis, & postimodum Cardinalis, vir probae pietatis ,& integritatis ; dixit , Regi tradendum sceptri regimen ; iam linpleti ille annum vicesimiὲm, dotes animi atque corporis supra aetatem, Omnibus admirationi esse & gaudio ; non supersedendum, quin is vocaretur ad gubernandum, cuius maxime saluam elle nauem interest. t.Ea sententia apud singulos tenuit; nec Regis Patrui dillentire ausi, ne aperte sibi imperium prorogarent ; haesit tamen in animo stimulus,mox in consultores exerendiis; primusque omnium Allelinus , haud multo post propinato veneno periit. Dimissi Patrui recesserunt , Burgundus in Flandriam , Bittiricensis in Occitaniam , sibi pridem traditam ad gubernandum ; in quam euocauit aliquanto post Regem ipsum ; etenim clim Prouinciam acerbe vexaret atque diriperet, urbes plurimae apud Regem de Pro regis peculatu conquestae, Comestabile querelas promouente, eum impulerunt ad nouum iter aggrediendum. Itaque Carolus venit Auenionem, a Clemente summa exceptus magnificentia , & Ludovico Andegavensi patruele in Neapolis Regem coronato , expostulationibus Occitanorum intendit. Coinperto quadraginta mille familias Proregis auaritia & rapinis familiarium, deturbatas bonis & laribus, in sylvas & antra ad euitandam saeuitiam confugille , tutiusque lupos inter de feras degere , quam in mediis urbibus,sub Redemptorum & Publicanorum immanitate; ad subleuandatri Prouinciam, Tolosam profectus est. Illic Biturige iussb facessere , ac quodam Bettiaco , qui Proregis potentiam ad sua flagitia detorquebat in poenam vocato, audiebat querimonias, & damnum quantum fas erat miseris sarciebat. Post constitutam Prouinciam , incitatis equis Parisios venir, tui leniti lusu atque protervia cum fratre Aurelianensi sponsione facta ; viet velocius Monspolio Pari sos veredariis equis decurreret; ac quinto die paucissimis horis anteuertit Dux Regi. Porro libet antequam auolet, tanti spercum eo in Oecitania demorari, & Comitem Fuxi en siem aduentantem, ut clientem se dicat, paulo attentius contemplari. Is' Gasto nomine, ob cximiam corporis pulchritudinem Phoebus nuncupatus , ornamenta corporis animique assequutus quam plurima , tota Europa celebrabatur omnium ore, Membris ad dignitatem Principis conformatis, vultu , statura, flavo capillitio , vigentibus oculis, mira dexteritate , firmoque robore disiaissimus imperio videbatur. Nunquam caput ullo tegumento inuoluerat, scmper eo nudo incedens , primum ut admirabilem comam ostentaret, mox ut se in
coeli intemperiem aestus & frigora induraret. Generosissimus atque sortissimus in Anglos amnesque Principes, multa bella gessit, victorque in omnibus fama egregia, ac terrore iusto inuidiam oppressit, odiumque restinxit. Ditissimus ac magnificentissimus Principum habitus. AEdificia sacra de I rofana ingentia erexit, & plurima ; illustrem atque amplissimam e nobi-ibus familiam alens, dona in meritos luculentissime cumulabat: nec ideo subditos quibus charissimus erat diuexauit unquam, sed ab honesta parcimonia annuos reditus, & vectigalia iusta geminabat. Musicam ardentiore studio prosequebatur, siue quae vocibus, siue quae fidibus canit, ac perpetuo gratis concentibus aures de conclauia persen abant. Litteras de litte
553쪽
ratos diligebat impense ; eos potitanum donis ornans & beneficiis.Verum ut indoles militaris erat, impotenti animo ad venationem atque aucupium serebatur, atque alebat duo millia canum , & volucres ducentas doctas ad venandum ; vi per ea felicissimus ae felicitate dignissimus haberetur. Duo tamen , ut est vita mortalium , grauissima in lartunia passus est, quae prosperitatis sensum infecerunt; alterum quod sine legitimo haerede , alterum quod inimico herede obiit. Erat illi filius Gallo nomine , ab Qtore caroli Nauarrae Resis susteptus , in spem patrimo iiij tanti educatus ; ille ab Patruo pessimo bipedum quem inuiserat, donatus puluisculo quem
