장음표시 사용
142쪽
EX CEVAE Μ ARCHIONIBUS ARCHIEPISCOPI, ET COMITIS
TAM EX IURE PONTIHCIO, QUAM CAESAREO.
Et Italiae Subalpinae Principem
144쪽
CAROLO EMAN VELI, ALLOBROGUΜ DUCI,
VAM dii scite, & periculosum sit, vulgique temerario iudicio obnoxium , CAROLE SERENIssIME PRINCEps, hoc scriben di genus, quod in legum, iurisque interpretatione est positum, ignorant perquam pauci. Cuius dis scultatis caula partim in re ipsa videtur esse . cum enim reliquae artes ac scientiae ita seliabere proculdubio videantur , ut ijs principiis constent, quae aut omnino certa sunt, aut sal - tem probabilia putantur; quibus ex principijs, tanquam ex sontibus, caetera derivare difficile admodum non sit: hoc in iuris scientia haberi nequaquam p test. Si quam enim originem, caput, & principium habet, ut habere, & quidem nobiliss sima, inficiari non possumus, ea sunt tam alte, longeque petita, ut quae inde sequuntur. sint veluti innumeri prope rivuli ex fonte uno deducti, qui diuersa in loca, longisque interuallis, S itineribus trahuntur ita, ut illa perquirere laboriosissimum sit, & pene impossi- bile. Quod malum non aliunde, quam ex multiplici ipsius iurisprudentiae argumento, in humanis actibus, negoti js, & accidentibus, quorum nunquam in eodem statu perma- nens, sed suxa, mutabilisque natura est, consistente oriri videtur. Altera vero difficultatis
Pars citiae hodie lon e orius habet scrinior x .ex insorum iuri inrornremmelis laici Ais
certi constitui posse illis videtur, nisi per magnam Doelorum congeriem, per multas cons liorum,decisionum' aceruatarum,ut vocant, columnas Iaper quibus omne aedificium concinne impositum esse arbitrantur, liquido probatum fuerit. Alij autem ita delicati stant, &fastidiosi iudici j i ut haec omnia inania, ac veluti aegri si,mnia esse contendant , adeoq. pulchri, tudine, dietionis, atque ornamentorum suauitate detinentur, ut in poetarum, Oratorum, Ve- terum Iurisconstillorum, aliorumq. elegantium tantum autorum scriptis, quae ad rem ciui- lem spectant, impallescere rectius elle ducant; aliorum autem iurisperitorum opiniones,non necessarias, immo vero rei jciendas,ac pro nihilo habendas esse pyam praedicen9 vel eo saneh Pr. textu,qubd cum rem unam uno iuris loco explicare possint, multa proferantconsiliorum millia: Se ipsiss vero tanti faciant. ut ubi etiam opus est, aliorum ita terpretum, quorum beneficio iuris co nitio, S: si non perfecta,at saltem aliqua,ad nos peruetiit,testimonio nuiquam Vti velint. Ide M. cernimus aperte ipses, alioquin ubique orbis terrarum celeberrimos inte pretes,ab istis aut silentio praeteriri omnino, aut si nominantur,non honoris, sed redarguen-
. di, de irridendi duntaxat causa produci. Quibus profecto interdum fit, ut quo se vertant l, die scriptores, fere nesciant; etsi quam difficile sit placere omnibus . facile intelligant. Cum ur tantum milii otis datum esset, ut per ingentem, immenliimq. iuris utriusque, Ponti-
SVBALPINAE L ITALIAE PRINCIPI, &c
Anastassius Germonius Archi d. Taurin. S. D. P.
