장음표시 사용
131쪽
Vt D A M codices hunc titulum non habent, quidam habent dem clerico maledico. melius hi, qui
de maledicis,cum in e .vix. utrius. que habeatur mentio,& primum ad omnes extendi possit: quoniam non modo Rom. Pontifici, qui vicem Christi in terris gerit, sed& Principi maledicere debet nemo. cap. pa ratus. 2 3. q. I. immo proximo non est detrahcndum . omnis enim, qui detrahit, homicida est. cap.Amma. 6. q. I. Compescitur igitur maledicentium temeritas: ut qui contra Deum, vel
sanctorum aliquem,vel beatam Deiparam dixerit blasphemiam, 7. diebus dominicis prae fori. hus Ecclesiae in aperto, dum missarum aguntur solemnia , existat:& vltimo illorum dominico die, neque pallium, neque calciamentum habeat , ligatus circa collum corrigia, septemque praecedentibus sextis serijs in pane, & aqua ieiunet, nec antea Ecclesiam ingrediatur. & aliis poenis assicitur, de quibus in cap. vlt.
De clerico excommunicato, deposito , vel interdicto mini
Os Tinv A M dixit de multis, va-m iii sq. delictis,ob quae plerunque Et clerici,aut interdicuntur, aut x-
ν ad qui nihilominus interdum celebrant , ad eos transiit quidque de ijs iuris sit,
exequitur. Dupliciter autem quis excommuni. catur ; siquidem excommunicatio duplex est, altera maior, altera minor. haec a sacramentis excludit tantum t illa & a sacramentis, & a
communione fidelium . cap. a nisu.supr. excepi. cap. tenuis. infr. defentent. excommvn.
Atqui multu differt, a lege ne aliquid prohibe
tur sub anathemate, an ab homine . namque si aliquid sub excommunicationis poena a iudice praecipiatur, exempli causa, si iudex dicat, Pra,cipio sub excommunicationis poena, siue ana- hematis , vel sub excommunicatione, ne illudficias : contrafaciens non est excommunicatus, sed est erecommunicandus. Cum vero exconr-
municatio a lege lata fuerit, ita, Excommunicamus s quicumque stirtiue ad ordines accesserit: praecepto &iussui non parens statim est ex communicatus. cap. I .ct. vlt.infra de eo, qui ordiur.
fusip. Depositus dicitur degradatus,qui scilicet
a sacerdotali ordine, vel ab alijs minoribus ordinibus canonice est deiectus .canon. aecedens.
alimn I. eap. a. epan lib. 6. Et is ad pristinuossicium minime admittitur,nisi gradust amita
ubi gloss. Character enim deseri nulla ratione
s uitatis semel impressum, secundum Theophilu, retinet haeres, qui se ab haereditate abstinet. Clericus itaque depositus,qui ausius fuerit obla. tionem, ut prius facere, ab EccIesia separatur;&debet omni reconciliationis spe carere. cap. I. He.de e .siquis E copus. II. q. 3. Et monitus non desistens, seculati iudicio committitur. c. I. Degradatis itaque aufertur executio. S. Thomas 3 lar.q. 83.art. 8.de M a diit. I 3.art. I s. q. Gabriel Bielyuper ean. Missis Me t. a. Ioan . And. ad cap.degradatis. depan. lib. 6. Et si teneantur ad preces canonicas δegradati testimonio Archid Card. Alex. 6: aliorum, ad ean. presb .din. 28. Immo vivere tenentur secundum Ecc Iesiasticas regulasaeanasHum d t. 8 r. Dura . Speculat. in tit. de compu.mare.adit. g. I versa. Vel laterdicto. Interdictum est de re aliqua Nohibitio sine poena. interdicere enim proprie est prohibere ; ut ait Iustinianus in prine. IlI.de interdict. Excom in unicati ergo, & interdicti celebrantes,& moniti, si non cessant, deponuntur, nisi magna esset multitudo: tunc mitigatur poena. c. q. , 6. Etiam is, qui quidem excommunicationis notitiam adeo per solam fama habet, celebrat, de iuris rigore etiam deponi potest ,& debet. cap. . Atqui se esse excommunicatum, cum sit, ignorat, celebrando nulla indiget dispensatione. Minori quoque excommunicatione eXc mu nicatus celebrans G fit irregularis,tametsi peccat ; Et potest eligere, & omnia, quae sunt iuris dictionis exercere ; non tamen eligi, neque s cramenta conferre ; quae si contulerit, tenet coblatio, suum q. sortitur effectum .ev et t. Collatio autem benefici j excommunicato facta non tenet ; & scienter tali conserens, a collatione beneficiorum suspenditur.eap. 7. Sed hic illa incurrit haesitatio; num excommunicatus possit collationem beneficii factam stibi ante excom numicationem ratam habere, & acceptare, Vigore nempe alicuius gratiae expectat tuae. quaestionem facit cap. vlt.de concest. praeben. insexto. de cap.fltIbi ab MILδερ ben.eoaeli exto. quibus in locis aperte constat solam beneficij collationem
absque ulla possessionis apprehensione ius in re, ct persectum tribuere . quinimmo summus Antistes in L capse tibi absenti. sanxit eum, qui beneficium contulit absenti, vel praesenti, minime
132쪽
Parat illa in V. Lib. Decr. I Oi
posse eam collationem reuocare, nec beneficiuhoe alteri contare, nisi terminus illi ad contemetiendum datus esset elapsis; quod eli in benesi. cijs singulare . namque is, qui absenti rem mi tit aliquam, potest poenitere ante absentis a ceptationem La.SAEquu donaturus.& Lai sensi. is donario. ratio est, quoniam nemo rem pro priam tenetur donare. atqui praelatus dum comsere alicui beneficium, nihil sui donat; clim sit merus administratori & ad id vel inuitus tene tur, licet ei, in quem beneficium contulit, praecise consore haud teneatur. Semel itaque facta collatione, lanctus est ossicio suo praelatus I. ι dex=. de re iudie. Vertim si collatio tribuit ius,
videtur satis excommunicatum posse collatione beneficii sibi factam ante excommunicationem, acceptare,& ratam habere. Nihilominus respodendum est,quod icet collatio ius in re tribuat, di quidem perfectum: id tamen non acquiritur donec fiat acceptatio.. .cap. stib1 absensi. Tempore autem acceptationis acquisitio iuris spiritualis fit ; quo tempore inhabilis est excommunicatus. cap. I .de rescripsim sexto. vel dicendii, Acceptationem beneficii factam ab excommunicato validam esse,& cssicacem, quo ad volu tatis & consensus declarationem, qui consensus necessarius est. capiar fie-pridem supra de reminciat. non aeque quo ad iuris acquisitionem; ita sane,ut ipsum beneficium non acquiratur ratione huius acceptationis, donec excommunia ratio absislutione extincta suerit. tunc auten ictique noua acceptatione prorsus acquiri. Hic instititur etiam maxima p mahs,qui in loco interincto celebrant. Si clericus Gularis est, b nefieijs priuaturi si monachusun arctius monasterium hiruditur. cap. 7. I. να
strante. I t. 28. Ec τε ritu tur hie titulus su-' periori, elim millo agatur de illis, qui ordinati eum sint, deponuntur, vel excommunicantur;
ali in hoc de ijs, qui cum minus Ddinati sint in eo,quem gerunt,ordine,deponuntur . Nam qui baptizaucri, uti clericus, cum non sit; si est in minoribus, vel etiam in diaconatu constitutus, deponitur,& nusquam ordinabitur . non item si tanquam laicus ; cum instan te necessitate cuique liceat, adeo patri, matriq.
