장음표시 사용
271쪽
ris IMPERIUM. Cap XIII. doctrina te ostensum est) ad eam perturbandam. iV i, o stendimus ibi alia esse quae. disponunts bis, animos ad seditionem, alia quae disposi-
Aa ne- ros movent & excitant. Inter ea quae di- si ria. sponunt , numeravimus primo loco quasdam pravas doctrinas. Has igitur eradicare ex animis civium , & contrarias insinuare officium eorum est , qui summa imperia administrant. Quoniam autem opiniones non imperando, sed docendo non terrore poenarum, sed per- . spicuitate rationum animis hominum inseruntur, leges quibus huic malo obviandum est , non in errantes , sed in ipsos errores constituendae sunt. Errores il-
li quos praecedente capite cum quiete civitatis consistere non posse affirmavimus, in animos rudium irrepserunt partim e concio natorum Cathedris, partima sermonibus quotidianis hominum propter rei familiaris laxitatem studiis vacantium I 8c in animos horum a doctoribus adolescentiae suae inAcademiis publicis. Quare etiam vice versa, siquis sanam doctrinam introducere voluerit , incipiendum ei est ab Academiis. Illic fundamenta doctrinae civilis vera , & vere demonstrata jacienda sunt, quibus imbuti adolescentes, plebem postea privatim &publice iustruere possint. Id autem tanto
272쪽
Cap XIII. IMPERIUM. in alacrius , & potentius facient, quando ipsi de veritate eorum quae docent &praedicant certiores erunt. Siquidem enim propositiones propter cmnsuetudinem audiendi,quamquam falsor, nec magis intelligibiles , quam si quis vocabula
rie ex urna extracta copularet , hodie receptae sunt, quanto magis imbiberent homines , propter eandem causam, doctrinas veras , intellectui suo & rerum naturae consormes 8 Ossicii igitur summorum imperantium esse arbitror, Elementa vera doctrinae civilis conscribi facere,& imperare ut in omnibus civitatis Academiis doceantur. X. Secundo loco disponere cives adseditionem o stendimus, aegritudinem animi ab egestate ; quam quidem egestarem licet a luxuria vel ignavia propria prosectam , imputant tamen iis qui re-Gunt civitatem , tanquam pensionibus publicis exhausti S oppressi .Fieri ramen potest aliquando ut querimonia illa justa sit, nimirum cum onera civitatis civibus inaequaliter imponunturi Quod enim omnibus simul leve onus est, si multi se subtrahunt, caeteris graVe, imo intolerabile erit. Neque homines tam onus ipsum quam inaequalitatem gravi ter ferre solent. Maxima enim ambitio-K ne
273쪽
dii g IMPERIUM. Cap. XIII. ne de im munitate certatur, & in eo certamine minus felices magis felicibus tanquam victi invident. Ad tollendam ergo justam querimoniam, quietis publicae interest, dc per consequens ad officium pertinet imperantium, ut onera publica aequaliter serantur. Praeterea, cum id quod a civibus in publicum consertur , nihil aliud sit praeter emtae pacis pretium, rationis est, ut ii qui aeque pacis participant,aequas partes solvant, vel pecunias , vel operas reipublicae contribuendo. Lex autem naturalis est sperari. I s. cap. .) unusquisque injure aliis distribuendo, omnibus aequalem se praebeat; quare imperantes, Ut Onera civitatis civibus aequaliter imponant, lege naturali obligantur. XI. AEqualitas autem hoc loco intelligitur, non pecuniae, sed oneris, hoc est, aequalitas rationis inter onera & beneficia. Quamquam enim pace omne Saequaliter fruantur, non tamen beneficia a pace omnibus aequalia sunt. Nam alii plus, alii minus bonorum acquirunt. Et
rursus alii plus plus alii minus Consumunt. Quaeri igitur potest , an debeant cives in publicum contribuere , pro ra- uaflin xione eorum quae lucrantur , an eorum μὰ . consumunt, hoc est, an persenae ta-
rura is esse, ut pecuniaeraxen rur, roratione
274쪽
Cap.XIII. IMPERIUM. 2r γxari debeant, ut pro ratione opum contribuant, an res ipsae, ut contribuat quisque pro ratione eorum quae consumit.
