장음표시 사용
251쪽
196 IMPERIUM. Cap. XII. 'dam lege voluit. Ut, cum de capite civis agitur quacunque lege, quaestio non est, an civitas jure suo absoluto vitam ejus tollere possit, sed an per legem illam tollendam esse voluerit. Voluit autem si legem violavit, alioqui noluit. Quod igitur Civitas suis ipsius legibus obstricta sit non satis argumenti est, quod adito
legis competat civi adversus civitatem. In contrarium, patet civitate suis ipsius legibus non teneri, quia nemo obligatur sibi. Ponuntur ergo leges Ditio 8c Cio. non civitati: utcunque ambitione jurisconsultorum factum sit, ut leges non ab authoritate civitatis, sed ab eorum prudentia dependere, imperitis videantur.
V. Quinto, Imperium summum divi. di posse, exitiosissima civitatibus doctrina est. Alii autem aliter dividunt. Sunt enim qui ita dividunt, ut summum im- . perium in iis rebus quae ad pacem Stcommoda hujus vitae pertinent, Potestat i civili concedant; in iis vero quae ad salutem animae spectant, in alios transferant. Contingit autem quia justitia ad
salutem maxime omnium rerum nece sesaria est, ut cives justitiam metientes, non sicut debent, per leges civiles , sed per mandata & doctrinas eorum qui respectu civitatis vel privati sunt, vel eX-
252쪽
p.XTI. I M P E RI u M. 19 terni, superstitioso metu obedientiam Principibus debitam praestare nolint; sepso' metu in id quod metuunt incidentes. Quid autem perniciosius civitati ense potest, quam ut homines ne principibus, hoc est, ne legibus obediant, seu, ne justi sint, aeternorum cruciatuum intem ratione deterreantur ρ Sunt etiam qui summum imperium ira dividunt, ut potestatem summam Belli & Pacis, uni quem Monarcham vocant) sed pecuniam imperandi jus, non illi,sed aliis tribuunt. Quoniam autem & belli & pacis nervi sunt pecuniae, qui sic dividunt,aut non rem ipsam dividunt, sed imperium quidem illis dant , in quorum potestate est pecunia, nomen vero alteri; vel si dividunt civitatem dissolvunt. neque enim bellum si opus est geri, neque pax Publica sine pecunia conservari potest.
VI. Vulgo docetur, Fidem ses Vcti' , ἡ
tatem non studio ratione naturali ac- ctitat.
quiri, sed semper supernaturaliter homi- non su-nibiws infundi mel in*irari. Quod si veta diρ ωrum essct , non video quare rationem
fidei nostrae reddere juberemur, Rut cur sin is non sit Propheta, quisquis vere Chri per-stianus est; aut denique quare non unus- per
quisque quid faciendum , dc quid sugiendum sibi sit, ex propria PQ x M. in Aha
253쪽
i r IMPERIUM. Cap.XII. inspira- spiratione, quam ex praeceptis imperantium, aut recta ratione aestimaret. Reditur igitur ad cognitionem privatam boni 8c mali, quae concedi non potest sine civitatum dissolutione. opinio haec adeo' late per orbem Christianum diffusa est, ut numerus A postatarum aratione naturali pene infinitus sit. Nata autem est ab insanis hominibus, qui Scripturarum lectione Copiam verborum sacrorum nacti, ita ea concionando connectere soliti sunt, ut eorum oratio nihil significans, imperitis tamen hominibus divina videatur. cujus enim ratio nulla, oratio divina apparet, is necessario divinitus vi. debitur inspiratuS.Cisibus ' VII Septima civitatibus adversa
singulis doctrina est , Civibus vulis earum re-,ites r*m ny possidoni absolutum esse Do-
Da tuis miramm- HOC est , proprietatem talem, proprie ' quae jus Caeterorum omnium, non modo 1atem, concivium, sed etiam ipsius civitatis in
syς Φ easdem res excludit. Id quod verum non
Ubi ista est, Nam qui Dominum habent, Domirum , -- nium nod habent, ut probatum est: c. 8.art. s. Civitas autem civium omnium Domina est, ex constitutione. Ante susceptum jugum civile, nemini erat quicquam Iuris proprii, omnia omnibus com-mtauia erant. dic ergo, unde tibi proprie
254쪽
Cap. XII. IMPERIUM. asstas haec, nisi a civitate 8 Unde autem civitati,nisi quod unusquisque jus suum in
civitatem transtulisset Et tu ergo tuum ,
jus civitati quoque concessisti. Domi nium ergo & proprietas tua tanta est, & tamdiu durat, quanta & quamdiu ipsa vult. Sicut in familia filiorum singulorum propria sunt bona, quae & quamdia vult pater. Sed multo maxima pars hominum , qui prudentiam civilem profitentur, rationem aliter colligunt.AEquales, inquiunt, natura sumus; nulla causa
est quare quis rem meam mihi meliore jure auferat, quam ego illi suam; scimus ad defensionem publicam , pecunia alimquando opus esse, sed qui eam exigunt, Opus esse monstrent, & a volentibus accipient. Nesciunt qui sic loquuntur ea quae fieri volunt, jam ab initio in ipsa civitatis constitutione facta esse ; ideoque loquentes ranquam in multitudine dissoluta & nondum facta civitate, factam
VIII. Ultimo loco Regimini civi- 'stbῖ
li adversatur, praesertim vero Monar- ' chico, quod homines non sati3 distin' disiponte, guant inter populum de multitudinem. nsire Populus est unum quid, unam habens το- disserere luntatem, & cui actio una attribui ponsit. Nullum horum de multitudine dici puluiis 16 potest.