scnsione, ac saepe praepollera voluntate, & vario cuius lue iudicio, proficiscitur. Αlij si quidem obesse existimant linguarum peritiam, antiquitatis cognitionem, disserendi atque dicendi rationem, &caeteras artes atque disciplinas, quibus veteres iuri lconfultos praeditos suis se videmus. Ideo l. nec virborum delectu, nec bonorum autorum sententiss in legibus, c nostibus'. explanandis opus esse allerunt: sed illud dicendi genus, quo iii perioris seculi h noli ibus l. explanandis opus esse allerunt: sed illud dicendi genus, quo iii perioris seculi lim mines nati in ipsius Latinae linguae tenebris, usi i iiit, utilius esse opuiantur. Nec quicqi iam
145쪽
probari a ductissi imo quoque intelligerem: id mihi, quatenus pollem, sequendum haud hae- litanter decreui. quam sententiam etiam ingeniosis limi poetae illud comprobat, Medio tu
tissimus ibis. Antiquitatem enim, quando res ita pollulare visa est, cum canonibus, ac legiabus eo, quo potui modo, temperare, & bonorum scriptoriim lumine pro viribus collustrare sit in conatus; de in controuersis iuris quaestionibus, interpretum testimonia in eam rem, quam probare in. animo erat, assiimpsi; ac in omnibus eorum consensum requi sui; quae l. mihi magis vera, atque recta visi sinat, ea sum sequutus. Quod quisque plane videre poterit in ijs, quae hinc, atque illinc, apum more collegi, atque in nunc libellum, quasi in fasciculum conieci. Qui nunc, qualisqualis sit, in hominum conspectium exit, sed ea lege exit, ut in tuo nomine, CAROLE SERENIssIME PRINCEPs, diuulgetur, & appareat. Quamuis enim intelligam non eo me vel ingenio, vel doctrina esse, ut quicquam auribus tuis dinatam asserre possim, de lal lasticas controuersias, de iure praesertim, δc quaestionibus forentibus, Prici plosterre indecorum,ac ineptum quibusdam visum iri sitis animaduertam: non omnestamen quod ad argumentum attinet) ita sentiunt; tum quia Principem utraque militia clarum esse debere utentur omnes; tum quia nonnulla hic dis utata sint, quae Principe non plane indigna videri possunt ; vel disputatio illa, quomodo Princeps legibus Blatus esse dicant r.. Quae etsi nota tibi, ac perspecta est, non ab omnibus tamen tractenus suit intellecta At vero tibi quam sit cognita, re ipsa quotidie ostendis: quippe qui non te legibus, sed leges tibi praeesse voluilli; immo tibi ipsi legem impositis i , rerum omnium inanium cupiditatem excludens, ad stadam laudem omnia referens; immortalis Dei gloriam , in qua summum imperium existere optime noueras, in omni vitae cursia, hoc est tuam salutem, spectare in primis velle . Ex quo omnes heroicas virtutes emanare plusquam in manifesta est; ita ut merito ab omnibus innocentiae templum, temperantiae sacrarium, ara iustitiae habearis; nosque tali Principi, veluti stib quodam sacerdotio deseruire, ab alijs gentibus existimemur. Pro qua cximia fixlicitate quantum nobis inuident alij, ea tantum nos gloriamur, eamque praedicamus . Quare licet subditorum omnium in te voluntas, animusque ad te unice amari meis hisce Animaduersionum libris nomen tuum inscribere cogitaui. In quibus si bene Positam a me operam ingent; tui perspicacitas existimauerit, fiet prosecto, ne qua prorsiis in eiusmodi di incultate, nec in huiusmodi scopulo prorsus haerere tenuis nostra vereatur indu stria: sed in eum, quo tendit animus, portum secundo cursiu, tuae humanitatis aura prosequente, facilius euectum in sperabo. Augustae Taurinorum, vij. Id. Augusti, MDLxxxv.
146쪽
'MI UOMODO Princeps dicatur se Huius legibus, is Inter .
l.Princeps ,1 de legik-l. ex imperfec. 1. de leg. s. eum alijs quibusdam. Cap. I.
Explicatis l. leges, . C. deleg. dicap. v. decim't.-captenuit. de oss.leg.in ε. stan leges ad praeterita trahantur negotia: σqua dicantur pendentia negotia. Cap. II. De tempore quo lex ligat subiectis . a fiduos mi es a temporepublicationis lapsis, nemo admittitur ad probandam legis ignoratiam. Explicatur Iustiniani Nouell. 66. Cy l. iat. de decret. ab ordin. faciend. cum
multis alijs iuribus Pontifesse. Cap. III. Expiati nudo nulla iure Potificio datur actio, etiamsi iurisiurandi religione fuerit sanciatum, ae de sententia cap. r. st cap. R. depin. yea' a depact.M. 6. Cap. IV. Non 'la in ius mocatis, sed litis contes . 'Npetuas iurisdictionem , lysublata Antin
miafluam molunt nostri esse inter caper tum . cap. relatum, de osse. iud. delet Cap. V.