Immo haereticus, qui di poenitentiam conse potest iniungere.-que orte. a I. Et Hebraeus, si Rom.seruauerit Ermam. c. n.. quodam δε-secrat. . distinct. Item Diaconus mis iam celebracas, ad sacerdotium n6 promouetur;& a diaconatu ad tempus suspenditur: ad ben
ficium tamen potest dispensari. eum tamen Urbanus huius nominis iii in fi ae tituli adhortatur vitam ingredi regularem. Sacrum Mistae facere,&diuinam conficere Eucharistiam solis sacerdotibus rite ordinatis potestas concessa est. can. 3. Ap . Vnde S. Dionysius, mihi quidem vi setur aurix, er temerarius inquis e bisumat, quae propriasunt cerdotum, neque metu, ac pis Ared diuinorum tractaIione, prater captum, ac meritum, decernentu Nucaenaunoduri can. IS.
Peruenit ad sanctam onodum, quod in nonninis Leu. O ciuitatim Haconi dant presbyteris EuchariHiam: quod neque canon, neque eon etias tradidit; v qui osserendi poteHatem amn habent, ys, qui erum deni corpus risi.
De clexico per saltum promoto.
D A peracta 'nitentia,quam imp
Episcopus, ordo praeter missus ciniserri potest. Dicitur per saltum , cum a subdiaconatu, omisso diu
De eo, qui ordinem surtiue suscepit. Tu. 3 o.
a V A M bene seperioribus hic cohaereat titulus,nulla opus est pr*l batione; cuis satis declaret. Per surtum dicitur ordinem suscime
ὶ is, qui clandestine promouetur. cap.vit. huius sit. quasi contra conscientiam suis perioris,uti loquitur innocentius j.in ramis etra. 6 . IIιns. Item is, qui minores, subdiacon tumq. Vno, eodem. vie suscipit, furtiue distur susceptile in eap. a. Contra igitur hoc facientes , vel lata est excommunicatio, vel non. hoc modo , condigna satisfactione imposita, poterit c spensari; si lata, non aeque; quoniam est ipse 1
re excommunicatus: ut rit. 27 dixi & tunc
nisi habitu regulari induatur,ac in eo aliquid temporis honeste, &cum laude fuerit veri
test ad saceris dotium conscendere, uti m
133쪽
De excessibus praelatorum, & sub
SVPERiost Es tituli temeritat si
coercent eorum, qui vel contra
S di iuris ordinem administrant, vel
ordines suscipiunt. Hic coercet auaritiam Praelatorum in se bios , S alios excessus tam subditorum , quam praejatorum, sed maxime de auaritia, nempe quae est omnium malorum radix, ut Ambrosius scribit in ean. bonorum. - . di in I. Non desint plerique, uti Gregorius ix. in cap. 16. tradi tam Ecclesiarum p lati, quam ali , qui caeca crepiditat educti, opria auiditati s Irahi reputantes , quicquid religiosis fidelium pietas elargitur, quietem ipsorum multipliciter inquietant. Porro debent praeIati se pastores, non percussorcs esse recordari, atque ita praeesse sibi subditis oportere, ut non eis dominentur, sed illos tanquam filios,& fiatres diligere; elaborareq , ut hortando, & monendo ab illicitis deteircant: non autem talleis, exactionibus, alijsve grauaminibus vexare: a quibus ut se abstinereiu praelati, eos puniendos esse decreuit Alexan. iis. Mim Irietenim dicuntur, uti Clirysostomus homil. a. in Epist. ad Philip. comentus est; & PaLIbres qu5dministient magis, quam dominentur caetti l S, etigregem sibi commistum pal ant. Quod verbum ijs conuenire, qui alios gubernandos susceperunt, indicat Homerus; cum Agame nonem subinde vocat, mura ναλών, id est pastorem p
pulorum . Sed & Episcopi quoque, quasi ut alibi dictum est speculatores sunt dicti. Eadem
prope ratione Arcadius Iurisconsultus in L vis. F. de muner. Obonor. Episcopos appellat illos, qui pani, caeterisq. venalibus rebus, quae ciuitatum populis quotidiana victum suggerunt, pra sunt.Excessus igitur appellatione multa ventutevt si Episcopus absque ulla causa Ecclesiam alteri subiectam ab illius dominio voluerit liberare. cap. a Seu habens collationem beneficis, illud sibi ausus fuerit conserre. tap. 3 . Vel vicarius sibi ipsius EccIesiae, cui praeest , personatum contra iuramentum praestitum usurpaverit: Aut imposuerit gravamina religiosis, quorum regula a s ἡ- de Apostolica est approbata; Vel statribus Praedicatoribus, & Minoribu . cap. 6.σI7. Aut interdicti tententiam violauerit. & tunc suspenditur ab ossicio, beneficio, ac omni iurisdictione. ea vis. Et Labditorum: Quippe qui non tenentur parere superiori aliquid exi senti, vel praecipienti aduersus priuilegium a superiori concessum. Eap. . Neque valet excommunicatio contra COS lata. cap. 7. Horum vero excessus sunt: Si
inuenti fuerint amorem quaerere,ubi non est, ubi venus in aliam mutatur Armani eap. q. qui cImrici sunt, deponuntur, & in monasterium detr duntur;si laici,excommunicantur. Vel si qui de suo crimine publice gloriantur. cap. 9. Qui auctoritatem, consilium, auxilium directe, vel indirecte homicidio praestiterint; qui si clerici sunt,
irregulares efficiuntur.cap. I o. de matrimoniali causa cognouerint, aut poenitentias publicas, & indulgentias, cum ad selos Episcopos spectent, concesierint, niti eis aliquo speciali priuilegio competat,uti diximus sepia e marram. contra I.coni. interae Eccl.Qui contra iuramentunegauerint, praelatum non esse dominum suum, atque coram iudice seculari de ipso conquesu fuerint ; Aut si ipsum inuaserint: ct tunc ex Honora; iij. costitutione cap. I . deponutur. Qui vE Ecclesiam suam abique sui Episcopi contentu alteri unire voluerint: quod etiam Metropolitani interueniente auctoritate non queunt. cap. 8.ima hoe sit.