patri porrigeret , ut cum ipse matrem reconciliaret , nam inter se dissidebant ; serte in iurgio cum fratre Notho oborto , detectus is puluisculus est, & ad patrem delatus; eoque iubente cani in frustulo panis oblatus, vorantem extinxit illico : Quamobrem Pater in furorem actus, postquam didicit donum a Nauarro protectum, non dubitauit quin Nauarrus filium ad patricidium instituisset Eum itaque aegre a Donacsticis e manibus se is ereptum carceri mancipat, & conuocatis Comitiis ignominione neci destinabat; cum adolescens miser atque innoxius repertus est in carcere animam egi illa; seu dolore, infamia parricidii cum innocentia depugnante; seu Onte, alimentis abstinens,ne in&rtunio ignominia mortis accederet; aut forsitan , patris nutu inaniistb carnifice, sibi ipsi ignominiam & dolorem nouum indulgentis. Sane haec labes foelicitatem Principis containi nauit; erantque in praeclara indole turpiores naeui; quod suspicax atque iracundus , ad saetiit iam atque vindictam ultra aequi metas agebatur haud raro. Eo animo exercebat inimicitias cum Vicecomite Castet bono Patruele suo ; eritque molestissimum quod eae se filio eum haeredem habiturusseret. Quam molestiam ut auerteret, Regem 'conuenit, ac de sua ditione clientelam proseisus, cum filium sputium heredem vetantibus legibus non posset instituere, Regis liberalitati ultro confisus ipsum heredem scripsit. Nee fefellit seribentis spem magni ficentia heredis; etenim totam ditionem Rex in spurium refudit, &illi Fuxienses addixit in patrimonium. Fuit autem mortis ratio ut vita caetera singularis. Cum sub aestum caniculae aetatis anno post septuagesimum secundo, sed senecta robulta & viridi, Saluaterra Orthas profectus, in ursum incurrisset, eum ut venationis erat amantissimus, persecutus venatusque ; coeli intense corporisque ardore , ad sumendum cibum in conclaue subit, quod a domesticis ad captandum frigus, vernantibus arborum ramis conuestitum , & ad subleuandum aestum instructum accurate , tanto frigore incalescentem Principem amauit; ut infusa ad accumbendum manibus frigida, exanimis procubuerit; ea duntaxat voce v serpata ; ah parce Deus mi; sic mors inter charissimae & suauissimae voluptatis usium irrepsit ; ut frustra pericula , bella, & naufragia vitentur, cum in ipse asylo vitae atque alimento , quae per ea cauentur occurrant. Haec de Gastone Phoebo fortasse fusius, sed non pigebit hoc diuerticulo aliquantisper viae regiae taedium mitigasse. Interea cum Anglis pactae in plures annos induciae , domesticam quie
554쪽
& Lemovicibtis gr.illatores extincti; quorum Duces Marcellus & Τcitanerius , famosissimus ille tot rapinis praedo, a Biturigum Duce capti, arcibus ei tersis in quas confugerant, Parisiis supplicio palam necati sunt; affixis in arborum ramos scelerum sociis. Tum in Africam, ac postmodum in Italiam deductae copiae. Expeditionis primae ea ratio fuit; G cnuenses ii ternecinis cum Venetis bellis fracti & obtriti, ab Mauris Africae toto mari interdiccbamur. Molestissimum erat iis quibus antea petasus regnum atque adeo luctilentissimum fuerat, ab gente vitillima deiici, suoque portu seu custodia clauses , gloria Imperi, S: commercii fructu spoliari. Eam
