장음표시 사용
31쪽
D. IOANNES BAPTISTA SCVR γ' DE SERUILI CO T. RVA
' Vccessiones ex aequitate praetoria etiam ratione cognationis deferuntur,ut in litisu p.de succes . cognataverum quia inter seruos manumissos consideratur cognatio ista nat. merito ut intelligamus quomodo procedant inter ieruos successiones; hic de cognat. serv. rubric
tum fuit: verum ut facilius intelligamus intentionem tituli,distinguen. dum est,quod aut loquimur de seruis dum in actu sunt serui,aut de semius manumissis: primo casu aut loquimur de successione passiua, num scilicet seruis possit alius succedere & respondendum erit negative, tum quia serui proprium non habent,tum etiam,quia habere succin rem est actus ciuilis, ut in l. lege obuenire, fitae verb. signis cuius actus incapax est seruus,l.quod attinet de reg.tur. aut loquimur de successi ne aAiua, num scilicet ipsi serui possint alijs succedere, & tunc aut ab intestato,& nullo modo,aut ex testamento,& tunc,aut ex propria per sona & similiter succedere non possunt,cum sint incapaces, aut ex per sona domini sui, & succedere possunt, ut in principio supra de haered instit. Si secundo casu loquimur de seruis manumissis, & sic de libertia niti, de quibus agit hic Iust. & in tit. seq. tunc etiam subdistinguendum est, quod aut loquimur de successione passiua, num scilicet possit alius liberto succedere, & respondendum erit affirmative, patronus enim liberto suo succedit,ut in seq tit. aut loquimur de activa, scilicet num ii berti ratione cognationis ad Uuice in succedere possint ,&quamuis olim non succedebant, ut in principio tit nostri tamen Iust.constituti , nem edidit, qua sanxit inter libertos dari ad inuicem successiones, num cognati ipsius liberti praeserantur patrono, dicemus in S. sed nostra inst.tit.primo.
DAt Caesar hic methodum quandam generalem ad omnes tit. pri'ced. admonendo, quod non semper in successionibus proximior excludit remotiorem,nec etiam illi,qui in aequali gradu sunt, qualiter vocantur, sed contingit aliquando proximiorem excludi per remotiorem,
32쪽
IN TERTIUM LIB. INSTIT CIVIL. D
rem, veluti stater defuncti licet in secundo gradu sit, excluditur tamen per pronepotem, qui est in tertio gradu ,& agnatus licet remotior sit
cognato, tamen cognatum excludit proximum: aduertendo, quod ut supradicta locum habeant, est necesse, ut simus in eadem linea, &in eodem capite, nam regula est, vocari primo descendentes, qui, & si remotissimi sint,excludunt tamen quemlibet,quamuis proximum,cum prima causa successionum sit descendentium, ut in g. I. in auth.de har- redib. ab intest. venient. in desectum quorum descendentium, ascendentes excludunt omnes alias personas coniunctas transuersiales ;eκ-ceptis fratribus utrinque coniunctis auth.deiuncto,C.ad Senat. Cons. Tertuli. In linea vero transuersalium olim caput agnatorum in succeiasonibus erat potius capite cognatorum,& sic agnatus remotior cognatum proximum excludebat, sed hodie agnati& cognati sunt inclusi in uno capite,& in eis locum habet reg.supradicta; proximiorem scilicet remotiorem excludere, siue agnatus sit,sue cognatus, S. nulla in auth. de haeredib.ab intestat. venient.
Vperiori tit. egit Iust. de successione libertorii activa, scilicet qualiter ipsi' succedant, restabat vidudum decoru successioe passiua, id est, qualiter eis succedatur merito subijcitur hic lici iste, Ad cuius intelligetiam,
scicdu erit, quod quado dominus manumittit seruu, in V licet ratione manumissionis priuetur dominio serui,tamen ex ipsa manumissione dominus consequitur ius patronatus, quod appellatur personale, consistens in persona liberti, est enim & aliud ius patronatus reale, quod consequitur quis ratione dotationis siue con- structionis alicuius capellae,de quo iure patronatus,tam seculari,quam ecclesiastico, tradunt late Canonistae, inter quos Gocted. & Ostien.intit. extr. de tuta patron. aduertendo, quod ius patronatus, de quo hic agimus, patrono quamplures effectus producit: & primo libertus tenetur patrono praestare operas obsequiales, ut in I.si non sortem, g.liber tus,ffide cond. indeb. secundo non potest libertus turpem actionem siue exceptionem intentare, vel obijcere contra patronum, l. honori, si .