De noui operis nunciatione . Tit. 32.
VI nouum opus facit,excessum an facere videtur: no usi dico, quod
Q et nondum factum est,&prohibe.
μ--. - tu e fiat. Namque Vlpianus in
Ea tamen est huius edicti vis, ut liue tui cui se a iniuria opus fiat: per testationem, denunciatim nemve inhibeatur; quapropter Ecclesia post noui operis nunciationem constructa, aedificantis sumptibus demolietur Permittitur quoque opus nouum nuncianti optior ut vel latisdat jonern deopere demoliendo accipiar, & interim aedificare sinat ; vel ut compellat cessare curi struentem quousque docuerit, eum iiis nullum in t o aedincandi habere . quam in rem trium mensium. spatium definitum estu ap.vlt.boc tit. Et id cum magis ad ciuile iudicium spectet,LuciusAj. in cap. i. hic respondit non utique se. iindunt iura Pontificia tantum, sed de ciuilia
debere t rminari. Quo monemur iecurrendum esse ad
bis. qua de re aliubi etiam facta
134쪽
De priuilegiis, & excessibus Privilegiatorum: Tit. M.
OLENT haud raro qui aliquom sunt indulti priuilegio, eo abuti ,
in prauOSq. mores, ac usus id c
M uertere . quamobrem hic titulus V sactus est,quo docemur quemadmodum intelligi debeant priuilegia,quibus com cedantur , ad quos extendi possint, ea non vi
landa , & huiusnodi alia, de quibus passim. Est autem priuilegium ius singulare, hoc est priuata lex, quae uni hamini, vel loco, vel collegio, &similibus alijs concessituraean rivilegia. quae & beneficia appellantur. la tenus in L p nult. is cons princi Beneficium n quit, imperatoris, quod a diuinascilicet eius indulgentia prosic itur, quam pleni sime interpresari debemus. etiam pers ales constitutiones dicuntur; &ad exemplum non trahuntur. t. r.eod. F.de conLLprinci p. 9.Me tu. Ἀκ est commune praeceptu, ut vult Papinianus L Issa e legat. - I, ut Attinius
Capito apud Gellium, generale iustiim populi,
aut plebis rogante magiitratu. Sic lex de un, uerus, priuilegium de singulis: namque veteres priua dixerunt, quae nos singula dicimus. Hinc
B. Hieronymus, Priuilegi Nuserum commune Iege acere nonpossunt v gon exemplo. 26.f. a.
Significat quoque priuilegium praelationem, di
praerogatiuam quandam, qua indebiti repetitione chirographarii creditores alijs creditorubus praeseruntur . quod indicat nobis titulus ab
priuilegijs eredit. J. qui in vulgatis codicibus ab alijs est distinctus i in Pandectis vero Florentunis coniunctus est titulo Waut.iud se . Est etiam priuilegium, ut uxor pro dote caeteris creditoribus etiam anterioribus & expressam hypo thecam habentibus praeseratur. Est& illud b nescium , seu priuilegium, chm alicui loco com ceditur Episcopum habere :quein tamen Leo Papa primus insignibus dumtaxat ,& populolis Iocis tribuendum esse constituit; neque iniuria, quia numerositate Episcopalis dignitas vileice. xet. Item priuilegium est,quo indulti sunt Templarii, & Hospitalarij, ut semel in anno possint ceIebrare in loco interdicto. ωρ. 3. S. quo. Vt decimas non dent; de quibus abunde in tit. deriecim.Vt in oratoriss priuatis campanae publicet teneri possint. cap. t o. , t Ecclesia duplici utens priuil io, lieri ex uno siccumbat, ex alio se a iuuare Paeat. eo. I . ut Clerici Ecclesias sibi subiectas possint in proprios usus conuertere .c . I9. Vel quod monasterio alicui conceditur
veluti , ut monachi minus possint excommuni-Cari. cap. 22. vel interdicti tempore constatres
Liaos valeant sepelire. eap. xq. Vt Episcopi, qui
non fuerunt causa interdicti, clam possint rele brare. cap. 2 . Vt quis valeat ubique nulla se perioris habita licetia missam dicere. p. 3o. Vt aduersiis Ecclesiam non fiat praescriptio nisi tri ginta,vel quadraginta annis .cap. 6. I. Item quod Patriarchar post Rom. Pontificem primas
obtineant; ac Constantinopolitanus primam , Alexandrinus secundam, Antiochenus tertiam,
Hieroselymitanus quartam ledem habeat. quod deinde in Florentino Conciliose di. filii confirmatum . Vt hi pallio utantur, idque suffraganeis suis elargiantur. Vt Dominicae Crucis vexillum ante se ubique deserri faciant , nisi aderit Rom. Poti sex aut eius Legatus insignibus Ap stolicae dignitatis utens. Vt omnes eorum subi cti ad eos appellent, saluis appellationibus ad sedem Rom. interpositis .eap. 23. Vt Archiepse scopi per liκa exempta prouinciae suae crucem ante te deserant, populo benedicant, & alia, ut in clem. vlt. eod. Vti Abbates possint uti mitris,& aliis Pontificalibus. Sed exempti,quibus co- cessum est, in prouincialibus Conciliis & Epis.copalibus lynodis tantum uti possi in t auris is
iis, non tamen aureas, ve I argent cas laminas,
aut gemmas habentibus; Non exempti, simplicibus, di albis, ac planis. eap. 6. eod. tufexto. Sed an ubique Abbates,quibus indultum eli ius mitrae, ea uti possint e di filii per manus traditum. ad cap.ex tuarumsupra de usu pat , posse: quia mitra, neque ad iurisdictionem, neque aiu ordinem pertinet, ut usus pallij, crucis ante se gestatio, seu praelatio, vel regalis coronae dclatio: sed ad ornamentum dumtaxat spectat, eiusque ge statione nemini iniuria, a at damn tin fit. Immo
Epistopi, alij que superiores Pralati eo magis
honorantur, quo Abbates spierididioribus ,&pretiosioribus vestibus induuntur. idem de an- . nulla dici debet: qui Epistopis,& Abbatibus datur, non solum propter signum Pontifica Iis h noris, ted etiam propter signaculum secretorum, testimonio i si dori lib. I .eap. .de EcclesiaII. oscivel, ut ait Innocentius vj. lib. I .cap. 6 I. MI ter.
