Nicolai Susii e Societate Iesu Opuscula litteraria lima Ciceroniana, siue de stylo liber singularis, de pulcritudine B. Mariae Virg. disceptatio quodlibetica. Poemata Elegiae Marianae, lusus Anacreontei, drama comicum

발행: 1620년

분량: 312페이지

출처: archive.org

분류: 연설

131쪽

I3o MMAE CICERONIANA

comprehensionem,aut continuationem,aut cir

scriptionem appellamus. Huius ex Tullio illa cieὸλο striptio Periodus est, cum tanquam in orbe mclusa currit orario, quoad insistat insuali permctis absoluti sententiis. Atque hic unus oniunium instar Gaius etiam ex oratore verba latius describere visum, ut exemplis res sat Clean illustrior Constat enim ille ambitus, plena com* μ prehensioa quatuo ferὸ partibus,qua membra dici- ' in,ptoaures impleatione breuis si quamμ. tissit teque longior. uanquam virumque non hu- quam, vel potiti sepe accidit, ν aut citiaisinsistendumst, an longiusprocedendum, ne breuitavido fraudasse aures videatur, neue tingitudo obtudisse. Sed habeo mediocritatis rationem. Necenim loquor de versu, ct est liberior aliquanto ratio. E quatκον

igitur, quo hexametrorum instar'ersuum quod si, constatfere plena comprehensio. is insingulis

permis,quasnodi apparentcontinuationis, quos in ambitu coniungimus. Sin membratim nolamus diacere Ustimus Ido cum opus est, ab isto cursu inuidiose factu nos osse distungimus. Sed nihil tam debet esse numerosum, quam hoc quod minimo apparit, ct paterplurimum. Ex hocgenere lilud est Crassi misisaciantpatronos: siprodeant. si teruallo dixist, Ipse prodeant, siensisset profesti efluxisses artum omnino multas caderet prodeant f.Sed degenere nuncdistata.Cur clandestinis con sii' nos oppugnant cur de perfugis nostris copiucomparant contra nos Prima sunt illa duo, qua

132쪽

--- uispiant,mis Incisa dicinus demum μ' - - λον illi, nos issembrum. Squitur nisi duobus enim,ermus,id est membris, pem test fomprehensio:9 in Jondeos caditat Crasquidemsc erumque dicebat:ids ipse genus di- tari maxime probo. Sed qua incisim, aut mem ratim esseruntur, ea vel aptissime cadere debent u fluta me Dom tibi deerat athubebas pecuniam ρ rabarror egebis. Hac incisa dictasunt qua-κ in membratim, qua sequuntii duo Incurri'έ - iis olumnia in alimos insanus insanisti.Dej

nti omnis tanquam crepidine quadam comprer eram longior sustinetur Depressam, cacam, iacen iem domum pluris, quam re, quam fortunas tuas in i Haec ubi legeris,in mentem mox Ve- iniat, incisa& membra ad periodum con- - conspirare; aliud tamen esse per ambitus ambitiose, si fas dictere, orationem voluere , aliud incisim membratim carpere.Fabius porro duplicem comprehensionem inuenit lib. cap. vlt. Gemerativi fiunt guo: alterum plex, cumsienses,nu Iongiore ambitu circumducitur alterum,quod constat membruo incisis, qua plures siet sus habemt. Praeclare id quidem nec aliud tamen incolumi veritate

docere conatur, quam eas orationis partes,

quas incisa vel membra vocamus quai doque velut in corpus aliquod,sic inperiodum numire, ut caecis iuncturis coalescant qua-

133쪽

&sua breuitate spectati velle libri iam hin corpore cum reliquis artubus,sed i R sendas ac tum id esse, quod dicimuxi

Vel membratim orationem consone si qpluribus opus arbitror, ut rei natura in gatur de usu adiiciam pauca.Tullius libh: . ore:Classuta enim atqueinterpuinviorat rum anima interclusio atque angustia stiritiuam urunt.ti inuentum sitaseuaue. t, cui si stiritus datiu tamen eumperpetuare perba. mus. Idem nostris auribus gratum est iάαρεμ quod hominum lateribus non tolerabiles etiam facile essepsit.Sed hic naturamψtis alius. Quis ille artis modus Numero quirit de quibus cum ibi, tum alibi orat in admodum numerose. Sedeos adsequentem' palaestram reiicio. Huic vero loco id etiam congruit,quod eodem in libro est cum deari Cic. i. tiquis loquitur, priscis oratoribus. M aligentiamsubsequitur modus etiam ctforma, μborum.quod iam pereor ne huic CatuI vigeatasese se pueriIe Versus enim peteres illi propemod hi nhacsoluta oratione, id ent numeros quosdam nokis esseadhibendos putauerunt. Interstirationis emim, non defatigationis nostrae neque libraclorum notis, sed perborum sententiarum modo interpunias clausulas in oratione esse potuerunt Nimium iam sane a re digressus sum, d prope importunὁ in disceptationem denumeris irrui. Oppor tumiis pro hac dissertatiuncula in Oratore

Cicer.

