장음표시 사용
331쪽
riat, aliam habeat dilationem, qua se eidem
redeunti sistere possit, ex cuius absentia damnum sentire non debet, praesertim, climab eo contumaciae suae remedium expectate praesumatur.
C A P. I. LUS VAN QUIDEM ex seriat
ri H quoque iudiciaria distingui so
lent,viru, scilicet, valida sint, nec ne, ad ferias transeamus, quarum aliae ad humanam quiete pertinent', aliae diuinae maiestati, &Sanctorum venera tioni dicatae sunt, aliae vero extraordinariae,al M. I se quasi extra ordinem a indictae, a Macrobio bimperativae, a nostris vero interpretibus C re--n ζ' pentinae dicuntur, quod repente per magi-:.I. : C stratus indicantur: quae ad hominum quietes sunt inuentae, rusticae, ac publicae, ac nundi-
c spem l. in nae vocantur, ac propter rem ruiticam ob pu-
. Ii- '. blicam utilitatem conceduntur, scilicet, pro .. ιH. colligendis frugibus . Ad Dei, & Sanctorum honorem constitiitae solemnes 4 appellantuni yt, quae cum omni reuerentia, ac pietate cere e .H eu lebrari debeanter Quare,& iudiciis, & mer-i:ri . ' caturae, di seruilibus operibus omnino exi- η 'μ' niuntur , ut homines eo tempore a terrenis negotijs ad rerum caelestium contemplatione traducantur. Solemnibus ferijs renunciare
non possunt litigantes in quovis actu, siue is iudicialis sit, siue extra iudicialis, quia sunt i , 3.i σε publici, quod a solos Principe remitti
zHai a. potest, neque ad solam requiem corporum, metrist. 1. aut animorum relaxationem , decretae sunt,
sed, ut g liberius meditationi, diuinis ossiciis,
D 'bitatur, an in caulis beneficialibus,
utpote, si agatur de elc ctioiribus, postulationibus, prouisionibus, dignitatibus ,
personatibus, ossici,s,canotaicalibus, praebcia
dis, ali)'. Ecclesiasticis beneficiis , aut de decimis, matrimoniis,usurisAE id genus cau- ας sis, quarum iudicia ex contritutione Cl mentis Quinti procedere debent simpliciter, de plano, ac sine strepitu, ct figura iudicij, seriarum sit habenda ratio . Dicimus nos, ea constitutionem minime obstare, quin diebus ad honorem Dei, di Sanctorimi inititutis,at. que ijs, qui in noli radiceccsi solemnes sunt, ab omni forensi negotio, etiam beneficiali,
abstinendum sit, nullumque Dronunciamus quodcumque, aut per pi Occisu in , aut per sententiam, diebus seriatis actun fucrit,qi Iouis in causis practicis simpliciter, ac sitie strepitu, & figura iudicii, procedere iudidem
oporteat b; sunt nihilominus necessariae pro- bε bationes, & legitimae defensiones admitte dae, sicut etiam citatio, praestatim. iuramemti calumniae, vel de veritate dicenda. Quod, cum sine iudiciali strepitu esse non possit, id seriali tempore fieri omnino ς prohibemus. Liceat tamen iudici, non pro tribunali, hoc est in actu iudicandi,sed priuatim, ut de in sae titulo,ac qualitate doceatur quod inse mare vulgo dicitur partes audire .
C A P. III. I Dem plane dicimus oc um habere in aliis
omnibus actibus extraiudicialibus, in quibus iudicialem strepitum quiescere oportet, praesertim, ubi iuramento opus sit. Gamuis enim ea , quae voluntariae iurisdictionis fiunt, videantur etiam seriarum tempore agi posse,
ut adoptare, emancipare, manumittere, e communicare , absolueres ubi causae cognitio non requiritur ; contractus inire, initrumenta scribere, testamenta sacere, tutores, ct curatores dare, datos amouere, alimenta constituere, ventris nomine, vel legatorum,& causa damni insecti, possessionem dare :attamen, quia peccant haec tempore seri M to facientes, huiusmodi actus omnino interdicimus, sed & iam consummatos, nisi W-geat necessitas', aut, aliud fieri Christiana , a... postulet pietas, irritos eos, ac nestos esse
declaramuS.C A P. I RVErum, quoniam,praeter serias a factis a
canonibus imperatas, etiam solemne
sunt in unaquaque dioecesi, quae ab Episco. pis indictae fuerunt, si quan atur, cuius laciferiae celebrandae sint, an, scilicet, ubi iudicesius dicunt, aut ubi litigantes domicilium habent, dicendum est, salatorem dierum vim ad Iocum iudicij omnino reserendum esse , cum in sententiis si rendis, ac iudicialibus negocijs tractandis , in primis spectari debeat
stylus', ac consuetudo locorum, ubi iudicia ,---4exercemur, non autem, ubi litigantes habitent, ne actorem, ac reum duplicibus seriis,
nempe suae regionis, & loci iudici j, quando- que uti contingat, quod plane absurdum
C A P. V. VTque manifesti sint dies, quibus in nostra dioecesi ab omni strepitu iudiciali,
ac seruilibus operibus, & mercatura, abstinendu sit,praeter ea,quae in Gregoriana δsam . Eetione continentur;a quibus, ne unguem quiadem discedendum; hos esse dicimus praeter illos, qui sanctissimo nomini Iesu, eiusq. corpori glorioso dicati sunt Sanctorum,scilicet, Iacobi
332쪽
Acta Taranta se iis Ecclά Lib. II. 3 o s
Iacobi Archiepiscopi Tarantasiens ς m
nopia ri , Ioannis Baptissae decollati, Petri Archiepiseopi Tarantasiensis, Mauritii,Ma tini, Catarinae, Ni lai, Thomae martyris, ac denique dedicationis Ecesinae nostrae Metropolitanae, qui in diem vigesimum quintun mensis Octobris quotannis recures.
