장음표시 사용
431쪽
javfBu eum fretori frigore, sciat ventos ct flaim. Sic etiam in ipse maris laudo a radiis lunaribus natus efficiuntur , & venti quibus aqua marina ita turgescit 6c intui mescit, ut varia recitarocatione aestuans
defluat & refluat.In iplo autem mari haec causa.reperitur, quod magnitudine sua re Vasta expansione facile radios coelestes admittat, & deinde vitam quod funduν ita sit comparatus, ut varios halitus producat, & in altum educat,quibus superior. unda maris intumelcit. Hinc est quod Oceanus reciprocationes habeat saeviores. Mediterraneum vero, quia minus amplumeli, leniores, quia Oceanus frua patentis.' sima magnitudine siderum vim e scacius
excipit, mediterraneum angustius Oceano minus efficaciter radios istos sentit. Duo autem sunt praecipua maria, quae nullam reciprocationem sustinent, nostrum' nempe Germanicum seu Balthicum,& Ligusticum. Ac causa cur nostrum mare Bal-' thicum reciprocationem non patiatur tri plex resdi potest. τοῦ angunia alver, per quam fit, ut copiam radiorum coelestium sufficientem excipere nequeat,atque adeo . ita vehementer inturgescere , ut inturges cunt masia ampliora. a. Quod mare hoc
nostrum nimis sit septentrionale toNC adeo
432쪽
petentibus vix tres audi quatuor mensis sussciant . Et poterunt ejusmodi rei te stu-monium etiam nautae perhibere, Nuod hinc tanquam ab ortu citius in Hispania am contendant, quam inde possunt ad nos reverit. Hujus rei causam nonnulli in eo ponunt , quod maria omnia sua natura ferantur ad commune illud omnium marium receptaculum Oceanum Orienta
celebres autores causam reserunt ad motum primi orbis coelestis, sivh praxm ut vocant mobilis, abortu in occasum. rapidisi . me currentis, atque adeo secum tum inferiora Elementa mobila,tum ipsum aquas elementum seu aquas mari S arcat O quodam im pulla ab ortu in o alam rapiendis. Qui ergo ex occasu in orium navis gant, illis tontrario coeli motu impulsis maris undae, ita obnituntur, etiam venias
secundis spirantibus, ut cursum habeant navigation is impeditiorem, quam habituri essent, si pari ventorum flatu navigarent ex ortu in .occasum quo nimirum aqua marina coeli motu impulsa fertur. Adeondem coeli impulsum reserunt causem , quod mare mediterrane ν mirabili quadamrmione in Drum circumaga r. A Patin
433쪽
nae en scopulis qui ad alentem sunt intita. tu' ct siecundum Phoenicia , Famphylia θGracia oras provoluitur, dehinc Dalmatia , Iaria, ct Illyria legit eontinentem, mox inde . angulum P ariatici maris , in quo Venetia sita sunt, obiens in oppositum Italia littus, Fla- miniam persus resectitur, indeque, Galliam ,
Hispaniam , Er per angustias freti Herculei Iabens, e murratama, Africa . ct e Dpt
Zittora praeterlabens, in ortum redit. Causa
hujus rei reddi alti nequit , quam quod .
