De libro concordiae quem vocant, a quibusdam theologis, nomine quorundam ordinum Augustanae Confessionis, edito, Admonitio Christiana scripta à theologis et ministris ecclesiarum in ditione illustrissimi principis Iohannis Casimiri Palatini ad Rhenum

461쪽

A. Interea tamen, cum Scriptura tantum eontineat regulam

meritatissimplicem o generalem, non applicatam er refractam ad exempla disteriem, ad indiuidua, hoc est, non exprimat no minatim, hic ne an illi, Lutherussean alius reciesentiat; haec ne oratio Corpus Christisin pane ri es ubique ian vero uti; Corpus Christi non est in pane; aut ubique icumsententia Scriptura congruat: Necessarius est etiam Iudex inferior seu Misit serialis, cuius ossicium e axiomas Maiorem propositionem Sysiogismi Iudiciaris quίd recte, quianon rectesicundum Scripturam doce

tur, exprimentem,no ῖo arbitrio copituere aut Scriptura tribuere edex i a Scripturasumere ρῆ Minore vero ab hominibu dogma aliquo lae verum siue falsum asseuerantibus, accipere, ais ita conclusionem necessariὸ consequentem adiungereseu voceo ιο e sonesua exprimere. Hoc iudicium inferius, non debet esse penes Praesides Synodi; sic enim ipsorum statueretur maior autoritas quam Synodi1,quod sane ab ursifuerit, cum i quos necessariosint ex altera parte litigantium, o S nodus tam propter i os quam propter ceteros

vel docendos vel consirmandos conuocetum, ac praetere verua

canea esset S=nodus,si ipsis est committendum iudicium: Poterat enim abrique Synodo illis commisisHideo congregatur SΡΟ-dus,ne iudicium de omnibus at a paucis. Oportet ergo iudicium hoc mis seriaupenes totam Synodum quidem esse ue non tamen perire ex ipse,peu nisi ipsius autoritate Mautoritate verbi Dei, Gr testimonio conscientias a er aliorum considerantium verba Scripturaesecundam legitimae interpretationis leges.Officium Gnim Synodi est,non articusis fidei condere,aut a Deo tradito uo arbitrio exponere; sic ententiam Scripturae de dogmate controuerso inquirere, secundum eam,quaedicta est, interpretandi no mam, o rationes quibus i a conuincitur de ventate, etiam coteris monserare, ad eos docendos aut confirmandos. Tesu qui'

pe veritatis es Eccles,nopropter asseverationem suamsae quis

462쪽

rationibus euincit, hoc esset verbum Dei,quo ipsa alsiuerat, o quia in metesimoni suae consuentiae, o moninatione arisumentorum,deducit alios adconsiderationem eorum,quibus o sit conuincuntur, ut iam non Ecclesiae sed i in Dei testimonis unito ctintellicto, desi orum nitatur scut Samaritani di-σunt mulieri, Non amplius propter tuos sermones credimus; ipsi ἔφ', enim audiuimus, oscimus hunc esse ven Chrisum. Non enim Deo propter Ecclesia,sed Eccles propter Dei iesimonium σακendum est. . VI ergo possit S nodus talem sententiam ferre, cuiuου certitu-ἀinem o ipsa et ideat, ctata' videre, queant, ante omnia ne-ressariums, ut constet de sententia germana dictorum Scripturae,ex quibus de controuersia quaque iudicandum estHaec amum cognoscitur ex natura o usermonis, ex analogia decodictorum circunstantiis se Latione . Spiritus enim ct sma Deci es regula suae tentiae, ac certitudinis argumentum ; Laeeos Scriptu per Scripturam interpretanda. Constareo item oportet de tentiis dimidentium, ne cui fiat iniuria: Caueri ne impediatur ceritas iudici factionibus, conss irationibus,sta Eri promisi ,-m gratis,autoritatera humana, is mili aliqua caussar, quales omnes abiurari in Synodi principio debent, ut con entiarum osententiarum sit vera libertin. Requiritur item ad cognitionem derisoninecessariam, ut audiantur partisi defensiones o restonsiones eo urique , donec altera pars adum rur vel ad principiorum ex quibus dissutandum sinequionem

seu destructionem, vela repugnantiam quasi ipsi cotradicat, alibi concedens quod alibi negat, vel adpetitionem principisi, qua ipsum in dissutationi rogressu adprobatione assumat, quod

proponebatur confirmandum,aut ab undameto nitatur, quὸ

aut magis incerto, quam est conclusio de qua quaeritur. Hi ni enim omnium dissutationum es ac termini, ad quos adigens alterum vinci adactin autem vincitur e de diuinis siue deIG

