Elementa philosophica de cive, auctore Thom. Hobbes Malmesburiensi

281쪽

mus cap. 3. articulo II. ideoque summis imperantibus in ultione, & poenis sumendis, spectandum esse non malum praeteritum , sed bonum futurum: peC-cantque poenarum arbitrariarum aliam mensuram habentes , quam utilitatem

publicam. Ubi vero poena definita est, sive lege praescripta , ut quando verbis

disertis ponitur, qui sic facit, sic patie

tur; sive praxi , ut quando poena , lege non praescripta, sed arbitraria ab initio) determinata est postea per punitionem primi delinquentis , aeque enim transgredientes aequaliter puniri jubet aequitas naturalis: ibi Pinnam , quam quae lege definitur majorem exigere,

contra legem naturae est. Finis enim punitionis est, voluntatem hominis non cogere, sed formare, Sc talem facere, qua

lem eam esse cupit. is qui poenam statuit. Et deliberatio nihil aliud est nisi commodorum & incommodorum facti quod aggredimur, tanquam in bilanco ponderatio , ubi quod praeponderat necessario secundum inclinationem suam procedit. Siquidem ergo legislator po nam minorem crimini appendit, quam, ut libidini metus praeponderet, libidinis, supra metum poenae excessus quo crimen committitur , legislatori attribuen

.e . dua

282쪽

Cap. XIII. IMPERIUM et et 'dus est , hoc est, summo imperanti; id. eoque si punit majori poena, quam ipse legibus praefinivit, punit in alio quod

peccavit ipse. XVI Ii Etiam ad innoxiam 8c neces c visus sariam civibus Libertatem pertinet, uicqvir

quae jura legibus sibi quisque concessa I habet, iis sine metu frui possit. Frustra enim est suum ab alieno legibus distin- ,edden-gui, si falso judicio, Iatrocinio, vel furto dcim. .

rursus confundantur. Contingit autem

falsa judicia, latrocinia, & furta fieri, ubi

judices corrumpi possunt. Metus enim quo homines a male faciendo deterrentur , non ab eo oritur quod poenae statuuntur, sed quod exiguntur. Futurum enim ex praeterito aestimamus , quae raro fieri solent, raro exspectantes. Si igitur judices muneribus, gratia, vel etiam misericordia corrupti poenas lege d. bi tas saepe remittant atque eo modo improbis spem faciant impunitatis , bonis. civibus a sicariis, latronibus, veteratoribusque obsessis , neque conversari inter se , neque omnino se movere liberum erit; imo civitas ipsa dissolvitur, 3c redit cuique jus se ipsum suo arbitratu pro te gendi. Praecipit igitur lex naturae lana misimperantibus, ut justitiam non modo ipsi exerceant, sed etiam ut judices D

283쪽

etris I M PER I u M. Cap.XIII se positos idem facere poenis cogant, hoc est, querelis civium aurem praebeant, Scdelegent, quoties opus est,judices extraordinem qui de ordinariis cognoscant.- CAPUT XIV.

De Legibus , Peccatis.

Lex quomodo differt a consilio. I I. Iu'modo dissert a Patho. LII. Luomodo , jure. a v. Divisio legum in Divinas ct Humanas, O Divinarum in Naturales se Pqsitivas; irnaturalium in leges singulorum hominum, O Gentium. v. Legum Humanarum , id est . civilium diυsio in sacras, se saeculares. v I. In Distributivam 9 Vindicativam. vi I. Distributivam se vindicativam non risi species le eum , sed partes. V I I I. Omni ii poena appensa intelligitur. I X. Pracepta Decalogi de parentihm honorandis, de homiciadio , adulterio, furto, O falso testimonio, leges ei viles GP. X. Impossibile esse lege civili quic-

quam jubere contra legem natura. XI. Legy

essentiale esse , ut cognoscatur se ipsa O legislator X I I. unde cognosatur legislator. NII T. d cognoscendam. legem necessaria sunt Promulgatio crinterpretatio. XIV. L

is civilis divisi, in scriptam 9 non scri-

Ptam. X v. LegeS naturales non esse leger, scriptas ; neque Responta Juris prudentum, neque consuetudinem esse leges per se, si d per consensum siumma potestatis. X vl. pec cat i nomen latissime acceptum quid significit. XVII. Peccati Dinnito. xv . 'DO