mare mediterraneum angustioribus litto-gibus veluti ripagulis coerceatur, ita ut et si coeli motu , impulsa ab ortu in occasum contendat, tamen propter angustiam littoris cursum illum rectum tenere neque at , repercussis nimirum & repulsis ejus undis ad latera, quae repercussio fit 1 littoribus in partem oppositam. Caeterum de numero marium, atque ad
inde hoe nostro Balthico breviter hic nobis quaedam subjicieuda sunt, antequam
ad diversam materiam Commentatio nostra accedat. Communis autem est sentententia propriε loquendo unum tantum esse mare idque tale, ut totum orbe terrarum velut ambiat, quod Basil. HomiL . I exam. his verois testatur: e care uis num est,ueluti narrant illi, qui orbem perlu- . Arare-
434쪽
NAUTICA: straverunt, etiamsi enim Hyreanum ct Cain Dium mao per se circumsersta sint, attamen 'si quid oporter crodere illis , qui Geographiam conscripserunt, inter se mutuo perforata sunt. Quolhic Basil. dicit de perforatione , id accipiendum esst, de occultis subterraneis meatibus, quibus haec duo maria sese insinuant in 'Pontum Euxinum. Pontus autem. Euxinus manifeste se exonerat in mare
Mediterraneum. Et si autem maria particularia, cum mari universali quod unicum est, certis partibus conjunguntur, tamen nihil obstat, quominus varia & diversa maria numerari Possint, sicut unicus terrae globus in diversas regiones dividitur. Quot nam vero sint maria particularia, nondum certo calculo subductum esse video ab autoribus. De Iulio Caesare reser tur,eum magno studio,magnisque impensis huc illuc missis exploratoribus, naturam& numerum marium indagasse , tandem que ad eum relatum , esse 3 o ita toto orbe terrarum insigniora. m , longe plura posterior aetas aν eruit, nImrum novo orbe, &inventis Indiis Orientalibus. Communiter
Geographi partes Oceani seu maris Universalis sic dividunt, ut aliud sit Indicum in Oriente, aliud sellanticum versus Occidentem , e Vagellanicum versus Meridi-
435쪽
3 o PROBLEMATA em, silaciale versus septentrionen In Medio velut globmterreni mare Mediterraneisum. Et denique mare cyermanicum, quod diversis gentibus varia sortitur nomIna , diciturque mare Suevicum, Cymbricum , Sarmaticum, S thicum, eo merasticum, Veneticum, Codoneum , & denique Balthicum a Balthia quae essi peninscula Daniae seu Scandiae, Interluit autem tria Septentrionis regna, Damam, Sueciam , No vegiam , & ab Hellesponto Danico vel urbe Lubeca initio facto per aso. milliaria Germanica, inter Germaniam, Borusam, Livoniam, Ruspiam dc opposita Dan &Fislandia littora ad ortum eXtenditur multis sane partibus summe profundum quinetiam ob angustiam littorum & scopulos periculosum ut multi nautae testantur , se in aperto Oceano felicius navigare , quam in Balthico. Ac tantum de re marina, ad Rem nauticam pertinente. De mari quod navigatur, quantum infii-
tuto nostro Di is suit Consequens est
ut sZrictim pertractemus de veruis, tanquam praecipuis navitationis effectorious ct actoribus. Navita enim de ventis, inquit Poeta, de tauris narrat arator. Sit Vero primum Problema marinum minime Utrum Venim sit aer commaim, an pero dive
436쪽
NAUTICA. ' 37M sa ab aere exhalatio λ De ventis ristoteles
disputationem orditur. 1. Met. cap. 13. quam absoluit a. Meteor. cap. 4. ad
Quibus locis duplicem de ventorum natu ra , & generatione sententiam proponit. Unam eorum, qui nihil aliud ventum esse
Voluerunt, quam aerem commotum & agitatum. Verum etsi interdum vocabulum
venti in plebeia significatione usurpetur , Pro aere agitato, tamen proprie & Phys1-ch ventus quiddam aliud est, quam aer, quod hoc argumento patet quod venti ex certis 2 distinotis mundi regionibu pirent, quodque diversas qualitates ct operationes habeant, quod sane de aere assirmari nequit. Verior edio habeatur alia sententia, quod ventus sit exhalatio ab aere diver- a. Exhalatio, inquam, primaria & ple . numque calida, & sicca interdum vero mixta cum vapore fringidiori &humidio- .ri. Quod vero sit 'exhalatio probatur his
argumentis. I. quia venti plerumque exin siccant, aer vero sua natura humectat. . a. Quia color ignem in nubibus apparens nunciat ventos, & luna rubicunda eosde praesagit. Cujus rei ratio reddi nulla potest nisi, quod fumi, id.est, exhalationes calidae , & siccae eleventur in aerem atque in
terjiciantur inter lucem coelestem & no-- Α a a strum
437쪽