Missis, Annulus est fidei sacramentu,quo Christus sponsam sua in Ecclesiam subarrauit, ut ipsa
de se dicere valeat: . unulo suo subarrauit me Dominus meus, id est Christus, cuius custodes,de
paedagogi sunt Epistopi, & Praelati, annulum apro signo serentes in testimonium. Nam soli Episcopi,& Abbates dicuntur Ecclesiarum spolica' nemo defectu. pra de etin. Plane seruanda sunt priuilegia, neque indirecte violanda. c. praesertim Ecclesiarum, ac sacerdotum. cap. I. O a. 23. q. a. Nec de ipsis est iudicandum, nisi inspecto eorum tenore. eap. 7. Sic Alexand. iij.
priuandum esse voluit suis priuilegijs eum, qui alienis derogat. cap. . Hinc Gregorius in iudi .cijs laicorum priuilegia nullo prorsus modo tutabas da
135쪽
handa esse edicto mandauit: Si vero laici Ecilesiae damnum, iniuriam q. detulerint,eos coerce re tui sit. 2. quia alienis abutuntur priuile. gijs. Sed dubium est , num priuilegiorum inn
uatio nouum ius inducat. Et responsum est, non inducere, sed antiquum conseruare. . I 3. 22.
quae intelligi debent,nisi actum penitus contrarium cotineret innovatio. e. eu aecessissent./v.de connii. Et contenta in priuilegio, per testes possunt probari .eap. I . Altera huius tituli pars est de Excelsibus priuilegiatorum; ut si clerici, et ii exempli, Ecclesias, & decimas sine dioeceianorum consensu acceperint; Si ex communicatos ad diuina admiserint, vel ad sepulturam. d. cap. 3. S. excommunicatos. Si per census sOIutionem ,
quae Romanae Ecclesiae fit, ab Episcopi iurisdictione voluerint recedere cap. .er 8. Si concc sum sibi priuilegium ad alium extendi propria auctoritate tentaverint. cap. 9. Si Hospitalari, salso cruce signatos, scilicet laicos, & illitteratos ad colligedam eleemosynam miserint. e. I I. Si exemptus ratione rei certar, vel loci, ad aliud priuilegio maluerit uti.cap. I 6. Vel si exempti nem monasterio soli concessam ad capellax sibi subiectas extraxerint. Si Lutetiae Parisiorum , siue locis vicinis ius ciuile profiteatur , cum ibi profiteri interdictum sit. cap. 26.&alia plura, de quibus longum esset recensere 3.
De purgatione Canonica. Tit. 36
ctis , deq. excessibus, quibus infimantur homines,tra sit ad purgationem,qua possunt se ab omni infamia purgare: nisi crimen publicum, ac notorium sit, cui nullus etiam existat inficiationis locus . tunc enim non indicitur purgatio, sed promulgatur sententia. cap. I .catunc etiam possit sine accusatore ullo condemnari.eap.euidentiaiuliari arcu t. Est autem putagatio canonica, defensio, quae fit iureiurando cum coniuratoribus. Tria vero erant olim pu sationis genera. unum erat periculum, nempe eruentis aquae,siue frigidae,vel laminae canden iis ; quo usi nostri quandoque videntur, ex c. 8.huius tittitie quae videtur fuisse popularis inuem tio, ac fabricante inuidia facta,uti B. Gregorius notat lib. r. EMIy. 8. & hoc prohibetur cap. vlti
terum est sex duellionum : quo diu quoque usi sunt viri Christiani tam in ciuilibus, quam in criminalibus causis. res enim omnis duello com mittebatur. quam iniquam, di temerariam legε constitutione sederici Imp. approbatam suis se docet Culatius tib. d etiae. I. quod tande iis,
bitum est a summis Pontificibus. eas. -mma
in duelle rv. Tertium purgationis genus est iurisiurandi religio , quod purgatio canonica rite appellatur. de hoe ultimum dumtaxat perinlisum est : quia de probitate illorum, ac religione nostra ita confidimus, ut nullus supersit dubitationi locus: seruata tamen Erma a Pontificibus praescripta: quae talis est, Vt infamatus, illud, quo accusatus eii, nec 1Ueyer se, neque per tertia personam , nec aliquem e ciente, commisisse, M Nis sacrosanctis Euangelijs iuret. Item iuratores, seu purgatorem 'sancta Dei Euamgelia itiνeia ranis dicent, quodies credam eum verum iurare. v. 3.1 .er Aliter in Praelato, quippe cui non sufficiis iurare, cum se purgare vult, innoxium criminibus,quibus infamatus est, esse: sed eum oportet iurare post eius promotionem in is illa crimina minime incidisse. d.cap. vlt. Purgaetorum numerus est trium, vel quinque, vel septetestium, vel duodecim, exemplo Leonis Papae , qui duodecim Epitcopos in sua purgatione habuita cana mnibus. Oc . presbyter sicum plebe. Δ e. nobilis. I. M. Hodie in arbitrarius, inspecta persenae qualitate, & infimiae quantitate. c. I 2. cap.eum Pinupra de accusat. Monemur & hoc rituri, quales esse debeant purgatores, honesti videlicet, vicini, vitam purgantis agnoscentes , vel saltem sint bona famae, vel qui ab Ecclesia tollerantur. cap.7 π 9.hoc tis. Qui vero accus re possint, Fabius, & Damasus Papa docent in capripsi. eva fies. a.q. 7. M si infamatus,te tio monitus non se purgat, usque ad purgation Eab officio suspenditur cap. a. Et non probato criamine, etiam fieri debet purgatio .d. p. 3 . si infamia ortum habuit ex probabilibus coniecturis. ae cap. 12. Hinc qui super natalium defectu ae-eusatus est, promoueri non potest, nisi prius se
De purgatione vulgari. urit. 3 s.
