장음표시 사용
261쪽
sto 6 IMPERIUM. Cap. XIIo ereA- dictis opinionibus consormem doctri-qVentia nam adolescentibus in scholis , & omni populo e cathedris insinuant, per insci- concur . tiam cooperantur. Qui vero dispositio-rant ad nem illam in actum perducere volunr,. Rempu- totum ambitionis laborem in eo po-blicam
nunt, Primum ut male affectos in Pio- v istam. Nem .c coraspimtionem conjungant; deinde ut ipsi in factione plurimum polleant . In facitionem conjungunt, dum internuncios se & interpretes faciundconsiliorum & actionum singulorum , nominanrque personas & loca ad conveniendum, & de iis rebus quibus regimen civitatis , prout sibi videbitur commodum, reformetur, deliberandum. Ut vero in factione ipsi dominentur, factio in factione habenda est ; scjlicet seorsim
Cum paucioribus Conventus secretos lia' bere oportet, ubi ordinare possint, quid postea in conventa generali Proponendum sit, & a quibus, & quid quisque eorum , & quo ordine debeat dicere , de quomodo potentissimos & existimatione apud factionis vulgus florentissimos
ad suam sententiam possint trahere. APque hoc modo cum factionem satis magnam habeant, in qua per eloquentiam dominentur, incitant eam ad res cape Gsendas, atque ita rempublicam aliquan
262쪽
Cap.XII. IMPERIUM. 2z7 do quidem opprimunt, nimirum , Cum factio Contraria nulla sit, plerumque vero lacerant,& bellum civile introducunt.
ConCurrunt enim stultitia & eloquentia ad subversionem civitatis, eo modo quo Conspirarunt quondam ut est in fabula filiae Pelia Regis Thessaliae Cum Medea, contra patrem suum. Volentes illae de- erepito seni restituere adolescentiam, consilio Medea in frusta concisum igni coquendum imponunt , exspectantes frustra dum revivisceret. Eodem modo vulgus stultitia sua, velut puellae Pelia,
cupientes civitatem veterem renOVare,
ducti eloquentia ambitiosorum hominum tanquam veneficio Medeg, eam factioniblu divisam incendio saepius con
CAPUT XIII. De Osciis eorum qui summum imp rium administrant.1. Si inguitur summi imperii jm ao exercit e, I r. Salin populi suprem lex. III. Imperan- tium es resticere ad utilitatem plurium communem , non ad hujus vel istιus propriam. 1 v. Per salutem intelDgi omnia commoda. v. Luaeritur an Regum ocium sit saluti ani - marum civium suorum providere , prout ipsi . scnn-
263쪽
secvudum eo Hentiam propriam orimum videbitur. V I. Salin populi in quo consistam VII. Exploratores necessarios esse ad defensionem populi. v I I I. Milites, arma, praesidia, pecuniam tempore pacis parata habere , necessarium etiam ad defensionem populi. cta institutio υυium in doctrina civili , paci
conservanda necessaria. X. Onera publica qualiter distribuere , paci conservanda conducibile. X I. e quitatis naturalis esse, ut pecuniae laxentur , pro ratione eorum qua quisque consi mit, non qua possideri XII. LAdstacem conservandam conducere , ambitiosos premere. x m. Et factiones dissolvere. XIV. loeupletandos cives conducere leges , quibus artes lucrativae Dueantur quibuη sum-rm coerceantur. X v.. Non ese plura 9 D-gibus definienda quam postulat civium O
crvitatis commodum. X v I. Poenaa non majo
rei fumendin, quam quae legibin promta sunt.
