장음표시 사용
111쪽
xime contraria, obtedantὶ quia clari6rε vim eloquentiς,velut sole ferre non possint,vmbra magni nominis delitescunt. Quibus quia multa, pluribus locis Cicero ipse respossit, tutior mini de hoc disserendi breuitas eris.
CAPUT XIV. De verbis transaias.
MVlium quidem est,& eximiae euiusdam
industriae ac felicitatis, omnem inve bis culpam euitassie neque illud tamen ora torem perficit. Sed ut cum Cicerone loquar tum ad hanc elegantiam verborum Grinorum,qua etiam si orator nonsis, sis ingenuus ciuis Romanus, tamen necessaria est, adiungit illa eratoria omnamenta dicendi, tum videtur, tanquam tabulas benepicta costocare in bono lumine. Viderunt id primi Cato,Galba,& qui eademqtate floruerunt dicendo accuratius deinde arctiusque complexi sunt, qui priores non tantum Aoquentiae diuina quadam praestantia assecuti senti,sed multo post se interuallo teliquerunte donec, non, ut stellas in caelo artificiose sitis
spatijs, certis quati locorum dissidiis haeetroporum figurarumque fidera dirimere, ac digesta componere coeperunt; sed denso ag istune in unum velut chaos copingere. Quod cert futurum aliquando Ciceronem iam olun
112쪽
cην vj XIV. xit olim praesagijsse reor, cum tertio de oratore Cis. 3. dicit:uuareBmeis practare quamuis nobis saepe σου dicatur, Bede festiuὸ nimium sep nolo: quanquam ilia ipsa exclamatio,Non potest melius, tνω lim crebra sed habeat tamen illa in dicendo admiratio, summa Mimbram aliquam: recestsum,qu magis id quod erit illuminatum, exstare
atque eminere νideatur. Haec Ciceronem praesagiisse reor quod suo tempore expertus fuit
oratorum Seneca Aristarcnus Modo, inquit,
quod nuper increbuit, pro cultu habetur audax transatis' frequens. Quid opus ad Senecam
recuirere in non apud multos nouitatis auis cupes solemne est transsationis iure uti inuerecunde Annon illud Diomedis nostri iaculi Quid quod nihil am prioram placet, dum pastum ereditu disertum, quod alius dixerat;a corruptifim quoquepoetarum gura seu tranflationes mutuamure tum demum ingeniosi ad intelligendum nos, opinsit ingenio Hinc ille sime venuitate cultus dum galea interdum tibijs, ocrea capiti aptatur:dum risum mouet flens ipse,dum
fletum ridens Ouis enim aut non cotemnat, aut non misereatur, si oratorem videat contempta saepEre ipsa miserrime frondibus insodere vel borum,&folia captare,fructus negligere, sudare, pallere exsangui vultu, lurida facie, ut stylus gladiatorie opimus,4 athleti-ee, fas sit dicere, saginatus unctos quasi lace
tos iactare possit, adpompa, non ad victoria in
113쪽
i m Iasiae cie Esto Ni ANAE Fus es,ait Pedio.Pedius quidὶ Crimina rapi libratis antithetis: δεδειρο sivisse Igura Laudatur.Bellum hoc . Me moneat quippe,secantesnaufraginassem Protulerim, taό,cumfracta te in trabepictu. Immerii portes. Hoc est peregrinum esse a re interdum;asermonis integritate plerunque, a decore sem'ris i per Scites Mus: 'S-quinertem re umpon- dere se risibus flententiarum, sive inania verba in fine in hos modos depriuauerint, summos se iudicent Din artifices ideo non semunt ea noctete quaι οridiculum, quam quarere iam odi habitum gestum ne corpore. Sed ne si quidem, Σ qua recte sunt. densanda sunt nimu Nam ctru
sommi-tud mutatio, oculorum, coriiectus multum in actu
vale e quis tacdire os exquisitis modis, Osrontis luminum inconstantia trepidare eis demat, '- rideatur.Et orati habet rectam quandam vetuis cie qua risivere immobili rigore non debebit;ita sepius in ea quamissitura dedit,sterie continendae, Scite ille quidem , magis tamen eloqueri cis., ter rationem adfert Tullius lib. 3. de Orat violis ile:Discue dictu est, quinam causast, cur ea, qua mEximesenseu nostros imperunt Oluptate θω cie=rima acerrime commouent, ab tufacillimefmsidi quodam satietate abalienemur manu colorumpulchritudine 'arietate floridiora sunt in picturi nouispisaque, quam in veteribin, qua tamen etiamstprini a lectu mi ceperunt, diutius.
