장음표시 사용
391쪽
Cap. XVII. RELIGIO. 33 ut filiorum suorum reges & dominos, externe vero non ulterius,quam permittit civitas, quae suum cuique s sicut 8c res alias) honorem assignabit. Cum autem natura justitiae in eo consistat, ut suum cuique tribuatur , manifestum est , ad civitatem pertinere etiam Christianam , ,
quid sit justitia , & quid injustitia, sive
peccatum contra justitiam,determinare. Quod autem ad civitatem pertinet, id pertinere Censendum est ad eum vel eos, qui habent summum civitatis imperium. X I. Porro quoniam Servator noster Perismecivibus nullas indicavit leges circa civitatis regimen , praeter leges naturae, hoc tanest, praeter mandatum obedientiae Civi- iis lis, non potest civis quisquam privatim desinire, determinare. quis sit amicus, vel quis qμ α
hostis publicus , quando sellum, quan- ': do foedus, quando pax quando inducipe his .m
ineundae sunt; neque qui cives , quae sc is dein quorum hominum authoriras, quae do-fensio-ctrinae , qui mores, quae orationes, quae Π
Combinationes oc quorum hominum ,
saluti civitatis vel commodae vel adversae sunt. Haec ergo& similia omnia, a civitate , id est , a summis imperantibus , si opus sit, discenda sunt. XII. Praeterea, hae C omnia, propu- ' ignacula I domoa , rempla .edificHIe thorii a P pon-
392쪽
33S RELIGIO. Cap. XVII. pondera ingentia movere, serre, tollere ; maria tuto transmittere; machinas ad omnem vitae usum construere; orbis terrarum faciem , siderum cursus , anni tempestates , temporum rationes , &denique naturam rerum cognoscere ; j ra naturalia 6c civilia callere ; scientiaeque omnes, quae Philosophiae nomine comprehenduntur , partim ad tuendum , partim ad bene vivendum necessariae sunt. Horum scientia quia CHRISTUs eam non tradidit ) ratiocinatione , id est, regendo consequentias initio sumto ab experientiis , addiscenda est. Sed ratiocinationes hominum, interdum rectae, interdum erroneae suur,& proinde id quod concluditur & tenetur pro vexitate , quandoque Veritas , quandoque error est. Errores autem eriam circa Philosophica haec aliquando nocent Publice , magnarum seditionum de injuriarum occasionem praebent. Oportet igitur quotie S repugnans bono publico , dc paci communi controversia de his rebus oritur , este aliquem qui de ratiocinatione , id est, an quod insertur, recte inserarur necne, sententiam serat, ut controversia finiatur. Nullae autem in hanc rem da-rae regulae sunt a cHRITO ; neque
393쪽
Cap. XVII. RELIGIO. 3 3 enim venit in hunc mundum ut doceret logicam. Reliquum igitur est udices
talium controversiarum eosdem esse , quos Deus per naturam prius institue Tat, nimirum, eos, qui a summo Imperante in unaquaque civitate constituuntur. Porro si controversia, de eorum, quae in usu communi sunt,nominum sive appellationum significatione accurata , & propria , i. e. de definitionibus suscitetur, ita ut ad pacem civitatis, vel ad juris distributionem opus sit,
ut determinetur , pertinebit determinatio ad civitatem, nam hujusmodi definitiones ex observatione diversorum conceptuum , ad quos significandos appellationes illae . diversis temporibus Mcausis adhibentur, homines ratiocinando expiscantur. Decisio autem quaestionis, a. quis resne ratiocinatus fuerir, Civitatis est. Exempli causa: si mulier partum ediderit formae insolitae; vetet autem lex hominem occidere , nascitur
quaestio an partus sit homo. Quaeritur ergo,quid sit homo. Nemo dubitat,quin judicabit civitas , idque nulla habita ratione definitionis Aristotelicae, quod, Homo sit Animal rationale. Atque