463쪽

humanis rebuι quaestio stri In hos tandem necesse estprobatiorim falsae conclusionis incidere, quae non paralogi senis ludit more S phisticose formam argumentorum iussum conseruatscut comtra, vera conclusionis defensio , e contradictionis implicatione ineprincipi petitione, ad principiorum bilitionem τέ-

pertingit. Sunt autem principia in doctrina Ecclesia, oraculactu monia diuina,hoc est,sacra Scriptura. Oxm R Certaesunt ergo hae iudicandi normae: I. Eus Huminoma, dis mi vclis fidem verbis,quibus proponitur, vel idem igniscatibus , inbus Eccle- Scraptura expressirim est, vel ex iis, quae expressa sunt , necesari si ' consitiitur,ides bona consequentia extrmtur,tanquamsarium ct orthodoxum, o nitens fundamen seuprincipiis ulteriorem probatione non requirentibus,in Ecclesia recipi debet. a. a voL v. dogma,aut cuiusiunque dogmatis consequens necessarium, deprehenditur cum express Scripturae te moniis, aut eorum consequentibus necessariis pugnareri deber ab Ecclesia tanquam falsum repudiarii eis,a quo defenditur,principia cor ex illis co- fluentia neget e consis eatur, astitati contradicens ei umrefutet. I. diuodcuns dogma de religione, cum Scriptura quiadem nonpugnat, veruntamen e Scripturae verbώ,per eorum se fmgenuinum,autper necessariam consequentiam, non probari pote cd Versei um, vester increta principiaprobatur;tanquam Ecclesiasicum ct creditu necessariam, non effreta edum,nem EDd non recipiens, haereticus tuHcandus. Hunc uorum dogmatum consensum, oppositorum autem p gnantiam cum Scriptura, vel ab ea disces ionem demonstrare , scopuου sin Synodo disputantium , quem donee altera pars aus quutasmani e , non es abrumpenda dissutatio. Posquam autem a terutra pars hoc modosiuaesententiae veritatem, ct comtraria sitatem euicit, quod omnino tandem fieri necesse est; νem utrique ponere contentioni, conuicti cedere veritati, o communibu. cum alteratartesuffragiis, quod verum esse me

464쪽

sratum sed prehensum e approbare, ac decernere, Deo gloria uam tribuere debet. His autem rursus oboriri metuspsit viris bonis. Saepe homines raesertim diu in errore cons mali ron vident congruere cum Scriptura, quae congrumni, o pugnare, quae pugnant: Saepe

vident sed fateri nolunt. Guid igitur,s in dicendissententiis

pars deteriorinumerose seviorum vincat metiorem' Sedhico derare debet caussu horum incommodorum, ex quibus vel existiterunt, veteri erepossunt, se non raroselent. Error ex oc Liationei aut ignorantia veri es odisiimulatio se condemnatis agnita veritatu, ct defensio agnitae aptatis, ex malitia hominum, qui veritatem in inisseisia detinent, o multi peccant in Spiritum sanctum. Hu causiis remotis, non es meimendum illudimu sententiae S nodi periculum. Saepe iniuriam passa es meritasin Synodis, quia omnes congregati consenserat in eodem errore,ata ita veritas deserta ct flentio praeterita est aut Iiο- ne non legis einstituta, per vim aut fraudem eius defenseo. ρο- pressa es, vim Arianorum o tychianorum, ac deinceps Romanensium S nodis. His autem dactum est, non ex una, sed ex utrasparte di identium,esse mittendos aequali iure se libertate, furaturos in Synodo. Sic veritas necreticebitur, nec desii tuetur idoneis defensoribus, Orat extin ignorantiae non relinquetur. Si hominuis indocrorum se imperatorum multitudo conssuat,quibus unus Sophi a nutas persuadere queat niuem

esse nigram, iusne hic etiampersuaserit quinges arta ct --

paria. At nos de conuentu virorum loquimur, νι doctrinam, .