- X v I Civibu4 contra Iudices corrupto: Ites reddendum
I. Λ Pparent ex hactenus dictis in uno quoque civitatis genere incia Civium de subditorum; Se quid summi imperantes in eos pinni. Ipsorum autem imperantium oscia, dc quo modo in su bditos gerere se debeant, nondum dictum cst. Distinguendum autem est inter summi imperii ia exercitium; post uni enim separari; ut puta, cum is qui habetjus vel non possit, vel nolit litibus judicandis, vel rebus deliberandis, ipse interesse. Reg e
264쪽
Cap.XIII. IMPERIUM. a 'Reges enim aliquando per aetatem res gerere non possimi, quandoque etiam etsi possunt rectius tamen esse judicant, contenti electione ministrorum & Consiliariorum ,/imperium per eos eXercere. Ubi autem separant Ius D exercitium , ibi regimen civitatis simile est regimini mundi ordinario, quo Deus, Primmus omnium motor, effectus naturales producit per ordinem causarum secundarum. Ubi vero, qui jus regni obtinet omnibus judiciis , consultationibus , aistionibusque publicis ipse intereste vult,ibi administratio talis eriac si Deus Praeder naturae ordinem . se ipsunx ad materiam omnem immediate applicoret. De osciis igitur eorum qui summum imperium, sive proprio, sive alieno jure . administrant, hoc capite summatim Sc breviter dicemus. Neque enim instit tr mei est, in ea descendere quae Principes alii ab aliis diversa agere possint. hoc enim politicis practicis in singulis civitatibus relinquendum est. II. Imperantium autem ossicia omnia sntu hoc uno dicto continentur : Salus popu- li seuprema lex. Quamquam enim ii qui k .summum inter homines imperium obti
nent , legibus proprie dictis , hoc est, hominum voluntati subjici non possunt; quia
265쪽
αio IMPERIUM. Cap. XIII. quia summum esse . & aliis subjici, con tradictoria sunt, oscii tamen eorum est rectae rationi , quae lex est naturalis, moralis, & divina , quantum possunt in omnibus obedire. Quoniam autem imperia pacis causa constituta sunt, & pax propter salutem quaesita , qui in imperio positus , eo aliter quam ad salutem populi uteretur , faceret contra pacis rationes , hoc est , contra legem naturalem. Sicut autem salus populi legem dictat, per quam Principes cognoscunt cium; ira etiam artem docet, Perquam iidem comparant beneficium. Potentia enim civium', potentia est civitatis, id est, ejus qui summum in civitate habet imperium. Impe- III. Per populum intelligitur hoc ranti- loco , non persona una civilis , nempe μ' st ipsa civitas quae regit, sed multitudo a. civium qui reguntur. Civitas enim non titilita sui, sed civium causa instituta est. Ne- templu- que tamen hujus illius ratio habendarium est non enim imperans , quatenus taliS, qm eivium saluti aliter prospicit, quam per adhu leges, quae universales sunt; ideoque ui vel oscio satisfecit, si toto Conatu id ege- illi ut per salutares constitutiones quam
p'F i plurimis recte sit, & quam diutissime ;neque male cuiquam, nisi sua culpa, aut
266쪽
Cap.XIII. IMPERIUM. zrrcasu cui provideri non poruerat. expe- dit aurem aliquando saluti plurimorum, ut male iis sit qui mali sunt. IV. Per salutem autem intelligi de- Persa bet non sola vitae qualitercunque con- V . . servatio, sed quatenus fieri potest vita
beata. Nam eo fine homines in civita- comma
tes institutivas sponte coiere, ut pos .sent , quantum conditio fert humana, jucundissime vivere. Facerent ergo ii qui summum imperium in eo genere civitatis admi Distrandum in se susceperunt, contra legem naturae quia contra . fiduciam eorum qui imperii administrationem eis commiserunt) si non studerent, quantum legibus fieri potest, ut cives bonis omnibus , non ad vitam modo , sed etiam ad delectationem abunde instruantur. Qui vero armis imperia acquisiverunt, cupiunt omnes ut subditi sui, viribus tam animi quam CODporis idonei sint ut ipsis serviant; quare contra finem Sc scopum proprium facerent, si non conarentur, ut iis non modo ea quibus vivere , sed etiam quibus fortes esse possint ptaebeantur. V. Inprimis autem ad salutem aternam plurimum interesse Principes omnes credunt, quales de Deo tenean' osse iunxtur Opiniones, qualisque ei cultus exhbsit saluti
267쪽
ara IMPERIUM. Cap.XIII. anima- beatur. Quo supposito , quaeri potestr m ςi- utrum summi imperatores , &quicunm due sunt , sive unus sive plures , qui
ppositi summum civitatis imperium adminire, rost strant, non peccent contra legem nat i εβ rae, si talem Jostr inam, & talem cultum η' μ' quem l psi civibus ad Glutem aetervam sibistia necessario conducere credunt non fa-am ρνα- ciant doceri de exhiberi , vel contra priam viam doceri vel exhiberi permittant λ Maniseitum est facere eos contra con stientiam , & vesse , quantum in se est, tur. aeternam civium Perditionem. Nam si non vellent rationem non video quare committerent cum summi existentes
cogi non possint, ut ea docerentur &
facerent propter quae damnandos eos esse credunt. Dissicultatem autem hane in medio relinquemu S. V I. Commoda civium quae hanc tam tum vitam spectant, in quatuor genera distribui possitur. i. ut ab hostibus externis defendantur. 2. ut pax interna conservetur. 3. ut quantum cum securitate publica consistere potest,locupletentur. q. ut libertate innoxia perfruantur. Ain
Plias enim ad felicitatem civilem,quam ut a bello externo & civili tuti, opibus industria partis frui possint, summi imperatores conferre non potant.
