Elementa philosophiae rationalis, sive Compendium logicae. In usum publicum Scholarum Wirtembergicarum adornatum

51쪽

o Introdumo in Logicam.

sit, quo minus lectionem suam sitii distincte repraesentare & memoriae mandare possit 8 Praecipit quidem Logica, quod, qui rem aliquam distincte capere velit, istam rem sibi

repraesentetsolam, non autem plura. Ast Logicam iste puerulUS nondum didicerat. QuamVis autem istam nondum didicit, nihilominus actionem suam ad istud Logi-Cae praeceptUm instituit. Ex eo itaque patet, quod praeceptum

iam istud adfuerit in ipsius anima.pse sibi istud non praescripsit; nec

alii homines istud docuerunt i necesse ergo est praeceptum istud ab eo accepisse cui Originem animae suae debet; Ille autem est DeUS. Dantur itaque leges cogitandi in

natae.

Magni momenti est hocce theore ma. Ita & aliae cogitandi leges, quas homo in disicernendo vero atque falis sequitur, quasque Logica praecipit, adstrui possunt. Quoad corpora nostra itidem dantur leges motus, quas OmneS hO- .mineS sequuntur, utut ignorent, istas omnes originem suam trahe

52쪽

Λtroductio in Logicim. 4 Ii re ab ipso Deo. Cur, quando montem ascendimus, corpore nostroli propendemus Z ne scilicet a linea i directionis , corporis nostri decli- nantes, toto corpore ruamuS. Hanc legem motus omnes sequuntur homines, utut eam ignorent,le imo nec cogitent quidem, quodi aliquam obsement legem.

, Si dantur regulae atque leges Datur G-

cogitandi, g. so. possibile etiam A nobis esse debet, ut istas distincte cognoscamus. Quid enim obstet, quo minus istas distincte cogno- scamus , cum homo ea , quae &- intra & extra sese sunt atque fiunt, y sibi repraesentare possit 8 g. 3. Itas pariter possibile eue debet, ut actu regulas istas in cogitando sequamur, utque nobis conscii simus,: quod istas sequamur, ut adeo e

iam rationes allegare queamuS, , Cur ita cogitemus, & non aliter. , Ergo etiam po ssibilis es scientia re- r. Beansi ginarum, secundum quas Intelle-s t. ρ δε- ctus noster in discernendo vero atque

falso dirigitur. Possibilis autem

53쪽

2. utens spractica.

2 Introductio in Logisam

etiam esse debet scientia Inteliectu

nostro in cognitione veritatis rectetitendi; recte autem eo utimur,

quando istum secundum regulas modo allatas dirigimus.

Ex. gr. Si ita ratiocinarer et Quicunque per triennium in Academia vixit, est doctus ; Atqui Magister Ignarus per triennium in Academia

vixit; Εrgo Magister Ignarus est doctus. Silibet primae propositionis falsitates facile agnosteret. Cur autem istam pro falsia habet Necesse est adesse regulam aliquam In anima, cum qua propositio ista contenditur, atque pro talia declaratur. Possum utique' attendere ad ea, quae in anima mea contingunt; possum adeoque regulam istam invenire. Quod-n intellectus meus istam proposi- ltionem pro vera haberet, necessie lesset, ut in idea hominis per triennium in Academia degentis aliquid d prehenderetur, cur 'o do-Mm esse ipsi tribui queat. Prostat igitur regula sequens : Propositio habenda est pro vera, quando ibiectum aliquid continet, propter , quod illi praedicatum competer potest. Possum itaque cogitandi regulas

54쪽

Introductio in Logicam.

regulas nonsbium distincte cognoscere, sed & ipso actu istas, exequi, meumque intellectum secundum istas dirigere. 6.s 2.

Logica Artifcialis a naturali non Thων.

differt legibus co tandi sed distin-

Ela earum cognitione usu. De- natum si

monstr. Logica Naturalis dirigit

intellectum iecundum innataS cin randi, sedgitandi leges. eo. Logica arti-

ncialis cogno1cit atque sequitur ,ibis. ω ipso actu easdem leges cogitandi, se

sed distincte representatas, S. I. Ergo Logica Artificialis a Naturali non differt legibus cogitandi, sed

distincta earum cognitione & usu. g. S3. Ε duobus antecedentibus theo- Corol. rematis sequentia sponte fluunt Corollaria: 1. Si Logica Artificialis alias praescribit leges cogitandi, quam quae innatae mentique nostrae a Deo praescriptae uint, non est genuina. S. SI.

a. Si distincta cognitio & usiis alicujus rei praestat cognitio

55쪽

Introdumo in Logicam. ne confusa: et iam Logica A

tifcialis praestat Naturali. 3. Qui innatas cogitandi leges

non sequitur, ille non recte utitur Intellectu suo. g. SI. Quodsi ea propter in errores' incidit, nec verum a falso discernere potest, erit id poena naturaliter fluens e tranSgreS-11one legum cogitandi, quas Deus animae nostrae praetcri-

Omnem legis divinae, qualiscunque illa sit, vel cogitandi, Vel . volendi, Vel movendi lex,) transgressionem sequitur necessario ruralispoena. EX. gr. Eat quis Contra leges motus, labetur sene, S eo ipse naturalem istius trans

gressionis poenam ibibit. S. y . misis. Logica docens praecedat necesse es Lutea mentem. Demonstr. Illa docet regulas cogitandi, g. 3 Ι. haec au-Mm. tem docet earum praXin. g. SI.

