장음표시 사용
161쪽
adiungere; ut in cause P. Quinctij videmus, Quinctium sponsionem secisse, si bona sua ex edicto praetoris essent possest,; datum iudicem a Praetore C. Aquilium,ires iurisperitos L. L cultum, P. Quincii lium , M. Marcellum in consilium aduocasset ipsum sedisse iuratum , alios
iniuratos: non enim iudicabant, scd consilium communicabant, quia non a magistratu potestatem acceperant. Videmus quoque pro scio egisse Ciceronem apud C. Pisonem iudicem a Praetore datum, Pisoni vero M. Perpem nam in consilio adfii ister attamen cum multa
post litem contestatam incidant, in quibus peragentibus aliqua saltem modica iurisdictio est necessaria, uti est in ius vocatio, testium receptio,qui non venient, nisi iudicis iussu, hoc est, per praeconem vocati, & laurusinodi alia: neces.se est,ut aliquid habeat iurisdictionis, ut inco.
praeterea. cap.ex luserim capstrudemiam. capse
spicionis. de O .iuaeritet. Sed rectius erit, si dixerimus,nihil habuisse iurisdictionis, cum iuri L dictio sit indivisibilis. & licet videatur quicquam habere iurisdictionis; nihil tamen habet :sed tantum nescio quid auctoritatis sibi ab eo, qui eum iudicem constituit, impartitae.quicquid
enim facit,lite contestata, lacit auctoritate eius,
qui eum iudicem dedit. & ita potest intelligi Vlpianus in sed non dicitur habere quicquain iurisdictionis; chiri solus is mandare possit iurisdictionem, qui proprio iure, uti iam
dictum est, non alieno beneficio habet. Et, Vt ad qinestionem nostram redeamus, dico Dei jbus probare, veriorem esse Innocentii opini gatum Legati a Iatere iurisdictionem alteri nem, potistimum exean. de benedictu. mandare non posse, quicquid comminiscantur ubi Ecclesiasticus iudex remittit adulterum ad interpretes nostri ea d. p. cum BretoMus. quod prouinciarum praesides, ut de eo legitimas su- nihil habet speciale . uti male existimauit Ab- manipgnas. quod argumento est, ait Alciatus,
has . Sed intelligi debet, prout iam dixi, ut qui- quod ipsi Ecclesiastici iudices non habeant polibet delegatus, etiam principe inferioris, possit testatem huiusmodi coercendi delicta.Mihi m
subdelegare unum litis articulum , vel plures : gis placet, ut sit locus praeuentioni. eo maxi- uti est citatio, litis contestatio, testium rcceptio, me, quod matrimonium est ex septem Ecclesiae ct huiusmodi alia ad litem pertinentia. quod sacramentis. cap. videbitiam, de qua probatur verbis textus in L cap. cum Bertoldus, de re late alibi. Cassod. lib. 2. υιL . Io. Nec ibi: ipsisus elegati reses super praedi Io anicu- dissimulari potest, salua communione, qua ubis receperant. Nam cum sententia aduersus T. uitur, ut sollicitatores publicos habeat genialis presbyterum lata esset, quod neque per se, ne- thori revelenda iocietas illud humani g que per idoneum procuratorem comparuisset: neris procreabile sacramentum, scelerata tem demum allegauit ablentiae caulam csse legiti- ritate profanetur. ideo si quis alienam habuerit mam . Vnde Delegatus legati Apostolicae ledis uxorem, coactusque sierit a sacerdotibus illam super hoc articulo iudices dedit; ita ut ipsi vi- dimittere, &prouocauerit, non admittitur proderent, num causa iusta esset, necne. idq. aper- uocatio. cap.consuluit. I. de appetat immo cem
tius constat ex 3. veterum Decretalium colle- suris Ecclesiasticis Dioecesinus cogit ipsam ctione apud Antonium Augustinum. ideo re- mulierem , quae a coniugali affectu recesserat,etissima est veterum, quos refert Durandus in & cum adultero stabat, ad indissolubilem com
Speculatore m. de deleg. S.I.num. . enuntia; Vri iugii nexum redire. ea mullexImus.de adulter.
est Gulielmus de Cuneo, Nasb,Innocen. ct Ho- Quod si maritus illam ad melioris vitae fiugem silen. quippe qui dicere si,lebant, Delegatum ab reuersam recipere noluerit, in monasterium es alio, quam a principe, etiam si non erit ad uni- truditur, uti perpetuam ibi de agat petestentiam.
uersitatem causarum delegatus, posse unum litis articulum subdeligare. At verius est, huius niodi subdelegatum , siue datum in uno litis articulo iudicem,nihil prorsus iurisdictionis habere: quicquid enim facit, facit auctoritate comstituentis. & isti hodie vulgo Commissarij ainpellantur, hoc est, commissi ad unum litis articulum : cuius auctoritas ex litterarum sol madi,
gnoscitur. Solus igitur Principis delegatus iurisdictionem alteri demandare poterit.
De adulteri j crimine cognoscunt etiam sacerdotes ; intellectus ad
L U Ecclesiastica, ut est haeresis, si- in moniae,&id genus alia; quaedaui
vero communis seri, nemo est, qui nesciat. Sed dubitatur de adulterii crimine, num eius cognitio ad magistratum ciuilem spectet duntaxat, an etiam ad sacerdotes . Communis interpretum consensus est,ut sit locus praeuentioni. Innocentius tamen quartus ad cap.tuae. de procurat. existimauit cibuitem cognitionem esse, non item Ecclesiasticam , si adulter est de iurisdictione magistratus ciuilis. Alciatus Inn entium sicquitur ad cap. I.
