장음표시 사용
401쪽
tuendum est, ita ut recte Arist. iudicarit. . . Polit. Vrbibus ac regnis expedire t promptam experitamque habeant navigationis commoditatem,si lisera se velint.Nolira ce te patria, unius navis velocitate &vi,liber talem suam videtur assaruisse , cum in Mialo Stephanico vistula ponte strato, occupamri , & propugnaculum maritimum ab hoste teneri maximo. dolore conspiceretur , ut merito Lω -ffert. s. cap. xa. rei aedi ficatoriae, navem vocet arceis obambulandi. addens, primarus uses navium est, ut te tua que transvehant , proximus, ut bello submianistrent opem. Hinc etiam factum est quod Hamorim, Theodosim. lmpp. supplicium capitala statuerint in eos, qui conficiendi naves, in cognitam ante barbaris peritiam tradiderint; propter ingentem nimirum in bello navium usum.
III. Sithe Navigatio res temeraria ab humana natura alterna ' Vbi id per occosionem isputarur , an ' iter navale praestet terrestri '
DIgnum sine problema opinor quod
accuratius pertractetur, Propter au-Υ s . toritateni
402쪽
'toriistem garrissimorum a utorum veterum & recentium, qui magno consensu navigationem impugnant & abominantur , tanqiuam temerariam, audacem,& perieuli certissimi plenissimam. Anacharsis enim cutiam interaganti. utrum plures sint mortui an vivi, Navigantes sinquit in utro mero ponis, dubitans an hi sent inter vivos habendi . qui vitam undarum o ventorium arbitrio commisissent tene Last. lib. I . C.
6. Quod idem & Bias unus ex septem i,
pientibus dixerat, Navigantes nec inter vianos nec inter mortuos esse numerandos. Et idem Anacharsi; thterrogatus , qua naves
Ent tutissima r quae insiccum inquit peri insta unti Callimachus dixit, Iucundissimum se μιν sed si quis de terra illud contempletur. Et Plautus salse dixit, Negotii qui vo-tit sibi vim comparare,navim ct mulierem haec
duo comparato. DαCatone scribitur, quod dixerit: qus se poenitentia inter alia duci, quod quo terra pervenire potui siet, navi juerit. Plin. in procem. lib. I p. navigationem vocat summam audaciam ct injuriam humana natura, quo pervenire nulla execratio sulficiat, contra inventorem, cui non fuerat fatis hominem in terra mori, nisi ct insepultus periret.
sunt & alia apud Tibuli. de Fropera. testimonia, quae de industria omitto. Anti pa-
403쪽
ter Thomseno cum ex hac vita migraturus esset, sortunae maximas gratias egit quod eum se aliquando m Iri credidisset, optima usus esset navigatione. Et observatu dignum est proverbium i Siculus mare, id est, prospectat. de iis usurpatum , qui denuo sollicitantur ad subeundum periculum.
Sed & recentes autores quidam , navigationem ut rem temerariam damnare videtur inter quos Pol d.' me . lib. 3. de in-Vent. rerum c. I S. suis non fatetur sinquit humanum genus merito summae insaniae audaciaque coargui, cum sese intra suos μυ minime sciat tutum contiuere ' Na quamvis Deus ei optime confulerit, sua tamen sponte in pericula ruit. Ille etiam nobis terrarum velut so-bdum , ct ad nos fustentandos idoneum elementum dedit, nos coelum atque mare tenta
mus. Et nota est vulgata admonitio r qui nescit orare, discat navigare. Et refert Phillis Melanch. Uranyeianum, praecipuum Carolim Imperatoris confitiarium, cum ex Africa cum Imperatore rediisset, sic dixisseto malum, malum ho filium mare. Hisce o mnibus testimoniis veteribus & recentibus haec argumenti vis inest. Res periculosissima temerarie fuscipitur. Narigatio est talis. Ergo. Resp. Majorem non esse simpliciter veram. Est enim periculum duplex:
404쪽
plex; unum temeritatis & audaciae , altera cationis & ossieti. Major tantum de priori periculorum genere vera est, de quo dc Scriptura dicit: strui amat periculum, peribit Misio. Nam si generaliter de omnibus periculis vera foret major, etiam balla legit time suscepta damnanda forent, utpote in quibus non minus est periculi, quam in navigatione : damnanda etiam foret verita. tis aperta professio , quae in multis locis cum praesentissimo periculo instituitur. Idcirco Psal. 96. periculum quidem navigantium indicat, sed ita tamen , ut indicet licere ejusmodi pericula subire quod etiam
docet cap. 3 . Sapient. ubi finis navium simul & navigationis sic describitur , ut simul admonitio addatur , divina provi-
dentia gubernari illud fragile lignum: MEZech. 37. magnis laudibus effert &Praedicat beneficium navigationis, mercimoniorum , & commodi porLus , quod Deus Tyriis concesserat. Non potest autem hoc esse temerarium es insanum, quod S. S.laudat. Sed ad Minorem quoque
Resp. non esse tantum hoc nostro Vmpo re navigationis periculum, quantum fuit temporibus antiquis, quibus nondum fuit usus magnetis N pixidis nauticae, chartarum item nauticarum dc aliorum instru-
405쪽
NAUTICA - - 3 smentorum,quorum ope& adminiculo ho die per Dei gratiam & commodius muruto & minu ,ericulose navigatur quam Ο-lim. Concludimus ergo usum optimi elementi hominibus adimi, si navigatio damnetur quam Hesiod. lib.a. eririn & operum,optimam ct compendiariam rei familiaris agenda viam appellat, i md & merca- tturam a praecipuo hoc navygationis compendio ναυὶιλίαν denominat. Oritur hoc loco quaestio, an navigatio terrestri itineri siepraeferenda, quam Clariss. Danaus attingit loco supra citato,ita quidem ut conclutat, navigationem praeferendam. Et sunt pro hac sententia rationes. x. Cum omne itet est motus ad metam, illud praestantius erit
quo citius ad metam peruenitur. At v ero navigando. citius ad propositam itineris metam perueniri potest, quam terra eundo. a. Iter
marinum est minus sumptuosum & plures affert utilitates quam terrestre. Ergo ea prassantius. Si quis dicat,terrestre est tutius. Ergo prastantius: illi probanda erit major,
quodomnia tutiora sint praestantiora,qui-nimo contra, virtus in arduo posita est, de
quae difficilia sunt, eadem & pulchra sunt.
406쪽
quae est Specialis.'Actum est in gamve de Navigatione, ejus e cains sicient ous ct finalibus , sequitur ut in Decie: ea breviter pertractemus , qua ad navigationem inuituendam pertinent. Sunt autem vel n turalia vel sertitia .
Naturalia Nχνigationis duo soni praecipue. Marect rinti. Mare ad navigationem se habet ut circumstans, sive locus principalior. Nam etsi multa flumina sint navigabilia, Iamen mari praecipue hoc tribuendum est, tan quam omnium fluminum generali receptaculo , in quo chrsus navigationis & frequentior, & plenior, ac liberior, quam in . numinibus. Quare de eo potissimum Problemata nobis aliquot proponenda eruui.
Inter quaestiones Physicas nobilis sane& dis cilis haec est : Strum terra sit mari altior
407쪽
. iniar an depressior. Assirmativam partem, quod mare sit altius, magni tuentut auto res & graves rationes. Cic. a. de Nat.