ob rem auditis Francum inter atque Anglum induciis, erecti in spem hostem perdomandi, legatos mittunt ad Regem utrumque qui auxilia flagitent; maxime ad Regem Franciae , qui suae stirpis Principem in expeditionis Ducem designet. Excepta in Francia summo plausu lesatio; extemplo militares nobilium animi stimulo gemino religionis & gloriae concitati, passim dant nomina ; opusque fuit ad impetum continendum Edicto , quo vetabatur ne quis sine Regis concellu in delectum se daret. Maior in dicendo Duce controuersia niti; cima Regis frater Aurelianensis , ad belli gloriam anhelans iuuenis, eam Prouinciam sibi deposceret ; obstarent Parrui Burgundus & Biturix , praetexentes imperitam Principis adolescentiam ; rc ipsa iam aemuli , & generotan indolem oppressuri, detracta laudis atque honoris materia. Ita eorum sententia des gnatus Dux Borbonius, Veteranus iam Imperator , quique in Africa , non ita pridem pugnassor. Adiu iusti Proceres, cum Regis venit, Philippus Artesius, Eusius Comes, Be-raldus Comes Claro montanus,Viennius Admiratius, Coucyus,Trimollius, Harcurius, Sancerra , Sullius , aliique ; quibus Angli magno numero accesseruiit, multique Bauari. Genua trecentis tri romibus S centum nauibus seluit exercitus, in quo triginta militum millia , magna pars nobiles , Europae flos delibatus. Procella iactati in Africam applicant, ipsamque urbem cui Africa nOincia aggrediuntur. Est Astica vibs, vetcribus Aphrodisium seu Phanum Veneris, posita in arcto ad Mediterraneum promontorio , quod utrinque mari alluitur, & erectis munimentis defendi-rur ; eam Rex Tunetanus, expeditione comperta, cgregie instruxerat, dum caetcrum cxcrcitum Tunc tum contrahit. Producta Obsidio ad niensem alterum, quo postquam urbs in potestatem conccssit; ij ad Tunetum duxerunt copias. Verum Tunc tanus Rex ad priores artes se conuertens , quibus sui maiores Ludovicum sanctum profligauerant; erepta pugiuae facultate, quam ardcnter Franci appctcbant , cepit velitationibus , incursionibus, nocturnis& improuisis aggressionibus , hostes fatigare, vexare, atque opprimere; ut frangerentur belli laboribus, & nulla victoria recrearentur. In eiusmodi impressionibus duo maxime Francis filuti fuerunt.quae Dei tui clae calculo omnium debebantur. Primum quod canis nullum herum proprium ab Europa sequutus, Christi atris haesit,ac Mauros quodam instinctu vel diuino,vel naturae,odorans Agaciter,cum accedcrent sigilificabat la- Matii; ut iam pro vigilantissimo excubitore & sonora tubi castris esset. Alte-
Iu talentibus Mauris,suit indubitatum di iiii praesidii signum. Nam Franci
555쪽
cum totum diem sub signis stetissent, aestu & armorum pondere defessi plurimuna , nocte proxima alto somno se dederant 1i & ecce Mauri toto exercitu irrupturi aciueniunt. Tam arche sopor felsos artus adstrii ixerat, ut latratu canis nusquam excitati, in magnam cladem incursuri sorem ; quando Mauris spectaculum improuisum obiicitur primum ingenii lumine perstringuntur; tum apparet Matronarum cohors, specie venerabilium &fulgore miro lucentium , quarum princeps dextra vexillum prae strens , colore candido roseoque distinctum , excellebat prae caeteris , vestium luce,& totius corporis dignitate. Quo spectaculo hostes perterriti terga illico vertunt, de li in sua castra recipiunt. Franci interim aestu , &grastantibus malis imminuti, spe obtinendi Tuneti deposita Genuensibus pacem confecerunt; qua soluti captiui mari parta libertas, commercis securitas assi ria;& classi omnes redditi, pars in Europam , pars in Palaestinam Religionis causa nauigauit. Eam expeditionem excepit missus in Itoliam nouus exercitus , unde noua Burgundum inter, & Aurelianensem causa dissidii. Ba Gliabus Vicecomes Mediolanensis in uxorem duxerat Ioannis an Iacobi Armaniaci Comitis sororem; ille a Galeatio patruele, & socero Aurelianensis Mediolanensi ditione expulsus, Armaniaci s