Alij autem,quibus iudicia possunt liciae
exerceri, solemnizantur tamen in eadem ma
stra Ecclesia ex veteri, pi . testituto, sunt Sanctorum, luasiij, Georgij, Margaritae, Ma thae, Augudini, Comnae Domini.
De ordine cognitionum. Tit. X.
VI A ex minore causa nullu a maiori cognitioni inserti de-Q m bet preiudicium, si criminalis, quae ciuili maior est,&ebgr uior, quo grauius existimatur b crimen,in ciuilem inciderit, de criminali prius ς disceptandum suerit, de ciuili poste. tius.Si vero utraque simul finiri poterit,uir que eodem iudicio terminari debere, dicimus : lassicit enim, nullu fieri criminali acti ni praeiudicium, quod nequaquam fiet,quandocumque utraque eiusdem lentetiae finibus concludi possit, immo, & aequius, & comm dius id existimandum suerit, cum boni iudicis partes sint,litibus,& iurgijs,quanto citius fieri potest, finem d imponere . '
C A P. I I. SI coram iudice laico de contractus iurati
executione, vel rescissione agatur, nempe, quia talis videatur, ut sublato, vel ns adiecto iuramento, rescindi possit, quoniam iusiurandum intelligitur sequi natura actus, cui apponitur, nec augere obligationem, aut mutate conditionem consensus, sed ei inter suos limites manenti addere tantummodo religionis vinculum,Vicarius noster inhibeat iudici laico, ne ulterius progrediatur, sed supersedeat, donec iurans, ut agere, & excip re post, absolutionem ab Ecclesiastico iudice obtineat di qua impetrata, quoniam ecclesiasticus iudex suo iunctiis est Cthcio, laicus de viribus contractus cognoscere poterit.
C A P. III. OVamuis de statu matrimonij cognosce
re ad solum a iudicem Ecclesiasticum pertineat, attamen, si oriatur quaellio de statu petibnae, an, scilicet, quis ex iiistis nuptiis procreatus, aut illegitimus sit, ea lite pendu- te, potest iudex laicus ventrem, vel iam edi. tum partum, in possessionem bonorum praesumpti patris mittere, vel ad semis b pulic Acta Eccles. Tarantas him deis inandum, ventri, veI partui alimenta decernere dummodo sibi aliquo modo c6ster,eum, qui talis ς proponitur, illius patris filium esse: quod quidem, etiam ab eodem iudice e laico summatim cognosci posse non est dubitandum .
De causa possessionis,&propri tatis. Tit. XI.
CAP. I. ENEFICIO spoliatus ante omnia restituendus est a . Vertim, si de petitorio simul agi
patiatur, nec protestetur, vel
le se prius decidi possessionis
quaestionem , eodem sane iudicio si caetera concurrant) poterit utraque controuersia finiri . Quod tamen intelligimus, ut super se Iio prius iudicetur,& iudicati executio b nat, deinde agenti petitorio, si vincat, eadem res,& possessio recidatur. Fieri siquidem potest, ut spoliatus vincat in causa possessorij,vincatur e vero in iudicio petitorii: namque in possessorio sufficit agenti probare iam adeptam phlsessionem 4, in petitorio autem dominij probatio requiritur.
C A P. I I. SI vero ad retinendam beneficij possessio
nem agatur, & partes petitorii causam attigerint, nec etia protestatae fuerint, quod, ut aiunt, consertandi potius,quam absoluen
di possessorij causa id egerint pol sut namque litigatores in iudicio quoque possessio
nis retinendae allegare titulum ,& attingere petitorium consorta di possesbrij causis posis essionis cognitio extincta intelligitur, nec restat nisi, ut de proprietate a iudice pronun- cietur, nisi actor huiushaodi iudicium omitte
re, aut in aliud tempus diiserre velit, quod quidem absque dubio b facere potest.
De restitutione spoliatorum. Tit. XII.
CAP. I. L E R IC V s, qui beneficij pos
sessione spolietur eo pri textu, quod canonice institutus non sit, antequam de viribus insti, tutionis in iudicio agatur δ, in pristinum possessionis statum restituatur , non solum,quoad proprietate, sed & quoadstuchus b a proprietate dependentes a spoliato tempore spolij non perceptos . Quor in liquidatio , si diutius protrahatur , ct spoliatus urgeat, petatque restitui, spolians, polbC c 3 quam
ne c. in litaetis,em deremt..es e. . per moliae.