V A N τ A sit huius tituli cum ire periore assinitas , indicant nobis in ini ipsius proximi tituli verba. Erate vulgaris purgatio olim illa, quociqui fidem sibi iurantibus haberi
aliqua de re graui postularent, consueuisserat ignitum ferrum manibus tollere, & super ignem ambulare . existimabant etenim minime dolorem aliquem sensurum, eo experimento, quiveritatem dixisset; erat . certae fidei innoc2tiae signum maximum, ab illo periculo illaetum euadere, ut ex Phitarcho, Sophocle, Callima- cho, & ipsius tragaediae commentariis apparet. Est autem haec optima ratione inhibita purgatio, siquidem Deus tentari minus debet;at cum haec
136쪽
paratilla in V. Lib. Decret. I OQ
haec peraguntur, tentari videtur. cap. vis. tum quia luc inucnta sitit fabricante dia Ulo. cap. Memam. 2. q. q. tum quia innoxius plerunque poenam Patitur. cap. a. Continet hic titulus duo
purgationis genera, de quibus in superiori titulo disseruimus, quae unico verbo a Pontifice appellantur vulgaris purgatio: & a canonica haec differre docemur . Dicuntur vulgares purgationes , co quia vulgus inhumaniter tibi constituit: ut iam indicaui ex Gregorio lib. a.
tD D excelsibus plerunque iniuriae fiui, - damnum l. nonnunquam sequi
tur . ita damnum iniuria dare , patiq. dicimus. l. 9. S. nuuc videndum. . de m Nor. l. 6 . ut.caup. Iniuria generaliter appellatur omne, quod iure non fit. l. I .F. de in ur. stri te vero contumelia dicitur, quae vel pulsa tione corpus, vel conuicio aut es offendit, aut aliqua turpitudine vitam cuiuspiam violat. Ad Hereu. . Hinc Labeo in L I . S. I .f. eod. Imuris , ait, aut re fieri, avi verbis; re quoties manus infertur, verbis cum conrucium At. Inscribitur titulus hic de iniurijs, ct damno dato; quia damnum non semper sit cum iniuria. qui enim defendendi siti causa vicini aedificium orto incendio disturbauerit, damnum iniuria dedisse non
le, qui lapide, vel gladio peicussit aliquem, in
expensis condemnatur. cap. 6. &qui agrum , aut vincam laeterit, uti domum, aut arcam vicini sponte incenderit: qucria & tres annos poenitere oportet. d. cap. 6. Et iudex secularis, qui
contra Deum , S: Ecclesiarum libertatem cleri, cum bannire, & condemnare ausus est , in expensas condemnationem patitur;& ex Clementis V. constitutione excommunicatus ab omni
ossicio, beneficio, & seudo tam spirituali, quam lcmporali, privabitur. Neque potest, nisi in mortis articulo praeterquam ab ipso Romano Pontifice absolui. atque eius fili j, ncpotes q. ed Ecclesiastica beneficia redduntur inhabiles ,&ad alia, de quibus in elem. I. de poen. quam iniuriam vcluti crimen publicum ulciscendam esse iam antea voluerunt, impp. Arcadius, & Honorius in is quis in hoc. C. de epis .er cleric. Sunt & aliae constitutae poenae, de quibus in cap.
descendit ad poenas, Q Vm tractatum: nam cum saepius T 3yi ipsarum mentio habita sit, ne-Y cessario postulabat ratio, Vt pr
prius daretur titulus, quo doce mur, quae lint poenarum genera , quibus iudices coercere dclinquentes possunt. Poena est delictorum debita coercitio, vel delicti stipplicium. Constituitur poena delinquentibus,quia ipsa suos tenet auctores; quae non est ulterius protrahenda, quam delictum fuerit in exercente repertum. cap. 2.ών. de ira, qua sunt a maiori parte capit. liancimus. C. de poenis. quanquam in ipsiis temporalibus poenis ultra suos auctores poena extendatur quandoque . cap. cammultae. I . q. vis. can. in Iancta. de consecrat. I .dis. cap. ne .se'. de . deis .incap. I o. ercap. I a. in aeternis non aeque, uri diserte D. Augustinus testatur in capin habes. χq.q. 3. Tum ut caeteri a peccato, vitionis timore reuocentur.
caps Ier. I 7.q. q. 9 d. cap in habes. dum vi caeteri delictis lublatis securiores vivant . Ism- .F eod. Mena hic duplex est I altera imponitur personis, altera rc bus odio personarum . . Poena, quae in personis consumitur, ex iure nostro est multiplex, Interdictio, Suspensio, Excommunicatio, Depositio, Intrusio, Carceratio, Verberatio ; de quibus sparsim sermonem secimus . Quae imponuntur rebus, sunt misso in possessonem rei petitae ratione debiti probati;
priuatio a benefici,s, rerum omnium confiscatio . Habet etiam Ecclesia proscriptionem ,relcgationem, exilium . quae, ut olim, apud nos differre inter se videmur. Habet quoque poenam pecuniariam, licet aliud videatur dicere cap. 3 huius tituli; quo cauetur,ne piae lati poenam exigant pecuniariam. Namque si lex poenam constituit pecuniariam, quicunque de illo cognoscit, illam imponere potest. l. a. g.vit. δε iud. cap. in Archiepsycopatu. D'. de rapi. cap. ti m deuotissimam. 12 g. 2. At si constituit in crimen poenam lyiritualem, aut corporalem, iudex, cui de illo cognoscere contingit, non utique potestillam in aliam transferre; quantumuis dura esset lex. Lprospexit .qut, edi a quib. sed ille dumtaxat de illo crimine per seipsi im cognoscere, ac reum penitus absoluere. Vcrum, chm nihil iure cautum sit de poena, potest iudcx sumere, quam voluerit menam. cap. e causis. S. vlt pr. de of .deles. Et non semel quis punitur, sed i ties,quoties deliquit, cap. l. Poena autem huius tituli extenditur item ad eos, qui temere litigant. cap.q. tum ad eos, qui contra contractum
137쪽
tum ad certam quantitatem certa die sub poena, si partem eo temporis spatio soluerit, ad integram poenam minus teneri. cap. 9. & id expressum est contra ius ciuile, ut in I. in Hipulati num. 2.Sinfortem F. de verbabis. Sed rectius summus Pontifex, cui iniquum vitum est,ut quis inhonestis quaestibus, & cum alterius iactura
De Poenitent ijs , & remissionibus. Tit. 33.