num. IS. de osc. orian. qui nititur modis omni-
162쪽
Episcopi in sitis dioecesibus liberam adulteriata,& alia eiuslem generis crimina inquirendi, vl- lcis endi, & iudicandi habeant potestatem . . lNeque debet ad seris clericos restringi, uti m Ie opinatur Alciatus: nam, obsecro, quid facie- bat dubitationem , an sacerdotes possent an madi tenere in elericos in adulterio deprehem lses; elim is sis selin de clericis,& eorum crimini. lbus posse cognostere inmanisesto sit can/--
uenis . 23.q. 8. ea signi UPUi. ω cap. diligenti. des o compet. O- passim alibi. Ideo legitur in libstoria Ecclesiastica, Constantinum uniuersis Episcopis dixisse: vos Dii estis, a vero Deo constituti; ite, in inter vos causas vestras discutite. Theodoricus Rex Eustorgio Mediolanensi Epistopo apud Cassi M. Iib. I .e L .9. Sed quoniam ct ipsi clericatus nomine iungebantur, ad sanctitatis vestrae iudicium cuncta transnaittimus ordinanda.Item Athalaricus Reκ apud eundem M. 8.epi I. a . Clero Ecclesiae Romanae: Considerantes Apostolicae sedis honorem, definimus, ut si quispiam ad Romanum clerum aliqueri pertinentem in qualibet causa probabili credi. derit actione pulsandum, ad beatissimum Papaeiudicium prius conueniat audiendus. Item si summus Antistes in sape citati eap. I. intellexisset de poenitentia silutari, non de poena criminali , ut parum attente ratiocinatur Alciatus ipse; rogo, quid opus erat lacultatem facete Epistopis, uti possent a magistratu ciuili auxilium
inuocare ; cum poenitentia ad volentes, non ad
coactos pertineat tum verba illa demonstrant suis non de poenitentia, sed de poena intelligendum esse, clim ait, inquirere, victici, de iudicare . nam vitio est ipsa animaduersio pro delicto inflicta. D. Hieronym.Iupra Isaiam. l. V I-ciscitur Deus castigando, aliquando quidem ad
emendationem, nonnunquam vero ad damnationem aeternam. Tacitus M. a. simul perfidos, ct ruptores pacis ultioni, & gloriae mactandos. Ad ean. de benedicto, quo fulcitur piaecipue AI-ciatus, non est dissicilis istutio . Fuerat iam olimis Constantino Imperatore sancitum,uti nuptiarum lacrilegi gladio ferirentur. l. quamuis C. adleg. Iul. δε adulter. verum quia sacerdotes min, me solent se ingerere in ijs, quae exigunt poenam sanguinis; ideo Pelagius,quisuit Iustiniani tempore, decreuit in citato can.de benedicto. quod si sacerdotes omni in adulterum correctione usitant, nec tamen vellet resipiscere, deberent i, Ium remittere ad magistratum ciuilem. his enim verbis: si hoc rerum veritas habet, tu mus experientiae tuae,ut eum cum ipsa quoque adultera districte non dicteras mactare,& caluatos a
inuicem separare, & illum quidem ad Lucium desenlbrem in Apuliae prouinciae patrimonium
fine dilatione migrare. Non disseras mactare selota dixit,lunire. rectissime. quia licet verbum mactare plura habeat significata , vel proprius
accipiatur pro sacrificare: Virgil. lib.3. Georgic. Autsi quam ferro mactauerat ante facerdos.& lib. q. Aeneid. Maritant lectas is more bidentes. Vbi seruius, Mactant, ait, verbum sacrorum est, quasi magis auctum. unde & Μ agmentum disecebant, quasi magis augmentum. Cicero in lib. de repub. Ferunt laurius, mactant honori bus: per translationem pro malo asticere, seu,ut vulgo loquimur, male tractare. Plaut. in Aulul. uua induata est, ea in pue nate e Ii viri r
Dotatae mactant O' malo,didamno viros.
quo sensu accipi potest Lean. de benedicto. nam cum delicta puniuntur,quasi Deo sacrificamus, argum. can. non susscit. de poenit. r. distinct. Ad verbum etiam illud, Caluatos, mihi videtur dixtile quod oportuit glossa: pannis scilicet abscissis; idest dehonestatos,& tonsos : sicut moris est quibusdam in locis. quia vestes, & capilli incia
duntur eis in ignominiam ante, & retro . quamquam dictio, caluatos, reuera ad vestes retari non debeat, sed ad capillos tantum I cuius poenae genus legitur & in sacris litteris, vel apud Isal tam 3. Decaluauit Dominus vertice tiarum j Sion, ct Dominus crinem earum nudavit. quos Ioco. D.Hieronym. Decaluat,inquit, Dominus, elim in publicum iudicium adducit peccata . .
Cum haec igitur Ecclesiasticus iudex fecisset, nec ultra progredi posset, hoc est ad pς nam samguinis, cap. cum ab homine. de iudie. non est murum, si ad prouinciarum praesides remittebat,ut ultimo supplicio asticeretur adulter. Adulteram tamen remitti non iubet Pelagius. Sed cur haeetam varieὸ Ratio est elegans. Siquidem Pela gius Romanae praefuit Ecclesiae,ultimis, uti dixia mus , Iustiniani temporibus ,, quibus leges, ac constitutiones suas, Novellasq. secerat, & pr
mulgauerat. Sed Nouesi. I 3 q. in thenieab l die. C. adleg. Iul. dea iseraeaia ,vinnisuer ad utitera, verberibus caesa, detruderetur in monast rium: ctim tamen per Constantini cWaculum, de
quo in & gladio seriretur. Verum quoniam sacris etiam canonibus huiusmodi in monasterium detrusio erat permista: idcirco sacerdotes ad ineram non remittunt; sed ipsi eam
Quibus manifestum est, adulteris crimen, quic- qii id comminit catur Alciatus,esse communis imri ; S locum esse praeuentioni.
163쪽
De clausula illa, ut quis possit libere
appellare . de sententia cap. I. de
rescript. l. si quando. C. de infla . tesam. ω l. a.d. de appellat.
m c bi episcopo Alexander III. R E R in man. sedem quandoque permit- tere , ut quis libere possit apperulare; uti videre est in cap. I. de rescript. apud Gregorium iκ. , in eap. I 2. de appell. primae cossies. Hinc noliri multa comis menti sunt, & illam clausulam, ut quis Iibere possit appellare, ad varios sensus retorserunt: neque veri quicquam,meo iudicio,dixerui, quamuis nullam res habeat dubitationem, capiatque
interpretationem ex Isiquando. C. de in c.t
sam. qua intellecta, intelligitur & citatum cap. primum. Sic igitur iustinianus in d. l. Si quando talis concelso imperialis processerit, per quam libera testamenti facitio conceditur ; nihil aliud videri principem concedere , niti ut habeat legitimam , & consuetam testamenti factionem :&quae sequuntur . Quid vult ibi imperator anconcessionem imperialem, perquam libera testamenti saetio conceditur, nihil operari Z Esset plane ridiculum id dicere; cum verba aliquid debeant perpetuo operari. I. si quando.in princ. F. delegat. I. I.sstipulatus.1. de usur. LI.F. ad municip. At dicet aliquis, Imperator semeti insem interpretatur, dum ait, nihil aliud videri principem concedere ; nisi ut habeat legitimam , & consuetam testamenti factionem . Respondeo verum esse ; non velle, inquari , Principem ex eo, quod concedit liberam testamenti factionem, omnia hoc uno verbo testamentorum solennia remittere; sed spectandum esse , cui ,& quo fine, quaque mente concesserit. Milites olim non poterant sacere testanienis tum, nisi iuris solennitates obseruarent. primus
autem Iulius Caesar illis liberam tcstamenti saetionem concessiit : postea Titus, & Domitianus : Nerua vero, & Traia trus plenissimam indulgentiam dederunt; unde In I. I. st. de mihi. Iesiamen. Faciant testamenta quomodo volunt; faciant, quomodo poterunt; sussiciat q. ad bonorum suorum diuisionem faciendam nuda voluntas testatoris. ideo Marcellus Iurisconsuli. in I sita militea. eoae scribit, Patri dandam esse bonorum possessionem contra tabulas fili j emancipati: Exceptis, inquit, ijs rebus, quas in castris acquisiuisset : quarum liberam testamenti factionem habet. Et ita Impp. iuris communis obseruationes remiserunt: quibus & ipsi milites pcrinde, atque pagani ante Iuli viri Casiarem in testamenti facitone uti cogebantur. Qiiod si Princc ps liberto liberam testame