134쪽

CApvT XVI. 333ieero docet exornationibus, irineipijs aussarum, narrationibus interdum, epilogis sinuosas illas comprehensiones conis

uenire; in contentionibus allium incisimo mem bratim tractam orationem plurimum patereris 'ximet his loci cum aut arguas,aut refellaι Cuivi illa a lecti ibi ecpilum genus est diceni aut m lmsauisortius, quam binis aut ternisferire verbis, non numquam fingulis paullo baspluribus:intre qua pari, clausulis interponiise raro numerosa correhensio. Iam, ut arbkror, procliue est, in te punctionum ,sum, naturam cognoscere.

Illud vero hic omnium est difficillinὶu, quod

in rebus caeteris, modum seruare. Quidam enim omnia in comprehensiones glomerant fastidiosas saepe vi languidas alij autem vel-'lunt, carpunt, incidunt omnia Cicero de Oraae. Flumen aliis verborum volabilitas cordi est μον quiponunt in orationis celeritate el'quentiam distincta alioso interpuncta interuast mora resti- rationeis desectivit. An non talem olim fuissε prudenter auguremur, de quo Philosophus

epist. o.ad Lucilium Audi inquit ribu*erapioηem philosiophurn, cum istuc applicuis

Iere magno cursu verba conuoluere, qua non undit νnaseupremito petet Plura evim veniunt,quam.

quibus vox unasussciat. Et post non multa: Hateri cursum, suis temporibus oratoris celeberrimi, longeabe sp ab hominebano,olo. Nunquam dubitauit,n quam intermisit emel inιipiebat semel

135쪽

definebat. Quadam tamen inationibis putorisve minus conuenire. In Graecis hanc licentiam tuleris: nos etiam cum scribimus, inter vere consuevimus. Cicero quoque u ster, a quo Ronianaeis quentia exili,t,gradariusfuit RomanuUermo magse circum sticit, ctamimat Gradarius cert sed Cicero.Nam, pedes consulto figit,necprperat Vnquam inconcinne, quamuis intocum res postulat, accelerare videaturi quaeso temere quis obganniat, is incuset amarius, qu bd orationis praecipitem cursum cum ea laribendi ratione coniungam, quae innumerosas circumscriptiones nimis effvsh prolabitur.Scio eadem non esse vitia; sed

conuicio, quod in verbis componendis disicinctior fuerit, quam virum fortem decear Ep.ri . Quid de illa loquax compolitione in qna verba disseruntur, O diu exspectata ix ad clausulia redduntur Ouid de illa in exitu lantat qualis Cicerouis est, deuexa ct molliter definens, nec aliter qκamsolet, ad morem suampedems re stondens,Non ego quid ciceronem traducere velim fateritamen cogor,non omnino in periodis immane producendis meritam suorum reprehensionem declinasse Longe tamen insolentius nouelli non nulli ornatillimi huius viri liber ratem aemulati sunt: deoque incautis quibusidam

136쪽

c Apum AEVI. I, . ansam dederunt in Charybdim incur- endi dum Scyllam euitare conantur. Quo- uum ut Thrasymachi quondam, satis arguta milia,sied minuta, versicolarum milia, nimius Epicta Ne dicam Hegesiae adinstar saltitare eos incidentes particultis.SMit enim qui ido viris, quod ab Hegesia maxime faxit, instingendis scidendiis numeris in quoddam genu abiectumi dant,Siculorum missimam. Horum etiam scholis prodeunt, quibus,'t ille quondam P.

Viaicio, inclames non immerito: Dic pes numquam diciv. Ciceronem si quis minus probet, Cristum non improbe Ciceroni laudatum. sed imitetur citra culpam. De eius dictione Cicero in Brutore ius,inquam,qψem maximὸ

suspieit, quem unum indicehdo deum cete . . brat Quin etiam eo resiensio ambitis ille ver ς serum incperiodum appellareplacet erat pud illum con actus oe breuis, is in membra quadam, qua κῶλα Graeci vocant, di stertiebat orationem Ii- .entius. Denique,ut cocludam breuiter:comprehensiones, membra, Mincisi ita b multa conspirent, iregatim velut dc agminatini incedanti, spargantur potius, Minter se misceantur venuste amico consortio magis itinen minusve haec aut illa dominentur pro rerum personarumque genio,cui orator seruire dederi quem colere tenerari, si pro dignitate oratoris munus sustinere desideret. Vnum in-kper est,quod licet sese obuiam non ingerat,

137쪽

tur, quod iam ante velut in transitu saluimus, quod nec modo contemnendum arbi lariis tror qui nec olim Seneca contempsit Mit inquit laureio ratio ne m currere: ne extendat aures,nec obrua erennis fit,nia,nos torrens. Aliquando tameni fluctuet stuet; dummodo is sit orator, qui norit Erpremere imperia,Otaxia dare iussus halenu.

. . .. . .

De siterarum filabarums oncursu, sine

iunctura.