ἰ I e titulus pertinet etiam ad poenas; sed ille ad temporales, hic ad spirituales r illae imponuntur in foro iudiciali, istae in poenitemtiali ; illae ad alios interdum, at- ique delinquentes extenduntur, istae non item; tum illae fruitiam, atque ultionem habent: istae repletae sunt misericordia, pietate, benevole tia, ac religione omni. Nullum est enim adeo graue, di nefarium scelus , quod pς nitentiae sacramento non quidem modo semel, sed iterum,& saepius non deleatur. Qua de re ita sanctus
IoanneS. I. Si consiteamur peceata nostra , Iis es itiIIus, υt remittat nobis peccata nom
ira. de alia plura in hanc sententiam adduci possunt. Sed haec susciant nobis in praesentia. Pς nitere tam a Theologis, quam ab hominibus
nostris, atque Ethnicis scriptoribus, varie accipitur . Sed, quod ad nos modo attinet,est; cum non solum admissi sceleris causa intimo animi sensu dolemus,vel eius doloris externum etiam aliquod signum damus, vertim etiam unius Dei caula in eo m rore sumus. Quapropter Ambrosius dicebat, Psnitentiam csse peccata prae terita deplangere ,& iterum plangenda non
committere. cap. I. depsuit. 3.disi. Hinc vulgata illa sancti Hieronymi sententia,in can. αὐ- da. Od.d I. I. ab omnibus, qui deinceps res la cras tradiderunt , magnopere comprobatur,
quod poenitentia sit secunda tabula, sicuti Bapti sinus est prima , Ut enim facto naustagio, Unum vitae seruandae perfugium est, si tabulam aliquam nauis liceat atri pete: ita confiacta baptismi innocentia , nisi quis ad ps nitentiae tabulam confugiat, sine dubio de eius salute desperandum est. Pi nitentiae tres sunt species, solemnis, publica, & priuata . Solemnis est, de qua In cap.in capite. 3o. disinct. & imponitur ab Episcopo solo, vel ipsius mandato, &ab ipso solo reconciliatur pςnitens. cap. vlt. 26.q. 6. & haec sumitur de crimine publico,& vulgatissimo, quod totam commouet urbem. Clericis vero nec imponitur,nec cui imposita est, ad sacerdotium potest promoueri, nec nuptias contrahere, nec amplius se ad militiam accingere. d. p. vlt. cap. a. hoc tis. er cap.Me ih m.in sine , cum seq. 33. q. a. Publica pq nitentia datur,cum publicum est peccatum. Plane manifes Iapeccata , ut Alex. Papa ait in cap. I. non sunt occulta correctione purganda ut quos peccans exemplo suo ad malos mores prouocauit , suae emendationis tesimonio ad rectam reuocet ortam. Et ista publica etiam in clericis sumitur. cap. 7. si publicum est delictum : in laicis ς & si publicum non est, si tamen graue aestimatur. d. cap. 7. Est publica penitentia, cum aliquidi ullum est fieri, ex quo apparet publicam esse poenitentiam, ut est peregrinatio, habitus commutatio, in monasterium detrusio, & huiuscemodi alia. Est hodie a Trid. synodo ius Episcopis factum,ut pos sint hoc publicae rinitentiae genus in aliud secretum commutare , quando ita magis iudicauerint expedire. cap. S. F. 26. Privata est ea is ,
quae quotidie a sacerdotinus imponitur ijs, qui
secreta peccata confitentur. & adeo necessaria est Ps nitentia, ut morientibus nusquam denegetur, quemadmodum & viaticum, neque interdicti generalis tempore,cap. II. Vnde medi cis praeceptum est , ut ante omnia inducant infirmos ad cosessionem. cap I3. Hinc aliud quoque mandatum est, ut quilibet doli capax teneatur, semel saltem in anno,proprio sacerdoti, vel de eius licentia alteri, confiteri sua peccata,& Eucharistiam recipere,maxime in die Pascha tis. cap. I 2. hnc tit. sacerdos autem, cui soli hoc onus incumbit. cap. I o.S.vit. pqnitentiam arbitrari debet secundum excelsus qualitatem , quantitatem, pqnitentis contritionem, & alias circumstantias, de quibus in eap. 8. huius tituli.
Secunda est tituli pars de Remissionibus. Remissio dupliciter accipitur vel pro ablolutione, quae a sacerdote su peccata confitenti datur; vel pro commutatione pςnitentiae. & de hac in hoc titulo agitur: eaq. videtur posse definiri, quod sit indulgentia, qua quis releuatura pPna sibi pro p nitentia imposita,alia leuiori su rogata. Eaq. I priuata est, de generalis. illam sacerdotes in animarum iudicijs facere possunte istam non nisi Episcopus, & maiores; hoc xst , pro pontium aedificatione, pro dotatione basilicarum , dc alijs p ijs operibus . at eorum subditis Episcoporum procini indulgentiae . cap.
Archiepiscopus per totam prouinciam eas V Iet concedere, seruata generalis Concilij fotam a. cap. I 3. Et indulgentia non vltra annum extenditur, vel in anniuersario dedicationis tepore, quadraginta dies. Hunc quoque dierum numerum literis indulgentiarum exprimi voluit Innocentius huius nominis tertius. cap. Iq. R
manae Ecclesiae princeps quin possit omnes co cedere indulgentias, nemo dubitat ;& praese tim Iubilaei anno, in quo plenaria fit remissio .