Sed si consideremus ubi pecuniae conferuntur pro ratione opum,ibi eos qui aequalia lucrati sunt, non aequalia possi indere,propterea quod alter parta per parmsmoniam conservat, alter per luxuriam dissipat, ideoque beneficio pacis aequaliter gaudentes, civitatis onera non aequaliter sustinere: & ex altera parte, ubi res ipse taxantur , ibi uuumquemque dum rem privatam consumit, partem civitati debitam pro ratione eorum non quae habet , sed quae beneficio civitatis habuit, eo ipso quod sua consumit, imperceptibiliter persolvit : dubium amplius non est quin prior ille modus pecunias imperandi contra aequitatem , & proinde contra officium imperantium sir, poste-
rior autem rationi & Oificio eorum con
XII. Tertio, officere paci publicae
diximus aegritudinem animi quae oritur st' ex umbitione. Sunt enim qui cum sibi prae caeteris sapere , & magis ad res ge- e dure rendas idonei videantur , quam ii qui re, si i- rempublicam in praesentia administrant; tiqs Virtus sua quantum civitati prodesse ρ queat , quando aliter ostendere non
275쪽
possunt, ostendunt nocendo. Quoniam autem tolli ex animis hominum ambitio.& honorum aviditas non potest osΚ-cii imperantium non est, ut in id incumbant. Possunt autem praemiorum & poenarum constanti applicatione facere, ut homines sciant viam ad honores non esse Per vituperationem regimiΠis praesentis , neque Per factiones, & auram pΟ-Pularem; sed per contraria. Viri boni 1any, qui Consulta patrum, qui leges juraque servant. Hos si honoribus ornari. sactiosos vero ab iis qui summa imperia administrant puniri & contemtui haberi, constanti tenore videremus, parendi quam obstandi major ambitio esset. ACcidit tamen aliquando , ut, sicut equo Propter ferociam , ita civi contumaci Propter potentiam blandiendum sic Sed ut illud sesibris, sta hoc imperatoris jam pene excussi est. Loquimur autem hie 'de iis quorum authoritas & potentia integra est. Horum officium et Ic, inquam, obedientes cives fovere, iactiosos quantum possunt imperio premere neque enim alio modo potentia publica, nec sine ea civium quies conservari potest. XIII. Si vero factiosos homines coercere , multo magis faciaiones ipsas dil-
solvere & dissipare ad officium pertinet
276쪽
imperantium. FACTIONEM autem Voco, multitudinem. civium , vel pactis inter se, vel unius alicujus potentia rabsque ejus, vel eorum qui summum imperium obtinent , authoritate uni. ram . Est itaque factio tanquam civiras in civirate . sicut enim unione hominum in statu naturali fit civitas , ita civium unione nova, fit factio. Secundum hanc definitionem , multitudo civium qui externo cuicunque sive Principi, sive civisimpliciter obedituros se obstrinxerunt, vel qui pacta aut foedus inter se mutum defensionis contra omnes homines fecerunt , non exceptis iis qui summam po 'restatem habent in civitate , facito est.
Etiam gratia apud plebem si tanta sit,ut
per eam comparari exercitus possit, nisi obsidibus, aut alio pignore publice Ca Veatur, sectionem continet. Atque idem de divitiis privatis dicendum est, si sint immodica: ; quia pecuniae obediunt Omnia . Siquidem ergo verum sit, civi tatum inter se statum naturalem& hostilem esse , Principes qui factionem permittunt , idem faciunt, ac si hostem in
tra moenia reciperent. Quod est contra civium se lutem, & propterea etiam con- tra leges naturales. XIV. Ad locupletandos cives ne a K 3 cena
277쪽
et et a IMPERIUM. Cap. XIII . cessaria duo sunt, labor 8e parsimonia; conducit etiam tertium , nempe terrae aquaeque proventus naturalis ; est autem dc quartum , militia , quaerem civium quandoque auget, Cepius vero a tenuat . priora duo sola necessaria sunt. Potest enim civitas in insula maris Constituta , non majore , quam ut habitationi locum praestet, sine semente, sine piscatura, sola Mercatura le opificiis ditescere . sed non est dubium si habeant territorium , quin ditiores eodem numero , vel aeque divites majore numero esse possint. Quartum autem , nimirum militia, in numerum quidem olim venit artium lucrativarum , sub nomine tefrica , sive pradistoria . Et genere humano ante Constitutionem civitatumi