de obseq. l.non debet, is . de dolo. tertio si ingratus extiterit libertus in E serub
33쪽
seruitutem reuocabitur, ratione iuris patronatus, i. a. C. de Iiberti Secor. liber. Quarto necessitatis tempore tenetur libertus alimenta exhibere patrono, l. si quis a liberis, S. solent, & l. Imperator ff. de liberi gnosse. & demum patronus habet ius successionis in bonis liberti non
solum ab intestato, verum contra testamentum, ut inf&ut intelligamus quo pacto olim patroni succedebant, & quo hodie, sunt quatuor
iura consideranda, aut enim loquimur de iure antiquo I a. tab. & tuni s libertus testamentum ordinabat,poterat impune patronum pr terire, si vero ab intestato moriebatur, & tunc aut relicto suo haerede, & pariter excludebatur patronus, aut nullo suo haerede relicto,& tunc admittebatur ad totam haereditatem ex luso filio adoptiuo. Superueniis cundo lex Praetoria, qua mediante iura patronatus fuerunt effecta moliora, statuit enim Praetor vocari patronum non solum ab intestato, vo l. rum etiam contra testamentum cum hac distinctione, quod aut libe tus relinquebat liberos naturales & legitimos, & tunc patronus excludebatur, non autem per liberos adoptiuos, nec per naturales di legit, mos & ex haeredatos,&est ratio, quia ex haeredatus habetur pro mortuo; aut vero nullos rilinquebat liberos, ct tunc aut restatus moriebatur libertus,aut intestatus; primo casu,si erat praeteritus dabatur patrono bonor. poss. contr. tab. ad consequendam dimidiam bonorum liberiti, super qua tenebatur ipse libertus patronum instituere; si vero mori batur intestatus, ad eandem dimidiam vocabatur patronus per ius hoc Praetorium,ut hic in S. qua de causa. Tertio superuenit lex Papia, qua super hac materia successionis liberti erat dispositum, quod aut liber
tus moriens relinquebat patrimonium, quod non ascendebat ad summam sex centum millium sextertiorum, id est, non erat maius centenario , & tunc excludebatur patronus; si vero plus centenario, veluti, quia libertus moriens relinquebat patrimonium centum millium se tertiorum, tunc aut moriebatur nullo relicto filio & tunc admittebatur patronus in totum, aut uno relicto filio, & vocabatur ad dimidiam aut vero duobus, & admittebatur ad tertiam,aut vero tribus siue pluribus,
ct excludebatur patronus, ut hic in g.postea. Demum superuenit Iust. Constitutio, cuius hic meminit textus in S. sed nostra, & aliter distinxit, voluit enim Caesar,quod si libertus moriens minus relinquit in patrimonio quam centum solidos, quod possit eo casu libertus ad sui ibbitum disponere, nec patrono aliquid relinquere teneatur, est verum,
34쪽
IN TERTI VM LIB. INSTIT. CI VI L. D,
quod si in praedicto casu nullis relictis liberis moriretur ab intestato,
patronus vocaretur. Si vero moriens libertus maiorem summam reliquit,tunc distinguit Iustinianus,quod aut moritur cum liberis,& patro. nus eκcludetur,aut vero sine liberis,& tunc,aut ab intestato,& vocabitur eo casu patronus ad totam haereditatem; aut ordinato testamento,& tunc tenetur libertus tertiam partem bonorum suorum relinquere patrono, & si in nihilum reliquerit, vel minus tertia ; tunc patrono datur bonor.poss. contr.tab. ad consequendum, vel tertiam integram,vel
quod deest pro complemento tertiae: addidit insuper Iustiniani Constitutio, ut non solum patronus vocetur,verum etiam patrona,atque liberi ipsius patroni, & quod plus transuersales ipsius patroni usque ad
quintum gradum; aduertendo quod successiones liberorum deferuntur in capita, non autem in stirpes, & admittitur proximior, & non ha. bet locum subingressio: unde filius vilius patroni excludit nepotem alterius patroni,vt hic in S.multis iuncta glos. aduertit postremo text. in finalib. verbis, quod cum hodie libertini omnes sint aequalis conditionis sublato statu latinorum,ut in l. i. C. de latina libertate tollenda, &sublato statu etiam deditiorum, ut in l. I .C.de dedit.liberi.toll. merito in omnibus libertis supradicta obseruantur.
