장음표시 사용
411쪽
V s et I O U. An terra in medio mundi quiescat, M quae nani eius immobilitatis causa sit.
Opinio exin antium terrum moeri, ei Pe
impugnatio, i 'Vo D ad priorem controuersiae partem spectat, it de ea non paruum apud veteres Philosophos dissidium, ut Aristoteles capitibus superioribus, de Plutarchus 3. de Placitis,c. i 3.& i s. M. Albertus 1.huius operis trach. 3. prodiderunt. Etenim Nicaeas Syracusius terram volui summa velocitate existimauit. Thales credidit eam aquis sustentatam more nauigij vehi, earumque mobilitate fluctitare, tunc cum dicitur tremere. Philolaus verti in gyrum circum ignem in obliquo circulo instar solis & Lunae. Ponticus Heraclides, & Ecphatus Pythagoreus agi velut rotam ab Oriente in Occidentem circa ipuus centrum. Democritus a prima origine oberrasse propter exiguitatem, leuitatόmque. Verum tem- potis decursu addensatam effectamque grauiorem constitisse. H i s tamen reiectis sententiis asserendum est cum Aristotele, & communi tam Physiologoru, quina Mathematicorum schola terram in medio mundi quiescere. id quod ex iis rationibus,quae partam ab Aristotele supprius , partim ab aliis auctoribus allatae sunt,sacile demonstrari potest. Namque nisi terra quiesceret,aut cieretur motu recto, aut circulari, quorum utrumque a veritate abesse constat. Si enim motu recto ageretur euenirent in primis omnia incommoda, quae diximus euentura si alius esset terraestus praeterquam in medio. Deinde sequeretur terram ascendere
si quidem quidquid a centro discedit,ascendit cum tamen graue omne suopte ingenio deorsum feratur.Quod si quis dicat terram
non proprio, sed alieno, & aduentitio impulsu centrum relinquere : is facile ex eo consutabitur, quia nullum est corpus tanta pollens grauitate, nec ulla in natura, saltem corporea, vis, quae terrae molem P propria sede possit extrudere. Dei NOE quod non moueatur circulari motu patet in primis, quia si , V. G. ri septentrione ad Meridiem circulum saceret se- qiteretur contra id , quod experimur, urbes singulis horis mutare distantiam ad polos; item eos, qui modo Archicum intuetur, postea Antarcticum videre, & eundem terrae tractum nunc siil, polo obrigere pruinis, nunc sub AEquinoctiali ardoribus torreri.
Vera senuentia Demonstratur non moueri terra motu recto
412쪽
39o IN II. LIB. ARIST. DE COELO.
Quod vero terra nec ab ortu ad occasum nec ab occasu ad OG tum commeet, probatur, quia tunc singulis noctibus diuerso tempore nobis eaedem stellae occiderent,& nascerentur, nec posset ab Astronomis cerib tradi qua hora in Italia, vel Lusitania Solis, aut Lunae eclypsis exhibenda sit: quandoquidem planetarum, 1 detumque aspectus pro hemisphqriorum , diuersitate variamur : si vero terra voluereἐur, perennitor eius incolae hemisphoeria commutarent. P n AE T RE A quod uniuersim nullus in suo loco motus terrae iniit ostenditur. Namque is motus aut esset ei naturalis , aut violentus, aut praeter naturam. Non naturalis, quia ni corpori simplici unus duntaxat naturalis motus competit: terrae autem naturale est descendere. Non violentus, quia nullum violentum rerpetuum.Non praeter naturam, quia conueniret ei ratione alterius corporis quod fieri nequit,cum tale corpus in natura non
detur. Nullo igitur pacto terrae globus mouetur. Et hanc quidem immobilitatem ex aliquot testimoniis sacrae paginae licet colligere, ut ex illo Psalmi 7 E O co maui columnas eius est Psalmi si. Firmauit orbem terrae, qui non commouebitrari item ex illo Ecclesiastae capite i. Terra autem in aetemumstat. Et Paralipomenon capit. is. I μου fundauit orbem immobilem.
