장음표시 사용
121쪽
quae tropis tam arcta hinguntur assinitate, ut
nomen interdum idem gerere non vereantur.
Non dissimilis in utroque genere usus aut abusus.Id cauendum ne desint, ne supersint. Vt quam maxime finire velim,non sinitAgellius. qui lib. is cap.8 unum figurarum genus si ue illud quidem Melegans vitandum moneri. quod occultis quibusdam illecebris blandiatur; sed raro citra modum, plerumque usique ad fastidium usurpetur; nisi cautio Vtingillud Theodosiana illa tempora vitassent, tot
florentia ingenijs Tacere cogit reuerentia, qua sibi suo iure reposcit sacrosancta maiorunostroru, velifidei patrum caniciesmerito veneranda. Agellium proferam, non ut viros
Pars honunu, viperiisse velis,quem nolueris, cum Visere debueris hocNolueru,se Debueris,le
122쪽
CAPUT XV. De sententiis ab oratore usurpandis. VErborum iam satis esse duxi, ne verba
dare videar. Quae inane rantum murmur sint nisi animi nostri conceptus in lucem edant,vitensia nostra per sententias enu-zient. De sententijs ergo dicendum superest. Verum, cum nihil ad rerum cognitionem plus in se momenti contineat, plus adferat molumenti, quam soleta partitio, quae indigestas incondatasque diseeptationes, scien-lijs cumprimis inimicas, amoliri solet ante
quam in hanc commentationem me penetrem, Quintilianum iuuat consulere lib. 8.In ais, iis stitutionum oratoriarum , de generibus sen L8. e. s. tentiarum pererudite disserentem : Sentem U.
tiam, inquit, veteres, quodanimosiensissent, voca 'r' uerunti Id cum sapud oratores stequentissimum, tum etiam inisu quotidia quasdam reliquias habet. mo iuraturi Ex animi sententia,ct gratulantes Exsententia dicimus. Non rar tamen sciocuti fiunt,a Gensa sua dicerent nam sensu corporis
'iocabantur. Sed consuetudo iam tenuit, ut mente .lia. ranceptasensus vocaremus: lumina aute,pracipae baηrur. in clausulisposita sententias Qv minus crebra apudantiquos, nostri temporibus modo carent. Hoc itaque memoria teneamus, ex Quintiliano, sentetias oratoribus vocari, lamina, racipue in
123쪽
clausulis posita de quibus, Cicero, dum est.
d. o. sententias verbis finiendas,3.de Oratore.At-σat que, ut ipsius tamen verbis utar, in oratore
In o ipso: ibi enim est aliud, Brute, quod quidem is minime omnium ignora6 ulcis o ornate dicere, nise optimissententiu verbis, ectissimis dic ni re. Et eadem mente eodem in opere uuamuis enim suaves graue sententia, tamens inconditὸ positi perbi esseruntur,o1fendent aures,quarum est
iudicium subtilismum.Et ne in immesum eam, ibid. ab eo opere non abibo,& desinam. Res autem
sescha,er ut breuissime dicam,quo nitic composite aptemesententiis dicere, insania est, se
sentiose aute ne verborum ordine modo, insanti . Clarius etiam quam Cicero, hanc significationem exposuisse videtur Seneca Saηεαμ epist. Ii .dum ait Alias sensis audaces, fidem εμ ε egressosplacuisse, alias abruptassententia musticiosas, in quibus plus intelligendum est, quam umdiendum. Nec minus expresse fortet magis clare:Sunt quisensinpraecidant, hanc gratiam sperent βηtentia pependerit, ct audienti stilicionem suifecerit sunt, qui illos detineant, porrigat. Quae quidem omnia ut mihi quam certissima sint, obseruatione dignissima, ut huius
tamen aeui scabiem deterganu, praecipue de eo sententiarum genere hoc capite agam, quod Graeci γνώμας vocant: cuius est apud Prise. Priscianum perbrevis finitio Sententia sora'. ρηβ riegeneralem pronuntiationem hibens, hortans ad MMAEL Hiqi u
124쪽