tisactionem concesterit , ut in l. 3.= debon.l, heri. non ei remisit iuris solennitates, hoc est, omnes iuris communis obseruationes, sed tan- tu in legem Pappiam , & cdicium praetoris de lionis libertorum . erat enim lege Pappia cautum,ut de bonis eius, qui H. S. centum millium patrimonium relinqueret, & paucioreS,quam tres liberos habebat,sue iactis testamento, siue intestatus erat mortuus, virilis pars patrono de bcrctur: vi in S. I .debon.liberi. apud Iustinian. &toto itat.1. de bon. libera. Quod si praeteritu eradpatronus , praetor dabat ei bonorum possessio,
nem contra tabulas. I. ass. eod.-tot. timi. nisi
natalibus esset restitutus, vel a principe liberam testamenti factionem habuisset. d. l. 3. S. I. Et hoc est nimirum, quod intelligere voluit
Gratianus incan. Episcopus , qui. S. aduersu I 2. quaeLI. I. Si vero, inquit, ingcnuum princeps secit, patrono reuerentiam non debet. Hinc eleganter vir peritissimus iuris Cuiacius lib. --
ferv. 8. cap. 3 a. Si te, inquit, pictum prosesso, tibus filii fami,. daret princeps liberam testa. menti factionem, sisluere eos tantum videtur ea lege, quae filijs fami l. testamentum facere vetat, non coeteris . nam clim sit inhabilis filiusfami l. ad testamenti factionem x patriae potestatis lege impeditus; princeps concedit, hoc minus O stante, liberam testamenti factionem . sed hae concessione, per quam libera testamenti factio data est, non intelligitur permissum, niti vi h beat testamenti factionem, prout habent patresfami l. namque filiussa mil. iure testari non potest, etiam si pater permittat. Lqui inpotestate1.de teLiam. neque libertus, quamuis patronus ei liberam testamenti factionem concedat. I. Paulus. g. patronis. de bon. liber. & ratio est, quia testamentum est iuris publiei. l. 3. F. de s
samen. & cum sit iuris publici testamenti factio, a priuatis concedi minus potest, sed a isto principe. LI. 3. S. I. Cima igitur Princeps liberam testamenti factionem filiolam. vel liberto concedit, non eis remittit ruris communis obseruati nes,sed eos tantum soluit ea lege,qua impedi bantur, ne possent testamentum facere. & ita interpretari oportet L sequando. C. de mos . ι
Ham. quo sensu accipi etiam debet supradicium Alexandri III. rescriptum .dum ait,quibus et g neraliter est indultum,ut libere sibi liceat appellare . nam ex eo quod sit: mmus legum Antistes alicui liberam appellandi facultatem concedit,
non omnia hoc uno verbo appellationum solemnia intelligitur remisiste; neque credendum est ROm. Pontificem,qui iura tuetur,quod alias cxcogitatum est multis vigili; s,&muentu, uno suo
164쪽
rescripto subuertere voluisse, ut scribit haud in-
subtiliter Honorius III.in eo Ecclesia. 2AeSed spectare oportet, cui, & quo fine, quaque mente concesserit Princeps. Si enim ei, qui a communi iure appellandi beneficium habet, liberam appellandi facultatem concedati intelli, situr plenili imam indulgentiam in eum contulisse, ut, omissis iuris communis solennitatibus, libere possit appellari; non ut existimauit glossa, ut possit appellari in cassibus etiam iure prohibitis ; atque Baldus, qui vult appellari posse , dummodo non sint omnino iniusti;idem Decius: vel Felinus, qui vult ad unum saltem esse tum . quoniam esset contra ius huiusmodi rescriptum, quod simpliciter non valet, sed subreptiliunt
censetur; clim non soIeat concedi. I. rescripta.C. depreco. imp. osser. can. refcripta. a I. LVI. Qis diuers rescrip . ibi, ludices monemus, ut nullum rescriptum, nullam pragmaticam sanctionem, nullam sacram adnotationem, quae
generali iuri, vel utilitati publicae aduersa esse videantur, in disceptatione cuiust ibet litigii patiantur proferri; sed generales Iacias consti P tiones omnibus non dubitent,obseruandas. quae constitutio etiam relata est in corpus sacrorum canonum, uti videre est apud Gratianum iu can. dicenti. S. item Imp. Anasa .a . Quando igitur huiusnodi emanat rescriptum is,
per quod alicui concessa est libera appellandisacultas; si talis est,qui possit appellare, cui, i quam , nihil sit impedimento, quominus possit ad prouocationis auxilium conu&are: intelligiatur Princeps iuris communis lolennitates , siue obseruationes remisisse. Solet enim in appellationibus, praesertim in interlocutionibus illud
obseruari, ut in scriptis appelletur, ut causa appellationis exprimatur, ut apostoli petantur. quae si obseruata non fuerint, non admittitur appellatio. cap. I. de Apellario. msex. Nec siis.
ficit appellanti probare,quod ex probabili causa prouocauit, si eam non doceat esse veram .
cap. in e postia. To. de appeti. Nihil ergo huiusmodi rescriptum in dis initiua Operabitur,cum is viva voce liceat appellare l. a.d de appeli. Dico posse viva voce appellari incontinenti; ob id dicitur in ii. t. a. Si apud acta quis appellat, satis erit, si dicat Appello; si post appellatur,tum appellandum in scriptis est. Uitigatoribus. C. de
Stare mihi pl/cet mirum in modum Durandi
Speculatoris opinio in titui. de appellat. q. 6. in princip. existimat enim aduersus veteres interpretes , prima die non posse appellare , si post
latam sentem iam iudex iuerit ad prandium , vel in hortos se contulerit, vel ad alios actus se
si vero per a Iiquod temporis spatium iudex pro
tribunali sedebit, viva voce, ct sine scriptis pinterit appellari.& hoc est nimirum, quod vult libris consultus in d. l. a. si apud acta quis appellat. Qui ergo liberam a Principe habet appellandi facultatem, poterit etiam altero die sine libello
appellare; & si qua alia appellationis solennia
sunt, ea remisisse Princeps intelligitur, quem asmodum solennia testamentorum remisisse videtur Princeps militibus: qui ctim laaberent, ut patressam. testamenti fictionem, & Princeps plenissimam concedit indulgentiam: intelligisur concessisse, quod minime habebant. Si vero is, cui conceditur libera appellandi lacultas, ius appellandi non haberet; ut si ei esset interdictum propter delictum aliquod, vel esset excommunicatus; quo casu non debet audiri, nisi sit
pilas. vel si esset seruus, qui appellare non pintest; sed dominus eius ad opem seruo ferendam, potest uti auxilio alucitationis, vel alius nomine domini. l. rui. l. Lucius. creditor. .de appet.& si qui alii eiusmodi sunt: tunc princeps vid tur concellisse, ut habeat ius appellandi ,hoc est, ut habeat legitimam & consuetam appellandi
facultatem: coeteravero, quae ad interponemdam ,& prosequendam appelIationem sunt necessaria, remis iste non intelligitur, argumento eius,quod diximus de filiola mil. & liberto; quibus concessa est libera testamenti factio. Sed, ut iam omnia pluribus dicta, paucis comprehendam, dico, clausulain istam, Ut libere possit a inpellare, illum operari effectum, quod si talis sitis, cui conceditur, ut iuro communi possit appellare, tunc princeps intelligitur remisisse ea, quae appellationis solennia sunt; si vero sit huiusmodi, ut ei ius appellandi sit interdictum,tunc primceps videtur concessisse,ut possit appellare,prout iuris obseruationes desiderant, non ex interuaulla,non sine scriptis,non sinu causae expressioneidi huiusmodi alijs.