prudentiam, se aetatem habeant. His non ta acile persuadebitur,non pugnare quae pugnant,aut contradictoria simul esse vera, aut probationem esse, quae nusia es. Nam Dein infimis mentibus hominum inteiligentiam sermonis, contradictionis, o bonae consequentiae, ut sint organum Spiritus diuisi, ad erudiendos o conumcendos de veritateomne an Manctos o ne an-

465쪽

ctos,ut nonpositat non videre qua vident, ct conscientiasii miLutefies. Si abrumperetur disputatio ante, quam auditae essens resonsiones necessariae,posset aliquibus imponerespeciosa sophi ca, ut fallirentur iudicio. At nos diximus, in legitima Synodo actiones esse persequendas in ad vera o falsi euidentiam, utrisse parti satisfacientem. Hoc ubi sit, necesses tandem falsa tuentem aut principia auisaut tu spotheses euertere , aut omni probatione destitui, aras ita dissutationis exitum succumbendo

facere. Leges autem Synodicae cogere debent utra partem, non sarum austertionumsufficientes reddere ; id non volenti-bm,aut non valentibus, tanquam tacti silentium imponere . a inclinatione multorum vnimpartu ad alteram,paucos praeter rem conterioris θλσης λα 'eu,non pati obstare decreta. Si omnia,quiex una parte conueniunt,tanta esse rauitas mouitas ais impudentia, ut contra conssentiam,veritatem mania suam condemnantes,non eurarent omnium viventium o po-

serorum de ipsis iudicia ,posse ortasiis multitudosiusfragiorum

rectitudinipraeualere. At Iam ante diximus , esse viros mitte

dos ab Ecclesis, de quorum pietate ct honesare quam minimum dubitaretum. Diximmitem, omnes oportere iurare,se dicturos sententiam, quam Scripturae sacra confirmem esse sis dictaret conscientia: Diximus item, Acta SPOdipublicanda esse ab utraque parte,aut etiam ab una si pars altera editionem vellit impedire. Pij autem o boni viri nunquam dicent esse verum, quod vident essessum,ners dicent fasim , quia vident ac suunt esse verum,non erunt blaJhemi contra tesimonium Spiritus sancti insuis mentibuου inon eruntperiuri. Quin etiams quiessem h

pocritae, tamen pudore aut metu ignominia coercebuntur, cum cogitabunt Actiones publicatas, perpetuum aut ιnsemiae aut pe

uersitatis ct impudentiae tesimonium contras dicturas se m ni spalpabili veritati non cessustent. In hunc ergo modum,aut huic non repugnantem, de qua tum aetata

466쪽

deliberandum sestatuendumforet, cum ad rem veniretur, ubi prudentior facile meliora inuenerint consita, quam a nobis cogitarissimi; instituendus doctorum conuentus esset illi, quem dicimus Ogitimum,liberum or Chrisianum,ad cuiusprouocamus

iudiciam: non autem Romanensium autBergensiumpatrum more, ex iuratis Uniuspanu complicibus, ad condemnandam sine

disceptatione cdiiudicio luero, partem absentem,au actionibus vel vi oppressam. In tali Synodo non metuis periculum bona caessa dr bona conscientia,nes etiam animus disiendi cupidus,siquid ignoret, er pararus cedere veritati diuinae, sicubi aberrasse

ab ea conuincatur. Neurro enim modo hominespi periculum timen neutro iacturam ,sed Groque lucrum factane, dr habent quod latentur uetuentes veritatem vincant eis errore versantes vincantur: non tantum enim ventatis victoriam sed etiam ab errore ad veritatem reductionem in lucroponute quem

AEdmodum Apostolus, quaei erant lucra,hoc solendida ιas P - opiniones de iustitia operum, qui Ubi vehementer placebat inna aismopropter Christam ducebat esse. damna, ct propter eminentiam cognitionis Christ,idis omnibus seipsium multabat, ea i ducebat prostercoribus, ut Christum luc faceret. Nos Dei bene cis,firmiori . caussae nostr undamentis nitimur o confidimu quam nostriaduersariyi cst tamen sic Amud assecti, ut fue in hi de quibus controuertitur uel in aliis doctrinae capitibus, ex verbo Dei aliquis noser error nobis demonstrari a quo- μυγρυμ,non tantum non repugnatura i cst conscientia nostrae,sed etia-siummi benes, loco habitari essemus veritatu cognitionem,er ab errore liberationem. Idemsiugorum est ani-anu iam dudum res essent compositae. Sed quibus hoc es positum, ut sua, siue boname malam cst quocuns modo, ei. sue inlusio, tueantur, se nihil videturnes turpius nes damnosus, quam errores sibilucrinosabiicere gos non esmirum, omne legis imum iudicium,tanquamsic o iborum aduersissimum χμ