333쪽
quam absque mora soluerit quod liquid, tum appareat, pro residuodebiti, si quid se
rit, idonee caueat ς, se congruo loco,& temidi debet, integre soluturiimr ratio 2tar biae nem Mi etenim loci, & temporis debitorem habere oportet, ut, quod loluit, rite, ac re'
iurare et e Blutum esse, sustinere possit. C A P. 1 I. i. Vi alieni benefici j seuctus, ut suos, Io cauerit, sivi, scilicet, beneficii,quod tamen suum non sit, posse rem beneficij si spoliate intelligitur, ac quidem viole-ter, quamuis nulli aperte vim intulerit: neis a i. mox it que enim a ius tantaen fieri dicitur, cum peta: '. - lana laeditur, sed cum quis rem,etiam propriam, aut quomodolibet sibi debitam, priuata, non publica auctoritate, occupat. v is, i , , V insertur ab eo, qui, inuito domino, i , a beneficis eius possessionem invadit: quod, si domino ignorante fiat, spoIiatio est, non ta- . i. i Di,in men violenta, sed clande itina,clam scilicet Rdomino facta, nec ei denunciata metu comtrouersiae. Vt que casu spoliatus restituendus est.
De dolo,& cotumacia. Tit. XIII.
C A P. I. VANDOQVlDEM a competem ira tis iudicis imperi u detrectans dolo carere non dicitur, licet clericus personali actione adseculare tribunal vocatus, noque contumax sit, neque praesiamptae contumaciae expensas sarcire teneatur, si incompetenti id ni agistratui sistere negligat cuius factum insectum b censetur attamen,quia eousque porri ψtur ecclesiastica potestas, ut seculari etiam iurisdictioni subiectos, ex in trimonialibus,vel usurarijs, vel aliss,nec paucis, nec leuibus causis, in ius vocate, iudicare, & coercere possit, quicumque ex laicis ad Ecclesiasticum tribunal, etiam sine causae expressione, catus,respondere nolit quamuisseti praescriptione ς iuuari,ac vocantis iudicium sorsitan declinare possit ut contumax , nihilominus, sacriq. fori contemptor, condemnandus est.
CAP. II. Contumax autem dici non potest, si uera
fuerit persenaliter vocatus, alit citatu S, sue per edictum , etiam peremptorium b, si eius aduersarius itidem contumax sucrit. Siquidem aduersario sufficere debet, ut, neque contumacia impunita remaneat, neque grauius etiam, quam aequum sit, puniatur.Quid enim aliud exigimus, iii sit, ut contumacia ,
mee prosit contumaci, e noueat aduersirio cumque nemo ex alieno deliri lucrum semtire debeat, satis est C, si nec sentiat damna.
CAP. III. DVbitatum non immerito fuit, an Ma
mmium appellare possit, ciun nulla adsit lex, quae vere dontumacem audiri per mittat. Nos tamen dicimus, ipsum appellare posse, non tamen, nisi resectis expensis, quarum resectio purgare contumaciam vid tur , idem. Missima expensae praeiudiciales non improprie nuncupantur: sed, si non appellauerit intra tempus legitimum a die notutiae computandum, sententia in rem iudic tam transivisse intelligatur.
De eo, qui imittitur in possessi
cis litigatoris aliquando mi ri I titur quis in possessionem, rei
seruandae, seu custodiedae gratia. Verum,quoniam peream
missionem constituitur ius aliquod in beneficialibus, ut rei prosenae in pignore λ, Vicarius ante omnia diligenter ani inaduertat, quod oportet de eo, qui mittendus sit in possessi nem beneficia controuers,etia si eius serua di causa tantum mittatur: namque in benesciatibus,sicut in prosanis, non potest aliquid obtinere b in possessorio, qui re ipsa non possidet Muod fieri nequit, nisi per corporalem possemonem .ideo dici solet, meliorem esse conditionem possidentis. Vnde,quamuis tutius forsitan fuerit tertio non litiganti huiuς modi mssessionem commendari; attamen,ne diuinus cultus aliquid detrimeti patiatur, dicimus, cogitosti debere de possies Ibrio,dariq. possessionem, cui id oneris magis conuenire videatur sine petitorio ullo praeiudicio.
Vt, lite pendente nihil iiinouetur. Titi. X U.
CAP. I. V A M VI s vere,ac proprie lis ' pendere non dicatur, nisi c6- testata sit, quemadmodum. alibi a indicauimus, attamen, ut circa hoc nullus dubitandi locus relinquatur, inhaerendo constitutioni Clementis ininti b,dicimus, litem pendere statim, atque citatio legitime facta peruenerit ad partem aduersam, vel per eam partem steterit, quominus perueniret.
334쪽
Acta Tara sitastens Eceles Lib. ΙΙ. 3oy
- CAP. II. Cliatione vero facti , & lite contestata, nihil valete dicimus, quod laetum sis irit altero ex litigantibus insinte, inscio tu. dieri cuius arbitrium post litis contestatio
nem necessarium est ac non consentiente aduersario,etiam,si vocatus fuerit, ne iudicis auctoritas neglecta impune esse videatur. Sed, si aduersarius vocatus non lacrit, alia ratione inualidum censeatur, quodcumq. eo absente gestum sit,clim ad b Omnem actum
vocari debeat, qui inde damnum sentire potest. Si vero inter litigantes aliquid transactiam sit, etiam inconsulto iudice, utiquς ib
lud valere certum est: nihil ς enim urgere magis debet iudex, quam, ut controuersi e finem habeant.