per familias disperὶ , justa 8e honorifica habita est. Est enim nihil aliud praedatio , quam quod parvis copiis geritur
bellum. Et magnae civitates nominatim Romana 8c Atheniensis spoliis belli, vectigalibus externis, Sc territorio armis acquisito, ita aliquando rempublicam auxerunt , ut tenuioribus civibus non modo nullam pecuniam publicam imperarint, sed etiam pecuniam dc agros viritim diviserint. Hujus modi autem divitiarum incrementa in rationes minime
278쪽
Cap. XIII. IMPERIUM. 2 agni mὰ referenda sunt. Est enim quod ad lucrum spectat, miliria sicut alea, qua plurimi rem suam labefactant , paucis
simi ampliorem reddunt.' Cum ergo tria tantum sint, proventus terra & aqua , labor , & parsimonia , quae conducunt ad civium locupletationem, circa ea tantum versabitur Ossicium imperantium. Ad Primum utiles erunt leges , quae favent artibus quibus terrae Maquae ProventuS reddantur meliores
quales lunt Agricultura, & Piscatura. Ad secundum utiles sunt leges OmneS quibus ignavia prohibeatur, indu stria ex-
Citetur, ars navigandi sperquam commoda totius mundi solo pene labore emta in unam civitatem comportantur, item mechanica sub qua omnes excellentium opificiorum artes comprehendo, & scientia mathemati , nauticaeS mechanicae fontes in honore habean- . tur. Ad tertium utiles sunt leges illae, quibus sumtus tam in cibos quam investes,& universum in res omnes, quae usu consumuimur, immodici prohibeantur. Quoniam autem leges tales ad fines supra dictos utiles sunt, pertinet etiam ad ossicium imperantium eas sancire. X V. Liberras civium non in eo sita
est , ut legibus civitatis exemti sint, vel f E. 4 ut φ
279쪽
et: IMPERIII M. Cap. XIII ut ii qui civitatis summam potestatem habent, non possint leges ferre quascunque volent. Sed quoniam omnes motus 8e actiones civium legibus nunquam circumscriptae sunt , neque Circumscribi propter varietatem possunt, necesse est,
ut infinita pene sint, quae neque jubem tur neque prohibentur ; sed facere vel non facere tuo quisque arbitrio potest. In his unusquisque dicitur sua frui liberrare , atque in hoc sensu libertas hoc loco intelligenda est, nempe pro juris na- ruralis parte ea , quae civibus a legibus civilibus permissa,& relicta est. Sicut aqua ripis undiquaque conclusa stagnat& corrumpitur ; undiquaque aperta ein Panditur , 6c quo plures exitus invenit eo liberior fuit: ita quoque cives si nihil injusiu legum facerent torperent; si omnia dissiparentur, & quo plura legibus indeterminata relinquuntur , eo majore fruuntur libertate . Utrumque extremum vitiosum est non enim adactiones hominum tollendas , sed dirigendas , inventae leges sunt ; sicut neque ripas ad sistendum cursum fluminis, sed ad dirigendum natura ordinavit. Mensura hujus liberratis ex bono civium 8c Civitatis capienda est. Quare contra ossicium eorum qui imperant,
280쪽
ω legum serendarum authoritatem habent , in primis est, ut plures leges sint, quam ad bonum civium & civitatis necessario conducat. Nam cum de eo quod facere vel non facere debent , saepius per rationem naturalem , quam Per: scientiam legum homines deliberare soleant; ubi leges pluma sunt, quam ut earum facile meminisse possimus, de pereas prohibentur ea, quae ratio per se noni prohibet ; necesse ess ut per ignorantiam , sine ulla prava intentione . incidant tamen in leges,tanquam in laqueos, contra libertatem innoxiam,quam impe rantes civibus conservare leg* naturatu obligantur
X VI. Libertatis civitati innoxiae, Tarnain 3c singulis civibus ad beare vivendum necesiariae pars magna etiam est, ut poe- nae nullae timendae sint, nisi quas praevi his , dere, aut exspectare possint. Praestarur qua is- autem hoc, ubi vel nullae omnino poe-g si nae legibus definiuntur, vel majores defi-U V nitis non exiguntur. Ubi nullae definiun- tur, ibi is qui primus legem transgressus est, poenam ex spectat indefinitam, sive arbitrariam, supponiturque metuS ejus infinitus , quia mali infiniti. Praecipit autem lex naturae iis qui legibus civili