De concubinis,& explicatur cau is,
qui non habet. I . ellinct. ω l. in F, ber .is rit. nupt. ω Iuctiniani Novella γε Cap. XI.
SARCiANus in L 31. de concub ex Marcello libro Digestorum septimo se tibit, Concubinatum
per leges nomen adsumpsisse , & extra legis poenam esse . Gratianus In can. is, qui non habes. HII M. ex concilio Toletano I. eum, qui UXOrem non habet,concubinam tamen habet, a communione non esse repellendum. Hinc veteres, &
165쪽
recentioles interpretes commenti sunt, simplicem concubinatum haud illicitum esse : tametsi D. Augusti mis in c. au Gead. D. distines. ait, Concubinas habere non licet nobis: etsi non habetis uxores, tamen non licet habere concubinas. Cui suffragatur di praeclarum B. Ambrosiij dictum in c. Nemo. 3 Nulli licet, inquit, scire mulierem praeter uxorem : ideoq. coniugii tibi datum est ius, ne in laqueum diaboli incidas . Neque quod plus est licet, etiam si magis adna locreationem, quam ad explendam libidinem habeat. Sanctius est enim deiungi sine liberis,quam ex illicito coitu stirpem quaercre , eiusdem Augustini testimonio lib.de bono coniugali, cap. I 6. Quintino Aristoteles quodam non fidei, sed naturae lumine illustratus in lib. Potiti.
corum T. c. p. Io. aperte scribit, concubitum
omne alterius , quam coniugis penitus intcrdictum; elimq; qui contrasecerit, grauiter puniendum esse . Male ergo colligunt nostri, concubinnatum cile licitum ex Ll. 3. Rectius autem di-Xissent concubinatum non punitum iri. ideo Marcianus ait, Extra legis poenam est: non tamen dicit cist licitum. non enim Omnia quae fieri permittuntur, aut tolerant ur, licita sunt. mulieres , ut corpore quaestum faciant, permittun . tur: non turpiter ergo faciunt Z ct mortaliter eas peccare quis nescit ξ Caeterum , sciendum est, tui Ise concubinatus nomen apud vel cres honestum . plenior tamen uxoris, quam concubinae honor: attamen utrumque honoris nomen, non ut scortum, vel amica , voluptatis, dedecoris, atque probri, ut in L Masurius=.de verb ignis. Etenim Concubitiae, ut rectissime Cuiacius in Parat illis, vel concubinatus nomen, vitae societateni quandam demonstrat, abique ritu tamen ullo susceptam, non coitionem surtiua in . ideo Is 3rius in L item legato. F. penuit . delegat. 3.rcete existimauit concubinam ab uxore, nisi indignitate, nihil inici est e. quam sequutus Iulianus antecessor Consta latinopolitanus dixit, concubinam imitari legitimam uxorem . qua SN in quos, ac totius orbis terrarum potentissim' pi incipes habuisse traditur. nam D.Vespasianum post uxoris excessum, Cenide in Antoniae libertam , dilectam quondam sibi reuocauit in contubernium, habuitq. Imperator pene iustae uxoris loco, ut auctor est Suetonius. immo veteres illi lancti Patres, praeter uxores, concubinas sibi carnaliter coniunxeruiat, Casq. in contubernio, veluti uxorum ancillas retinebant. D. tamen Thomas distines. 33. quae i. I. an. 3. ad tertι iam, scribit,quod ubicumque in
veteri resianaen to legitur, aliquos sanctos viros concubinas habuisse, oportet dicere, eas illis sui se matrimonio coniunctas; & tamen aliquomodo concubinas appellari, quod aliquid haberent uxoris , aliquid concubina . namque secundum matrimonium, prout diligitur ad suum principalem finem, qui est prolis procreatio, sic crant inores . sed lucundum quod ordinatur ad secundarium finem, qui est dii pensatio semiliae, di mutui auxilij lpes,& simul cohabitatio,vXores non erant, quae primae uxori accedebant,sed concubinae appellabantur,quasi simile quicquahabentes cum concubina, in eo videlicet, quod poterant re ij ci a laeto & a donio,sicut illa, quae vere concubina est . unde&de Agar dicitur ad Abraham per Sarram eius uxorem,Genes.c. 2I. Eiise ancillam hane, O ssuum eius: quam tamen pilus dederat ipsa viro sito uxorem. Talis quoque dicitur fuisse Bala ipsi lacob. Genes. 3 3. Atque hinc quidam putarunt ae can. is, qui non habet, interpretationem accipere: sed male . Et si autem sancti illi Patres cum uxoribus comcubinas habebant: non tamen nobis licet ex d. can. is, qui non habet. Poterant illi ad sobolem procreandam, ut nouus adhuc orbis, & hominibus nondum repletus, impleretur; quared, ctum a Domino D. oest masculis, di foeminis,
mini, O replete tirram. licebat quoquet illis plures habere uxores: non Ite in hodie: quem Αadmodum nec concubinam cum uxore. nam ind. Concilio Toletano, cap. II. is, inquid, qui non habet uxorcita, di pro uxore concubi amiliabet, a communione non repellatur; tantum utuntiis mulieris, aut uxoris, aut concubinae ut ei placuerit sit coniunctione contentus . Concubinae tamen, uti iam dixi, nomen hos estum erat, & verae uxores quandoque concubinae dicebantur, eo quod absque dotalibus imsti umentis, caeterisque solennitatibus a iure ciuili introductis, suerat matrimonium contra ctum. quod idem Gratianus natauit in ean. Om-nιbias. 5.29. cumseq.ead. 3 q. duin P. . palamque ostendit lustinianus insua Nouesi. Iritib tit. inatiIhen. de inces . nupt. S. vlt. Neque vero satis est,ut uxoris nomen adipiscatur equi matrimonium, sed necesse est dotalia etiana interuenire instri: menta. Notieli. I 8. g. a. de triente, emisi Dos, concubinatus abolitio est,& nuptiarum a gumentum. Plautus is Trinummo ἔNe mihi hanc famam disserant, Me germanam meam jororem in concubina tum tibi
Sic sine rite dedisse magis, quam is masr,
Suffcit S aliud quodlibet nuptiarum argumentum, quod modo sumatur ex praescripto g. a. At Deli. I I 7. τι liceat maIrι,vel .ruiae. tametsi idern