De sequestratione possestionum,& fructuum. Tit. XVI.
semper suerit odiosa, & reguini lariter prohibita, siquis ta-
M coloratum, petierit sequestrationem,cceteris concurrentibus, audiri pol fit, non item, si nullum habeat titulum, ne vitiosus ad beneficiu detur ingressus, quod bquidem permittendum non est. Namq. in
beneficialibus possessio nulla esse intelligitur,
quam nullus ς praecedat titulus adeo, ut, qui beneficium fine institutione, saltem colorata, polsidet v, grauiter peccare dicatur. Caucat tamen Vicarius noster, quantum liceat,
ne beneficiorum fructus, seu possessio, simu strentur: publice siquidem interest,certos esse beneficiorum possessores, quo diuisio cultui plenilis satisfiat, resque ad beneficia spectantes melius,ac facilius conseruentur. apropter,cum rerum omnium ut diximus sequestratio odiosa sit, bonorum beneficiali uincit procul dubio odiosis sma. CAP. II. SEquestrationem, sive possessionis, siue
si uetuum, quamuis nulla iuris auctoritate tulcitam,reuocari prohibemus, nisi citato, & audito eo, ad cuius fauorem facta fuerit: quod multo magis dicendum est, ubi de Duo rabili executione iudicati agatur, praeter tim, cum petitur, ut in ea summarie λ procedatur: nullum enim est iudicium tam summarium,in quo non sit pars citanda, ciun sine reo b coi saliere non possit, immo , si victor satisdationem osserat potissimum, scilicet, remedium ad impediendam tequc strationem, quae coim ceditur tantummodo, ut res contentiosis , tuto sit,quod ς praestat, & satisdatio non est e I. ι.ε. ε . propterea reuocanda sequestratio, ignorante aduersario, quamuis victo, cuius interest, ut
C A P. III. Si vero is, qui liberaliter fideiussit pro
pensione; quam ex fiuctibus alicuius benefici j soluere debet resignatarius nulla, aut modica alia bona possidens, & in solutione ei dem pensionis cessans ; suctus beneficis sequestiari petierit, audiendus est,praesertim, si debitori obtulerit satisdationem de praestando, quodcumque debitoris ipsius inter rit, si male sequestratio, ves sine cauis facta
probetur, cum satisdatio plenissimam a tri- a Dibuat indemnitatem, & securitatem. Contra,
si debitor huetustari idonee eauerit de sol- :
uendo pensionem sequestratio non crit concedenda, cum eam petenti satis cautum sit uua, s . remedio b satisdationis, di multo minus,si re- is λ . . &signatarius inco statu suerit, ut, interdictis sibi fluctibus beneficij per sequestrationem,
non sine dedecore lacri s ordinis mendicare essip. 33.
O Vandocumque R fructus litigiosi fundia evae extidilapidentur ab illo,qui,ut illos cust diret, in pol sellionem eiusdem findi missus sierit, erunt fiuctus non consumpti sequestrandi, alius . idoneus sequestratarius eligendus. Quod & dicendum est,si reus postes sol litigiosi landi, nulla data cautione, a seu tentia, qua se grauatum sentiat,appellauerit, reique possesse fiuctus dissipauerit: possunt enim licite sequestrari, ac multo magis, si constet, illum, poli motam litem fructibus
usum suille allicr , quam consueuisset in prima instantia, vel antequam lis moueretur. Sed, quamuis nullus etiam appareat fructuum abusus, dubium vero sit, eos a posses- re, si in iudicio succumbat, ficile recuperari non posse, nilliloininus sequestrari b pote bais . a. runt, nisi ipse de eorum conseruatione idonee P
cauerit, quod quidem recusare non debebit, '
eo praetextu,quod ,cum ab initio non satisd derit, obligatio satisdationis ς sibi remissata, e l .h. in videatur: etenim ex noua causa ad satis- l. i.
dandum iure compelli potest, cum cuilibet actui inesse virtualiter intelligatur clau- , sula di rebus sic stantibus : hocq. ne e dcturmateria delinquendi .
causam fi de excepti rei iude arg L .C. de his . 'u
335쪽
C A P. Vnicum. , X legali trito axiomate, ubi de consessione agitur, nullae sunt iudicum partes, nisi ad
nihilominus, si quis in publicis actis, Priorem, aut Decanum quemvis . nominauerit, licet confessio a alias induci s lint in damnum confitentis, hoc tamen,ci limitandum sit in benefietalibus, ubi necessariusest titulus cuius collatio a confitente non pendet eam nominationem,seu conses sionem, nullum tribuere ius ita nominato declaramus.
C A P. I. SNVs probandi a assimanti,
attamen,s quis solemniters caum aliquid negauerit, id probare teneatur . Ideo,qui in supplicatione eontineri, quantum in litteris Apostolicis exprimitur, negauerit, supplicationis exemplum ex Romanae curiae registro desumptum exhibeat, ut cum litteris co
latum ostendat,an earum narratio, atque e
peditio amplior sit, quam esse debuerit. C A P. II. ITem, si de filiatione oriatur quaestio, an , scilicet, is, qui si ius dicitur, in quasi pose sessione filiationis nisse probetur, & aduersarius negauerit,eum filium esse eius, de quo contenditur, nulli dubium est, quin, saltem . ., hoc casu,transfiri atur onus a probandi in aduersarium, si ille habitus sit, & tractatus b ut ' 'filius, ab iis, quos ipse vicissim, ut parentes,t.: ά, χ obseruasse,& coluisse, dicatur, cum generalis M regula sit,ut, qui in quasi possessione cuiusuis
rei constitutus reperitur, in ea conseruari, Mut aiunt, manuteneriς debeat, donec contrarijs aduersarii probationibus inde deiici . v tur, praesertim fluore matrimonii, quod in libera muliere d iure ciuili constare praesumi- νε tur, cum concubinatus , & Pontificio. &Caesareo iure vetitus sit, quamuis Caesareo non puniatur.