284쪽

tiam. XIX. In quo genere peccati contineatur Athei sinus. x x. missi crimen laesae Majestatis. XXI. Crimine laesa Μases alis non Dies civiles sed naturales violari. XXI I. Id eo e non jure Imperii sed iure belli puniri. XX II I. Obedientiam non recte disingui in activam ct passivam.. Ex ab iis qui vim verborum minus L η morose pensitant, aliquando cum consilio, aliquando Cum Pacto, aliquan- ae. do cum jure Confunditur. Confundunt lis. . legem cum consilio , qui putant Monarcharum ossicium esse consiliarios non modo audire, sed etiam iis obedire; tanquam si consilium capere , nisi etiam quod consultum est fiat frustra emet. Distinctio inter consilium & legem petenda est: a differentia inter consilium dimandatum. Jam CoNsILIUM est praeceptum , in quo ratio quare paremus sumitur ab ipsia re quae praecipitur.Μ A N DATUM autem est praeceptum in quo parendi rario sumitur a voluntate pra- cipientis. Proprie enim non dicitur , Sic volo ,AIubeo , nisi ster pro ratione voluntas. Cum vero legibus obediatur, non propter rem ipsam , sed propter voluntatem praecipientis, lex non con tium, sed mandatum eth; definiturque hoc modo : L E X est mandatum Uus

persona sive seminis, sive curis cujus

285쪽

eao IMPERIUM. Cap. XIV praceptum continet obedientia rationem. Ut praecepta Dei respectu hominum ,Ciuitatis respectu civium , & universaliter omnium potentium ,respectu eorum qui non possunt resistere , eorum leges dicendae sint. Differunt ergo multifariam inter se lex & consilium. Lex enim HUS

est, qui potestatem habet in eos quibus praecipit: consilium, ejus qui potestatem non habet. Facere id quod lege praecipitur osscii, quod consilio arbitrii est. Con- .stium dirigitur ad fin em ejus cuipraecipitur, lex autem ad finem ejus qui praecipit. consiliumnon nisi volentibin datur , lex etia nolentibus. Deniq; jus consiliarii tollitur arbitrio ejus cui consilium dat natas. Inter quos est Aristoteles qui legem hoc modo definit. ἐπι

communem civitatis, indicans quomodos gula oportet agere. Quae definitio non

est legis simpliciter, sed civilis. Mani' dif- qui leges putant nihil aliud esse quam

tot ἄφλογήν iab, , sive formulas Vivendi ,. ess Jq communi consensu hominum determifestum

286쪽

Cap. IV. IM IUM. 2r sestum enim est, leges divinas non esse

ortas a consensu hominum, neque etiam

naturales. nam si a consensu hominum Originem haberent , etiam eorundem consensu abrogari possent; sunt autem immutabiles. Neque vero est ea definitio legitima legis civilis. civitas enim eo loco sumitur , vel Pro una persona Civili , unam habente Voluntatem , vel pro multitudine hominum , quorum unicuique sua voluntas privata libera est. Si pro una persona illud communi consensu non recte ponitur; non enim habet una persona consensum communem. Ne que oportebat ponere indicans quid facto opus esset, sedjubens. civitas enim civibus quae indicat imperat. Intellexit ergo per civitatem, multitudinem hominum communi consensu pura scripto suffragiis confirmato formulas vivendi indicantem. hae aurem nihil aliud sunt praeter mutua pacta , quae non anto quemquam Obligant, neque ideo leges sunt, quam constituto imperio summo, quod possit cogere , cautum ei sit erga caeteros qui aliter ea observaturi non sunt. Leges itaque juxta definitionem

hanc Arsotelis , nihil aliud sunt quam nuda 8e invalida pacta , quae tum demum , cum sit qui potentiam civitatis jurci

287쪽

αια IMPERIUM. Cap.XI jure exercet , leges fient, vel non fienrillius arbitrio. Confundit ergo pacta cum legibu , quod non oportuit; est

enim pactum promissum; lex mandatum. In pactis, faciam dicitur ; in legibus c. Pacto ' obligamur; lege obligati tenemur. Pactum obligat per se ; lex obligatum tenet virtute pacti universalis de praestanda obedientia. Ideoque in Pacto, . prius determinatur quid faciendum est, quam ad faciendum obligamur; sed in lege ante obligamur ad faciendum , quid vero faciendum sit, determinatur post. Debebat igitur Aristoteles definire legem civilem, hoc modo Lex civilis est oratio definita. per voluntatem civitatis , sin via imperans qua oportet facere. Quae eadem est cum ea quam attulimus supra cap. 6. articulo 9 nimirum leges civiles eloim sive hominis , sive curiae qui in civitate summa potestate praeditus es, . de civium futuris actionibus mandata.