138쪽
qui olim erat emtesimo anno. cap. I aextra om.
d. de qui a Clemente sex. ad quinquagesimum
annum redactus suu cap. a. eod. extri tum a Sixto iv. ad vigesimum quintum. cap. q. Lextram
De sententia excommunicationis. Tit. 39.
nam excommunicationis voluerunt summi Rom. Ecclesiae anti nites: etenim hac poena in Ecclesia nulla maior est, autore Augustino in ea orripit Iur. Quae i. 3. hinc merito, ab Innocentio iij. in cap. cum inter. p. de consuet. dictum eli excommunicationem esse neruum Ecclesiasticae disciplina ; ad quam ne- in Onescit,quam inuite descendam. Corripiuntur primo quorumlibet crimina cum charitate,
humilitate; tum saluberrimis poenitentiis, ac Plerunque remissionibus ; his omnibus veluti igne quodam pietatis utuntur. quod si nec sic quidem aequanimiter se linentis , de pie increpantis medela processerit; in eis qui diu porta ti, es salubriter obiurgati corrigi noluerint,tanquam putridae corporis patres, ut ait Prospercap. ecce autem. 2 q. q. 3. debent seris excommunicationis abscindi: ne, sicut caro morbis cmortua, si abscisia nan suerit, salutem reliquae carnis putredinis suae contagione corrumpat,
Sic illi, qui emendari despiciunt, di in tuo mO bo persiliunt, si moribus deprauatis ii, saὐωrum societate permanserint, eos exemplo suae perditionis interficiant. Excommuni alio quid, ct quot uplex sit, diximus up. tu a 7. sed praeter
excolum unicationem maiorem, & minorem, si baud raro in libris nostris mentio anathemati in eundem prope sensum, quo maior excomminnicatio assumitur. Quare ab re sorte non emit hoc in loco paucis explicare, quid sit Anath ma. ct est per manus receptum, Anathcm quo ad vinculum non dictrrea maiori excommunicatione: tametsi quo ad solamnitatem ΔΓ strat maxime . eap. debent. II. q. 3. Est ergo .anathema solennis maledierio, quae fit per ex
crationes publicas aduersus excommunicatum. hinc fit,ut anathema proprie excommunicari. nem maiorem praemittat . quamuis ex cap. geli radam. 3. q. . constet aperte, anathema ab
excommunicatione maiori nihil disterre, licet disserat a minoii. ob id stequentissime ana: be-ma pro maiori excommunicatione intelligitur, atque accipitur. Nam is, qui est excommunicatus, etiam anathema factus est; & non modo a sacris summouetur, sed etiam ab hominum
contortio, quasi aqua, & igni quodammodo ei Germoni j Paralitia. interdictum sit. Estq. hoc menae genus illi haud dissimile , quo Druydes Gallorum sacerdotes olim usos se isse autor est C sar lib. 6.G beta u.
his verbis: si quis aut priuatus, aut publicus e rum decreto non sietit, sacrificijs interdicunt. Haec poena apud eos est grauissima. Quibus est interdictum, ij numero impiorum, ac scelerat rum habentur; ab ijs omnes discedunt, aditum, sermonemq. defugiunt, ne quid ex contagione incommodi accipiant: neque ijs petentibus ius redditur, neque honos ullus communicatur. Solitos quoque Graecos sero, & sacris tales arcere accepimus. Cuius poenae pleraque apud Grincos autores exempla inueniuntur. immo minius m. 6. cap. M. icitatur regem Arabum morte mulctari, nullo interimente, auersantibus cunctis, & commercia etiam sermonis negantibus.
Ex quibus licet haud male intelligere, quam a liquus sit huius excommunicationis vliis. Hic
autem titulus omites prope excommunicati
nis species continet, eos l. longo tractatu persoquitur ; vel de ijs , qui manus in clericos iniiciunt. namque a cap. I. M. 3 8. tribus, seu quatuor exceptis, mentio duntaxat fit eorum, qui clericum percusserunt. tum in cap. 67. o-s q. q. vlt. & in cap. 3 7. ct isti a summo tantuli Pontifice possunt abs blui, vel ab ipsius Legato a
latere . cap.ro. & cap. 38. nisi imminente iam
iis articulo, infirmitate, inimicitia, aut inopia, puerili, seu senili aetate, sexus fragilitate, atque alia corporis impotentia, vel quolibet alio impedimento a sacris canonibus approbat O.ev. 6.13. 26.33. 9 g. ijs casibus poterunt a proprio Episcopo absolutioneis recipere. praestito tamen, prius iii ramento,quCd s quam fuerint restituti, ad Rotnamim Pontificem, vel eius Legatum abiblutionis caula ac dent ; pueris exceptis,
qui sue ante, siue post pubertatem postulentabiblui, potest Diceces anus absolutionis bene
ficium impartiri. cap. et se. Monachos se adinvicem percutientes, ac regulares caraonicos, iii
tresque hospitalis Hierosolymitani abibluit a bas, di prior: quod si horum diseretio non suis-ciat, prouidentia Dioecesani Episeopi est adhinbenda . cap. a. O cap. o. Excommunicantur in
cendiarii, rerum Ecclesiarum raptores, hae: etiaci, & quicunque Ecclesiae libertatis violatores, vii statutarii, scripti res statutorum ipsorum, pintestates, rcciores, consules,consiliarii, vel qu quo nomine sint ; atque etiam,qui cum excommunicatis commercium habent, vel eos alloquuntur, nisi pro conuersione cap. q. Morientibus tamen, immo& viventibus, tempore generalis interdicti concedi potest Bapti linus, Chrisma, ac poemitentia , ac verbum Dei licite praedicari. cap. ψῖ. Ncque ut pereat quis, ideo coni unicatur, sed ut pudore sitit usus resipuia a scat
139쪽
scat tandem, & ad frugem bonam redeat. quod cum acciderit ; absoluitur,ct ad communionem admittitur . cap. inter haec. H. q. a. quapropter in cap. I. eod. m 6. medicinalis dicitur. Sed ne sorte clim Luthero erremus, scire oportet, quare excommunicatio dicatur medicinalis.est etenim, di dicitur ex fine: eius finis est mederi peccatori morbo peccati laboranti. Constituitur ad hunc finem, ut excommunicatus resipiscat, poeniteat,atque satisfaciat Ecclesiae, quam quidem propria conscientia iniuria asscit. Quia etsi excommunicatio pluribus detrimentis, & spiritu libus incommodis quemquam assiciat, ex li tamen non potest dici, quin sit medicinalis . Nam & medicamenta omnia,quae aegrotantibus adhibere medici sistent,venena dicuntur,in l. imenenum.1. de verb/gni . Nonius Marcellus
de Compendiosa dotii ina: Medicinam dicimus& venenum, tractum a s raecis, qui venenum appellant. quia, ut ait Gallenus lib.defanti. tueud. I. cap. peniat. medicamenta omnia, ut iuuant temper aliquam tamen asserunt simul noxam . quoniam , ut idem lib. I. cap. I. des plici mediis. facultatibus testatur, medicamcnta omnia apta nata sunt alterare . nam nutrimentum vincitur, ac superatur ab eo, quod nutrituri medicamentum contra. Siquidem medicamentum vincit, atque superat corpus, cuius suerit medicamentum. Finis tamen medicamenti adeo cuiuscunque est optimus, quatenus morbi causam expellit . quia si non adhiberetur medicamentum, facile morbus interimeret hominem.& quemadmoduna cla clauus,ut in prouerbi cst, truditur, ita venenum veneno expellitur. de cum medicamenta venena sint, non potest fie- iri, quin corpus, cui adhibentur, non patiatur, maximum tamen asserunt adiumentum, & ijs sanatur homo; cum medi amenti sinis sit, sis itatem afferrer licet hunonem semper non attingat. Pari sane ratione excommunicati', licet per se mala sit, cum hominem spiri ualibus
donis priuet, animae tamen salutare medicamentum affert, si peccatore in ex morte ad vitani poterit reuocare. 3c facile poterit, si excommunica tus eam non contempserit: sed potius confusionem, erroremq. suum respiciens, emendet, quae male antea egerat. Hinc videmus plurimum Theodosio Imperatori prositisse excommunicationem . cap. ctim apud et besalonicam . II. q. 3.