orori, opem implorabat; fouebatque Armaniacum Philippus , ut Aurelianensem deprimeret; contra hic rem seceri promoturus, suamque , quando uxori illucebat spes haereditatis, contendebat ne Barnabo mitterentur auxilia; atque optabat ut patruelium pugnantium amris res permitteretur. Obtinuit tamen Burgundi auctoritas , ut Regis voluntate & stipe legeret exercitum Armaniacus; quem triginta millibus militum conflatum in Insubres duxit. Sub initium fausta omnia, pluresque vrbes aduenientem excipiunt. Alexandria vincentem stitit, eripuitque victoriam. Vrbem expugnare aggressus, & se luto licentia milite , cum hostilis exercitus nullus t: meretur , perniciem sibi suis. que confecit. Quippe Verinius peritus Galcarit Dyix , captata occasione quam offerebat uberrimam effusus ad praedam miles de secure diripiens; in
Francos invadit; consertoque praelio in fugam agit : ipse Comes septem vulneribus saucius inter fugam , dum siti opprestus , ωnti se applicat, in ipse potu deliquio correptus procumbit, & ab hoste captus paulo post expirat ; caesa sex Francorum millia , reliquos fuga disiecit. Galeatius sensum victoriae in clementiam vertit; nam Comitis corpus conditum aromatibus ad amnes misit; captiuos milites donatos pecunia liberos fecit, ac fugientibus fugae facultatem ; vindictam honestissimam ratus, quae hosti parcendo , diligendi se necessitatena imponere r. In iis incommodis leuibus admodum , tranquillum & securum Franciae Otium nouus & inexpectatus casus , unius hominis furore abrupit. Petrus Cranensis Ludovico Aurelianensi familiaris admodum erat , & in eius consiletudinem se penitissime insinuaucrat. Is male passim audiebat ob vitia, idemque Ludovicum Andegmsensem Dominum suum ad necessitatem mortis deduxerat , nam ab eo in Franciam millas dum ageret in Italia , ut pecuniam conficeret, amictuinque exercitum subleuaret, ab uxore Ducis muliebri mundo diuendito ; dum iter Venetiis habet, in urbe peraccommoda
556쪽
inoda voluptatibus haeret, luxu & ganeis stipem militum absumens, dum exercitus inopia atque miseria se luitur, & ipse Alidegauensis dolore animi
vitam agit. Ille igitur eos mores ad Aurelianentem applicat , iuuenem in amorem mulierum proniorem ', atque auctoritate , aureo imbre, & flore
aetatis , machinis in imbellem sexum validissimis, pudorem virginum , de nuptarum thalamos expugnantem. Ille aliquando amores Principis Valcntinae uxori aperuit ; quam rem demum ab ipsa coniuge Princeps eomperiens , Cranensem aula pellit, causa indicta , tamque acerbe auctoritate Regis persequitur, ut in Andegauis patria tua in tuto, unum Britannia
asylum patuerit, unusque hospes Monsortius ; eorum perfugium qui in osten sionem Regis incurrillent. Extemplo ab Rege querelae ad Moniartium
deseruntur, quod extorrem & Regi parum gratum excepisset, eainque ob rem Rex ac Britannus Turones conuenerunt; ubi mutuis expostulationibus incitati potius , quam pacati, recesserunt ; nouo tamen foedere illigati,& Cranensi facultate data haerendi in Britannia. At ille infortunii ferendi
impatiens, dum auctorem vestIgat animo, in quem vindictam excrat, praeter Comestabilem nemo occurrit, quem , quod ipse se insinuaret in Principis gratiam , actum inuidia suspicatur. MOn fortius suspicionis particeps factus, eam auget , & Comestabili in sentissimus, Cranensem ad ultionem incendit. Concepto facinore, diem ac modum Cranensis disponit, Custodem aedium quas habebat Parisiis , iubet cham comparare loricas, atque alia arma, quibus quadraginta viri induantur ; tum deice os ad caedem Sicarios singulos deinceps ad easdem aedes quadraginta mittit; &ipse ad desipnatum diem; qui erat sacro- sancto Christi Corpori festus , mense Iunio se in aedes suas abdit ignotus. Eo die Rex Proceres omnes coena exceperat ; nocte conoeibia, cum in sua redirent singuli, & sorte postremus omnium Comestabilis in palatium suum recederet, octo domestinis comitantibus; ecce Cranensis cum quadinginta sicariis in eum irruit, facibusque restinctis se Cranensem pro stilus , qui ad petendam vindictam venis- sit, quadragenis ensibus solum, diffugientibus famulis, impetit. Et se Comestabilis breuiori quem gestabat ense aliquandiu texit; donec ferro in