EMONsTRAVI Mus terram esse immobilem; nunc qua vi naturae immobilitatem sortita sit, videamus. Fuerunt ea de re sex , aut septem veterum Philosophorum opiniones. Quidam ,e quibus suit Thales Milesius,asseruere iccirco terrς molem non ruere, quod aquis sulciatur, sed quaerendum ab his quid nam aquas ipsas sulciat; & quo pacto terra , quae multo grauior qst, fisi do aquae elemento iustentari queat. Cui quaestioni com nulla irobabilitatis specie respondeant, patet sutilem &absurdam esie hanc sententiam. D E M o C R i et V s & Anaxagoras arbitrati sunt terram ha o bere amplam,ac latam figuram,uiusque beneficio sustentati, eo modo, quo corpora in latitudinem protensa in aquas superia tant. Sed haec positio ex eo aperte coarguitur , quia terra non lata,sed rotunda est;nec si lata esset teneri tantum eius pondus ab aquis posset,ne ad ima subsideret. xen phami. XENOPHANEs Colophonius alijque nonnulli putarunt terram ex altera parte in infinitum porrigi; ob idque non labi. Hi etiam perspicu fhallucinati sunt. Primum quia negant terram esse sphaericana;deinde quia ponunt infinitum actu. 4 ertio, quia
413쪽
illa profunditas,quam fingunI,impediret motum coeli. Quarto, quia compertum est tetram apud antipodas non habere eiusmodi profunditat m. NONNu , de quorum numero fuit Anaximander Mile- Anaxmran sius,affirmarunt ideo terram in meditullio consistere , quod ad extrema de omnes mundi oras atque se habeat, nec maior ratiost,cur ad hanc potius,quam ad iliam partem eat. Quare cum ad
omnes simul moueri non possit , istiusmodi perplexitate quasi
vinctam haerere. Hoc quidem eleganter, non tamen vere dictum esse docuit Aristoteles c. I 3. huius libri. Etenim fictilia omnino est illa perplexitas,quam terrae attribuunt,cum terra nec , coelo, nec ab aliis mundi partibus extra natiuam sedem attrahatur, sicuti nec alia elementa; nec vero propensionem habeat ut alibdiscedat; tum quia per se deorsum tendit, ut palam indicat motus , quo omnes eius partes centrum capessere nituntur; tum praeterea quia,cum extra suum locum non ita conseruetur , sed ob ingruentium aduersariorum vim multis incommodic Assiciatur,sequeretur eam sibi ipsi interitum moliri. DE Nichvr caeteris praetermissis opinio Aristotelis,aliorum- V. que Philosophorum communis,quae verissima est, statuit causam immobilitatis terrae esse natiuam eius grauitatem. Hae enim, cum maxima sit,efiicit,ut terra locum maxime a coelo remotum, hoc est medium mundi appetat, & suopte impetu , ac suis coim globata nutibus,eo seratur, ibique fixa conquiescat, nec alio sum,nisi per vim,educi possit: siquidem oporteret illam quocunque e centro vergeret,contra naturam ascendere.Atque hoc ter
tae pondus & inclinatio tignificatur illis verbis Psalmi ios. Tuinciam terram superflabilitatem Dam, non inclis tur in siculumseculi . quae etiam stabilitas Psalmo 7 . columnarum nomine indicatur; Ego confrmaui columnas enu. Eodemque pertinet illud Iob c. 26. aut appendit terram super nihilum inoc est,qui terram in media mundi sede statuit,ibique immobilem tenet absque alio sund
mento, vel altorius corporis adminiculo.
414쪽
V o N I A M huic operi ρubiecta materia, ratat initio praefati Fumus, est corpus
test, atque Ut certam LV definitam inita at misti do sedem tendicat: postquam Arimstoteler primo libro de nonnullis attributis Universi, cuius fabrica e corporibus simplicibus coagmentata est,
disseruit: ην in cundo de cis di ιν astrorum figura οὐ
motibus, aliis . et nodi esse Iionibus copiose egit. A greditur nunc ad dissutandum de reliquis corporibus simplicibui, hoc es de quatuor elementis, quatenus frauia sunt des lema, motuis habent ad loca sibi secun
dum Vniuersi ordinem conuenientia. Continet autem
huius libri tradiatio sentem partes. In prima ad planitus a Mus intelligenda, quae de elementis dicendaseunt,rece et Aristoteles veterum placita de rerum ortud, interitu. inuidiam enim omnem sub fantiae generationem e medio sustulere, ut Xenophon Colophonius, Parmem
415쪽
pa, Dido G, Melissus. Alij generari omnia putarunt. Induibus Heraclitus 1 hc, ut posuit concita fuere stes labi, nec quicquam flabile est , nisi principium
num , e quo cundia procrear tμr: 1uod Pythago reis non dis plicuit, qui omne corpus perficiebus cn planis condebant , si se in eadem omnem molem corpoream solui pronuntiabant. In sccunda parte coarguit Platonem ζ, Timaeum huiusce dogmatis dos ores coia.