aliquam rem,perdehort/ns, vel demonstrans, quales aliquid. Haec Grammatico non pudenda descriptio magis Rhetorem loquitur, quam auctor ad Herennium adfert. Sementim est ora Cicerario sumpta de vita, qua aut quidsit, aut quid esse ' oporteat in pila,breuiter edit, hoc modo: Discius primum pirtutem reuereri, qui semper secunda fortunas Uus Item Liber is est existimandus, qui nulli turpitudinistruit ite ab ens aque s k,qui non satis haberi,ctis, cui nihilsatispotest esse. Ipem: optima tuendi ratio est eligenda eam iucundam onsiuetudo reddet. Huiusmodi sententia plices non sunt improbanda propterea quod habet breuis ompstioorationis nullius indiget, magnam delectationem. Sed illud quoque probandum estgenia sententia, quod confirmatur subiectione rationis; hoc modo omnes bene vivendi rationes in virtute sunt collocanda propterea quodsola virtus in sua potestate est; omnia praeteream subiecta suntfortuna dominationi. Item:uulfortunis alicuius inducti amicitiam eiusfecutisunt usimulacfortuna delapsa est, deuolant omnes. Cum enim recesiis ea res, q suit consuetudinis causa,nihilsuperest quarepsint in amicitia retineri. Sunt item sententia, qua dupliciter esseruntur; hoc modosine ratione Errant, qui inpro steris rebus omnes impetu fortuna se putantsugisse sapienter cogitant, qui temporibuιρ- undis castus Aersos reformidavi. Cum ratione; hoc pacto uri adolescentium peccatis ignosiciputant oportere,falluntur raptor quia illaetrassia
125쪽
non est impediment bonis studiis at hi sapienter faciunt,qri adolescentes maxime castigant: tquibus virtutibus omnem vitam tueri possint ea in aetate matur ima velint comparare. Multa haec,&plura, quam styli cognitio postulat; aliquialtamen calamo concedendum libertatis, de euagandi facultatis, ut sententiarum natura cognosci possit, varietas discerni. Quaei plurima vero Fabius adfert libr. 8. cap. s. p teruehentibus illa in hoc cursu respicere non crit importunum, quae Cicero in Bruto,& in Oratore. Atqui in Bruto quidem de Horten- Cie. d. O loquens,Genera,inquis, Asiatica dictionis dao Horten sunt. νnum sententiosum ct argutum sententiis noni Bru tam grauibus seueris, quam concinnis penu- si . Ex quo intelligere est sententias alias graues magis,alias venustas magis fuisse.In ora tore etiam obscuras obseruamus. De Thucycis G, dide enim hoc illius est iudicium, se ilia con- rar ciones ita multa habent osura abdit sententias,utrix intelligantur quod est in orationsciuili vitium re maximum Maximum illud sane, non solum tamen: quin imo nescio, an maximum; si cum iis conferatur, quorum minuta languentes,sententia. Sunt aliae nec paucae, nec obviae sententiarum improbitates, qua-Sὸnee rum Seneca castigator acerrimus: Non tantum p. 114. ingeneresententiarum vitium est,faut pusillabunto pueriles, aut mirabat. lusa a quampudore
126쪽
sonant. Hic tamen ipse, aliorua non inficetus Aristarchus,apud Agellium vapulat, nec Vnica plaga. Lib. t O. cap.2. De εχιγrigo eReca partim Agelli existimant,ut descriptore minime illi: cmus libros Io. c. 2.
attingere nussum pretium operasit, qκod oratio eius vulgaris videatur protrita res atque sententia aut inepto inanis impetu fiunt, aut ut leui, ct quas dicaci argutia eruditio autem vernacula o ple heia, nihili ex veterum scriptis habens neque graeia, neque dignitatis Vulti ei Quintiliani senilam Lib. i.cap. I. Mul&ineo clararisintentia, tulta etiam morum gratia legenda sed in eis- quendo corruptapleraque, atque eo perniciosissma, quod abundant dulcibus vitiis Velles eum suo ingenio dixisse,alieno iudicio Namsi aliqua contem sese si parum concupisset,si non omnia siua amast, si
rerum pondera minutissimis sententiis non fregisset, consessu potius eruditorum, qua,npuerorum amore comprobaretur. Adferrem C Caligulam, nisi intestabilis iure crito censeretur qui
Senecam commissones meras componere,oarenam iret.