C A P. III. CVm probatio tituli clericalis sit quid aspiritale, per selam scripturam utique probari debet, non autem per testes,nisi, cripturam periisse constet,nec eius exemplum haberi posse a cancellario eius Episcopi, a quo probare intendens, se characterem cita
ricalem suscepisse, amnet,quo eati probatio per testes b admitti potest. Nec litteris des, , 1. rellisis et emi fidem facientibus credi volumusἔnisi ab Episcopq, qui diceretur clericatua contulisse, fuerint subscriptae, eiusque sigillo munitae,vel, nisi clericus pinet, aliter obseruuari in illa regione,in qua clericatum habui ueonsuetudo C enim hac in re, ut in aliis plerisque, consideranda est. Quo vero ad cosqui a nobis ordinati dicuntur, nisi litteras manu nostra subscriptas exhibuerint, se iniu- μ. Hi adedicio nihil probaturus, sciam. C A P. IV. 3
ΙDem quoque sancimus in omnibus alijs
litteris,quas subscribere solemis: nam beet sigilla nostro munitae apparuerint, ait men, si manu nostra non fuerint subsignatae, in iudicio nullam fid in eas sacere volumus eo, quod sigillum etiam per fraudema a La. C de apponi illis potuerit. ζ re aliis LC A P. V.
N Eque beneficij possessio ex eo probari
dicitur, quod pater eius, qui beiacficium possedisse asseritur, fructus eiusdem beneficij aliquot ante annis collegerit licet collegisse probetur, uti legitimus administrator: nam , quamuis fiuctuum perceptio probare a L. H. e soleat possessionem, in beneficialibus tamen , I uisa. pater b, nec eii legitimus fiIij administrator, nec beneficii viuiructuarius, nec in huiusmodi causis filiusfamilias sequiturς ius patriae 4 I x potestatis magis, quam in iis,quae ad ius pu- A blicum si spectant, quod consistit in magii tra- .utacttibus, in incris ς, & sacerdotijs. CAP. VI.
Homicidium, aut aliud quodvis deli
cium,ex casu sortuito excusare qui imtendit, casum semper probare tenetur: nam in criminalibus reus, etiam excipiendo,actor fit,& intentionem suam a probare debet, at L L
steaquam actor suam probauerit. Siquidem in delictis fieri non potest, quin dolus praesumatur,donec, vel fortuitus casus, vel alia allegatae innocentiae ratio b probetur ; immo dolus magis, quam casus, praesumitur.
Sie, qui sundat actionem suam in tempore siue actor, siue reus is sit, tempus utique, & pratai se probare debet,
. tanquam fundamentum suae intentionis, quaa
unusquisque semper ς pro bare compellitur a
336쪽
Acta Taranta siens Ecclis Lib. I. 3 os
De testibus, ct attestationibus. Tit. XIX.
C A P. I. SVANDOQUIDEM scri. pium est , labia sacerdotis
custodire scientiam, hoc est iustitiam b, & veritatem, sacerdos, neque in iudicio, neque extra, sacramentalem consessionem sibi factam propalare potest, aut quavis de causa reuelare, etiam superiore sito iubente, qui id iubere nequit. Si vero aliquid dixerit confessarius, tamquam non dictum censeatur, tum, quia eiusnodi testimonium illicitum, ac t merarium, sacrisq. canonibus e iniuriosam est, a quibus singulari vocabulo,secretum, conseisio appellatur, hacq. conditione fidei, ac consciet tiar confessalia creditum intelligitur, ne diuulgetur e , tum, quia non sit credendum , sacerdotem scire, tanquam homunem , quae illi, tanquam speciali Christi redemptoris Vicario, patefac ta e si1 nr. Neque expedit reipublicae,tale admitti testimonium, ne fideles deterreantur a sitorum peccat rum consessione, ac iusto quidem timore, ne,.s ilicet, eorum dicta, facta, & cogitata publicentur .
C A P. II. Nieus testis, quamuis non fasciae,
etiamsi praeclaro curiae honore a prae. Blgeat, vel praesidiali resplendeat dignit te b; potest tamen,licet unus sit ; ad testimonium admitti, si de proprio Aeto deponat e, vel in causa d , cuius exitus, qualist q. Ω- tutus sit, nihil sita intersit. CAP. III.
Non admittitur item, quoad eius fieri
potest testimonium de auditu,quia testis deponere debet, quod certo scit,quodq. oculis, vel alio corporeo sensu percepit, ita,
ut constet, ei compertum esse id, de quo testimonium dicit. Admittitur tamen aliquando in causis matrimonialibus, dum, salicet, deliconsanguinitate, aut assinitate agitur, quarum gradus, cim ob humanae vitae breuitatem vilis probari omnes quandoq. non possint, testis de fama deponens non re ij ci.