haec nimirum jus , politia , & scientia naturales o subjecta sunt de quibus
394쪽
τ o RELIGIO. Cap. XVII. CHRlsTUs praecepta tradere, aut quicquam docere,praeter hoc unum , ut in omnibus circa illa controversiis cives singuli civiratis suae legibus & sententiis obedirent. ad officium suum pertinere negat. Hoc tamen meminisse oportet, eundem CHR isTUM ut Deum potuisse jure non modo docere , sed etiam imperare quae voluit. Pertin t X ΙΙΙ. Οificii Servatoris nostri sum- AEdsima erat viam docere, & media omnia ad' s. salutem & vitam aeternam mediorum
doeere autem ad salutem unum est : is sitia &mora obedientia civilis, & obgervatio omnium lio, ορο legum naturalium. Doceri autem p OG tth ρ' sunt hae e duobus modis: altero, ut sid is heoremata per rationem naturalem. leges re- deducendo jus & leges naturales a prin- mittere cipiis contractibusque humanis atque Peccssio, doctrina ea sic tradita , examini potestatum civilium subjecta est. altero , ut leges , per aut horitatem divinam, Osten- non est dendo talem esse voluntatem Dei at- si ' i' que hoc modo docere, ad eum solum pertinet, cui voluntas Dei supernat raliter cognita est, hoc est , ad CH R IS T V M. Secundo . ad officium CHR1STI pertinebat condonare poenitentibus peccata; nam id ad hominum, qui jam peccaverant, salutem necessarium
395쪽
Cap. XVII. RELIGI . D rerat, neque ab alio fieri potuit. Non enim poenitentiam sequitur remissio
Peccatorum naturaliter, ut debita ) sed dependet, s ut gratuita a voluntate Dei
supernaturaliterurevelanda. Terrio ad Christi officium pertinebat, docere ea mandata Dei omnia , sive circa cultum, sive circa dogmata fidei,quae ratione narturali sciri non possunt, sed revelatione tantum; qualia sunt ipsum esse Christum; Regnum suum non esse terrestre ,
sed coeleste; esse praemia ct poenas post
hano vitam; animam e se immortatim
. Sacramenta tot o talin fore , se similia, X IV. Ex iis, quae dicta sunt in articulis proxime praecedentibuS non est isωρ, difficile distinguere inter spiritualia Sc ratium temporatia. Cum enim per spirituali , a stiri-
ea intelligantur quae fundamentum habent in authoritare & officio CHRI-S T I,neque nisi ea C H R I s T V s docuisset, sciri possent; sintque caetera omnia temporalia ; sequitur definitionem &sententiae lationem , circa gustum Sc injustum , cognitionem. controversiarum omnium circa media pacis vel defensionis publica, & examen doctrinarum librorumque in omni sicientia rationali, iuris esse temporalis. Quae vero a C H R I s T Iverbo dc authoritate tantum deperu-
396쪽
dentia, m eria dei sunt eorum judicationem juris esse spiritualis. Definire autem,quid sit spirituale, quid temporale, quoniam Servator noster distinctionem
illam non tradidit , rationis inquisitio est,pertinetque adjus temporale. Quamquam enim sanctus Paulus multis in locis distinguat inter spiritualia & carnalia , vocetque spiritualia ea, quae sunt Spiritus, nimirum sapientiam, sermovem scientia, sid facultatem sanandi modibos, operationem miraculorum,' propheriam , discretion spirituum, mentiam
linguarum, interpretation sermonum rRom. 8. . I. Cor. 12. 8. 9. Omnia Per
Spiritum Sanctum supernaturaliteriinspirata,& ea quae animalis homo non potest intelligere , sed ille tantum, qui cognovit
sensum Christi: 2. Cor. 2. I q, IS, I 6. bo na vero forrunae carnalia vocet: Rom.1 S ,27 dc eos,qui homines sunt, carnales; I. Cor. 3, I. 2. . non tamen definivit.