I S patronatus quod habet patronus in persona liber.
ti, multoties consueuit assignari per ipsum patronum vni ex liberis suis,merito post titulum praecedentem, ubi egerat Caesar de iure patronatus ; subijcitur hic praesens tit. Pro cuius facili apprehensione est praesciendum,quod mortuo patrono, liberi ipsius patroni secundum ordinem gradus vocantur ad ius patronatus, non iure haereditario, sed iure filiationis, & ideo exhaeredatio non solet nocere filiis, quo ad ius patronat. I. i. f.sed&si is de assign. liberi. aduertendo quod de mente Iur. Cons. in l. assignare de verb.& rer . signis assignare libertum nil aliud est, nisi testificari, cuius ex liberis libertum este voluerit patronus, & permittitur assignare illi patrono,qui duos pluresue liberos in potestate habuerit, ut in l. I. g. i. ff. eod. de assign. liberi. &tunc potest assignare non solum uni ex liberis, verum etiam pluribus, E a dum-
35쪽
dummodo is, cul assignatio fit, sit in potestate ; & sc emancipato non potest assignatio fieri,& quod plus si fuerit ficta,assignatio per emancipationem superuenientem extinguitur, ut hic in s. pen.& in d.l. I. eod. cui conclusioni licet obstare videatur text. in l. virum K. eod. tamen ad
illum textum optime post glos. hoc in loco,respondent Dd.de fieri potest haec assignatio non solum in testamento, verum in qualibet alia ublima voluntate,& verbis quibuscunque,& etiam nutu, ut hic in finali, verb.&ind.l. I. g.assignare, &quod plus potest fieri assignatio ista non solum pure, verum etiam in diem, & conditionaliter, ut in d. assigna-
MNIS successio vel de leg. civ. deserturi vel prael. a titulo de testam.ord. usque ad hodiernum exclusiue egit Caesar de success. civ. tam ex testam. quam ab intest. &quamuis in aliquibus locis quaedam correlarie dixerit circa successiones praetor. tamen de illis particulariter non egerat; ideo ut de his bonor.possin sic de praetoriis successi cognitionem particularem habeamus, fuit hic postus iste tit. Ad cuius intelligentiam multa veniunt explicanda; de primo quid sit bonor. poss secundo ad quid fuerit a praetore inuenta: tertio quid i tei sit cognoscere, quod aliquis succedat de Ieg. Praeci veI Ciu. quarto quot sint species huius bonor.poss. quinto, an reperiatur bonor. posse ictu. postremo inu estigabimus an haec bonor. posses sit necessaria. Ad primum pro faciliori intelligentia sunt praenotandi quinque termini, scilicet haereditas: secundo bonor.poss. tertio bonori possessoria haer ditatis petitio: quarto poss. bonor. tandem bona vacantia: haereditas primo est quaedam successio ciuilis in uniuersum ius, quod habebat de functus tempore suae mortis, ut in Inihil aliud, ff. de verb. significo dum ergo quis ex testam. vel ab intest. ad aliquam successionem vocatur per lagem cluaeicὶtur ad haereditatem vocari. Bonor poss. vero,de qua inst. latilis,est quaedam successio praetori una igitur quis per ius praetorium ad successionem vel ex testamento, vel ab intest. vocatur, dicitur ad bonor.poss.admitti, ut in tot.tit. C.qui admitti ad bonor.posses possunt. Bonorum posiessoria haereditatis petitio est quaedam actio
36쪽
eompetens bonorum possessori post agnitam bonor. posses. ad cons quenda bona haereditaria , quae ab aliis possidentur, de qua habemus
totum titita 82de bonor. posses ria haered.petit. pro cuius faciliori doctrina tria notent nouitij: scilicet bonori posses. edictalem, bonorum Poss.decretalem, & ipsam actionem, quae appellatur bonor.possessoria haereditatis petitio:namque mortuo aliquo ab intestato ex edicto praetoris mortui vocatur proximus ad bonorum possessionem, & haec appellatur, edictalis qua mediante petit postea a iudice vivo, decerni sibi hanc honor.poss. quae agnita appellatur decretalis, cuius decretalis vi competit bonor. possessori ista actio ad consequenda, ut diximus haereditaria bona. Possessio vero bonorum est ius insistendi rei, & est quando quis possessionem habet aliquorum bonorum , & sic differt a