De Discopi vicario, re quam habeat iurisdictionem. Cap. VI.
De vicario foraneo: s non ab eo arellari Episcopum,sed superiorem: st explicatur
e . a. de consere lib. 6. Cap. VII. De deligato legati a latere , qui alteri iurisdictionem mandare nequaquam potest. via
hodie seblata non est disrentia dandi iu-δeis, s mandanda iurisict. intellectus ad cap. cum Tertiat. de re iud. er explicatis l. aedilissi de agitedie. Cap. VIII. De rutulterii crimine cognossunt etiam sacerdo
st cap. I. de osse. ordin. Cap. IX. Te clausula illa, mi quis possit libere appellare, desintenti eap. 1 .is resipi. lsi quam do, C. de in c.tessam. θ l. a σι appellCap. X. De concubinis, ν explicatur can. is, qui non habetis .diu. Un liberae,=de rit . nuptiae Iustiniani Nisella 4. Cap. XI. An clerici secularium Principum legibussubj-eiantur, di desintentia e.Eccisa S.M riae, de constitui. Cap. XII. De clausula, appellatione remota. item de iudicis recusatione, ν de sententia l. . d. sentent. interloquutor. Cap. XIII.
Ne rescriptis , an mus anni tepore niantur;
ν conciliata l. esse, C.de diuersereser. cum cap.si autem, in cap. plerunque , dere'. Cap. XIV. Conciliatio l. a. ν l. in legibus, Cficontr.ius, ετ mittit. pal. y explicatur e .super literis arescr. hoc est de rescripto vireptilis,sor subreptilio. Cap. XV.2 ullum esse gradum in tantrahendis nuptiis iure naturali prohibitium in in quibus gradibus dirip 'arepost ipse ni. Pontis interpretatis cap.liseras, de re Z pol. cap. I p. Leuit. di conciliatur Corn. c. cum Ῥlutarcho . . Cap. XVI. Conciliatur cap. extirpand. in k qui merὰ, da ρνaebend. st dignis. cum cap. a. cap. inter. cV. ex tua. ν cap. mlt. de cler. non rem.
in de habente benefic. euratum, in eoque non re . Cap. X VII. Interpretatio caperater, de tesibus. in cap. b-teris, de praesempl. quibus perperam iuris
triusque anuce nitunturprobare ea n paratoriis adulterii arqui adulterium.
Cap. XVIII. Euid sit iudic.crim. quid ciuile: δ nouus imiel lectus ad cap. per tuas, de simonia. Cap. XIX.
147쪽
Constitutiones, qua ex Contiis δεβι- muntur, quare quandoquesub nomine m. Ῥcntis quandoquesub nomine ipsius Concili, edantur. st quare Ius αrbis Episcopus Papa dicatur .'quidsit Sa nodui
Martini Papae apud Gratianum.' n-de Papae nomen habuerit ostiginem. Cap.I.' Atuta negatio in cap.cum etas, a Z.q. a. st de matrimonio, quod ante corporιs commixtionem impcrb Gument. Cap.II.
uando quis adfactum cogi possit. Cap. III.
Interpretatio noua lsi xor, g. Diuus, sing.si minor, F ad leg. Iul. de adul. Et an adulterium cum inire defuturo committi possit, Et quanamsint adulterjpoenae tam iure Caesareo, quam Pontificio. Cap. IV. Conciliatio cap. a. Or cap. refusuit, cum cap. ex literis Silviani, de Junsal. di matrim. Nulla esse diomentiam inter iuramcntum,
ιν simplicem promissionem quoad matri
Interpretatis cap. Iuvenis, de sponsist mare. ιδ l. in θρη, lib. r. f eo . se intra quam aetatem contrahi legitimestonsaba psint. Cap. VI. Verbum, veteribu apud Ulpianum quomodo accipi debeat in l. o si de Lyonsat. Cap. VII. De annui. quo subarrantur Jovi; di quare
digitus minimo prox. manu . sim Ir. an- nu ex . reiecta δε ori, Vesiij, aliorum . meterum hac de re sintentia. Cap. VIII. De iuram. promth. Et cum quis iureiur. ρο
msi si aliquid mihi aeria die daturum, si
deinde diem protulero, mirum opus sit alisi rament. ans ciat imum. Cap. IX.