iti niue omnium corporum Icncrationem esse , neque nullius. In tertia ostendit quatuor e mentis motum aliquem naturalem deberi, praesertim duobus extremis, idelicet terrae-igni: refutat Democritum, Leucippum,qui bise corporibus nultam motum certum dabant , sν Timaeum, qui ante mundum conditum ei menta temerario idi incomposito motu agitari credidit. In quarta demon irat competere elementis facultates motivas, grauitatem inquam ces cultatem, neque in elementorum quaternione QEum csse, quod has esse-Ztiones non mendicet, caetera vero ex ijs mi ia ab A mento dominante ferri. In quinta, ut pateat quae nam
corpora generationem seu beant quandoquidem nec omnium nec nullius generatio est docet in primis quid elementum sit : tum statuit elementa contineri in miniis, certos numero cir m ibi, nec esse unum dumtaxat In sextas monet elementa non esse interitus expertia, sed caduca, nec feri ex quinto alio elemento ,sed omnino in si micisiim commeare in extrema parte de modo generationis elementorum tres opiniones recenset, nam Empedoclis, alteram Democriti, tertiam Pythagoreorum, deinde aliam quandam e quibus nonnullas in praesentia refellit.
416쪽
prebedit ea, quae duobus libris superioribus
pertractata iunt .vocat autem primum c sum totam xt cream machinam e corporibus supra ignem eminentibus couctata, vi Auε-xoes exponit. Nomen enim Graecuinde aetberea & aeream
regione ligni incat. Dicitur vero hoc loro aetberca regio primum ccelu, propterna quod aereae tu a sim, tum dignitate praestet.
Proponit ea de quibus in progressu disputare instituit, utitur i, bacratione. Ad Physicum
pertinet consideratio eorum , quae natura, siue secundu naturam dicuntur: lioc autem potillimum sunt corpora naturalia, inter quae simplicia corpora contemplantibus ieie
primo ouent: horum gi ut consideratio ad Physicum spectat.
De primo et Iur. v cat coelum , primum eIementum, propterea quod corpora cςlestia sint primae partes simplices. ex quibus mundus corporeus collat: quemadmodu & mi itum ex quatuor elementis tuo modo constituitur. Clim igitur superbus de coeli nata-ia dist ruetit, idque a genera
417쪽
C A P. Text. L E ' primo igitur corio ac parti j ct άὸ tu . quae in ipso feruntur, ex quabus constat, cst qualia sint, natura ct insuper ingenita ac imcorruptibilia esse , prsus iam per
tra lauimus. , Cum autem eorum, qua natura
dicuntur e se, alia sint substantia, alia harum opera i sectu ve atque βιbstantias quidem dico implicia corpora, ignem,terram, E eis sint sirici. et it m ea, quae ex lus constant, veluti totum
coelum, ipsi i partes cst animalia plant die est
horum partes: asseclus autem opera- , motioues horum cui que caeterorumque quorum haec et
menta visi abunt cause 2 alterationes patet plu
rimam de natura mentiam de corporibus es. Omnes enim substantiae naturales, aut corpora rari, aut cum corporibus te magnitudinibimpunt. Hoc autem patet, est ex desinitione, qua emersere quae sint natura, est ex singulorum etiam contemplatione. ς De primo strtur elemento, O quale quid est intra, est incorruptibile ac ingenerabile esse , tutis diximuri Restat autem dicere de duo
. i. luoci si de hisce dicamus: et est de gene
ratione simul corruption die confideratio. Generatio enim aut omnino non est, aut in hisce duntaxat est elementis, atque in hisce, qua ex iis constant. Hoc autem im primum est contemplandum virum sit, an non sit. Hi igitur, qui prius de veritate 'Philo, phati sunt, tam in hisce si
monibus , quos nunc nos dicimus , quam inter
si disicordes fere. Buidam , enim ij secum
generationem e me io corruptionem-ve tollunt:
generatione de interitu alienum este osteriderit : reliquum esse ait, ut de aliis duobus, hoc est de corpore leui & graui disputet: leleui, quod suopte in- senio sursum tendit. ignemque & adremeomplectitur: de graui , quod similiter in locum infimum se
tur , & terram atque aquam comprehendit.