Iustiniantis ibidem S. 3. decreuerit huiusmodi matrimonia, abique scilieet dotalibus instrumentis, contrahi non posse ab i; s, qui maximis p stant
166쪽
praestant dignitatibus; Barbaris exceptis;qui,sicut in seriores illustribus, ex toto assectu nuptias inire possitnt. Erat igitur matrimonium, ubi erat affectus nuptialis .& concubina ex ibia animi destinatione aestimabatur, ut ait Paulus in L p
MMIF.de emciab. Nolebant tamen concubinatum
intelligi lin liberae mulieris consuetudine, ted
nuptias, nisi corpore quaestum fecisset. l. in liberae. F.de ris.nvt. Sed cur non in libortinae lx tio reddi poteli, quoniam lege Papia cautum
fuit, ut omnibus ingenuis, praeter senatores,eΟ-rumq. liberos , libertinam uxorem habere licerer. IIege . de rit. nupt. nec iusta senatori uxoreste potest libertina , nisi Princi eis indulgentia
permissu:n sit. l. Venatori=.eod. At cum libera muliere iuste contrahit Senator. ideo praesuinitur matrimonium cum libera; quanquam δε- lemnitates, atque dotalia instrumenta non interuenerint. Non dubito tamen,quin inconsecluditae libertinae, intelligantur aut, ut rectius dicam, ab antiquis intelligeretur ) nuptiae, si is,
qui eam in contubernio habet, Senator non sit, eiusq. filius ; ac ei ex animi allectu habeat pro uxore. Si quidem d. Ll re, loquitur de Senatore, qui libertam sibi mali linonio coniunger non potest . cui statim subiicitui d. l. in liberae. in qua Iurisconsillius tespondit, In li5erae mulieris cun .suetudine non concubinatum intelligere oportet, sed nuptias: licet praetermissae sint solam nitates; ita ut non modo alij ingenui, sed etiam Senatores ipsi cum libera sine dotalibus instrumentis contraxisse inici ligantur. quod correctum tandem suit a Iustiniano in aeg. 3. x suli. II 2. At vero mihi mirifice placet diisere tia, quam nostri ex ιLLin Herae. interius Pontificium,& Caesareum constituunt: uti Bal .in cap. transmissa. de res it pol. Abbas in c.illud. in e. depraesumpt.de in c. ferio a S. Mariae. ιnseptimo
ea , ubi & Dccius,& alii, de connittit. illa videlicet, ut ilire ciuili matrimonium intelligati ii , aut potius olim intelligeretur, si simul cohabitauerint vir, & tamina , & uterque solutus sit:
non aeque iure nostro,sed potius fornicatio. n. .s r. 3 o. q. S. tametsi rςcentiores quidam in is notationibus ad Decium aliter putent ex riam. ιhclud. morivatural/0 e .legit. quae
est Novesi. 74. in qua sincitum est licere viro uxorem, quam habuit nullis selemnitatibus, e domo reij cure, liberis ctiam susceptis; nisi mulier legitimis modis probauerit matrimonium. quae licet perquam vera sint, non sequitur tamen, quin non praesumatur,donec maritus v x rem reiecerit, matrimonium. Non placet tamen Abbatis opinio, existimantis ae l. in liberae. Perii. NMιelLT corrigi a Iustiniano. proponiturius vctus, quod ante Iustinianum usu, ac lege MDcrat receptum: ut nuptiae in liberae mulieris conssuetudine intelligetentur . verum quoniam nonnulli posteaquam se earum desiderio satiauerant, eas extra domu proh ciebant; ipsae apud Imperatorem assidue ingemiscebant. sed ut huic malo occurrerct Iustinianus, faenum q. illis imponeret, ne ita de lacili nuberent absque solem
nit. itibus vetiisto more introductis: decreuit
maritum liti iusmodi uxorem re cere posset; nisi ipsa se: se matrimonium liquido probasiet, hoc
est, legitimis modis. legitimos modos recte Ac- cursius interpretatur, ut per duos testes, per instrumentum, pcr mariti consessotrem, aliumq. modum l. I .f.de conse . attamc praesumebatur,
uti dixi, matrimonium; nisi maritus e domo expelleret. ex quibus licet intelligere,Iustinianum non approbast e clandestinam alii monia,sicut de sacratissinii Pontifices toto titi de clanae despons Concubina ut legitima dicatur, septem requiri
cet, quod potuerit esse matrimonium.Secundo, quod sit volca. I crtio, quod sit retenta domi in schenia te concubinae. Quarto,quod dicatur publice. Qii into,quod ad liberos suscipiendos retineatur . Sexto, quod diligatur sicut uxor. Septimum locum lcnct protestatio ..Sed lustinianus permittit concubinas, hoc est, nuptias illas, quae absque s.lemnitatibus, dotalibus instrumentis, atque patriae ritibus filmi, non item Romanos Pontifices, quorum iure matrimonium
esse non potest, nisi intercellerint solemnitates ab Ecclesia tiaditae,&constitutae; sed adulteriupotius pi aesumitur, contubernium, Arnicatio, aut stupruinav.aliter. 3 o. q. . quta omnia pro hibita liliat. I quanquam Ecςlesia,ac totius Orbis catholici Principes, lupanaria esse permittunt : non illa tamen ita permittunt, ut mortale approbent peccatum; sed ut adulteria, inccitus, stupra, atque alia luxuriae crimina cx honii miminentibus expellant : moti sertasse optima Augiistini ratione intibale ordine a. quio loco, Tolle, inquit ,mcreti ices de mundo, dclodomia totus emcietur reprobus. idemq. repetit in libris de Ciuitate Dei. Idem D. Thomas, IO. Ecchius,& alij, quos refert Guarruvias in Disom. lib. q. Decretalium. Hinc emptas fuisse mulieres, ac institutas publice meretrices a Solone Philemonesta iactor, ut ea venere contenti iuuenes,a pudicis solicitandis abstinerent: ut Alexander ab Alexandro lib. . cap. I .& Andr. Alciatus in L LM. riM.tradidere. Eiusdem rationis ratio illa
esse potesti quia licet hoc mortale sit pςccatum,
humanae carnis tamen stagilitate urgentur : ut Terentius sub persena Mitionis in nucbat, Virginem uuiasi,quia te ivi non fuerat tuere: Iam id peccatum primum magnum ; at huma.