Deor et Mare sinq est cum supra terram sit,
medium tamen locum expetens, congregatu undique aequabiliter Deque redundans , neque
sese e fundens. Et Basil. homil. 4. Hexameri. Ne aqua e locis qua Usam susceperant , exundarer, in unum sese colligere jusia est a alioquin quid prohiberet mare rubrum sua
inexundatione totam obruere μου ρtum, μι-
pote qua mari est multo depressor, nisi Creatoris praecepto tanquam compedibus prohiaberetur. Argumenta hanc autoritatem stabilientia praecipua haec. x: Elementorum hic est ordo, ut sit terra. oco infimo, altiori aqua sublimiori aer, eminentissimo ignis. Cum ergo mare ex verissima Aristotelis sententia fit ipsum aquae Elementum , utique erit altius terra. r. Qui ex mari ad terram contendunt, ex ait littora prospicientes, iudicio oculorum, terrae humilitatem perspiciunt. Pro sententia negante, .non minus sunt firma a gumenta. I. si mare terra altius, quid causae reperiamus, cur aqua quae sua natura deorsum tendit , ad declivia magno impetu fertur, terram non inundat. Ad
providentiam divinam hoc referunt ii, qui
408쪽
PROBLEMATA a rmativam tuentur , allegantes Iociam PC to . Terminum posvicti mari, queris non transire iuur. Similia loca sunt Job 3 s. Jer. s. Sed cum Deus res naturales per media administret, & Physicus per caulas naturales sua Theoremata demonstret, videtur res in dissicultate & dubio Tersari. a. ab Insulis quae hinc inde plurimae supra mare extant , Jnsula enim nihil aliud est , quam terra supra mare eminens. 3. Navis aequali ventorum impetu impulsa , ex portu in mare apertum tam celeriter sertur , quam ex mari in Portum, quod batique fieri non postet, si mare terra altius forst. Nam necesse est navem si in locum superiorem elevari debeat, dissicilius & tardius vehi , quam si ex loco altiori in decliviorem Vergat. Accedit, quod flumina magno impetu feriauntur in mare, quod fiςrt non posset, si mare terra altius foret, sic enim flumina non descenderet in mare,sed ascenderent,quod
sane est contra communem omnium hominum opinionem, quo constat loca maritima longe humiliora esse mediterraneis , ue Dantiscum longe humiliori Idco situm est quam Polonia unde Vistula denuens prope Dantiscum se in mare exonerat. Sic ergo in uvramque partem videmus pene aequalitee
409쪽
V ergere argumentorum lancem,nec opinor
aliter enodari hanc dissicilem quaestionem posse, quam commoda aliqua limitatione. Diverso igitur sespectu verum est , quod mare sit altius , & quod etiam depressius terra. Altius est. respectu littorum & orarum ad quas ita appellit, ut sensim tantum
in globum seu. circulum extumescat, atque ita tandem in medio sui velut fastigiatum asurgat, altitudinemque obtineat majorem, quam obrinet in iis partib. quae a maris medio vergunt ad littora , quarum quidem partium. altitudo sic decrescit, ut Quo propius ad littora accedunt,eo sint ip-us littoribus , seu partib terrae depressiores. ita nimirum ut terra in littoribus mari. sit altior.Quod advertit tract. 3.Phys. c. . Sed nobis Demonstratio hujus rei quaerenda erit,quaci memorabilem sa-nε suppeditat Arist. lib. a. de coelo. c. q. ubi has ponit uerissimas hypotheses. I. e qua non minus globum ct circulum con- nituit quamurra : siua enim natura sic defeendit, uisensim co ecta asiurgat, inque tu morem se esserat, sicut 2 emum aqua guttulas facere videmus.' a. uicit autem aqua circulum , cujus idem is cum mundi centro centrum : de qua re etiam acutis . Scaliger. exerc. 7 I. ubi disputat, .aquam sua natura
410쪽
ΡROBLEMATA . . descendere, contra . naturam ascendere contra eos qui opinantur aquam sua natura ascendere & descendere. Atque ex
iisdem hvpothesibus etiamri quas ex Arist. recensuimus , definiri potest jucundissimuTheorema athematicorum,quod vas seu
vitrum aliquod in loco bumiliori, utpote ad radices montis vel in cella prufunda plus aquae aut vini eapiat, quam idem illud vas capere potest in monte aut in fa- .stigio aedium , de qua re disputavimus lib.
a.de. loco .c. 7. Concludimus ergo mare diverso respectu esse altius terra & depressius,idque contra.D. D. Conimbricensis qui lib. a. de coelo c. 4. quaest. 4. adis. simpliciter di sine ulla limitatione statu tmare esse terra depressius , quod sanh &contra naturam aquae est, & contra mani-Rstum sensum navi antium, qui eX portu solventes in altum deferuntur , t ex mari ad ptirtum adnavigantes Propugna CGla 8c turres maritimas navium fastigiis cernunt depressiores. Objectio illa de Insulis quod ante monuimus talis omino est,ad quam res ondendum est. Quare in primis sciendum, mare non secus ac Lexoram habere suos in fundo campos, valles, colle , , montes denique eminentissimos qui insulas etiam in medio mari constitu- ' unta