caput impacto , ex equo deiectus, in pistoris fores nondum occlusas prolabitur, omniumque confossus ictibus, pro exanimi habitus iacci, sicariis stiga se proripientibus, nondum redditis ciuitati portis, postquam inseditionis poenam raptae erant. Interea disciurentium strepitu ciuem excitante, spargitur rumor Comestabilem caesium; quo perculsus Rex in locum aduolat, nucium inspicit, latur amicissimis verbis , & Chirurgos iubet mederi vulneribus. Illi renuntiant quanquam plurima ellent Segrauia , lethale nullum est e , & Deo moderante nullum eiusmodi erat. Nam postquam saucius in pistoris fores deiectus est, perculIbres equo nusquam exscensis, ne tardarent fugam , ictus in iacentem infirmiores intulerant,& is loricam hamatam gestabat sub vestibus , qua ferri prius retusus impetus ,& vetita mors ad viscera penetrare. Continuo patrata in scarios quantum licuit ultio; duo e fuga retracti ; truncantur dextra & capite;
Cranensis aedes diruuntur funditus, Custos furcae suspenditur; in Cranen a serta
557쪽
CARO- icm absentem mors pronuntiatur, facultates fisco addicuntur, & arces cuiati v s VI. rante Viennio citer tuntur. Haec poenae praeludia; Cranen se incolumi, imperfecta duntaxat & inchoata leuitcr videbantur: is vero a Britanno exceptus una re infortunium uium accusabat, quod superciset inimicus , suis curis periculisque frustra impensis. Et ad cum tradendum compellatus a Feciale Regis Monsortius, in selenter responderat ; se Cranensem haud excepiste ; ignorare ubinam gentium ei Iet, eamque curam ad se minime pertinere ; seque flocci habere, quid iurgii inter Cranensent de Clillbnium foret. Eo response Rex ex accrbatus, bellum parat Mon Brito, & Italicae expeditionis immemor , quam instruebat ut Clementem Pontificem, expultio Bonifacio, qui Urbano successerat, toti Italiae obseruandum ingereret, i una ultionis cupiditate flagrabat. XXV. tamen quod voluntati pronae obniteretur ; nam in Comestabilem Regis Patrui, Burgundiis & Biturix , diidiim odium alebant, se ab eos o Buν- dolebant administratione rerum deturbari ; antea illarum regnique com-ίμη μαρ- potes, nunc auctoritate precaria, atque occlusis cupiditatibus suis aerario , se , gradu pulsos patiebantur aegerrime , Procerusque & Nobiles conciliabant ad creandam sibi factionem. Contra Comestabilis tametsi Regem in potestate haberet, tamen quoniam apud Francos sanguis Regius magni momenti est, Aurelianensem opponebat, quem blandimentis, Regiis donis, magna in suos munificentia sibi allexerat atque adiuta Xerat; adeo ut iuxta illi gratus ac Regi λret. Et ab iis cunis duas inter familias , Aurelianensem dc Burgundam inimicitiae ortae sunt, quae deinde Franciam discideriint, de admouerunt ad perniciem ultimam. Ided in decernendo in Britannum bello discrepabant sententiae , distrahebantque consilium. Aurelianensis bellicum in natiatrox faeimu sub astectum Regis perpetratum, vi latam maiestatem regni in Principe Magistratu, Regem inter π Comestabilam neminem esse medium , ut qui impune Comestabilem perimit, iam gradu proximo Regi immineat, quid tutum, piidsecurum Principibus ' Si in urbe