Ouus hic campus, noua septa in quibus nunc etiam Ciceronis praecipuum re num erit. Et primem quidem de Tnucydide Affragia sunt, quem Oratoris nostr.premit accusatio, quod vocalium eonflictu nimis hiulcam g cramque orations posteris transimiserit. Non huic tamen magnopere perti mescendum; sed illius potius insulsis admira- Ini toribus: qui dum mutila quadam ct hiantia lo-ν cuti fiunt, quale sine magistro sacere potuerμη gπmanos se putant esse Thucydid, Hos ille M tiniano plusquam odio prosequitur. Quid Ibid. mirumn domo tam rusticus est, qui vocales sit coniungere. Ipsum, ipsum audiamus Tulliui seri ipsius arbitrio nos committamus Collocatis ' ' inquit,

138쪽

seruanda verborum, qua iunctam oratiosteaqua obarentem,qua lenem, qua aquabilitera ad sequemini verba extrema cum coninui imp neue astere concur neue stius diducantur. Hac industria coagmentatam desiderat verborum artificiose constructorum seriem ne aures os

remus interdum in Latinis sane negligere nori possumus. Quis enim no assentiatur Ciceroni, dum horridulas antiquorum oratiopes,&poetarum hiantia metra reprehendit

quod Latinis,ne si cupiant quidem,distrahe-

revoces conceditur. Quis non assentiatur cui

aures sunt, Itaque proscribantur illi apud Senecam descripti qui praefractam, asteram δημο- compositionemo probant disturbant de indu-yria quid placidius esuxerit noluntmesalebra

esse iuncturam mirilem putant fortemqnaauresi qualitatepercutiat Non exiguas praeceptionum copias, quae in Rhetorum castris hoc in bello militant,sub signis producerem,nisir cordarer, non Rhetoricam profitendi munus me suscepisse, sed de stylo ferendi iudicium. Itaque praetereo illa,quae laboriose Cicero de veterum studio in litteris blande leniendis. verbisque,vt sic dicam,sub ascia de tinandis inoratore conscripsit:e vero, quiFabius lib. s.cap .nitide diducte commemorat,satis

139쪽

I38 LIMAE IOEBONIANAE habuero delibasse aliudque monuisse:nto garum imprimis vocalium,earumquepraeser .rim, quae cavo, patulo proferuntur ore, cquens occursatio declinetur neue conuitates asperiores seuerioresque in commissuri verborum rixentur protervius neu praece-h

dentis vacabuli finales vllabae in principio, sequentis resumaturputidius. His ita pr raro litis, aut delibatis, iuuat Tullii proferretentiamr qui n6 tantum verba iracunde quo dammodori procaciter congredi vetat s

rum Vnumquodque perquam mansirete pr. nunciari iubet.Nolo exprimi litteria ridω;

lo obscurari negligentius: nolo verba exiliter animata exire; nolo inlata, ct quasi anhelantia gra Mius.Et paucis interiectis:Rψi ai uxor agrest. α τquosdam delectat, qu magis antiquitatem, fita

et eorumsermo, retinere ideantum. νitu. Catule, sodalis L. Cotta gaudere mihi ideturpauitate lingua Mnas vocis resti:ctistu quodisquitur,prqcuvisium ari putat plane fuerit rusticanu. Vereor iam tande ne illiid Persi in me ludat Mui populisermo estZquis eniminis carmina moti

Nunc demum numεrofluere, ut peruueseueros . fundat iunctura νngues scit tendere versum. Non secus ac socula rubricam dirigat τno. 'Vereor, inquam, ne effeminare stylum, squasi mulierare iudicer.Non ea mens est.Novi Ciceronem Demosthenem modice cu. riossis circa hanc rem fuisse; modum c pio

140쪽

pio Humanum arbitror, & laude non indinum vocalium confluxu interdum non ingratam negligentiam indicari hominis de re magis quam de verbis laborantis. Probare

tamen non possum antiquariorum quorundam; non oratorum, sed caprimulgorum potius aut fotarum contemptum infame, quo auditotes spernare videntundum hispidaac scabra di stione aures radunt. Hoc denique scisco ac Tullio coscisco conscioque. Solatum I, o

quiddamsit; nec vagum tamen:Pt ingredi libere, no υλνt licenter,ideatur errare perba etiam perbis quasi coagmentare negligat. Habet enim ille tanquam hiatus concursu vocalium molle qiuiddam, O quod indice non ingratam negligentiam de re hominis magis quam de verbis laborantis.Sederit ridendum de reliquis, cum haec duo ei liberiorafuerint,circui rus conglutinariis, verborum.Illa enim ipsa contracti minuta non ne 'ionter tractanda sunt; Ased quadam etiam negligentia est dilige . Nampi

mulieres esse dicuntur nonusta immataesum iii sum deceatis hacsiubtilis oratio etia incomptata lectat.Fit enim quiddain utroque,quosi venustius; sed non pravareat. Ea mens est ut nec submis. sus ille quide humilis,& cosuetudine imitans orator ab indisertis re plus qua opiniona differes,que solum vocabat Atticu,qui Cic rone Asiaticu esse volebat,omnino huius artis ignarus sit, aut ignauus. Quid igitur illesublimis ZIpsum cosute eo in genere floretistina u.

SEARCH

MENU NAVIGATION