elementorum doctri- 'iam pertinere inquit, ipsorum ortum , interitumque contemplari : siquidem aut nulla datur generatio in natura rerum, aut si da- . tur, in quatuor vulgatis elementis , & iis, quς eorum permistione constant, inuenitur. Occurrit autem investibulo ea qua stro, uet in omni disceptatione prima est , nimirum an res sit, hoc est, utrum ulla generatio Iu/ssio detur, nec ne : deinde dη ortu . quibus corporibus cO- interitu re- ueniat: tertio quae sit rum. eius linalis causa Phil th Hi uitur, qui prius itu dogmata ei ratato Pocet eos. eirca rerum qui in Naturalis Phi- generatio tot pinae studium in- is cor u cubuere, statui si cir- stic em. ca rerum gent ratione dogmata contraria opinionibus sui temporis & inter se etiam discordasse. Nam quidam generationem, de interitum prorsus negarunt, videlicet Metilia sus& Parmenides aientes , etsi primo aspectu quaedam res gigni & occidere videantur, te tamen vera nihil eiusmodi euenire. Fuerunt autem in eani sententiam adducti, quod elim persuasum haberent de rebus physicis dari scietitiam , de hanc non nisi c:rca perpetua & immortalia versari: decreuerunt res. naturales nullo inodo ortum, aut inter sim subire.
418쪽
396 IN III. LIB. ARISTO T. DE COELO.
danda elie aliqua n Da aeterna & ingenita, quorum tamen contemplatio non natu
ratis , sed Metapli ysicine iij est: in eo ia- me hallucinatos fuisse inquit, quod eia nulla
entia sempiterna, de ingenita extia res ten- sui obnoxias dari crederent, rerum perpetuitate de conitantiami t
i Abj verὸ. Lorum, qui generationem αcorruptionem admi serunt, Tripartita sui topinio. Quidam Omnia generationem habuille tradiderunt: sed
postquam a Deo genita tunt, aliqua cam . , αλλα Παν se γινε θαι τε φαm ,
tita, ut aeterna , atquς immortalia permanerent : qtra, ut modo orirentur, modo interirent, quae sententia
Hsario placuit Hesiodo, uni eta videlicet ex iis,qui re- philos h I.
uolucris tecta cominibus decantarunt.b Dei te orerorum.
secunda opinio i haec corum fuit, qui post
Poetas primi ae Rel naturalibus disceptarunti decreuit caetera omnia incerta suci te, de nunc oriri, nunc rursus emori,nihilque omnino stabile esse, aut fixum pCeter Id, ex quo sin aula constant,
volunt, vi Tnales Milesius, alij aerem , ut Anaximenes.alii igne ut Heraclitus Epne
419쪽
ct nihil eorum qua sunt ,generari, aut corrumpi Sunt se quia rvus. sta silum iri nobis videri dissit, ut 'felusiis at isententia fuit Pa m mari: quos, si bene coci 'ti ηρ' ni eo scrip t omnia
naturaliter tame dicere oporici putare. se namδε eorpora primo ex figit rerum reliquas ingenitas omninoque immobiles, ris planis est e compolim eo derationem Oeetat. Ilu ver', P a 'ibu & interire. Relicti, ve- aliud prater ubi auetiam si bilium e se existi- ro in pr sentia exteris manu γ quasdam primi tales naturas intellexe- o pinionibus, de tit ruti si co nilis aliqua, ut prudentia erit, ab hac itue Erme accomodata sintentias traduxerunt, bri, de or tu & interi- mero. u cie in furia crearariam his habueruηt to, partim Giam inse-
D innem tint enim. sui nullas rerum in enera- ri hoc in libro asitur, consutandum sibi esse inquit , Platonis Plato ηu
spinionem: sunt enim, qui nullas rerum ingenerabiles esse, se omnes feri dicunt: nerata autem,
nis firma rataque euertit,ad qui tamen euet. teda oporteret firmi res habere rationes,
quam sint suppositiones ipsae, quibus Ma