bonor .poss. quia bonori poss de qua agimus, est unus terminus, at possissessu bonorum sunt duo termini. Insupcr bonor. post. est species successionis,ut diximus, at pos .bonor. non est species successionis, sed dicitur quando quis aliqua bona possidet, deinde resultat tertia diis rent ia,quia bonon sissest iuris,sed poss. bonor.est faeti,ut in L 3. Teod.' Bona vacantia postremo dicuntur, quando quis decedit sine aliquoiuccessore, tunc enim non potest dici haereditas, nec bonor. posses. sed proprie bona vacantia, ad quae fiscus vocatur, ut in l.vacantia bona,C. de bon vacan. lib. I o. Haec bonor. post .per Dialecticam dissinitionem,
ab Vlp.diffititur in is .F.bonor.igitur possessionem,Meod.quod sit ius persequendi retinendique patrimonii, siue rei quod cuiuscunque cum is moritur fuerit. Super qua dissinitione aduertendum est, quod dum dicitur Ius glos in Rub. C. eod. exponit propter quod, ad differentiam bonor. possessoriae haereditatis petitionis, quae dicitur ius quo, id est,bonor. post .est remedium persequendi remotum, sed bonor. possessoria dic. est remedium immediatum, sicuti in simili dicimus de obligatione di actione, quia sicuti obligatio est remedium propter quod,&actio est remedium quolita concluditur in bonor. pin. & bonor. pose sessor. haered. petit. latius intelligendo, prout Dd explicant verba praedi tae dissinitionis in Rub.C.eod. Ad secundum responderi potest, scilicet adinvenisse Praetorem hunc nouum modum succedendi,quia per legem antiquam ius percipiendarum haereditatum erat satis aristum; ideo curauit Praetor illud ex bono de aequo dilatare, & scrvi emendetur antiquum ius, quae responsio nititur auctoritate Imp. hic in princi-
37쪽
pio,nam multae persons per legem antiquam a successionibus excludebantur, quas postea Praetor admisit. Emendauit ergo Praetor ius antiquum; & primo in succe ssionibus ex testamento, nam de lege I a. tata posthumus alienus non poterat haeres institu g.posthumo supra de logat.l.gallus,ubilate Scrib.ff.deliber.& posth. sed Praetor statuit tale posthumum posse haeredem institui, pollicendo ei bonor. possi secur
dum tab. Sic praeterea,quia praetor nouam edidit formam ordinand rum testamentorum, scilicet in scriptis, quod vulgo appellatur clausum, & hoc, ut euitentur omnia odia, quae possent causari inter testi tores & eorum consanguineos; ideo voluit Praetoradinvenire nouum remedium succedendi, scilicet per bonor.possi secuhd.tab. Emendauit etiam Praetorius antiquum in successionibus contra testamentum; fi lius enim emancipatus per legem Ia.tis . poterat impune praeteriri,ut in g. emancipatos supra de exhaered. liber. ideo Praetor considerans Omancipatum filium esse filium non obstante cinancipatione, cum per emancipationem filiatio tolli minime possit, L abdicatio, C. depalta pol. statuit filium emancipatum instituendum esse, vel solemniter ex haeredandum, & sic praeterito pollicitus fuit bonor poss. contra tab. ut dicemus in S. sunt autem inst. hic.Et demum emendauit Praetor legem antiquam in successionibus ab intestato, nam supradictus filius ema cipatus excludebatur a successione parentis, per illos,qui veniebant ab intestato; Praetor vero motus solita aequitate illum admisit, non sollim quando solus succedit,verum etiam quando succedit cum suis, ut in Lemancipati sup. de haereditat. quae ab intest. sic etiacognati per legem antiquam excludebantur a successionibus ab intestato. Praetor vero cos admisit per bonor. post . unde cognati , ut supra retulimus de successi cognat.