167쪽
Nihilominus eontinentia a libidine ,quasi fasti- lgium est, omniumq. consummatio virtutum: lad quam si quis eniti , atque eluctari potuerit, l quo facilius nihil, si quis voluerit hunc ser- luuin Dominus, hunc dilaipulum magister agno- lscet ; hic terram triumphauit, hie erit similis j Deo, qui Dei virtutem capit.Haec difficilia qui- idem videntur rimmo facilia, si de iis loquamur, iqui calcatis terrenis, iter in caelum dirigunt,caelestiaq. vel sola, vel certe praecipue spectant,suspiciunt,atque optant. Namque in infirmisate, ut ait Apost. a . ad Corint. Ιχ. viritu per citur. Ex eo autem, quod dicimus de dotalibus instru- naentis.oritur difficultas, an standum sit, quoad filiarum legitimationem, iuri Psitificio, vel Caesareo; ita ut dotalia instrumenta requirantur: &seruandunt elle ius Canonicum tradunt Angei.
ωH. I. proinde non requiri dotalia instrumenta, etiam in terris imperii. Angelia eo 19.er 2 O quoad successionem tamen seruaturius ciuile, Rota decis 6 . diuers par. 3. lib. I. Illud quoque
sciendum eth, dispositionem iuris ciuilis, quod filij per subsequens matrimoniu non legitimen intur, nisi dotalibus consectis instrumentis,non habcre locum, quando nulli filii legitimi sunt
An clerici faeculari uim Principum legibus subi jcialitiir, & di sente latia cap Ecclesia S. Mariae. de constitui. Cap. XII.
quosdam haud parum mi- i rari Innocenti j Terti j costitutio-
M omisii. qua sancitum fuit, nullius
prorsus extare momenti statuta Iaicorum etiam religiosorum saeta cle re spirituali, siue Ecclesiastica, etsi eius commodum,& fauorem respiciunt. quod unde,de qua rati ne proueniat, nesciunt, aut nescire dissimulant;
clim Ecclesia perqua benigna sit, neque soleat beneficia a quouis iuste collata respuere; tum sitim mos ipsius Ecclesiae Antistites passim secularium legum auctoritate, Ecclesiarum,cleric rumq. controuersias sopire constet . quod neque temere, nec inconsuIto receptum est, sed ratio. De Optima;quam reddere vi)etur Lucius III. in cap. I.de noui Oper. nunciat. Sicut, inquit, leges non dedignantur sacros canones imitari, ita &sacrorum canonum statuta Principum constit tionibus adiuuantur. Idem videntur dixisse Cyprianus Papa,Leo IR& Gelasius in c.quemtam cum Ieq. IO. HI . eadem ratio reddi videtur ii can. nemo; I6. q. q. e 3. Venerandae, inquit Ioannes VII. Romanae seges diuinitus per Ora Principum sunt promulgatae. immo idem ipse Innocentius III.in capsuper pecula. de priuileg.
haud negauit, dicens : sancta Ecclesia legum seculariu non respicit famulatum , quae aequitatis, di iustitiae vestigia in tantur.& alibi passim, uti mox dicam. quam ob rem ipsi sacrarum I gum Antistites plerumque in definiendis,& terminandis Ecclesiarum, clericorumq. controuersiis,imperialium legum praescripto usi sunt. immo constitutiones, seu, ut vocat,decisiones suas ex ipsis Impp. legibus, veluti ex firmissima b si, ut plurimum fundarunt. Cuius rei praeclara, praeter iam citata , etiam multa habemus test, monia, vel ex Gelasio in eap. quis aut. HII. Quis, inquit, aut leges Principum, aut patrum regulas, aut administrationes modernas dicat debere contemni, nisi qui impunitum sibi existimat transire commissum ex Lepherino in c. I. 3. q. 8. Nullum eorum lententia a non suo iudice dicta consti ingat: quia leges seculi id fieri
tu ex Eusebio Epist. 2. ad Aegyptios, ex qua eau. in IegIbus Ia .q. 2 .est desumptus. In legibus seculi cautum est, qui rem lubripit alienam, illi cui res direpta est, in duplum quae sublata sunt, restituat.ex Nico Iao in captata diligere. 3O. q. 3. quandoquidem nec inter eos qui natura, & eos qui adoptione filij sunt,uenerandae Romanae leges matrimonia contrahi permittunt. ex Gregorio in Din. 3 3. lib. . ad Con tantiam Galliae Reginam: qui dum ostenderet in uasores rerum
Ecclesiasticarum esse puniendos, dixit, Et seculi leges haee eadem ita se habere voIuerunt.Sed quid operam in his probandis impendimus Epassim enim reperias Rom. Pontifices rescribere ex legis praescripto, eiusq. auctoritate potissimum in dirimendis cotrouersiijs niti: ut in civ
168쪽
cipes interdum poenas admittunt, quas Imperatores ipsi constituerunt, ut in cap.ntilli.de reb. Eccles ahen. vel non. ibi ,pae s timentes , citras Leonina constitutii, comminatur. ut in l. iube
ueli. Iustin.7.de non alim. g.quia verὼ Leonis. Et haec sunt quae in praesentia mihi occurrersit memoriae. in quibus cmnibus videas ipsum urbis
Episcopum legii auctoritate fulciri.quibus ideo dici potest Ecclesias,& clericos Iegibus adstri gi, si iustae sunt leges ; non item si iniustae. Si enim tuliae sunt, liabent vim obligandi in foro
conscientiae ii lege aeterna, a qua derivantur ,
D.Thoniae tellii nonio I. . q. 96. art. q. nam Proueib. s. Per me reges regnant,et legiam condistores iuIIa decernunt. Dicuntur autem iustae ex fine ex actore, de forma. quae causa sorte fuit, ut veteres interpretes, prasertim Innocen. que arefert, & sequitur Archi Lin ean. lege Imperatorum. Io.d It . existimarent constitutiones, quae
Ecclesiis fauent, intelligi ab Ecclesii s approbatas, ijsq. clericos obstringi . Mihi tamen placet, secularis Principis constitutionem nullum legis esse tum sortiri quo ad clericos, si de ipsis nominatim cautum silerit. id l. ex deiectu pote. statis. Potestas enim legum ferendarum a iuris. dictione pendet omnino, ut nemo nescit. nulla autem Princ ops habet iurisdictionem, sed censetur loco priuati, quantum ad clericos attinet. eum enim obsequendi manet necessitas, no auctoritas imperandi: ut & Laurentius Mediolanesis Episcopus in 3. Rom. synodo apud Sym
Πinn Ad sacerdotes, inquit, Deus voluit, quae Ecclesiae disponendae sunt, pertinere, non ad seculi potestates: quas si fideles sunt, Ecc lesiae suae
sacei dotibus voluit esse subiectas. Non sibi ve- dicet alienum ius, & ni iiii lerium , quod alteri deputatum est. Idem Foelix Iustino Imperatori can. q. I o. HItiu. idem B. Gregorius Alauritio Imper.epis. 7S. N/. Idem innocent. III. Imperatori Constantinopolitano in cap. litae. de maiorit. O Obed. Cuius inscriptio est, illustrissimo Constatino Imperatori. Sed in Parat . admonui, Iegendum esse Constantinopolitano I inperatori.Sed in Parati t. admonui, legendum esse Constat inopolitano Imperatori, qui fuit Balduinus.