delicet sumunt Mathematici punctum eine
partim ni a re, partim dogma quod multa in sententiae inlis maxime quidem Hesiodus: h deinde Mathematicis disciplicaeterorum i , qui primi de natura dixerunt. 2 idam autem caetera quidem omnia feri, ere uedicunt, ac nihil prorsus stibile esse. Vnum autem quid tum permanere ex quo haec uniuersi trans rurarisiunt apta, quod quidae caterici complurci, Heraclitus Ephesiim dicere velle videtur. Sunt, Text. . O - γ s omne generabile faciunt, componuntes ipsiem ex planis, ac di soluentes in plana. De indivisibilem , sicque
caeteris igitur alius erit' . Hisce vero, qui hos ex punctis no fit linea. dicunt mo omnia corpora explanas constituunt, quod accidit contra scienti in dicere A themati- .cas , ut perficile est videre. Erat trimen aquum, aut non dimouere Usu, aut credibiliori ι ratio-
Text.1. nibus, qMam suppositiones sunt, dimouere. Deinde pater eiusdem esse fientiae , silida quidem expla
nis, ex liueis autem plana, ta has ex k stis eoin
poni. Quasi ita sunt, non necesse est partem linea, Enrii esse. Sed de hisce prius in 'mossim de motu
considerauimus: demon Hauimus enim indiuisi- Text. . biles nussis logitudines es e. Luae vero de natura
libus eo, poribus impos bilia accidit hisce dicere, qui
adeo partem linere non esse lineam. Quod quam sit a veritate alienum in s. Physi eae Auscultationis libro demonstratum suit. 'ppotheses
titudine : prom deque ex lineis non fit 'pe ficies. Denisue ac sii- perficiem esse latitudine sine profunditate: Ec ita ex superliciebus non fit e pus. Quibus tamen Platoni eum dogma aduersatur: quia dum corpora ex Solis figuris planisectici vult.ii militer statuit plana constare ex solis lineis , lineam ex solis punctis , atque aeua vero.Absurda, quae in Mathematicis shquuntur eam opinionem, quae exl lauis de figuris corpora componit, Zc indiuiduas lineas constituit, docet se ui etiam in naturalibus: licet haec non vicissim retro commeent: siquidem multa in Naturalibus excogitari pollunt incomoda quae Mathematica,qua talia sunt non attingunt: ut ei se expers sensibilium qualitatum . quod euertit rationem eorporis Physici: non autem corporis Mathematici. Cuius rei causa est, quia Mathematica dicuntur per abstra ione a naturalibus,cum spectetur, ut avulsa a materia.Naturalia vero dicuntur per adiectionem ad Mathematica. cum illis
420쪽
rias species distribua- tur, ud color in candorem , de nigredinem: sed ea etiam sectione, qua corpus ipsum cui insunt in diuersas par- aes secari solet. Si igitur impossibile est. Constat . inquit si nulla pars Caium , quibus rerum componitur grauitatem liabeat,fieri non posse,ut
Quare cum sensibilia Sy m--οιον τε μαζ - φανερον το
ci fatetur, plane sicquitur non collati illa expuinctis , lineis , di superficiebus,quq graui
tatis exportes sun . . . At. vero Junctum. Id
quoa paulo ante asseruit, nimirum ructum nec graue nec leue ei se,lriinc in modii pro-Gm grau/ bat omne graue diuisibil st, punctum est indivisibile. Non est igitur grave. Quis ιυ.t Maiorem ita ostendit,omne amatus cst diuisitate omne graue est maius gitur me graue diuisibile est. Hanc minorem suadet, quia graue omne aliquor . . prauius et .Ec omne ici caliquo leuius etsi fortasse non omne gravius aut leuius necesse sit nauciaut leue esse: quemadi nodum di magnum quidem ma- .: rus est, maius aute . a scinpo magnum eii: quia multa sunt absoluid parua,