114쪽
o Apus XIV. ii 3 eon delectant cum ijdem notin antiquis tabulis illo ipse horrido obsoletos teneamur uuanto molliores sunt is delicatiores in cantuflexiones, ct salse νο-cula, quam rota seuera quibus tamen non mom
d austeri,sed sis pilis sunt, multitudo ipsa γ
clamata Licet hoc ridere in reliquis senstbus νη-guentis minus diu nos delectari flumina ct acerriam suauitateconditis, quam his moderatis: magis laudari, qua terram, quam quacro mole e Pideantur. In ipso tactu esse modum moltitudinis Duitatis uuin etiam gustatus, qui est sensu in omnibu maxime voluptarius, quis dulcedine prate cateros sensius commouetur, quam cit id quod palde dulce est, sternatur ac restui, uuis potis, uti, aut cibo dulci diutiustorem Cum viroque in genere ea, qua leuiterse umjota fata moueant,facillime sugiatis satietatem sic omnibus in rebus voluptatibus maximoastidiis nitimum est. Quo hoc minus in oratione miremur inqua vel ex poetis, vel ex oratoribus possumus iudicare, consennam, distinctam, oreatam, festiuam, nimii ione, ne restiratione, me arietate. quamuis clariis coloribuι picta respossiseIο- ratio, non posse in desectatione esse diuturna Aseque eo citius in oratoris, aut in poeta cincinnis ac fur ossem itur, quis sensius in nimia voluptate natura, non mente,satiantur inscriptis,
o in dictis non uariam solum, sed animi iudicis etiam magis infulata vitia noscuntur. O Tulli. si nostro hisbaeuo scriberes, quomodo eos ii de-
115쪽
describeres,quorum oratio flumen, torretis, mare est ubi magis ferociunt venti, quam in ipso Oceano vi magis etiam aures nostrae obuirdescant,quam ad Nili catadupa. Quotus enim quisque est, qui non aliquam allegoriam ab aquis derivet Hic naues,cymbae, gubernacula hic portus,littora hic Syrtes,& Scythe,& Charybdes hIc aduersi secundiaque venti:hic cum tota sua familia Eolus:vt
nautam credas, non oratorem te audire. Quid referam arcem, siue acropolim causis. castra,& acies Quid septa, circos,naum chias,theatra, amphileatra Quid agriculturam,mercaturam,agros,emporia Quid denique quidquid ubique est nullibi essMemini audiuisse me quandoque, qui nubiam vellent periodum,nullum versum otiose fluere; quin spectabile aliquid& illustre c6tineret, quo auditorum animos arrigerent ac detinerent. Eosdein, cum ad dicendum venissent, animaduerti, quasi in taberna, vel mechanica quapiam officina versarentur, lancem, bilancem, trutinam,& asciam,& dolabrum, & circinum, Mamussim, fabrilia omnia,&sici rum, satorum,&quae deforicis essent usurpare vocabula quin&aliquem de triuio circulatorem arbitratusiuissem, nisi toga&focale me admonuissent oratorem esse,qui diceret.Inter hae quanto,
Deus immortalia fastidio languebam, dum
116쪽
CApv XIV. ris eageni semper, aut paene eadem recurrerent: dum nauis mox in currum desineret, cur rus vicissim in nauem dum hic per aerem velificatur, ille per caelum aurigatur. Necessarium enim est in his translatisi peregrinis, dum ea splendida esse volumus, sensim ferientia,aut saepius idem dici, aut prodigiose variari. Hbratius nobis auctor est: orat. uitariare lupi rem prodigialiter nam,
Delphinu tu appingit, suctibu aprum.
sed caussam forte apertius requiris huiusce dedecoris. Quae alia,quam affectata&ambuetiosa ostentandi sese lasciuia,& magistrorum. qui iuuentuti fraenum laxent, aut stringant, nec insolenter undare patiantur aerumnosa penuria,Dum enim nonnulli ipsam orationis vimin maiestatem, atque argumentorum solertiam ac ceconomiam,& frugalem pom pam non intuentur, ad eaque, quae illustrissima in oratione sunt, taecutiunt, quasi conchas
Mumbilicos in littore legunti, Ut cum Caligula de Neptuno triumphent. Discipulis,inquam, suis tropos ac figuras in libellos digetenda ac coaceruanda potius, inculcant sine quibus nullam velint commentationem, e
iamsi cauda vituli aptanda foret leonis capiti. spectatum admi risium teneatu amissi Non progredior ulterius satis in eos vehe menter mihi incurrisse videor, qui per abr H 1 PtR
117쪽
pta nimiunt luctantur animose:ad eos reuer tor, qui aliam in partem eunt praecipites. Prae clare idem Satyricus:
Borari Serpit humi tutus nimium timidusi procella. Nolunt illi quidquam esse nisi domesticum;