467쪽

fugere es detrectare. taui quis peruerse agit, inquis Dominus,

τψh ' δ*' Mittacem; nee benit adlucem, nearguantur opera V K, vero cere agit, venit ad lucem,ut manifes an acia i rus, quod Fecundum Deumfactasint. Nos certe neutra in parte cogregatorum persuadere nobis aut sussicaripossumus, omnes Iamfore vel caecos vel impios, vel iurisiuranaei orsum uae immemores, quin si non omnes inaltem plerique, cum viderens vinci rationibus er Scripturae te mantis, Deo gloriam,o veritati sicum daturi essent. Neque existimandum est,ade S desertum iri a Chrso seram Ecclesiam,soriam ct veritatem, ut eo vos ministros ac dociles discipulos comsregatos in i in nomine, serio quaerentes verborum ipsius gemmanam intelligentiam, ct implorantes Spiritu ancrigratiam, ad Agam perficiendum, in errores cum fundamento salutis pugnantes labi pateretur. Promissionem mi ui Spiritus Urinxit Dominus, non ad Pontificatus, Episcopatus, Abbatias ,pralat rari cance Lariat in drpraeposituras,non adrasuras ct unctiones, non ad mitras operi o pallia gemmata se aurata, aut ullum humanam praerogativa sed ad Feriam carosti apientia inusigationem opetitionem. Ac tantum robur est veritatis, ut etiam ab uno euidenter in constemmproducta, amuli tuentes oppositum pudefaciat,o in obsequium suum quasi captiuos ducat. Sic

Isiorum ergo tentia, qui aut non utilem Ecclesiae, aut non necessariam,aut nonpossibilem esse, legitimae S odi conuocati nem exsimant,non videmu quare simplicitersi probanda. Nam quipropterea periculum excusant,quia multos as disiensi- ros metuunt,ij vel caussaesae non sidunt, melconuicti veritatem amplecti non cogitant, vel adpromissiones diuinas deseruanda

vera Ecclem et sad nem mundi, non satis reficiunt. Nam

468쪽

E ' IL o G v I. aerelam Narianaeni, quod Eius Synodi viderit bonum ML. -m,non facimus uniuersalem regulam ; nis etiam Orthodoxa concilia Oecumenica veteris Ecclesiae, mali ex μου damnare velimine quod non dicit Nazianzenus,qui de Synodis sui temporis siquis ur, quarum aliquaefuerut Araanae,aliqua fortasiis confusius

in tutae se gubernata. Vbienim non es assecuum se lingua

rum natis,non certus actionum ordo, ubi isiorum, qui debebant esse coniuncti, abus atrum voci atur, alius candidum, illi de caepis, hie de albas dissutat, abus stremit,alim ludit, concurratur prius quam situr quo es quasit eundum, quisue essundit aut interfutur quod dicta mendida bilis, o cessus ex tempo-

res rama numerantur prius quam ponderantur; nonsane mul um bonae gis expectaripol nes nos talem Syaeodum conuocandi ιυῖressumus. Ac nepositi aliquorum vel petulantia, vel arcendered, tria ornoeere Eccleμου, ideo non tantam is principio S MLconuocatisferendae sunt leges actionum saeerram autoritate Principit ueriter defendendae. Au utinam aliqui ex Principιbus, Comitibus se Proceribus, exemplo Consi lini Magni o Martiam, laudatisi. p. dignarentur adesse te praecipuarum conIrouersiarum tractationi, non tantum funda menta earum cognsendi caussa, ct cum aliis una dicendi semientiamsederiumpraesenti ua diligentiam ct modestam dissuro iam acuendi.