Intra quod tempus debeat feri diuortium , si
matrimonsum non herit corporum com
mixtione consummatum: di desintentia cap.laudabile,defragia se malef. Cap. X. De nuptijs, inuitu, mel nesilentibus parentibus contractis. Cap. XI. De fili, extaredatisne, qui inuitis parentibus
nuptias contraxit. Cap. XII. De donat. int. conivg. quorum is, qui donauit,
tuam sibi monasticiam elegit. Cap.XIII Non probatur Ulpiani re tonsi mini. s. de sis, s legit.Nouus intelliatus ad cap. it.
de sic.nu'. ac de muliere sun. priori marito, fiatim nubente. Cap. IV. De introductitijs mtiberibus. Cap. XV De maria Romani Pontificis electione. Cap. XVI. De pacto redimendi, cum emptor mendere oluerit. Cap. XVII. Interpretatis cap. I. st cap. a nobia, de cohab.
cler. y mulier. Cap. X VIII. De transeat. Episi. s de disterentia stiritualis coniugij, quod contrahitur inter Episi
s Eccles di inter sacerdotem Epimpo snferiorem di Sccis Cap. XIX.
esse, in mendosia Furchardy si amys pro
Venditione adiectam. Cap. XX. Zecusato eo, qui principalem habet iuri Elionem, mi sestem, recus raris eius quoque Vicinium: Conciliata l. ic.Csi quacumque praed. pote t. cum cap.insinuante, de olf
iud. delet. s qui sint micari, Praefritorum
Praetorio. Cap. XXL Impune eum, qui sare melle alterius iudicis iurisimoni conuenit, pamure posse a nuiudici, aditionem, di sitis contestationem. Conciliata IF conuenit, f. de iuris. omn. iudic. cum l. n. bis patit. st cum cap. I. de iussit. Cap. XXII.
148쪽
ARCHIEPISCOPI. ET COMITISTAR ANTASIENSIS,
Tam ex iure Pontificio, quam Caesareo.
Umodo Princeps dicatur esse statutus legibus: de Interpretatio Princeps A. de lesb. &l ex ιm
F. de legibieribit Princiapem Iegibus soluta esse.
iniperie ,inquit,rest mento legata, vel fidei commissa Imperatorem vendicare verecu si est:decet enim tantae maiestati eas seruare leges, quibus ipse solutus videtur . idem Alex.Imperator ι,ν I. M. C de te men.diam ait, nihil esse tam proprium imperij, quam legibus vivere: ita ut ex impersecto testamento haereditatem vendicare non possit. & in Lq.c. ad M. Fal. cuius auctor est idem
Alex.optimus ,& Iustissimus Princeps ; Si quid legatum fiterit Principi, posse haeredem falcidia
detrahere.Imperatores quoque Theodosius, &Valentinianus in Laegna.C.- U. Digna, inquiunt, vox est maiestate regnantis, legibus abligatum se Principem profiteri. Has omnes I ges , di si contrariae non sunt, conciliare tamen
nixi sunt Graeci interpretes, stilicet t. Princeps, accipiendam esse de legibus poenariis; vir doctissimus Culacius lib. Aser. 13. c. 3 o. de Catam Garijs cum eius inscriptio sit ad legem tuliam,di Papiam: quae satis per se erant odiosae, quas deinde fauore populi abrogauit Iustinianus in cernio. i. a s es. Lunica c. de eaduis tinend. eiusdem opinionis est Antonius Augustinus,vere alioquin iuris sacerdos, in suo de legibus tractatu in fine princiapis. Vulgo Latini interpretes de quibuscumque legibus volunt intelligi. Male, meo iudicio,ones. Rem hanc rectissime,& pulchre videtur e plicasse unus D. Thomas Aquinas I. a. q. 96. an. F.ut Princeps dicatur solutuslegibus,quoad vim cogendi. nemo enim cogitur proprie a. seipse sed quod facit, vesuntate facit propria, argum.Li 2 quo. Dempestiuum tard S.C. Obel quinimo lurisconsultus in Laipulationes non diuiduntur. S. Cel .st is verb. obligat. respondit, neminem ad saltum cogi poste. Quia si nemo cogi potest ad factum: multo minus,quis a se ipse cogetur . nam & Grammatici primam Imperativi persenam omiserunt mite, intelliis. gentes nimirum sibi imperare posse neminemiat quod aperte resipondit Marianus Iurisconsulti in ιμ-L1. de recep.arbitrii bi neque i eram Ai,neque probibere qui a 'tin. Lex autem non habet vim cogendi , nisi ex Principis pol state.Princeps igitur solutus dicitur lagibus, canemo in ipsum possit condemnationis iudicia sacere quapropter glass. quam uno ore seqviam tur Theologi omnes in Psal. o ia vers. N i lipeccaui, scribit eo dicendi genere usum iuisse Dauidem, quia Rex erat; Rex vero non babet hominem, qui eius facta dijudicet.ea JAPa. 9.quaen. p. Non autem quo ad viam dirigendi, qua & Princeps subiacet legibus propria volum tale siquidem frustra est potentia omnis, quae reduci ad actum minus potest; ideo vis coae ua legis humanae, non extendit se ad eum, x spectu cuius reduci non potest ad actum ac proinde ad Principem se non extendit, cunia.