primaria , ad fores regivi, sacrosancto die , religiosis initiato seriis , in conuocatis palam nobilibus , grassatores, impune virum innoxium, dignitate re perpetuis in regnum meritis, Regi regnoque toti charissimum , ad arbitrium mactent ' qua causa itistior belli decernendi, quam ut puniatur atrocissimum scelus , sanciatur iustitia, est Vsi Regi comparetur securarin. Bituricensis in eas machinas obiiciebat omnem indillhriam ; primum auctor fuerat ut compellaretur Britannus ; dein affirmabat inimicitias Clissonium inter de Cranensem priuatas ; eius quidem grauissimum facinus ; sed indictas poenas , quantum ad iustitiam de terrorem satis quid Britannum bello aggredi opus ; cum illicd Anglicum oriturum esset, quod tantis aerumnis curisque sellicitis nuper ipse Rex fietitis induciis oppressisset Verum iis potentior Regis in Comestabiem amor , quo urgente bellum in Britannum decretum est ac paratum. At paulo post nouus intercedit obex, Burgundiae Dux , qui conquestus inconsulto se bellum indici, nec vocatis eam in rem comitiis, omnem artem adhibuit, ad profectionem Regis inhibendam ; nam adornauit medico ς, qtii Regi valetudinem obnuntiarent ἱ eum proximo morbo nondum
558쪽
recreatum, etenim Ambiani ardentissimi febri cum discrimine salutis vexatus, infirmo adhuc corpore erat, & coeli magno a stu , Periculum stlle . , v 1 ne recrudesceret .Reclamabat populus,negabatque Regem inualidum debere pro viro Clillonio agi in bellum; Antistites atque Universitas Parisiensis grauibus admonitionibus dehortari Regem a bello conati ; Biturix peritissimus ille morarum Artifex , omnia excogitabat ut impedimenta bello annecteret. Nec Regis ideo destruebat ardor ; imo Clitionio insinuante, nouis suspicionibus mentem implicabat; sibi iam non obtemperari, coqui arcana in Regnum consilia, & proditionem iis moris texi; visu ite est aliquoties atra bili cerebellum mouerite, aliqua dicere quae minus sanum hominem saperent. Ea corporis animique imbecillitate, cunctationem Om-- .. ianem abrumpens expediri copias iubet; ac paulo post Carnutum , dein
Coenomanum venit. In ea urbe, Patruorum arte moratus octiduum, tandem impatientiae plenus & taedij, die quinta Augusti, ex urbe versus Britanniam tendit. Erat intensissimus caloris aestus , quo equitabar Rex, ca- pucium indutus, & pallium ex heteromatio serico, panni spissitate ardorem coeli adaugente ; ibatque silentio , anxio animo, ac reuoluente quas anto conceperat molestias & suspiciones; cum duo cassis mentem bili amatam in sonticum morbum impulerunt. Prima res creditur 1 Burgundo Duce adornata , altera plane krtuita, Se diuino consilio , ad Franciae scelera aegritudine Regis punienda. Itaque cum Rex iter per syluam haberet, repente inter arbores vir rusticus prodit, statura supra modum procera, cute aestu incocta, capillis hispidis squalidiique , membra nudus, praeter centones quibus medium corpus tegebatur ; tum equum habenis sistens, Regi terrifica voce inclamat , quo tendu Rex miser, rePedere, proderis; mox aegre ab equo adstantium concursu abstractus, se in densissimam sylvam immittit ; evanuitque ab oculis. Ea res melancholiam concitauit; at quae consecuta est concitatam sparsit, & rationem plane deturbauit. Postquam Rex sylva egressus est, elabentibus caeteris,ne commotus puluis Officeret, equitabat solus, duobus ephebis pone sequentibus; alter Regis galeam indue rat ; alter lanceam demissam se stabat, porro hic postreinus topore opere L sus, serte lanceam in galeam socij praecedentis impegit; cum ex illisu sonitus ederetur, ad eum Rex c6nuersus, & qua perstrictus Digore galeae, quὶ demissa perterritus lancea, ratus sibi parari insidias, fit rore corripitur , &tumultu cogitationum ad repentinum spectaculum adhaercnte , in phrenesim momento agitur. Tunc quasi inter medios hostes versaretur, ut erat