neque regulas dedit, quibus sciamus quida ratione naturali, quid a supernaturali inspiratione proficiscatur. Wrbum X U. Cum igitur constet Servato, isti ' ζζm Rostrum judicandi determinandi iis, in ol qψζ Controversias omnes circa tempora. Qaturi summam authoritatem commisiste, potius non abstulisse Principibus i
397쪽
Cap.XVII. RELIGIO. 3 3 iisque qui in singulis civitatibus summum obtinent imperium. idendum deinceps est,cui Commiserit similem authoritatem circa spiritualia. Id quia sciri non potest nisi ex Herbo Dei ,-Ecclesia tradestione, inquirendum proximo loco est : quid sit Verbum Dei ; quid illud interpretari ; quid Ecclesia sit , & quid
Ecclesia voluntas 8c mandatum. Ut omitramus, quod Verbum Dei in Scriptura sacra ponatur aliquando pro Filio Dei: accipitur ea vox tripliciter: primo propriissime pro eo, quod Deus loquutus
est; sic Verbum Dei est quidquid loquutus est Deus ad Abrahamum Sc Patriarchas, Mosen , & Prophetas; vel Servator noster 'ad discipulos, alios quoscunque. Secundo , quicquid dictum est ab hominibus jussu vel impulsu Spiritus Sancti;quo sensu agnoscimus Scripturas sacras esse Verbum Dei. Tertio quidem in
novo testamento frequentissime Verbum Dei significat doctrinam Euangelicam , sive verbum de Deo , sive verbum de Regno Dei per C HR I sΥ UM. Ut ubi dicitur CHRIsae Us praedicasse Euangelimn Regni Matth. q. v. 2 3. Ubi Apostoli dicuntur praedicare Verbum Dei. Act. I . V. 66. Ubi Verbum Dei appellati, Verbum vita. Act. s. v. 2 o. Verbum Euangelii,
398쪽
3 RELIGIO. Cap. IVILAch. I s. vers. 7. Verbum Fidei. Rom. I O. vers. 8. Verbum veritatis, addita inre pretatione id est, Euangelium salutis. Ephes. I. 13. Et ubi appellatur Verbum solorum Dicit enim sanctus Pau- lus: Siquis non obedit verbo nostro, &c. a.TheT . v. I . Quae loca intelligi aliter non possunt quam de doctrina Euangelica. Similiter ubi dicitur Verbum Dei
disseminari , crescere , te multiplicari ,
Ach. I 2. v. 2 q. &cap. I 3. v. 49. id de ipsa voce Dei,vel Apostolorum concipe- re dissicile est; de doctrina facile. Atque in hac tertia acceptione, Inrbum Dei, esti omnis quae hodie e cathedris docetur,& in Theologorum libris continetur δε-ctrina de fide Christiana.2On XVI. Iam Scriptura sacra , ut quam
omnia, agnoscimus a Deo inspiratam , rota Verbum in secunda acceptione. . sh s. innumera ejusdem loca in prima. Eeptura cum maxima pars ejus versetur in Re-
saera , gni coelestis vel praedictione,vel praefigu-
pertine' ratione, ante CHRISTI incarnationem, vel in Evangelizatione & explicatione.
riὸm f. post etiam in tertia signincatione, ubi dei mri. Verbum Dei sumitur pro Verbo de Deo ,
399쪽
Cap.XvII. RELIGIO. niam autem in iisdem scripturis multa. leguntur Potitiea, Historica , Moralta Ff sica, Sc alia , quae nihil omnino spectant ad M steri det,ea loca etsi veram doctrinam contineant, Sr canon sintralium doctrinarum , non tamen Canon esse possunt mysteriorum Religionis christianae. 4 X VII. Et quidem Verbi Dei, non Verbum vox,&litera, doctrinae Christianae Ca- legitimi non est, sed sententia vera & nenuina: nterpre
non enim regitur animus per Scripturas nisi intellectas. Scripturis igitur , ut fiam ossa fiant canon, interprete Opus est. Se- Verbum quitur autem hinc duorum alterum, aut D i verbum interpretis esse verbum Dei, aut Canonem doctrinae Christianae non esse Verbum Dei. Horum posterius fabsum esse necesse est. doctrinae enim, quae nulla ratione humana, sed per revelationem divinam tantum sciri po- .rest, regula esse non potest nisi divina. Quem enim fatemur scire non posse, an doctrina aliqua vera sit necne, ejus sententiam in eadem doctrina pro regula habere impossibile est. Prius igitur verum est : verbum interpretis Scripturarum ecte Verbum Dei. - X.V III. Interpres autem is, cujus sententiae tantum honoris desertur , ut
400쪽
RELIGIO. Cap. XVII, pretandi habeatur pro Herbo Dei, non est quilibet dςr pt- qui ex lingua Hebraea & Graeca verrit. Qin. scripturam auditoribus suis Latinis.
remi- gulis vernacule; non enim est hoc intern nis' pretari. Est enim ea universim sermo-
nis natura, ut quamquam inter Ugna quibus conceptus nostros aliis patefacimus principem locum mereatur , non tamen id munus explere solus sine ope multarum circumstantiarum possit. Habet enim viva vox praesentes interpretes, nimirum tempus , locum , vultum gestum , consilium loquentis , atque etiam ipsum, qui loquitur, animum suum aliis verbis , quoties opus est, eXPli Cantem. Haec interpretarionis adjumenta in scriptis veteris aevi desiderata revocare , neque ingenii quotidiani , neque sine eruditione δe rerum antiquarum summa peritia omnino ingenii est. Non susticit igitur ad interpretationem scripturarum , ut quis linguam Calleat , qua loquuntur. Neque interpres Scripturae canonicus unusquisque est, qui commentarios in eas scribit. Possint enim homines errare, possiunt etiam eam vel ad ambitionem suam inflectere, . vel in servitutem praejudiciis suis trahere etiam repugnantem, unde seque'