255쪽
Σoo IMPERI LI M. Cap.XII. Q mut, potest. Popultas in omni civitate regnat;
tW ' nam 8c in Monarchiis populus imperat, vult enim populus per voluntatem unius hominis. Multitudo vero cives sunt, hoc est subditi. In Democratia & Aristocratia, cives sunt multitudo; sed curia est populus. Et in Monarchis, subditi sunt multitudo , & quamquam paradoxum sit Rex est: populus. Vulgus hominum,& alii qui haec ita esse minime animadvertunt , de magno numero hominuri semper loquuntur tanquam de populo', hoc est, de civitate; dicunrque rebellasse civitatem contra regem quod est impos
sibile ) ω populum velle & nolle , quod
volunt 8c nolunt molesti & mussitantes subditi, s praetextu populi, cives cost tra civitatem , hoc est, Multitudinem contra popuIum animantes. Atque me se re sunt opiniones, quibus imbutii cives faciles sunt ad tumultuandum; & si quidem majestas in omni civitate, ei vel eis conservanda sit, qui summum habet, vel habent imperium , his opinionibus crimen laeste majestatis adhaeret naturaliter. δρ- ΙX. Animum humanum aegritudine ditiqnem assicit maxime omnium rerum egesta '' i sive earum rerum quae ad vitam dc di-
nimia gnitatem tuendam nece ilariae sunt ino-
'cunia pse. Et quamquam nemo sit qui nesciat
256쪽
Cap. XII. I Μ P E R I Is M., sor 'opes industria comparandas , 8c parsi- rum,
monia conservandas esse , Omnes tamen 'μμ
inopes culpam ab ignavia & luxuria propria in regimen civitatis , tanquam re cessarim. privata publicis exactionibus detrita , transferre solent. Debent autem homines considerare; non modo laborandum esse iis quibus patrimonium non est, ut vivant, sed eriam pugnandum, ut labinrent. Unusquisque Judaeorum qui rempore Esdrae muros Hierolem aedificabant , una manu faciebat opus, altera renebat gaudium. In omni Civitate cogitandum est , manum quae gladium tenet, esse Regem, Vel curiam'mmam, de , ab industria civium,non minus alendam 'esse, illa qua quisque fortunam suam privatam fabricatur; vectigalia autem Sctributa nihil aliud esse pr ter mercedem eorum qui armati vigilant, ne industria singulorum incursu hostium impediatur; nec magis justam querimUniam ecte eorum, qui paupertatem suam pensionibus publicis imputant, quam si dicerent, inopes se fieri propter solu-rionem debitorum. Sed nihil horum cogitat maxima pars hominum. patiuntur
enim idem quod in morbo qui appella-vur Incuberi, qui ortus ab ingluvie, facinfamen homines putare se invadi, 6c maj
257쪽
IMPERIUM. Cap. XII gno pondere opprimi de su sfocari. Quod autem ii qui videntur sibi tota civitatis mole oppressi, proni ad seditiones sint:
quodque novis rebus delectentur quibus praesentes nocent, satis per se manifestum est. X. Altera animi aegritudo civitatibus noxia, eorum est , qui Otio abundantes, carent dignitate. Ad honores 8c claritudinem natura quidem Omnes contendunt, illi vero maxime qui minime rerum. neces Iariarum sollicitudine distringuntur. Hos enim partim ad disserendum inter se de re publica, partim ad Historicorum, Oratorum,PolitiCOrum,aliorumq; librorum facilem lectionem otium cogit. Inde autem contingit, ut ad res maximi momenti administrandas, & ab ingenio, 3c a doctrina instructos se este arbitrentur. Quoniam autem non omnes sunt, quod sibi videntur esse , Sc si essent, non tamen omnes propter multitudinem ad munera publica adhiberi possent,necesse est multos praeteriri. Hi igitur contumeliam sibi fieri existimantes, nihil magis in VOtis. habere posiunt, tum invidia in sibi Praesatos, tum emergendi spe , quam ut consilia publica eventus infelices sortiantur. Ideoque mirum non est, si rerum nomVarum occasiones cupidis animis oppe'riantur. . . XI Isi'
258쪽
Cap. XII. IMPERIUM. 2 XI. Inter assectus seditiosos nume--si randa est etiam spes vincendi. Sint enim tionem homines quantum quis voluerit opinio- 'Vis nibus paci & regimini civili repugnantibus imbuti; sint quantum fieri potest, im 'juriis 8c contumeliis, ab iis qui in authoritate sunt, laesi,& laCessiti,si tamen vim cendisses nulla, aut non satis magna appareat, nulla sequetur seditio; dissimulabunt singuli,& gravia potius serent quam graviora. Ad hancipem necessario requiruntur quatuor, numerus, instrumenta,.