Atqui impossibile est id exequi, mod non ante fuerat Intellectum. Ergo

56쪽

Introductio in Logicam. 4s . Ergo discemus regulas cogitandi prius intelligere, quam in praxini deducere. Logica igitur docens utentem praecedat necesse est. Si Logica docens est scientia regularum , secundum quas Intellectus noster in cognitione veritatis dirigitur: S. si consequitur exinde: I. Quod Logica docens nos docere debeat naturam Intellectus ejusque operationeS; c- a. Indicare debeat regulas quas in cogitando Intellectus. - sequitur; :

3. Idque prhstare debeat ex principiis indubitatis & modo invincibili. Alias enim non esset scientia. S. I 8.

. . . . . . . m

57쪽

Suid si

Caput Primum. De Tribus Mentis Hu

- Ahet anima nostra facultatem sibi repraesentandi res,quae Uel intra vel extra nos sunt atque fiunt. Res autem, quas nobis repraesentamus, sunt vel praesentes vel absentes, eaeque aut existunt perse , aut in alio quopiam. EX. gr. quando Ciceronem Romanae eloquentiae Μagistrum ulis cernerem, rem mihi Irae senetem. repraesentarem. Possem autem etiam illum mihi breprae-1hntare absentem. Imo ipsam quoque eloquentiam separatim mihi re- Praesentare possum, Utut illa non per se existat, sed tantummodo in Cicerone vel alio quodam oratore deprehendatur. Et haec ratio est,

58쪽

o Tribus Mentis Humana Θ. 47cqr a philosophis illa animae nostrae facultas res sibi repraesentandi vario modo dividatur. Psychologia id prolixius docet. Nos jam generalissimo sensit istam animae facultatem , qua sibi res vel intra vel extra nos existentes repraesentat, adpellamus Intellectum. Hoc itaque 1ensu nonsolum facultatem cogn0c tivam inferiorem, i. e. sensum, ima-

Rinationem & memoriam, sed &facultatem eognoscitivam superiorem, i. e. intellectum stricte sic dictum , rationem &α denotat f . . Sy. Si anima mea pulchrum sibi repraesentat librum, eoque reprae sentato sonitum campanae audio, tum alia in anima oritur repraesemtatio, quae antea non aderat. Si repraesentatio oritur, quae antea non aderat, mutatio in anima accidit. Ratio hujus mutationis quaeri debet in facultate illa, quam anIma habet, sibi aliquid repraesentandi. Si enim hac facultate destituta esset anima, non adesset re- Praesen-

59쪽

48α Tribus Mentis praesentatio. Haec autem facultas adpellatur intellectus, s6. Ratio igitur mutationis est in intellectu meo. Talis mutatio, quae in anima accidit, & cujus ratio in intellectu deprehenditur, dicitur operatio Mentis seu IMteliectus.

Ratio, cur campanae sonitum perCipiam , non quidem unice in intellein1, sed & in tremulo aere ad aureS meaS usque continuato deprehenditur. Sed si nulla facultasi sibi quid repraesentandi vel aliquid

pereipiendi adesset, nulla etiam. . TCpraesentatio Vel perceptio tre--muli aeris mutationem in auribus emcientis adesset. Ratio, igitur repraesentationis sive perceptionis '' in intellectu, utut non unice in intellectu, quaerenda.

mus, eo fine, Ut animadvertantus, Das Meniis quotuplici modo Intellectus a pri- p r semi. nostra juventute sese exerat,

quot adeo dentur species, quibus omnes Omnino ipsius mutationes contineantur, sequentia deprehem' dimus: I.Pone

60쪽

Humana operationibAs. 49 I. Pone infantem aliquem cernere candelam ; animadvertemus , quod defixis istam com tueatur oculis. Quodsi jam cogitamus , in anima nostra Oriri ideam rei, quando istam aliquandiu asipeximus: non est cur dubitemus, quin & in infante isto idea candelae oriatur. - 2. Pone infantem hunc digitos

admovere candelae; tum animadvertemus ex illius clamore lamentabili, quod nova in eo exorta sit idea, scilicet idea doloris , quem sentit. Necesse igitur est duas in infante conjungi ideas, ideam scilicet candelae & ideam ustionis; de ita judicare dicitur iste infans 3. Pone porro infantem istum post aliquot dies iterum cernere candelam aliquam i sane

. mox animadvertemUS, quod, juxta tritum proverbium, infans iste jam jam ustus candelam metuat. Fieri id nequaquam posset, nisi infanti

D isti