268쪽
cap XIII. IMPERIUM. ars VII. Ad defensionem populi duo Exph-
necessaria sunt; Pramoneri & Praemuni- rμtρυνκά. Status enim civitatum inter se ; nam
turalis, id est , hostilis est. Neque si pugnare cessent , ideirco Pax dicenda sensio- est, sed respiratio ; in qua hostis alter ab
terius motum vultumque observans
securitatem suam non ex pactis, sed ex viribus & consistis adversarii aestimat. Arque id jure naturali, ut capite Σ. arti- Culo 1 O. ex eo quod pacta in statu naturali quoties justus metus intercedit sunt invalida , ostensum est. Necessarium igitur est ad civitatis defensionem , primum, .ut sit qui omnium eorum qui Civitati noCere possunt, quantum fieri potest, consilia & motus exploret & praesentiat. Sunt enim sibi exploratores ad eos qui summum imperium administrant, idem quod radii lucis ad animam humanam; Atque in visione politica, quam in naturali rectius dicemus , spem Cies rerum exrernarum sensibiles intelligibilesque ad animam , choc est , eos qui summum imperium civitatis administrant) ab aliis non animadversas per aerem transportari ; Ιdeoque non minus necessarii sunt ad salutem civitatis, quam lucis radii ad salutem hominis. Vel si comparentur aranearum telis, quae
269쪽
parata haberes necessa rium etiam ad defensionem populi.
21 IMPERIUM. Cap. XIII quae eX tensae undiquaque subtilissimis filis, motus externos , ipsis intus in cavernulis suis residentibus significant ;non magis ii qui imperant, quid ad subditorum stiorum detensionem imperato opus est, sine exploratoribus, quam illae quando exeundum D quo accurrendumst, sine filis sitis scire possunt. VIII, Deinde ad defensionem populi requiritur necessario ut sint prAmuniti. Praemuniri autem est, militibus, armis, classe, propugnaculis, antequam instet periculum, comparatis, Ela pecunia jam comportata instrui. Nam milites Conscribere, arma conquirere , post acceptam cladem , si non impossibile, saltem serum est. Similiter propugnacula& praesidia non ante locis opportunis constituere , quam fines invadantur , simile est rusticorum , ut dixit Demosthenes , qui ignari artis gladiatoriae , ab una parte corporis ad aliam, i stibus moniti clypeos transferunt. Qui vero pecuniam ad milites alendos,& caeteras e Xercituum impensas , tunc imperari satis Opportune putant, quando periculum incipit apparere, illi certe non considerant quam dissicile sit tam magnam pe cuniae vim ab hominibus tenacibus subito corradere. Nam omnes fere, quod semel
270쪽
Cap. XIII. IMPERIUM. ars semel in bonis suis numeraverunt, ita
suum 8c sibi proprium esse judicant, ut injuriam sibi fieri putent, quoties vel
minimam ejus partem coguntur in publicum erogare. Ex eo autem quod a Portoriis & rerum venalium vectigali ad aerarium accedit, pecunia satis magna ad civitatem armis desendendam subito Confici non potest. Pecunia itaque belli causa, si civitatem salvam esse Volumus, xempore paCis congerenda est. Cum ergo explorare hostium consilia , arma&praesidia tenere, pecuniam in promtu habere , imperantibus ad salutem civium necessaria sint; salutem autem civium omni conatu procurare lege naturae principes teneantur , sequitur non modo licitum eis esse exploratores emi tere , milites alere, propugnacula aedificare ; dc pecuniam in eas res exigere,
sed etiam ea non facere illicitum. Quibus etiam addi potest quicquid ad potentiam externorum a quibus metuunt, vel arte vel vi minuendam conducere videbitur. obligantur enim rectores civita . tum , mala quae metuunt, curare Pro viribus , ne contingant.
Ι X. Ad conservationem autem Pa cis internae multa requiruntur, quia multa concurrunt, ut capite praeceden' tim