quamis censi ex.m autb. e D. C.de lip c. Oel γ.quo sensu intelligi potest D. Γhom. Aco ι ι .ut lex dicatur iusta ex actore, quando scilicet non excedit potestatem ferentis . quo casu non obligat, etiam quo ad conscientiam rita quo que accipi debet d. cas. Ecclesia S. Mariae. Ideo mihi videtur decidisse, quod oportuit,Rotam
decis Io. in antiq.de consiet. non valere, inqua, consuetudinem, qua receptum est, ut Rex An-gIiae habeat in clericos iurisdictionem. quini mo ipsum Rom. Ecclesiae Antistitem uniuersalia
ter in hoc disponere non posse constanter asseuerant Card. &recentiores alij in cap. a. dema ior. Ο obessicum huiusmodi libertas non solum
humano iure, sed & diuino concessa sit, vel ipsis
adstipulante Bonifacio Octauo maec. quanquit.& aliis iam dictis locis, ut etiam late docet Panormitanus in aecv.fiuta.de Oldrad. br cons. 83& idem Card. in capserpendim M.' ieienten. Tmnm. Legem vero, in qua expressa rei Ecclesiasticae non facta est mentio, nec eius obseruatio parit peccatum, nec aduersatur sacris constitutionibus Pontificiis, etiam a clericis obteru dam esse non dubito: maxime cim cotineat ea, quae iure Pontificio sancita non utique suere. in quibus casibus solent sic ratissimi Rom. Ponti iaces in decidendis clericorum controuersiis lGgum praescripto uti, ut cx supra citatis locis p tam est. Idcirco videmus paucasi aut admodum nullas de contractibus, ac ultimis voluntatibus editas filisse constitutiones t quorum tamen ex
plicatus in tute ciuili prolixus est , adeoque clii
fusus, ut omnia fere negotia, quae inter homines contrahuntur,commode satis eo dccidi poΩsint. quod argumento est Rom. Pontilices velle leges, quae aequitatis, & iustitiae vestigia imitamur, approbat i,causasq. clericorum ex legum religione decidi, ut in Leap. per pecula. non ut viri alioquin doctissimi opinantur ἱ uti perininde sit, ac si Virgilii, Ciceronis, Liuij, aliorit m q.
probarissimorum auctorum sententia uteretur.
quod est plane ridiculum. Est etenim certissimi iuris regula, Conli itutiones, canoncsve futuris tantum dare sorinam negotii s, non praeteritis, nisi nominatim caueatur,ut diffuse diximus iis cap. 6. Sed cum ita sit, necesse est lateri, posse caulas Ecclesiasticas ex iure ciuili decidi, & d
terminari. nam cum si immus Ponti sex in He. I de nou. Oper. nunc. & alibi, clericorum negotia
decidat auctoritate iuris Caesarei, videtur se referi e ad ipsam ciuilem decisionemac proinde illa decisio non videtur ab eo ipso immediate proficisci, sed a iure ciuili ; alioquin sequeretur non est e veram supra dictam regulam; quod leges futuros casus respiciant, liota aeque praeteritos. quapropter mihi rectissime videtur diffe
cut alienatisaod.& Abbas post Petr.de Anch ιnd. cap. Ecclesia, quod si clericus haeres fuerit
institutus, neque confecerit in uetarium, tenea.
tur ultra vires haereditatis eae l.sictae iure dem. quae conclusio, etsi apud nonnullos sit dubiata, quia opinantur ex aequitate canonica S in locis Eccle-
169쪽
Ecclesiae in temporalibus subiectis non teneri, nisi pro viribus laaereditatis, dees. 7 a. num. ψI.
cum seqq.diuerflar. a. communis tamen opinio est, ut teneatur haeres etiam de iure Pontificio vitta vires. & ita tenuit Rota d cf.72. m. 9.cum fere. quod locum habere non arbitror in Melena haerede instituta,ex Lauth cm. tum quia cessat ratio authiae hare falc.Sβcimus. quamquam glossim cap. I. de te m. vii etiam Cata.& Salic in auth. deum testator. C. ad let. Falciaecontrarium verius putent: sed male. vetior Abbatis eonclusio, quod clericus priuetur haereditate, si voluntatem desancti non adimpleuerit, ut in auIh.Me amplius.Ctae fideicomm. adeoque in omnibus casibus in quibus quis ut indignus haereditate priuatur. I. I . de ijsquis. nign. ut si pupillo tutorem non dederit, &id genus alijs. vlterius ipse quaero, num clerico haeriai, ut indigno, fiscus auferre haereditatem possit, si necem testatoris inultam esse constiterit ξ est enim in I. I. 7. edi I o. c. de his, quib. ut indig.haerediar . sancitum, haeredi, qui mortem detineti inultam reliquit, ut indigno,
auferendam esse haereditatem . Iure tamen ninstro cauetur, sacerdotaIe ossicium ministrare a non posse eum, qui homicidium perpetrauit. an. miror. o. disines. etiam si infidelem occiderit. ean. Herisum. ct can. de ijs, cumseq. e M.
3 o. di tinfit. immo si Principem clericus ad h micidium incitauerit, eo sequuto, ut homicida tenetur. S. qui vero. de homiciae Be quicumque homicidio causam praebet, irr gularis fit.cap.de caerere. O de --. Sequi igitur videtur, ut clericus priuari non debeat haereditate, si defuncti necem non vindicauerit quia
necem vindicare peccatum sit mortale . atqui doctorum catalogo receptum est ex cap. .de
praescript. legem,quae seuet peccatum,vim legis
non obtinere. attamen in ea sum sententia, ut
existimem,clerico, ut indigno auserri haereditatem posse, si testatoris necem inultam reliquo rit.neque irregularis fiet, si mortem tmstatoris vindicauerit ex praescripto
cap. a. de bomis. infexto. alio.
quin ipsi clerici de nece ipsius deiuncti es.sent suspecti;
tur materia plerisque trucidandi huiusmodi testat
De clausula, qpellatione remota. ite de iudicis recusatione. & de sententiat. interloq.
N T E R D v M Imperator ita solet iudicem dare, ut iasi liceat ab
A I eo prouocare: ut scio saepissime
Diuo Marco iudices datos. l. r. g.vit.=. ἁ quib. appell. non licet.