generosi sertissimique in periculis animi, districto ense in Ephebos ruit, illi diffugiunt, & clamoribus proximos euocant: Advolat Aurelianensis , 33' statimque in eum Rex mucrone stricto inuehitur; nccabatque ni se fuga celeri proripuisset. Assiuit undique Aulicorum turba , & passim obuios
furiosus Rex ferro tundit, iamque tres quatuorve mactauerat, cum omnibus Rigientibus,tandem cursu ,aestu& labore felsus, simul cum equo in Q 1sam decidit,unde eductus, Coenomanum fertur. Hicque est morbus quo non modo Rex,sed misera Francia laborauit, tantis calamitatibus domi risque vexata, ut diuinae opis illustrissimum sit monumentum, quod supermetit. Z et et 3 Continuo
559쪽
Continuo ad aegrotum adhibemur medici atque remedia ; adstant Principes & beneuolentia grati, per uniuersas prouincias preces Sc supplicationes institi iuntur; viae ac templa feruent virorum & mulierum pie peregrinantiuin precibus , qtii nudis pedibus misericordiam Dei compellarent. Verum perieuerabat contumax morbus , exhauriebat medicorum artem atque remedia ; Proceres omnes assines & charissimos respuebat aeger ;Deus precantium vocibus obduruerat ; Rexque miserandus iacebat in lectulo, mente deturbata; & furore identidem irrumpente, se regi pastus a nemine , praeter Valentinam Aurelia neniis coniugcm , cui utcumqtie ad capiendum cibuni obsequebatur. Postquam in sp tum est, morbum supra remedia furere, deliberatum est de Regente Regni designando ; tuncque primum ambitus , mox discordia , postremo grauissima odia, Proceres &miserum Regnum disciderunt. Ambiebat regimen Dux Aurelianensis, ut Regi propinquior , eumque promouebat Com cst.. bilis, cum tota factione , iisque qui incolumi Rege res administrabant; & ipse Rex per lucida interualla, eam sibi voluntatem esse declarabat. Burgundus contra.
immaturam oneri aetatem Aurelianensis , imperitiam rerum , mores etiam& consuetudinem vitae obtendebat ; isque accedente Biturige, & magna Procerum parte , quibus Comestabilis potentia seret odiosia , Regni Regens dictus est Regisque curator, dum valetudini restitueretur. Primum Regentis facinus, tu caercra a principiis colligeὶ vitio fuit & petitus sanguis. Potestas in Comestabilem & sectatores eius conuersa ; initumque consilium ipsius damnandi ob peculatum. Et ille gnarus quae inimici intcnderent, salua pecunia, primum montem Ericum se recepit, dein Ios. selinum validam in Britannia arcem. Burgundus cum nequiret in truncum saeuire , ultionem in ramos deprompsit; nam Comestabilis summam praesecturam ereptam Clissonio , dedit Philippo Artesio Eusto Comiti , viro qui e Regio sanguine,& indole , ut Artes, erat , praeferoci, intrepide concessum munus tueretur. Tum rapti in carcerem sectatores Clissoni j, Noutantus & Ri uerius ; & Begulus Villanius ; Montacutus diligentior Auenionem cum gaza se proripuerat ; sed Villanius haud multo post , amicis contendentibus , & conciliante fortitudine bellica, qua insignis erat missus est carcere , alij duo sua pecunia, & Iuuenalis Vrtini gratia, vitam de libertatem mox altequuti sunt. Vnus Clilsonius sibi uni salutem pri stinamque amplitudinem debuit: Etenim tuto in Britannia receptu , suis in Ducem copiis depugnauit triennium; moxque pace conditionibus aequis perpetrata , Ducem ipsum generositate animi expugnauit. Quippe eius filium cum in obsidem tradi & paternae fidei pignus postulasset, ipsum traditum ad patrem remisit, & omni se spicione abstersa , Ducem Venetiam conuenit, restinxitque eo ficinore odium insanabile, quaesta in posterum amicitia firma& inuiolata , atque ita Clissonius in ficultatum usu, sitaeque amplitudinis perstitit, fremente Burgundo; longe aduersis clarior ; unde veram & securam prosperitatem adeptus est. Interea unius medici cura ;cui nomen Guillelmus Herseiaeus, Laudunum patria, Regi restituta est valetudo ; Deo actae ingentes gratiae, & ipse Rex religiose in S. Dionysii prosectus,