tur. Dantur & alij casiis,quibus, si perdissici Ie , vel impossibile sit, haberi posse testim
nium de visu, testis de auditu admittatur, ut, cum de probanda possessione, aliave re immemorabilis temporis agitur: tunc enim admittendum est testimonium coruin, qui a maioribus, vel senioribus,qiiDd quaeritur, se accepisse asserant, eo praesertim tempore, quosaspecta esse non poterat eorum testificatio, nulla, stilicet, mota,vel mouenda lite,tametsi hodie , si ς viuerent, sertasse sespecta disci rideo,cum alioquin vix reperirentur, qui immemorabilem possessionem probare I offent, eius probatio tanto sevorabilior est, quanto dissicilior, & quanto potentior est haec praesci iptio, quae t tituli vim habet: nam ct ob hanc unam potissimiim causam iudices do mestica tcstimonia contra iuris e regulam admittere solent, quado aliter, quam per do
mesticos testes, veritas haberi non possit. CAP. IV. INAmis quoque insemia iuris notatus 1
dicendo testimonio repellatur, dummo. b ex causa legum auctoritate infimiam irrogante condemnatus,vel infamis expresse declaratus sit: sin autem nulla extet sentem
tia, sicque non iuris ' sed ei facti tantum infimia obijciatur, nempe , quod surtum, vel quid simije commiserit, tam et si ita dissama
tus existimationis, ac famae iacturam faciat, non tamen a dando testimonio repellatur. Iam veto exhibenda omnino fiterit sententia, quae contra accusatum lata esse dicatur,
vi,quae non testibus, sed seriptura probarid beat , nisi scripturam perhil e legitime com
De testibus cogendis, vel non . . Tit. X X.
reipublicae, ut inta, qua uis cauta, siue lacra, siue in L profana, siue ciuili, siue crimi
nali, ne res in incerto sint, veritas cluccstat. Quamobrem, si quis in ius vocatus, ut de alicuius negotii, vel rei statu testificetur, vocanti Obtemperare neglexerit ψ, cxcommunicationis gladio seriendus est, sicut & impediens b , aut quouis modo prohibens,lestimonium dici. Nec excucitur negligens, quod ea de re testim nium'. se non dicturum iurauerit, cum iuramentum,quamuis alias validum, non intelligaturn, valere, nisi saIua lisperioris auctoritate. Ideo, quoniam e iure cauetur, iuramen tum contra bonos mores praestitum seruan
dum non esse, quodcumq. actui ob publicum commodum vetito t adiectum fuerit, inane, odiosum, prorsusque inualidum esse certum est,utique non sine causa, ne, stilicet, religionis fides iuramenti abusu periclitetur, &, ne patentiore via ad humana negotia saudes irrepant, quarum fiequentissimis periculis, quanta maxime industria, di studio fieri potest, Occurrendum g est.
337쪽
se examinatum, idoneum repertum, prosessionem fidei emisisse,&, si prouisio sit de ecclesijs parochialibus, siue vacaverint per obibrumsue per renunciationem in manibus no-C A P. I. ducali lege omnis publica scriptura in Allobrogum
E ira regione , hodie Sabaudia
nuncupata, idiomate Galli. cano, in Pedemontana vero Italico confici debeat: nos tamen,nihl in au. ditorio nostro,nisi Iatino termone,confici volumus, cum sit communis omnibus sere gentibus, & Romae , quae omnium nationum do-a l R-να micilium, communi'. patria dicitur', publica omnia negotia non, nisi latino sermone, expediantur: nempe, quia plura Conc, Ita, constitutiones pontificiae, legesque, tum is ciuiles,tum canonicae, latine conscriptae sunt,
sed, di ne pereat lingua, qua potentissimus populus orbis terrarum dominus,& loqui, &suas leges condi voluit, quaeq. adeo pretiosa visa est, ut Ecclesia lacris Biblijs latinitate donatis in primis utatur.
C A P. II. 'Voniam invisitatione nostrae dioecesis
complures reperimus 1 praedecetaribus nostris institutos esse, tam ad beneficia is simplicia, quam ad animarum curam haben. tia,in eorumq. existere possessione,nullis suarum prouisionum litteris exhibitis; quia, sci. licet, ut ipsi alterunt, penes cancellarium curiae nostrae Archiepiscopalis existant,mandamus, ut nemo in pol terum ad actualem, aut realem beneficii possessionem, admittatur, nisi liti ei as minu, sigilloq. nostro, aut nobis ablentibus, vicaris generalis nostri, subscriptas,di munitas,exhibeat. Si vero intra mensem a die datae incipiendum confectae non is laetitit,& penitus expeditae,declaramus,beneficium, tamquam iure vacans, alteri co
ferri posse. At, si per cancellarium steterit, quominus prouisis litterae exhibeantur, nihil pro mercede sibi debita in alia, quae subsequetur, prouisione accipiat, quin, de viginti- quinque nummis aureis, locis pijs applicandis, inuictetur.
C A P. III. Λ T, si litterae fuerint expeditae, &substantiali aliquo vitio laborent, vi pluries obserua mus, inspiciatur registrum, ut, si in eo nihil sideretur, inde litterae corrisantur : vcrum si registrum fuerit pariter derectiuum,cum grauior error sit, qui fit circa substantialia, ct conseqnenter periculosior, substantiales errores esse declaramus, si i in prouisionis litteris non dicatur,prouisum sui, stris libere factam, non exprimatur post propositum edictum Disse iactum concursum. Si autem & in registro, & in litteris fuerint ista omissa, dicimus, beneficia vacare, nisi prouisus grauissimorum virorum,& praecipue examinatorum synodalium testimonio, illa omnia facta fuisse probauerit, sed, vel cancellaris culpa,vel quomodocumque, filisse praetermissa: quo casu nouae litterae, facta probati
CAP. IV. Ignitatum, ac beneficiorum in nostra dioecesi existentium, diplomata, seu prouisiones; ut vulgo appellantur ; summi Pontificis collatiope expeditas, ijs, qui eas
impetrauerint,ad capiendam beneficiorum possessionem nihil profuturas declaramus, nisi a nobis , aut generali Vicario nostro, aut alia legitima persona , fuerint examinatae, arque admissae,ut, si obreptiliae,aut subreptitiae reperiantur, executione careant, nullaeq.
remaneant δ, ac, si impetratae non fuissent, δή. donec nullitatum impedimenta sedis Ap. Ita tiar stolicae nouis prouisionibus auferantur.