P Roposuimus tertiam quaestionem hic examinandam, quae scilicet
utilitas resultet cognoscere an quis veniat ut haeres de leg. civ. velut bonotaposs.de leg. Prgi.quos.n. Praetor ad successione vocat hqredes ipso iure non fiunt, sed vice haeredum constituuntur bonor. posse iliores.
Ad quod potest responderi, nasci inde quamplurimas utilitares, nam licet quo ad effectum non videatur differentia inter haeredem.& bonor.
38쪽
possessorem, quia sicuti haeres vocatur in uniuersum ius quod habet defunctus, ita quoque bonor. possessor admittitur ad totum patrimonium;vnde tex.in l. a. ffeod ait bonor.possessores fungi vice hqredum, tamen quoad modum succedendi sunt multae differentiae, quarum prima est, quia haeres ad adeund in haereditatem habet tempus triginta annorum, l. licet C.de iur. delib. At bonor.possessor, si est de descendentibus vel ascendentibus, habet tantum anni spatium; si vero de transuersalibus, spatium tantum centum dierum , l. 2. C. eod. qui admitti. Secunda est, quia tempus quod datur ad adeundam haercditatem, est continuum,scilicet currit scientibus & ignorantibus , tempus vero quod datur ad agnoscendam bonor.poss. est utile, & per hoc non currit nisi scienti,ut in S. penult. inst. hic,& m l. I .Ede tur.& factagnor. Tertia est, quia vocatus ad haereditatem si qui dena est filiusfamil. non potest illam adire, nisi praecesserit iussus paternus,l.si quis mihi bona,Liussum,sside acquiri haered. sed vocatus filiusfamil. ad bonor. possessionem illam agnoscere potest, etiam patre ignorante, i. i. & ibi glos dat diuersitatis rationem, C.cod.qui admitti. Quarta disserentia & utilitas est, quia haereditas potest adiri sola voluntate, statim enim quod quis haereditatem sibi delatam vult acceptare,animo haereditatem illam ac quirit ut in l. gerit,&in l.pro haerede,fide acquir. haered.at bonor. Dses. hodie sine aliqua solemnitate,est in iudicio coram iudice agnoscenda, ut dicit text.ita l. fin.C.eod.qui admitti . Solet in hac materia quaeri, cur P raetor haeredem non secit Θ & magis communiter dicunt Dd.quia Praetor non habebat potestatem condendi legem a se,& sic per prius, sed sequuta populi approbatione, quae responso reprehenditur a nonnullis in Rub.C.cod.qui admit.eo praecipue,quia fundamentum dictae responsionis est falsum, dum asseritur,Praetorem non habuisse potest
tem condendi legem, nam text. in F.praetorum sup. de iurinat. contrarium probare videtur, dum ait Praetorum edicta non modicam continere iuris auctoritatem; vel & melius,quia ibidem Praetores connumerantur inter alias personas, quae potestatem habebant a se condendi legem ; tanto sortius, quia Praetores habebant potestatem emendandi Iegem, ut in l. ius autem ciuile, S.ius Praetorium de iust& iuri ergo porcitatem habebant condendi, argum .iex.in l.nemo de re iussi& multis
alijs medijs haec sententia comprobatur per DLind. Rubr. Insuper damnatur ex alio supradicta responsio, quia si Praetor non ex eo pote
39쪽
statem habuit faciendi haeredem,quia potestatem non habuit condem di legem, eadem ratione nec potuisset facere bonor. possessorem, qui haeredu vice fungitur, falsum consequens, ergo falsum & antecedenS. Nec subsistit ratio Poriij dicentis,ideo Praetorem non fecisse hqredem, quia noluit ,&ex eo noluit, quia specialem formam introduxit agnoscendae bonor. possessionis, ratio enim ista de directo contradicit rex tui huic, dum in eo dicitur Praetor haeredes facere non potest ) negativa enim NON praeposita verbo potest,denegat omnem potentiam, ut Scrib. declarant in l. I. ff. de verb. oblig. & sic super hoc varij varia dicunr, ut optime inter alios Dec dicit in Rub.C.eod. nec contemnen' da pariter videtur ratio Alciati in lib. 3. parergon cap. vero 3. merito poterit in hoc noua ratio addi, quia scilicet Praetor fuit ossicialis ann iis, & sic omnia eius remedia erant annalia, ut in I. in honorarijs is deact. & oblig. sed ius haereditarium