familiare,tabernarium,de foro olitorio,boa- au .simo, de macello, anterdum de fornice: ita tu prostituta no dedignantur verba,id est om-bet m nibus communia, dum proprie se loqui glo Πρ riantur. Cuna his ego quide congredi vereor: .ib, 4m enim plerumque crudi homihesin Α- domi cocti eonuicijs metuendi, non rationibus. nantia. Itaque pro me breuiter, pavea Quintilianus, pauca Cicero. Quid ais vir Censorie 3 Inter te- rarios referendos iudicas, quotquot enatiuo quasi solo verba migrare iubent, aut alibi, quam in suo fundo consistere patiuntur. Vel ipso Catone seueriores. De eo enim Cicero noster, nec sine grauissimi sanctissimique viri ara singulari praeconio haec scribit ornari orationem Graciputant verborum immutationibus ν- tantur, quos appellant tropos, ct sententiarum orationis Ormis,qua vocant μα-am vero se Iesquamst in utroque genereis creberct distinctus Cato. Sed horridior ille forte Mincomptior,quam viculiae tanquam ac perpolitae orationis simulacrum hoc tam venusto saeculo iuuenibus proponi possit. Non inficior . Verusi ille tam horridus,tam incomptus haec ornamenta non fugeri quin imo sollicite expetie
118쪽
c Ap VT XIV. II rit, cur nos hac praesertim qtate fugiamus,quq nec cincinnos fugit, nec calamistros Quin potita quae maioribus nobis tradita sunt orationis decora aemulemuri, ne in eorum locusese ingerant illa vulgo dominantia verba, lurida,foetida, quaedue hircum oleant, S polypusapiant;aut nescio quide Carmentis busto
tabe ac sanie macerata Vr enim trita tantum via incedat orator,id certe nunquam obtinebis incolumi Cicerone. Qui, ut vixit, vivet grata omnium posteroru memoria aeternitati Consecratus, postquam Criticorum illorum leuissimos vanissimoque cineres ventus per immemores amat sparietit, nunquam in tantum facinus coituros, ut amoenissimam illam
suadam iucu dissimis suis cimelijs exuere pos sint Longilis opinione mea a Ciceronis digressus praeceptionibus ad easde reuertor. Ille oratorum omnium rex&deus, ne quidem a brio,, minime opulento dicendi genero huc verborum ornatum abesse patitur Libro enim de Oratore,quem suum maxime foetum exosculatur, haec ast: Ergo ille tenuis orator,=uod Cistra. Delegans, nec iis faciendis verbis erit audax, ct in transferedis verecudus parcin,in priscis reliqui Tornamentis verborum sententiarum demi .sor translationesortasse crebrioriquafrequentis mesermo omnis utitur, non mos urbanorused etiarasticorum. Siquidems eorunDGemare vites tire agros:titas essesereres laximo
119쪽
Drum audacteri, sed aut Diles isti, unde transferiaraus ressuum nullum habet nomen, docendi causiasumptum, non Iudendi νidetur. Hoc ornamento liberius paullὸ, quam ceteris, tetur hissubmissu .Hoc ergo submita conceditur, ut tropos adhibeat minus anxi quid illi erectiori 3 quid alteri,qui summum tenet locum Non conceditur tantummodo , sed imper tur.Nisi longior esse verereraargius etiam ex lib. s.de Oratore, te semerem, unde haec scena instructior prodiret pauca dabo, quae pro metarphura Cicero praecipue dixit: non ita tarnein proprie,quin aliis non nulla tropis perele--- ganter afringi posse videantur. Hoc in genere persaepe mihi admirandum videtur, quidsit, quod omnes translatis ct alienis magis delectentur per bis, quam ρ priis suis. Namsi ressuum nomen θproprium vocabulum non habet, ut pes in raui: nexum, quodperlibram agitum, in xore diuortium necesta cogit, quod non habes aliunde sumere. Sed in suorum perborum maxima copiη tamen homines alienη multo magis, uni ratio translata, deIectant. Id accidere credo, vel quod ingeniu=ecimen est quoddam, transsire antepedesposita, ct alia Ionge repetita sumere vel quὸd i qui
audit,ali ducitur cogitatione, neque tamen abe rat quae maxima est desectatio vel quὸd snguis verbis res,ac totum iis, conficitum.vel quod omnis
translatio, quae quidem sumpta ratione est, adsiensius ipsos admovetur; maxime oculo um, qui est senis
120쪽
e AP vi XIV. 19μcemmus satis superque quis Ciceronis hac de re sensus, exposuisse videor,ad Quintili
num me transtero. Huius tanta vel solius metapho laudes, ut sine fronte sit, qui non μι- -
erubescat, eas ubi legerit , tropis conuicium facere. E multis pauca: s in quidem cum ita est ab ipsa nobis concessa natura , t indocti quoque
non sentientes eastequenter tantur tum sta iu- unda atque nitida,pt in oratione,quamlibet clara, proprio tamen lumine eluceat. Quam hinc etiam veneranda synecdoche quam caetera tropo
cum scholas Quinimo figurarum, & earum quoque, quae Grammaticis debentur, dignitatem tuetur, quodi copiam augeant, nime protritam vulgo dictionem sublimius erigans ideoscuis is a G. . quendigenere deflexη, virtus est habeat probabile' p. 3./liquod, quod sequatur. Una tamen in re maxime νtilicit quotidi i O semper sdem modo somniati sermonissa stidium leuet, senos a vulgaridi endigenere defendat.Finem huic imponam dic sertationi, ubi&oratori rhetori philosophum adiunxero Seneca epist.19. Lucili sui με stylum laudan in eo tropos. Inuenio tamen
Wanslatioηes verborum, ut non temerarias,ita qua
ericulam suifecerint. Inuenio imagines: quibu0t quis non ti petat, O poetis illaisIis iudicat esse concessas,neminem mihi νidetur ex antiquis legisα