3 2 . PROBLEMATA strum aspectum, lux autem immista fumo rubescit, ut in igne apparet , quando ergo densiores isti in aere fumi attenuantur μresolvuntur, exoritur ventorum flatus. Acceditin alia ratio quia sunt crebriores venti vere & autumno, quia nimirum his partibus anni, etiam crebriores ex terra fumi exhalant. Denique etiam experientia testatur,circa ortum solis ventos plerumque oriri, tota alioqui nocte tranquilla , quia nimirum sol suis radiis appropinquans, ex halationes movet & elevat. Ita ergo sentiamus: ventum esse exhalationem pracipuo calidam ct siccam qua circa terram oblique . clatransversim movetur. Ediciens ejus prima est. Virtus radioruia solarium attrahentium e terra , dc aquis, materiam spi- . rationibus ventorum idoneam. Accedit, frigus mediae regionis aeri obstans nimirrum & propellens eousque elevatam ex
Jalationem, quae propter id frigus ad mediam regionem penetrare nequit, sed magna vi repulsa , atque intra infimam aeris regionem cohercita , atque interim iis altum enitens, tumultuarie & transuetam in infimam regionem aeris prope nos impellitur. Finem ventorum naturalem &Artificialem assignemus. Finis naturalis purgatio aeris & aquae ne putrescant,
438쪽
NAUTICA 3 3 vel in se vel in illis corporibus quibus insunt, de quo Senec. inquit lib. s. at . quaest Ergo Oentos dedit summus ille rerum artifex, ad custodiendam caeli terrarumq; temperiem, ad evocandas supprimendasque aquas ad alendossatorum atque arborum fructus. Alter finis artisicialis navigationem in primis spectat, neque enim dubito, quin Deus idcirco frequentiores in mari ventos oriri voluerit , ut navigatio humano generi res commodissima porficeretur. Si quis quaerat , cur illud ventorum 'genus , quod ex sicca ct calida exhalatione generatur, manifestum frigus importet i Resp. id accidere propter' longinquum aeris motum per loca frigida non aliter, ac experimur anhelitum nostrum etiam calidissimum frigescere tame, si per angustum velut oris nostri canalem Zc contracta labia expiretur. Neque interim negamus exhalationi isti siccae & cali- . dae etiam vaporem frigidiorem & humidiorem permisceri, quia non tantum sicca& calida, sed etiam humida & frigida exhalatio , e terra & aquis in aerem erumpit, ita ut facillime ista duo exhalationum genera queant inter ese commisceri, praesertim , cum exhalationes non tantum Eterra, sed etiam e mari maxima copia eleventur , ut mirum non sit, . quidam ven-. A a 3 tus
439쪽
3 74 PROBLEMATA tus siccus, quidam frigidus & humidus operatione existat.
IV . 'de Ventornm tanta vis esse pose sit, qua naves non modo impeliat, sed evertat f
Mira sanh cle ventorum vi & impetu
tum historia , tum experientsa testantur. Nam ut taceam, quod c. 1, Job. de vehementillimo vento nerratur, memorabile est quod olaus agnus lib. r. cap. 4. Septent Hist. refert, ventorum in terris Septentrionalibus , tantam vim sape esse , Nicataphractos equites Prosternat EM lib. r. cap. 3. ait equites sape a ventis ex ephipylo abripi. De Tartarorum regione Historici scribunt, quod media altate venti ita invalescant, ut iis zfantibus nemo possit equitare. Fec tantum in Septentriouali parte , sed etiam in Orientali ea ventorum vehementia deprehenditur. Nam a Sinarum regione in Iaponiam navigantibus, id narratur saepius accidere ut navigra ventis in aerem velut euvata, adluim elidanturis Et amao in Italia tantus fuit ventorum impetus, ut multae
villae agri Florentini, & oppidum etiam Usanum eversum, & dirutum fuerit. Sed
440쪽
hon aliunde sinpenda illa vis ventorum cognosci potest, quam ex terra motu. Cum enim terra sit corpus selidum & durum utique incredibilem virtutem oportet esse
ejus rei, quae terram Concutit. Vnderist. in doctrina de terrae motu, inter omniamu di corpora, summam vim statui ct vento
tribuit, ct vocat corpus maxime movens. Et
quid vehementius esse possit, quam Spiritus e tormento bellico erumpens, in quem exigua pulveris pyrii pars resolvitur. Causa tanti impetus , primo quaerenda est in radiis Solaribus & aliorum astrorum , qui magna vi & efficacia agunt in materiam flatibus idoneam. Altera causa est , copia ipsarum exhalationum, quae paulatim &continenter h terrra & aqua ascendentes sese mutuo propellunt, ut altera alteram veluti trahat. Tertia causa est ipsa aeris commotio, qua rapiuntur halitus & venti,
qui & ipsi simul aerem rapiunt. Movetur autem aer paulatim initio facto , sed tandem vehementissimo medio ac fine , non secus ac videmus aquam injecto lapillo Paulatim per parvos circulos devenire ad maximos . Caeterum ut ad rem propius Veniamus , tres potissimum sunt speciesvmementium&impetuosorum ventorum,