149쪽
non queat 1 sua potestate cogi; sed ad alios
dumtaxat, qui licet non puniantur, puniri tamen postiliat Principis auctoritate inuiti. Aristoteles Polu. 3.ea'9. Fieret, inquit, illis iniuria, si pariter atque alii censeantur, clara sint usque adeo superiores , secundum virtutem , & ciuilem potentiam . Putandum cst cnim ta- Iem virum tamquam Dcum in hominibus esse. Ex quo manifestum est positionem legum necessariam esse circa aquales genere, di potentia : sed in illos tales non est lex: ipsi ei lim sunt Iex. Etenim ridiculus foret, qui illos subiicere
legi conaretur. Diceret enim fortasse, quemad-m Hum de Leone scribit Antisthenes , conciOnantibus lupusculis, ac censentibus equum omnes habere debere. Haec Aristoteles de vi cogendi . Vis autem dirigendi eiusdem extendit se ad omnes Principes, atque ad sub diros; quia
actus eius respectu omnium ex eicetur. Dirigitur enim quis a se ipio, & ab alio, non cogitur tamen a se ipso. Via ergo dirigendi, Princeps
subiacet legi auctoi ita te propria; ut in cap. cum omnes. ibi,patere Mem. de confiitui. in cap. in causis. de re is .in ιoto tis. quod sque turis e Et ita interpretari oportet αἱ ex imperfecto I. dira vox, cum alijs superius relatis, quae vide-hantur aduersarii. Princeps. quibus conuenit,
quod Plinius Traiano imperatori in Pana gyrico dicit: Ut enim felicitatis est, posse quantum velis: sic magnitudinis velle, quantum possis .
Vnde Gratianus in eo ideo 23. quas . I. ita scribit: Romana Ecclesia habet ius condendi Ca- non ; utpote quae caput est, & cardo omnium Ecclesiarum, a cuius regula , nemini dissentire licet. ita ergo canonibus auctoritatem praestat,
vi seipsam non subijciat eis; sed sicut Christus qui legem dedit, ipsam legem carnaliter impleuit, octava die circumcisius, quadraginta die in templo cum hostijs praesentatus: ut in seipso eam sanctificaret: postea vero ut se domi nun legis ostenderet, contra legis litteram , leprosim mundauit. alia equidem inulta adduci pos sent exempIa, quibus aperte videmus Princiem esse solutum legibus, quoad viam cogeni, S subditivii legibus, quoad viam dirigendi . alioquin verificaretur dictum Domini apud Matth. 23. dicunt, ct non faciunt: se qui ab is onera gravia imponunt, or 1 nec digura
volunt ea mouere. Ratio quoque naturalis dictat , Principem illam seruare debere legem , quam ipse tuIerit. T. Liuius lib. 3. Leuius est, divati ius sua decreta tollere, quam aliorum. &canon. iunum. 9. dixi ines. Iustum est Principem legibus obtemperare suis. Tunc enim iura suae
ab omnibus custodienda existimet, quando &ipse illis reuerentiam praebet. Principes legibus teneri suis, nec in se conuenit posse damnare iura, quae in subiectis constituunt, iustum
est. Iusta eli cnim vocis eorum auctoritas,si;
quod populis prohibent, ubi licere non patiatur. Turpe si quidem apud Principem Reipub. caput
est, quod non conueniat eius communitati. Idcirco Darius Medorum Rex, cum Danielem a lacu leonum vellet liber re,ab optimatibus suis est reprehensus dicentibus,O Rex scito quia lex Medorum atque Perlarum est, quod omne decretum , quod constituerit Rex, non liceat immutari . Daniel. cap. 6. Quare Plato de legibus lib. q. Interim,inquit, paratum exitium illi ciuitati video, in qua non lex magistratibus, sed legi magistratus praesunt: salutem vero illi, ubi lex seruietibus magistratibus dominatur. quam