mutua fiducia, ct Duces. Sine numero magno Magistratibus publicis resistere non seditio sed desperatio est.Per instrumenta intelligo arma & commeatum , quae si absint, numerus nihil valet, sicut neque arma sine mutua Mucia, neque haec omnia sive unione, sub duce aliquo, cui obedire , non ut obligati quod se ipsius imperio submiserint supposuimus enim hoc ipso capite hujusmodi homines nestire se obligari ultra id quod sibimet ipsis rectum bonum visum fuerit,) sed propter existimationem vir- rutis, & prudentiae militaris, vel similitudinem affectuum, sponte velint. Qua ruor haec si hominibus praesentia moleste ferentibus , 8c jus actionum suarum
proprio judicio metientibus in propin-1 6 quo
259쪽
rur E R I II M. Cap. XII. quo sint, ad seditionem & civitatis confusionem praeterea nihil deest praeter ω- liquem, qui ipsos acuat S concitet. X II. Catilinae , quo nemo unquam qua opiti magis ad seditiones factus fuit, character est adse- apud Salustium hic est, quod haberet
ni se' eloquentia satis, sapientia parum. Sepλ'
dis. su i x xile Isumtiam ab eloquentia, hanc
eloαu n homini ad turbas nato , ut necessariamria est, attribuens, illam ut pacis dictatricem ab si' μ' judicans. Eloquentia autem duplex est, E ' altera sententiae & conceptuum animi perspicua & elegans explicatrix, oriturque partim a rerum ipsarum contemplatione , partim a verborum in propria de definita significatione a Ceptorum iΠ-telligentia; altera est affectuum animi quales sunt des , metus , ira, misericor
dia commotrix , Ortrurque ex usu Verreborum metaphorico . & ad affectus ac- Commodato. Illa ex veris principiis, haec ex jam receptis opinionibus, qualescunque eae sint, orationem texit. Illius ars
Logica; hujus Rhetorica est. Illius finis veritas est; hujus victoria. Utraque suum usum habet illa in deliberationibus; haec in hortationibus. Illa enim a sapientia, nunquam disjungitur haec vero sero sem'Per. Quod autem hujusmodi eloquentia se Potens, i eparata a rerum scientia, hoc e s
260쪽
Cap.XIL IMPER I II in zora sapientia, Verus character sit eorum qui populum ad res novas sollicitant de Concitant, ex ipso opere quod faciendum habent, facile colligitur. Neque enim, imbuere populum absurdis illis opinio- 'nibus paci & societati civili contrariis possent, nisi ipsi easdem tenerent; quod ignorantiae majoris est, quam quae possit cadere in hominem sapienetem. quis emnim qui nescit unde leges vim suam derivent; quae sint justri, injusti, honesti, inmhonesti, boni, mali, regulae ; quid pacem
inter homines conciliet & conservet
quid destruat; quid sitsuum, quid alienum; quid denique sibi fieri velit ut sedem alterii faciat) vel mediocriter sapiens existimandus est Quod autem auditores suos , ex stultis in lanos reddere ponsunt; quod facere possunt ut quibus ma-Nest, prius, quibus recte , male esse videatur ; quod spem amplificare, peri
cula extenuare, praeter rationem iidem
possunt, id ab eloquentia habent, non ab ea,quae res sicut sunt, ira explicat, sed ab altera illa quae commovendo animos , ficit apparere omnia, qualia ipsi animis
prius commoti S ea conceperunt.
XIII. Ad disponendum civium ani- lmos ad seditiones , multi etiam eorum qui bene erga civitatem affecti sunt,dum vul,