Pacto obligamur. S c. J Visum es ali quibitis, idem esse obligari ct Obligarum teneri, se proinde distinctionem in verbis aliquam , in re nullam esse. Cla ritu ergo hoc dico. Pacto obligari hominem , id es propter promi onem pr3

re debere. Lege vero obligatum teneri,

288쪽

Cap.VPP. I IS P E R I UM: zo id est, metu poena quae in Lege constituitur adpraestationem coget.

III. Legem cum jure Confundunt ii, &μqm- qui quod Jure divino permissum est , fa-- I Cese perseverant, quamquam lege civi- 'tatis prolat beatur. Quod lege divina prohibetur, lege Civili permitti non potest, nee quod lege divina imperatur , prohiberi potest lege civili. Veruntamen

quod jure divino permirtitur, id est, quod jure divino fieri potest, nihil im pedit,quo minus idem lege civili prohi

heatur. Leges enInni inferiores libertatem

a superioribus relictam restringere pos- sunt, quamquam ampliare non possunt. Est autem Ius, libertas naturalis, a legibus non consti ruta, sed relicta. Remotis enim legibus, liberim integra est ; hanc primo restringit natura lis lex, Se divina; residuam restringunt leges civiles ; Sequae legi civili superest , restringi rursus potest , a constitutionibus particularium urbium 8c societatum. Multum ergo interest inter legem, &jμs; lex enim vinculum , jus libertaι est , differuntque ur

ui contraria.

I V. Lex omnis dividi potest , pri. Div; 'mum Pro diversitate authorum in Dim, ies'' 'nam do Humanam Divina autem pro

duor

289쪽

manas;

ralium in leges singulo-rtim hominum

tium.

ris IMPERIUM. Cap. XIV. duobus modis, quibus Deus volunta tem suam hominibus notam facit, duplex est : Naturalis sive Moralis 8c Positiva. Naturalis ea est, quam Deus omnibus hominibus patefecit per Verbum laum aternum ipsis innarum, nimirum Rationem naturalem. Atque haec est ea lex, quam toto hoc libello explicare conatus sum. Po stiva est, quam Deus nobis patefecit per Rrbum Propheticum quo locutus est ad homines tanquam homo; quales sunt leges quas tradidit Iudais circa politiam & cultum divinum ;possuntque appellari leges divina civiles , quia civitati Israelitarum populi sui peculiaris peculiares erant .Rursus naturalis dividi potest , in naturalem hominum, quae sola obtinuit dici lex natura , & naturalem civitatum, quae dici potest lex Gentium , vulgo autem jus Gentium appellatur. Praecepta utriusque eadem sunt: sed quia civitates semel institutae induunt proprietates hominum personales , lex quam loquentes de hominum singulorum ossicio naturalem dicimus , applicata totis civitatibus , nam tionibus , sive gentibus , vocatur jus Gentium. Et quae Legis ι juris Natura- .lis Elementa hactenus tradita sunt , transsata ad civitates de gentes integra S, Pr

290쪽

Cap. XIV. I Μ P E R I U M. et Ispro legum, dia juris Gentium Elementissumi possunt. V. Humana lex omnis civilis est. Nam Letu, extra civitates status hominum hostilis huma- est in quo quia alter alteri non subjici- m, rur , leges praeter dictamina rationis naturalis,quae lex divina est, nullae sunt. In dissocivitate vero, ita civitas, hoc est,homo, in sacras vel curia cui summum civitatis impe- Ο Ιαγήμrium committitur, legissator est, civita- ω tis autem leges civiles sunr. Civiles leges

possunt dividi pro diversitate subjectie

materiae in sacras & seculares . Sacra sunt quae pertinent ad Religionem , hoc est, ad ceremonias & Cultum Dei, nimirum quae & quo ritu personae , res, loca,

consecranda sunt, quae opiniones circa .

numen divinum publice docendae, de quibus verbis ritibusque supplicationes faciendae sunt.& similia) & nulla lege divina positiva definiuntur. Nam leges civiles sacra sunt humana quae 8c Ecclesiastica dicuntur) circa res sacras secula'

res autem generali nomine civiles appellari solem VI. Rursus lex civisis pro duobus legislatoris officiis quorum alterum est st '

Iusticare , alterum cogere ut judiciis ac siridi quiescant, duas habet parres, alteram eat distributivam, alteram vindicativam , v