C A P. V. II Agistratus nostri, siue ecclesiastici,1 1 siue laici, ut Vicarius, seu ossicialis generalis, iudex appellationum, iudex ordinarius, ballivus, vicebat livus, procurator fise iis, curiales, mestrales, hoc est apparitores , seu executores, &,si qui fuerint, maiores, aut minores officiales, vel ministri,a quocumque etiam a nobis ad hoc sufficiens mandatum habente constituti, nee nobis viventibus, nec vita functis, aliquid salaris ab haeredibus nostris accipere possint, nisi litteras,quas v
cant patentes, exhibuerint manu nostraia ,& secretarij nostri subscriptas, & sigillo maiori, quo in eiusmodi expeditionibus uti s
De praesumptionibus. Tit.XXII.
CAP. I. V D E X, actor,& reus testium,
I scripturarum adminiculis deis sit uti, ad praesumptiones, ut Opportuna remedia, confugere solent, quamquam praesumptio, vere, Sproprie loquendo, probationis nomine minime comprehenditur, quemadmodum & iusiurandum, ciun neutrum horum necessirio probet,
338쪽
Acta Tarant assiens Eccles Lib. II. 31 i
s. si ς - , pinet,licet a minissimili vim utrumque ob P . t tinere aliquando videamus. Qu-irca dicimus dolas praesumptiones non tussicere, ubi bprobatio Qrmalis, & precita requiritur. ηAM ' vero hinc inde adsit praesumptio, dubiuni no: et .' ' est quin maior c vincat minorem:ellcctus W- ,: in F ro maioriς, aut sertioris pratumptionis est sta, ista I probandi onus transferri in aduersarius . C A P. II. . I Laura ex Ascanio, se praegnantem di- 'αι γλ' i Oxcrit, nec ulla ea de re adsit probatio, ad a. niti, quantum de Ascanii erga Lauraim benevolo animo praesumi pollit, quia , scilicet, eius domum frequentaret, eique prae coeteris sex minis blandiretur, magi . placere studeriret, dubitatur, an sit Laurae credendum. Nos asserenti mulieri hoe esse credendum dicimus i Ascanius sit istutus, non item,si ux Icm habeat, ne ex unius taminae simplici dicto suscitetur calumnia matrimonio , & de adulterio suspicio generetur . Sed, si Laura praesumptioni iuramentum adiecerit, nisi
aliud Ascanius probauerit, quamuis uxorem habeat, cicciendum erit, verum esse, quod Laura asseruerit, neque enim detunt coni a.- , gati, quis Iutis incontinentiores, non Vna contenti uxore, licet forma praestantiismata, alias mulieres indistinctu, atque impudenter, inlitarcnt.
CAP. III. 'V muis iuris uti iusque interpretum a Vnitier l. lis opinio sit; ex his,quae ligua
immmcntis adiit terii, ac praeparatoria zi ἐς ria- vocantur, argui adulteri uin, de ob osculum luxuriosum ali atque illecebras, mulierem perinde priuari dote, c, si adulterium conunt. sisset i nos tam n illam ira nostra dioecesi minitiae lacum habete volumus, nisi in ipso com gressit venereo,vel ut ait lex Solonis,& Dra -
1 quod ait conis, quam Pona ponius b iurisconsillius refert, ἔ, ἐργω, idest in ipso opere, quasi non ta
possit. Nam, clam magna sit inter niares,&Deminas de more genis apud ros familiaritasn inrisuetudo ita, ut uxores sitas os liberi ,& tangretiam mariti praesentes millimum ducant, nec, ut plurimum, aliud inde sequa- i tur scandalum, praesumptio de lasciuo osculos omnim leuis videtur, ita, ut propositio, aut regula, qua aiunt, ex praeparatorijs adulterii praeli uni adulterium, nullius sit momenti,claris ercnim, & certis probationibus opus est. iii eti in criminalibus,&odiosis, nec aliter irrogammam turi: : poenae,pra sertiminijs,quae ad 4 adulterium retinetIt,& cauu leges de adulterio --.α preM loquantur, non debent ad osculum , - 2 quantumuis luxuriosum, extendi, ne ex duriore extensione infligatur priuationis p pc - .na, quae habere locum non debet, nisi in ca- sibus a iure expressis .
De iureiurando . Tit. X X III.