est remedium perpetuum, d. l. licet, C.de ivr.delib. cum ergo Praetor non potuerit dare remedia perpetua, non potuit in consequentiam dare ius haereditarium. Et quod haec ratio sit vera,ex eo iustificatur,qui Praetor descendentibus vocatis quasi ad propria bona, non dedit nisi spatium anni ad cognoscendam bonor. possessionem,d.l. 2. C.eod. Aduertit tex.in versic. adhuc Praetorem id fecisse,ne quis sine successore moreretur; unde dilatauit ius percipiendarum successionum, quod erat satis arctum de leg. civ. & quamuis Praetor adinvenerit bonor. poss. in casibus necessarijs, non tamen eam denegauit in casibus non necessarijs, ut hic
QVo ad quartam quaestionem, respondet text. noster hic, sed nos
latius quam text. poterimus respondere duplicem esse praecipue speciem huius bonor. possessionis, scilicet ordinariam & extra ordinuriam , & unaquaeque habet suas species; ordinate ergo procedendo sciendum erit, extraordinariae tres esse species, quarum una tribuit ius
in possessione & in proprietate, appellatur septima,de qua dicetur in s. septima in D. hic. Alia est extraordinaria, quae tribuit ius in posses sone, sed non in proprietate, & subdiuiditur quoque in duas species;& prima datur filio impuberi, cui per agnatos defuncti mota est status
controuersia, asserentes hunc impuberem non esse legitimum,sed spurium
40쪽
m TERTIUM LIB. INSTIT. CIVIL i
rium , & per hoc ad eum non spectare successionem paternam, sed ad ipsos agnatos; in hoc themate dat Praetor huic impuberi bonor.possessionem, quae ab auctore appellatur Carboniana,&per hanc bonori possessionem impubes non consequitur ius proprietatis, sed ius possessionis, l. I. & per totum is de carb. edict. Alia bonor. possessio ventris nomine datur mulieri, nomine ventris, scilicet quando agnati defuncti negant defuncti uxorem esse praegnantem, quo casu debet Plator mittere in possessionem bonorum mariti uxorem, & differre litem usq; ad tempus partus, ut titulum habemus in isde ventr. in post . miti. Est tertia species bonor. possessionis extra ordinariae, quae nullum tribuitius, nCc in possessione, nec in proprietate, sed tantum habilitat filium ad cognoscendam querelam & appellatur litis agnoscendae, v.g.eman cipatus filius cum sit ex haeredatus deleg. civ. non poterat agere que rela, quia erat incognitus ut filius; superuenit Praetor, & habilitauit Glium hunc, ut possit querelam agnoscere, & ideo dicitur litis agnoscendae,de qua bonori poss. est text. in l. 2.C.de inoff.testam. & in l. Papinianus, S.meminisse isde inois testam. Altera ut diximus, est principalis species bonor.possessionis,quae dicitur ordinaria, de qua agit hic Caesar, cuius duae quoque sunt principales species, quarum una dicitur ex testamento, altera vero ab intestato. Quae ex testamento est similiter in duas alias species subdiuiditur, quarum una appellatur contra tab. altera vero secundum tab. cum ordine textus videbimus de
contra tab. quam cum ministerio text. praeposuit, quia non potest peti secundum tab. quando potest testamentum rescindi per contra tab. ut hic aduertit glol. aduertendo quod licet peream succedatur ab intestato, tamen ex testamento successio dicetur, & est ratio, quia compe- a tere minime potest,nisi testamentum fuerit iure ordinatum ex eo,quia
venit ad rescindendum, & illud quod est inualidum non potest rescin- di,cum rescissio praesupponat validitatem, l. nam, & si vers. post defe- ctum isde iniust.testam & potest describi haec bonorum possessio conita tab. quod sit remedium quoddam Praetorium competens filijses mancipatis praeteritis contra paterna testamenta; De lege enim citi. emancipatus filius praeteritus non habebat remedium contra patris i stamentum. Superueniens Praetor iussit hunc institui, vel sollemniter o Oxhaeredari, & praeterito pollicitus fuit hanc bonotaposs. contra tab. ut, hic. ex quo apparet adinventam fuisse hanc bonor. posts propter filios