conclutionem conῖ at Apost ad Rom. 2. Pr pter quod, ait, inexcusabilis es, o homo omnis, qui iudicas. in quo enim alterum iudicas, te a ipsum condemnas: eadem enim agis, quae iudicas . Existimas autem hoc o homo, qui iudicas eos, qui talia agunt, & facis ea ri quia tu effugies iudicium Dei Quam in rem mirifice admodum facit illud Regum a. cap. I a. Nathan
enim prppheta, quo maiore regem Dauidem pudore suffunderet sua ipsum de aliena persona lata sententia condemnauit. Interest enim valde Reipub. ut Princeps,&illi, qui sciscendarum legum potestatem habent, leges a se conditas obse tuent, uti ab aliis obseruare volunt. Quod illis videtur indicasse versibris Claudianus;
In commune iubesfl quid, censerve tenendum.
Primus iussa sibi . tune obseruantior aequi Fit populu , necferre negat, cum viderit ipsum Auriorem parere sibi. be. Nihil equidem populus magis intuetur,quam
Principes; eorumq. vitam,ac mores obseruat,ac
pro lege habet. Zaleucus contra adulteros legε tulit, ut Oculos in eo comprehensi perderent. cumq. forte filium in adulterio comperisset, toti utque cillitatis precibus flecti non potuisset,ut sibi ab eo puniendo temperaret: filio unum, α sibi altem effodit oculum. legi q. parere maluit, quam non parendo eficere,ut legum seueritas,
di auctoritas vilesceret. Resert Ioan . a Turre . in Hist.de Monarch. Indiana. lib. a. c. 6 .par. I.
Hetahual pulli Regem,& Monarcha magni R
gni Te acui in noua Hispania positi, & si populi
illi a nobis barbari vocitatur, Hue t ZincatZi filium a se unice dilectu ad morte condemnasi
quod lege in regali palatio posita violasset enecvel maternis, vel fraternis, omnium ve Principum in aula existentium, totiusve populi precibus, adduci potuit, ut tam seueram sententia mitigaret, filioq. licet eius in Regno successori, parcerei,dicens no expedire Reipublici, ut dici possit legem tantu in extraneos ,& subditos,
no in filios,& haeredes legislatoris locu habere,
150쪽
cirii communis omnes comprehederet. imperia legum hic potentiora esse voluit,quam hominum. Baldus quoque noster scienter satis in I. 1.C.deseruit. 9 aqua. dicebat Principem esse animal rationale, poIiticum, & mortale ratque ideo licet is legibus solutus sit, non tamea dictamine rationis. in quam sententiam praeclare facit illud Plutarchi in libello de doctrina Principis; Quis, igitur, inquit,imperabit Principi Nempe lex omnium Regina, & mortalium, S immortalium, ut ait Pindarus: non illa qu, de lex seris,in libris, aut tabulis scripta ligneis, sed viva illi insita ratio,semper conuiuens di miliaris Principi . Itaque quod ad Dei iudiciuattinet, Princeps non est solutus a lege, quam
ipse tutetit, quoad vim Iegis dirigendi, quae Principem in Q dirigit, quiui facere tenetur, &debet. Nam & Pacatus imperatori Theodosio, cautum, quit, tibi Iicet,quantum per leges licebit . Posset tamen hic commode quaeri, quidnam secerit Vlpiano, cuius occasione haec a medicuntur,dubitationem,ut diceret, Principem solutum esse legibus. quae etsi perdifficilis,& -- scura videatur quaestio,non d ubito tamen, quin unica possit ratione concludi, & terminari Nubli Iatere arbitror,quin populus sit, qui in Prihcipem legum strendarum potestatem contulerit. l. a. f. noui est se origine iuruaneque existimo quemquam esse ita rationis expertem , qui nesciat populum,nondum Principe constituto,suis lagibus suis adstrictum. Si ergo populus suis tenebatur legibus,& ipse est, a quo Principi datum est ius, ut quod constituisset ratu esset: maiorem profecto,quam ipse habuerit,auctoritate in Principem conserre non potuit; vel ipsius VI. plani testimonio in LMmo reg ur.ideo apud probatos auctores vel Suetonium, Tacitu, esto'. videmus passim veteres illos Principes ,