. De I auteW anta est vis iniuriae, quod in Synodo recte im

mira non facilepotes accidere,vr damnaretur veris emetia; non propterea corrueret articulus ei ι Credo Ecclesiam Catholicae nonpropterea cogerentur fueritatis, de qua conaicta essenti rumco Delia,con 3ionem abiiceresicut nec Elias, cum pu Reg. in rare solumesse reliquum,qui recte Deum cogeret. Hicaretur Acta iudiata committeretur tori Ecclesiae agnoserent veritate, quom cordaverine Dominus, ct audiret oues Chrisi voce a

469쪽

nes Mavis eas raperepotes : Is hactenus conseruauit etiam sub eruce, o conseruabit deinceps Ecclesia uam in verasui confessione ct inuocatione, eis hostilia dabit in mundo, donec veniat postremo erisse uo iudicio lites omnes decisurus, ct omni candulae mediosublaturus. Culpam v rogemus, a nobis requirit Deus; metus is committis2o Hilio, quos itast gubernatu promisit, ut facientibuι ossicium est 2m in vera fiducia inuocantibus in ut uris rutares. Comen datum es omnibusso Acastadia tuendasalutis opacis Ecclesiam,drpia concordiae in vera doctrina de Deo, o eius cultu motus erro incidunt dissidia de rebus magnis,nonpriuata inter paucos se publica inter multaser magnas Eccles as,quae clamat experientia, non posse componi, sedindies crescere o augere multorum scandala, ni publica ententiarum colgati at, cir communistadio veritate quaesita,comeorditer erudiantur Ecclesia, utrapars dissidentium verbo Dei consentanea dicere' deprehensa: non es hoc remedium, a Gnanda Ecclesia vulnera negligendumsquod Spiritus sanctus mo- prauit nobis per Apsolom consilium ct exemplum,quod omnudiuinio humani iuris ratiopsuti quod legitime usurpatum Ecclesiastatarefuisse, in multis grauissimis dogmatum confiason ibus experientia comprobauit. Videmus autem eoprocessi incendiu hismatisin doctrina de Caena Domini, ut nustis hactenus tentatis rationibus potuerit restingui. Euanta hine infirmora candala, conscientiarum vulneralersequutionumo saeuitia hostilisis pios incremeta, Ecclesiastica ct Politicapericuti ct mala missantiis omnium consectu est: quam tri IAA- 'latriasabilitis, o doctrina deprauatio, videnter deplorant pisqui veritatem intelligunt. Accessit iam nouam incendium Vbi-quitarium, Eutychiano hau dissimile. Haerent se aliae quaedam sententiarum diuersitates, desiderates docvrum colliquia quin nequaquam explicat liber Bergensis. Esset etiam ope pretrium, - nouis eorum corruptelu, qui Ariano ct Samosaimicas blasse mias

470쪽

- LP IL OGO. 4 mias renouat, refutationes publico omnium Ecclesiarum nomine opponi. Ideo non abs re Iudicarunt omnesprudente iam inde

ab initio repurgatae doctrinae, hoc te Ores viti unquam fuit, necessariam es Ecclesia Synodum legitimam. Dissicultatem vere,quae ob at, minuere non parum videretur coniuncta In risi Principum Germania, qui Euangelium pro tentur, voluntM. Si enim illi consentirent,non opinsere imperio generalis alicuius Monarcha, qualis erat Constantinu Iednon dubitandum videtur, exteras Ecclesias de salutari comstio ipsorum commonefactaae, libentersiuam operam adiunctu-

ου. Cumi non onerosum esseisingulis Principibus o Rebustob. δει os legatos mittere sum publicosmultὸ minoris haec paci cciis Ecclesiarum constaret Mustri mis Principibus, quam Egis vendunt fumos niquitatis aurei Theologi: utilit in autem ad Eecosiam, o gloria ad imo apud omnempseritatem longe maior rediret. ravd autem omnino aliqua impedimenta sunt, nobis neque nota nes inquirenda vesiudicanda, qua obstent quo minus hoc tempore de Concordiaper Synodum legitimam ineunda, cogitari possit;tamennesic quidem de pace Ecclesiarum constituenda, no his desserandum videretur simodo locum relinqueret moderationi osanis consiliis, patriae communis Erymetis, quorundam Theologorum inquietudo ct ambitio, qui ranquam filis droperae Vulcaniae, inguescens Ecclesiarum incendium, Spiritu eontentionis er liuori uessant, se Papatium anathematum ac proscriptionum cudunt fulmina, qui W ex aularum fi lii Omnes contradicentes V serum decreti eriant. Error multiplemmeritas una es. Si ergo guli Principes o magistratus Christiani,insuis Ecclesiis puritatem doctrina conservares adeant; eriam sine conuentu publico, vitatem o con sum mutuum

retinebunt. - ia hanc vera metam contendentibus,non haec via sis