Sed an alius ita potest iudicem dare VIpianiis ibidem putat non posse. quo sane responso intelligi potest, nemini, uno excepto Principe , licere iudicem dare; ne ab eo liceat appellare. Cui ultima Iustiniani constitutio intit.C. inent. O interloq. aduersari penitus videtur. Cum solitum,inquit, est in sentent ijs iudicum sie inte loquutionem proserri, ut no liceat partibus ante dissinitivam sententiam ad appellationis, vel
recusationis venire auxilium.qui locus adeo vissus est dissicilis, ut Accursius,Bartol. Bald. A gelus , Paul de Castro. & Fulgosius in L 9. υλ& ind. l. et t. quemadmodum & Panormitanas Abbas in cap. pasoralis eis appell. Andr. Siculas in eapsuper quaestionem. S. sivero. de ore. deles. ImOl.1n cap. I .de transiri.Felimitas in ea gia earunt.detemb. Decius,& Ripaser c. i. M restri multa commenti sint,cta mente Imperatoris
omnino aliena . eoque fiequentius itu est; quod iudex possit ab interloquutoria prouocationem reijcere, non item a dissinitiva, ex d. Iulliniani constitutione: tametsi contendat Panormitanus loco citato eam accipi debere de inseriore causam, appellatione remota, delegante; cui ipse delegatus non tenebatur deserre: ut si MIegar tur causa huiusimodi. propter quam prouocatio non utique deberet admitti . & alia alij dicunt, quae non restram; ne reimplere libros potius
velle videar, quam eorum interpretationes r censere. Dicam tantum breui, uti res est . Iustinianus igitur post verba iam relata sic Iuliano Praesecto praetorio rescribit: Quidam putabant
non licere ante litem contestatam,nec iudicem recusare, quemadmodum nec ab eo appellare. Cum enim simul utrumque vocabulum ponitur tam appellationis, quam recusationis; prouocatio autem ante litem contestatam non po
test porrigi: putabant, quod nec recusare quiadem iudicem cuiquam concedatur ante litem contestatam: quod minime vetitum est. Caueant itaque iudices huiusmodi sermonem simul , & sine certa distinctione proferre . hactenus Iustinianus. Ex quibus manifestum est filis. se non mediocriter apud Iustinianum Imperatorem dubitatum,num iudex datus, siue is, cui uitata est iurisdictio, qui vulgo a nostris ci legatus
170쪽
legatus dicitur tempore enim Iustiniani, qui seque etiam magistratus iudicare poterat ex constitutione Diocl.&Maximil. in La.C.de pedau. ante sententiam recusari posset. Dubitationem faciebat,quod iudices initio iudicij sic solebant interloqui, ne possent partes ante sententiam di finitivam appellare,sicque iudicem recusare.
Etenim cum lege cautum esset, ne quis ante sententiam prouocaretii. ante, fis appril. recip. mel min.& Lant ententia tempus. C.quor. appetinem recipi. eap. non lem. S. ante a. q. 6. duobus
exceptis casibus,de quibus Scaevola in HL ante. ut si quaesti em in ciuili negotio habendam , iudex interlocutus est, vel in criminali: si comtra leges hoc faciat. neque ab articulo causae.
I. ab executione. C. quonamin. non recip. hoc estati interlocutione ; quod sacri canones non admittunt,can. Π Ita. a. q. 6. cseper eo, de appessi
qui ante, di post litem conteliatam, & in prolatione sententiae, & post, singulis appellandi iaciunt potestatem. & hoc iure utuntur Omnes, etiam in auditoriis secularibus: non ex eo,quod facile,uti male nonnulli existimant, iudices amplectantur ea omnia, quibus litium nodus eracrescit, aut litium vita producitur: sed quia aequius visum est, ut ab omni gravamine liceat unicuique appellare. ideo videmus tenere comuentionem illam, de qua in L vis. g. vlt. C. de se oppess. ut pastis renunciari possit appellationi.Solebant itaque etiam vulgo iudices ante Iitis contestationem interloqui, & quasi admonere partes, ut intelligerent, quomodo contestarentur litem. nam contestata lite, non licebat partibus appellare, nisi lata esset sententia,& quidem dithestiua. ael. Isententia.& hic est sensus d. l. .praesertim in principio. Et cum sic interloqui tolerent iudices, dubitatum Rit,num idem locum haberet in recusatione. Quidam putabant, ut ibidem refert Imperator, idea plane esse, ut non liceret ante litis contestationem ad recusationis auxilium deuenire. quod tamen minime vetitum erat ; immo apertissimi iuris est, licere litigatoribus iudices ante quam Iis incohetur recusare. I. a. c. de Disop. auri Lapertissimi. Case iudie. quo Ioco Accursus, in is principio, inquit , est recusatio, in line appella.
tio, in medio non est locus. quom Q autem recusetur iudex,monemur in c. cumspeciali. 6 I.
de appell. Idcirco Iustinianus in L l. . in fine subiungit: Caveant iudices huiusmodi serui senem sines,&sine certa dillinctione proferre- . itidelicet, ne ijs, qui iudicium suscepturi sunt, dicant non posse ante lius contestationem recusare iudices suspectos sibi datos ; quin imo contrarium usu, legeq. receptum fuit, ut facta litis contestatione, non liceat litigatoribus iudicem recusare: nisii aliquid emergat,quod aequa, iustamq. efiiciat recusationis causam. ea .issinuante.de e.iuae det g. ut alibi dicetur latius. Sed ut quaesito a nobis proposita exitum aliquet habeat, concludo, Principe inferiores non posese rei jcere appellationem, siue sit dissinitiua , siue sit interlocutoria . quare clausula, Appellatione remota, ad solum I rincipem pertinet; ad eum, dico, qui supremum, ut vulgo dici solet. habet dominium, omnemq. prorsus iuri idicticinnem; ut est Serenissimus Allobrogum Dux, Italiaeq. Subalpinae Princeps, Veneti, & nonuulli alii Italiae Principes. ideo mihi placet glossa uis cap.viscin verbingura. de haeres. tibi .exi stimans legatum a latere non posse tollere iuris solemnitates in catibus non expressis, quanquavices Romani Pontificis gerat, di maius omnibus post Papam habeat in prouincia imperium.& per consequens non poterit appellationem .
De rescriptis, an unius anni tem
pore finiantur; de conciliatur l. falso. C. dediuers refripi. cum cap. si tem cap plerumque de rescript Cap. XIV.
3 V Ag s Ti o est satis elegas, nunt. 4 rescripta unius anni tempore inc terminentur, an vero sint perpetua. Lucius Papa sertius ιne.F Cirari autem. S Innocentius quoque Tertius in ea)plerumque de refcrst reicii plerutanno finiri. At Claudius Imperator in lfalso C. de diuersrescrip. capuae ad ius rescribuntur , esse perennia dixit. .ibus factum est, ut Baldus Decio auctore in daryatirem,differentum constituerit inter ius ciuile, & canonicu: quod hoc, unius anni cursu expiret rescriptorum virtus,noaeque illo,sed perpetuo duret. Bart.& lason in I A C.deconi I. inc.& Decius in reison suo I Icirca princip. quos interdum sequitur Rebessus insuo de rescripι.tracv.existimauerunt illa verba in ael falso id est, Ea, quae ad isu rescribunturρ reuntasunt, accipi debere, quando ad iuris o seruationem, & dcclarationem rescribitur; quo
alibi. Plinius quoque pluribu L in locis, v l in epiH. II s. lib. Io. ad Traianum. Symmach ux Dis . aib. Io ad Theodosium Eiusmodiq sunt omnia sere veterum Imperatorum rescripta,quς Iustinianus in Codice nobis tradidit :& vetera summorum Pontificum Epistolas, quae rescriptae sunt a