essesne calce dicebat. Quorsum' clam multa v I de optimo viro fortissimoque philosophor Vt intelligatis sententiarum dignitatem sugiendam non esse; sed id unice prouidendum, ne quis ambitiose nimium eas sectari videatur. Quidquid enim benigne pro Annaeo suo Lipsius, vere tamen Quintilianus c. I. ymian Lio. illud verissime lib. 3. c. s. Sed nunc illa,
127쪽
volantit Omnis locru, omnis sensus in Mesremota seria aurem Turpeautem, Oprope nefas ducunt, re stirare pilo loco, qui acclamationem nonpetieriti Inde minati corruptis sensiculi,ctextra rem petiti. Nequeenim possunt tam multa bona sententia esse,
quis necesse est multam clausula Utinam ace rimus ille luxuriae hostis paullum in hac re
frugalior fuisset Aut utinam saltem illi,quorum familiam duxit, familiares non inuerecundissime cimpudentissime in sententia rum copia&aifluentia nepotiari cui ipsius v-ta verbo perrexissent insolentius Vt enim ipse sibi ne labe culam quidem ullam contraxisset dedecorarunt sanessancti si1mi viri suἰηρ auctoritatem stolidissimi mimi. Foret, inquit io. i. ille, optandumpares, aut altemproximos illi ira
dirignat eouano,quapoterat. Deinde cumbeia I. g. e. s. ctabat eodem modo dicere, Senecam infamabat. Hinc factum ut quae minus ci ebra apud antiquos iis temporibus modo carerent. Quid multis opus Cum Quintiliano finio. Neque enim hac de re aut facundius aut prudentius
quidquam dici possit, quam ab eo iam olitis
Luina di istum fuit. Densitas earum sententiarumJob sat inuicem. Vt insatis omnib-uctibus arborum nihil ad iustam magnitudinem adolescere potest,quod loco η quem cresca caret nec pictura, in qua nihil circumlitum est, eminet ideos artisteti. etiam in plura in pnam tabulam opera contui
128쪽
Facit res eadem concisam quoque orationem. Sub
enim omnissententia ideos post amitique aliud sinitium. Undesoluta ratio, e fingulis non membrisse rustis collatastructura caret; timula rotunda, indique circumcisa in flere inui
cem nequeant. Prater ho etiam color ipse dicendi quamlibet clarin,multis tamen ac variis velut maeulis constergitur. Porrὸ ν asser lumen clatiis purpura oco inscrtus, ita certe neminem deceat intextapIuribus notis pestis.Quare Iicet hac enitere,ctaliquatenus extare videantum, tamen lumina illa
non flammased scintillis intersumum emicantibissimilia dixeris:qua neapparent quidem, νbi inadu cet oratio: ut insolefidera ipsa desinunt cerriti qua crebrisparuis conatibusse attollunt, inqualia tantum, sepelut ζonfragosa, nec admirationem eon sequuntur eminentium, planorum gratiam
perdunt. Hoc quoque accidit, quὸ sola captanti sententia multia necesse est dicere leues,frigidariineptas Non enim potest esse delectus,νbi numero Iaboratur. Praeclare haec, & velut ab oraculo in sententiarum nimis prodigam profusamquelisentiam , quibus nepotuli iam nostri per subsellia exultant: qui vivendi nec gnari nec sollieiti tum sibi olimem sapientiam domum duxisse videntur , si quid sententiose dixe tint etiamsi insulse, insipide Est tamen: adius non paucorum morbus, cui ex eodem alexipharmacum dabo. Huic quibusdam con suist,
129쪽
trarium studium, qui fugiunt ac reformidant omanem hanc in dicendo νolvtatem, mihi probantes, nisi planum humile, Me conatu Ita dum iament, nealiquando cadant,semperiacent. Quod Gmis tantum in sententia bona crisnen estὶ Non causiseprodest,non iudicem moueri non dicentem commendari test quoddamgenus,quo peteres non Ptebantur. Ad quam siue nos vocaris,etu tem Namsi ad illam extremam multa Demosthenes, qua ante eum nemo.Quomodo potestCiceronemprobare, qui nihiIputat ex Catone Gracchim mutua- dum Sedanae hos plicior adhuc loquendi ratis fuit. Extrema duo designauit Rhetor optimus iam tandem quod mediu est,id est, quae virtutis sedes ac regia,ad quam anhelant omnes,solis velut radiis,ingeniose depingit. Ego vero haec lumina orationis, velut oculoiquosdam e se eloquentia credo.Sed neque oculos esse toto corpora velim; ne ratera membra oscium suum perdanti necessest, peterem illum horrorem dicendi ma-um,quam istam nouam licentiam. Sedyatet media quadam viascur in caltu victu, accessit aliquis citra reprehensionem miror:quem, cui possumus,adii
ciamus virtutibus. Prius tamen' vitiis carere: dum τοIun esse meliores peteribus, in tantum
130쪽
CAPUT XVI. De incisis, membris periodis.
Em aggredior, in qua non nulli unicam ut styli orationisque vim constitutam esse
putauerunt, quam Cicero lib. de Oratore omnium se accuratissime amplissImeque pe secutum esse gloriatur de qua duin loquun tur omnes tam inconsulte nonnulli decedinunt,ut neque ipsas quidem voces, id est,rettam notas, B commentationum Rostrarum laterpretes intelligere videantur. De his igitur primam non multa quidem Graeculorum more non nulla tamen, ut praecipientibus incis est,dicenda iudicaui. Incisem, inquit Fabius ritsensu non expleto numero conclusin ple . risique paramembri Auctor ad Herennium alio ἐς ad id nomine describit lib. .Articulas dicitur,cum V N 'fingui a verba interuastu distinguuntur casa ου- twM.Atque haec quidem minima pars orationis: huicproxima membrum Membrum autem eius lemiabissunthel sensus numeris conclususseda toto corpore abruptus, ope se nihilefficiem.Auctor ad Herennium Membrum ora Cis. adrionis appellatur res breuito absoluta, sine totius πεν sententia demonstratione, qua denuὸ alio membro Orationis excipitur. Ad periodum venio, quam ut Cicero ait tum ambitumium c si In