560쪽
prosectus, dona plurima obtulit , pietatem testatus.Nec ut vulgo creditur, iii morbum recidit, tristi ludicrae laliationis eueritu , qua quinque ex charissimis aulicis lana & stupis pice telae adstrictis , in speciem agrestium hominum tecti; Rege ipso simili habitu deducente , admota iussit Aurelianensis face , fiammis correpti sunt, & viui combusti 1, nam & Rex seruatuscit a Ducissa Bituricensi, stola inminea in ipsum iniecta; dc aliquanto
post mentis compos Abbauillam venit, ut quae res tum asebatur, pacem cum Ansio firmam contraheret. Verum ea in urbe recrudele it morbus, nec
sinandi spes occurrit; Herse laeo medico vita functo , caeterisque ignaris, tuo remedio Regi is consuluisset. Ergo Burgundo Regni regimen capesente , reuocantur cum Anglo induciae , atque ut pax stabiliretur, Ricardo I sabellam Regis filiam in uxorem poscenti, impellente Arnaldo Corbiensi Cancellario , viro politicarum rerum periti Isimo, pactae sunt nuptiae. Moxque ipse Ricardus magna Procerum utriusque regni frequentia, Caleti Isabellam uxorem despodet,& postmodum in Angliam abduxit; quanquam
illibatam ob teneram aetatent; nam octauum annum decurrebat, pace inter
Reges firma & sancita ; ingenti Franciae gaudio , cui tandem liceret ab Anglico bello respirare;& Carolo feliciter conualescente ex aegritudine diuturna. Vertim ea felicitas pro somnio fuit;& obiectum dormienti ludibrium; tam cito euanuit, de in tristissimum luctum repente desiit. Et delibata in Hungarica expeditione calamitas ; quam in Turcas susceperant pro Sigis . mundo Rege Hungariae , plerique Franciae Nobiles; quorum Principes Ioannes Comes Niuernensis Burgundi filivss Philippus Artesius Comestabilis , Coiicyus,Viennius Admiratius , & Comes Marchiae. Primo quidem e prospere gesta, & quindecim Turcarum millibus deletis a Coucyo ; sed postmodum orto Comestabilem inter Sc eundem Coucyum graui dissidio; Comestabilis culpa , pugna ad Nicopolin in Baiazetem Turcarum Imperatorem conserta improvide, Franci deleti sunt, fugati Hungari, caesi in acie Guillelmus Trimollius, Philippus Barrensis , & Ioannes Viennius, clarissimus bello Dux ; qui vitam illustrem digna morte clausit; repertus
exanimis, vexillum Imperatorium ambabus manibus tenere , in quo Deiparae virginis picta imago. Comestabilis, Coucyus, & Guido Tremollitis. vinculorum taedio lucem amiserunt; redempti ex vinculis Comes Ni uernensis , Comes Marchiae , Barrensis , de Bouci cautus; reversique in Franciam , luctum ex sociorum clade in multas familias reportarunt. Fuitqueis Baiaeteres, qui plurimas palmas uno praelio fregit, a Tameriane Tat taro victus, actus in caueam belluae instar, vere monstrum huimnae inconstantiae, quod mortalium oculis proponebatur , e lummo potentiae fastigio deiectus in miseriae baratrum. Eo infortunio praelusum sequentibus , quorum initium ab An pliae casti. Richardus quem dixi, benevolo in Franciam animo , studuille paci, de Iabellam in coniugem adduxtile , 'repente Throno deiicitur, vitaque Urbatur.Dirae tragoediae auctor, Henricus Lancastris filius , Regis pati uc lis, qui ab exilio reuocatus, Ricardum vicit, cepit , ac necauid atque occupato selio in Regem se gessit; Hei uicus dictus ea appellatione IV. rei