qui primi Caesares,& Augusti sunt appellati, legibus deseruisse. immo expresse Dion in Augu. sto stribit, ipsum Augustum veniam legis Voconiae a Senatu peti Gucilicet ut posset Liuia eius uxorem ex triente haeredem instituere, cum s pra quadrantem ex d. lege minus liceret. Verum cum coepissent paulatim ipsis abuti legibus,tum filii receptum,ut legibus esset solutus Princeps. id tamen priuilegio suisse concessum argumen. to est Llirinceps in si ubi dubitatur etia, num
Augusta sit legibus soluta;& non esse stribit I risconsul.&subiungit: Principes tamen eadem illi priuilegia tribuunt, quae & ipsi habent. nec
sim neficius variam esse Principatus sermasn- ,
sed nos intelligimus de eo Principe, quo de loquitur Vlpianus ipse . & licet populus in comitiis sene esset Blutus Iegibus, quas S abrogare
poterat: Princeps tamen ante priuilegium ,
quasi unus depopulo, promulgatis legibus te-
. Germata. Mimaduerso m. nebatur.nisi legibus cautum esset,ne teneretur
Ita enim in lege Regia Vespasiani, quam Ant' Augustinus loco citato refiri, scriptum est: Vt, que quibus legibus, plebisve stitis scriptum iuit, ne D. August. Tiberiusve Ca sar August. Tiberiusq. Claudius Caesar, August. German, cus tenerentur, iis legibus , plebisq. scitis Imp. Caesar Vespasianus solutus sit.
Explicatio i seges. s. C. de ter &cap. est. de consit. Sc cap. penust. δε
. leg. in sex. dc an leges ad praeterita trahantur negotia:& quae dicantur pendentia negotia.
V M legis propriu sit hominibus
praescribere, quid agendum , quidve fugiendum. l. leges. 9. C. de legibus. Cic. in a. Philippica, Lex nihil aliud est, quam recta,& a numine Deorum tracta ratio, imperans honesta, & prohibens contraria: non est mirum si in futurum concipiantur leges.squidem leges non malis medentur praeteritis, sed suturis quantum possunt, occurrunt. Perquam iniquuesset,si lege, veI statuto eius rei periculum quis proponeret, quod antea praecaueri non potuit. ideo M. Tullius in Verrem eundem reprehendit quod huiusinodi proposuerat edictum; Qui ab Aula Posthumio, & Flauio, posteave s
cit, Fecerit rFecit, Fecerit Quis unqliani edixit isto modo ὸ Quis unqtiam eius rei fraudem , aut periculum proposuit edicto, qui neque post edietum , neque ante edictum pro
uideri potuit pauu po I ; De iure vero ciuili, si quis noui quid instituit, omnia ,
quae ame acta sunt, rata esse patitur: cui mistifice conuenit Iustiniani sententia in L iubemus in e. C. de te i. Quid enim peccauit antiquitas , quae praesentis legis inscia pristinam secuta est obseruationem Θ Eadem ratione, si statuto caueatur: ut filia excludatur ab hae reditate dolantis, idem statutum locuin non habebit , quando pater filiam dotauit, & decessidante conditum statutum ; quia intel Iigitur de haereditate deserenda, non de delata . Bald
quod quando parer decessit ante statutu: actus est iam consummatus, & ideo ad illum non extenditur virtus statuti. Ita quoque reselutulato L et in una