Nam Origenes lib.iudicum: De Ecclesia,inquit, per sacerdotem pellitur, ut notatus ab omnibus erubescat: de conuerso eueniat ei illud quod sequitur : ut spiritus saluus fiat in die Domini. id Origenes ex Apostolo i . ad Corint b. s. Tradi, inquit,huiusmodi hominem Satanae in interitum carnis, ut saluus fiat spiritus eius in die Domini. ea audi.-c. omnis Christa s. ia. q. 3. At si
excommunicatus contemnens excommunicationem, poenitere negligat, ac eius ςor fuerit induratum, non medicinalis ei erit, sed letha' Nihilominus adhuc dicetur medicinalis poena erit enim exc6municatio medicina reliquis Ecclesiae membris: & per eam consulitur incolumitati totius reliquae communionis iuxta illud Vir
Nec mala vicini pecoris contagia udent.& ut ab initio diximus ex ta ecce aurem. 2q.7. 3.
quibus haud male c6uenit illud Vlpiani in Leo gruit. . de o c. prosia Congruit, inquit, bono, de graui prauidi curare, ut pacata, ac quieta Prinuincia sit, quam regit. quod non difficile obtinebit, si iblicite agat, ut malis hominibus prouincia careat, eos . conquirat . Infinitae huiusce rei autoritates in medium adduci possent ; sed haec tantum in pnesentia. Est & illud ex hoc titulo notatu dignum, scilicet non esse orandum, neque dandam esse eleemosynam pro caeconi municato in excommunicatione dcfuncto, neque Ecclesiasticam sepulturant, etiamsi euidentiora prabuerit poenitentiae signa antequam
mortem obiret : licet apud Deum intelligatur ablolutus. cap. 28. de ratio est, quia Ecclesiae abs tutio nullatenus necessaria videi etiar ut in antiquis Codicibus in P. cap. et 8. legitur, si inale ossi sola cordis contritione praeter sacerdotascium rigor relaxaretur Ecclesiasticae disciplinae.
Tit. q. . I duo tituli De verborum signifi-
catione, de De regulis iuris, communes sunt omnium partium, de titulorum superiorum. Expositis itaque diuersis constitutionibus d iudices, ad iudicia, clericos, matrimonia , atque crii na pertinentibus, clim nulla prope sit illorum pars, quae non indigeat verbi signi Scatione, inuentaq. sint verba,ut dicentis scit tentiam exprimant, ut late in meis Pomeridianissessionisus disserui; ac circa ipsbrum interpretationem frequentes oriantur quaestiones : quia plerianque qui ansam soluere existimant, de no dum nectunt, uti diserte scribit Innocentius temtius in cap. 2 q. hoc tit. necesse fuit,ut specialis de verborum sit ficatione daretur titulus, ut ex varijs, diuersis'. forum generibus fascem virum haberemus. & quanquam omnia hoc titulo dari non pollini,cum plura sint negotia, quam v cabula. I. q.f. de praescript.ve . ad conseque tiam attamen trahi licet. cap. 6. O cap. 8. huius istuli.
140쪽
QIc titulus continet etia nonnullas iuris superioris partes, & alias ,
in H Σ quaru supra nulla iacta est men
tio; quamuis hic undecim statim proponantur, ut vocant, regulae ex lanctissimis patribus, & ex nonnullis Paparum constitutionibus collectis, ut ex inscriptionibus apparet: a Bonifacio viij. tamen elam sex. octingenta octo absque ulla inscriptione , sed sub eius tantum nomine proponuntur. Re gula dicitur Latine, quod, Canon Graece. e. mnon. 3. distin I. Regulae ethymologiam variam dat liydorus. c. regula. 3. HI A. At quod ad nos pertinet, mihi videtur, quod oportuit dixis, se Paulus Iurisconsul. in L regula .F. eod. quod regula sit, quae rem, quae est, breuiter enarrat; non ut ex regula ius sumatur, sed ut ex iure , quod est, regula fiat. Per regulam tritur breuis rerum narratio traditur. Hinc digerre vid
mus Regulam a Iege, vel a canone ; quod lex dicatur, vel emon, quod populus, vel ponti si
ces certo, &cognito omnibus iure constituunt rRegula vero, quam Iurisconsul. vel ipsi Ponti ces ex pluribus,&variis Iegum,&canonum mispitibus notatis , ac inter se comparatis elicue runt; ut satis apte dici possit, leges, & canones tanquam voces esse, & sonos singulos; regulam esse veluti harmoniam quandam,& concentum,
quasi ex vatijs, & disparibus vocibus conficiatur. Et his impositus est hie senis ; pro quibus omnibus gratias agamus Christo Deo nostro, quoniam iblum solum d
nisgloria, honos,' cultus, una cum PDue aeterno, & sanctissim ac vuuificatore Spiritu, nunc, di semper,& in sem