C A P. I. VONIAM iuramentum ver ait Apostolus. ) omnis conis lab
ici trouersiae finis est , ni agnum expediendas lites
dicatae ita, ut, postqtiam delatu, praestitum q. 'suerit, quaeri non possit, nisi, quod iii ratum sit ii, ne, repetita lite, finis negotii alterius d 1 non erit caus, sat exordium. Qiii igitur aduersarium νὼ eaquam iurare patitur, Omnibus allegationibus renunciare ci editur, quae ante iuramentum op- :poni, iuris ii eiuralidi praeitationem impedi- εα C e ire, aut rc morari potuisient. Facit enim adue sirium ς iridicem in causa propria, qui iura- e aementum deseri, aut reseri, idcirco parum tutusi dicitur, qui iusiurandum rescit. CAP. II. IVramentum vero oblatum ab eo, qui intentionem suam testibus,aut instrumentis, aut aliis scripturis, probare intendit, reuocari posse non listum, posteaquam oblatam iuinrandi conditionem aduersarius suscepit, sed in ipso etiam iurandi procinctu a, manifestio a i qui x fumtauris eILOb id nimirum,quian mi I actum fuisse videtur, quandiu aliquidb superest &hν .uli: agendum, licet dici soleat: id, quod in prin hi, . quibus cinctu est, ut fiat, pro facto c haberi dcbere, VL-n . . unde de periurio, aut saltem de peierandi voluntate videtur argui posse iurare paratus, ac si iurasset Ised verum est, iuratum non esse , potuisseq- illuui, qui, se ad iurandum par tum simulabat,voluntatem mutare, di nolui si
se amplius iurarer neque enim sola suscepti iurisiurandi voluntas sulficit , C A P. Ita SI probata vita, ac iama requiritur in eo ,
qui in aliena causa a testimonium dicitu- ' . In rus eli, probus item, atquc integer multo in agi seta debet, qiii in propria iudex conlii tuitur. Quare, infamem, cum iurare non possit, nec iuramentum deferre permittimus, altociuin reserendi facultas adimeretur ei cui
tumet delatum, nec ad iurandum cogi pol is , dum ς iuramentum Icfrre non posset.
Equidem periurii poena, praeterquam quod ramenti deferendi facultatem dabimus ei, tam . qui ex iam contracta infamia periurij poena ni
339쪽
C Vnt R, qui putent, absolutionem a nexu iuramenti,quainuis ad solumesicctum
agendi danda sit, dari non posse, nisi citatorii ex eouiti. aduersariis eius, qui absoluendus fuerit. Nos tamen dicimus, huiusmodi absolutionem, etiam non citato aduersario, dari legitime posse. Haeredi vero non esse necessariam abiblutionem, nec quidem, ut agere possit,ma nifestum est. quamuis enim haeres eadem per- , sena b cum desuncto esse intelligatur, ad in-
ragvl ivt.1. ducendam tamen periuri 1 exceptionem, lul-
iurandum est adeo proprium, &personale, viae e. .esua nullatenus ς ad haeredes transeat . Verum,si z. . beneficium ablblutionis petatur, non modo, Abbas, re ut aiunt, ad effectum agendi, sed etiam, ut
de iureiur. 1Imul tollatur obligatio ex iuramento contra.
scat, cum agendum sit de iustitia, & veritate,& ainluta rescissione contractus; absolutionem, nisi parte in ius vocata concedi
C A P. V. MAior haesitatio est, an ebrium, qui iu
rauit, a praeitito iuramento absolui oporteat. Et quidem, cum videatur aequiparari furiose, mentisq. compos non esse, dum ebrius est, magis quam furiosus qui licet omnia , & in Z omnibus abesse bi dicendum esset, nequaquam eum
filios,inuia absolutione indigere. Quomodo enim con-b ι ψου, oi, sentiet, quiς sentire non potes aut cum diudicium sit unum ex tribus comitibus iura- ca ;si,. menti. quo iudicio homo ebrius iuramentum non suscipere,aut praestare potesse Tutius ta- . Hi e. ae men dicimus esse, dari ebrio absolutionem , tum,quia, plero'. ebrietatis gradus reperiri, 'isista t. compertum est, atque ideo non facile coni jci νε posse, an usque adeo ebrius fuerit, qui ebrius allegatur, ut iudicio prorsus caruisse credae ara. e. x tur, tum , quia agiturς de animae periculo, de P ς i ρ quare dubitare nequimus, ne nimis magna diligentia videri possit, quae adhibetur, ut res ob. obiis. C A P. VI.
CVm iuramentum sit assiumptio diuini
nominis ad confirmandam iurantis mdem ut sanctus ait Augustinus, cui conseca uanili num est, quod dicit Apostolus b, Testis est . . , L. 2 mihi Deus & ad asserendam religionem, ae L u venerationem,quae coelesti maiestati, in cuiusis: d verba iuratur,maximu conuenit,qui super sacrosancto Misse canone, aut sanetis Dei Eua- geliis, iurare debebit, curet Vicarius noster, ut cuiuscumque ille dignitatis,& conditionis sit, stexis genibus iuret, prius admonitus de grauitate, ac periculo iuramenti, quamque impium, & turpe sit in periurij alea connium re. Nam,praeter summam infamiam, qua per iurum aspergi certum est, sciat, quicumque tanti s criminis reus fuerit,se temeritatis suae acerrimum ultorem ipsum Deum habiturum.
Ex meo, si ea solemnitas seruata non se
Iec pars aduersa conquesta, inualidum. fuerit iuramentum, ita,ut ex eo non possit sciqui sententia , praesumendum etenim erit, ab aduersario, solemnitatem illam suis se remissa. At,si iam delatum iuramentum a parte, om
nino remittid posse receptum est, quid obstat,quod solenitas etiam remitti non possit
m sit declinatoria,&consequenter dilatoria ' opponi ab ini-
mandamus, hoc est, antequam lis contestata b sit. Si vero vocatus, etiam laicus , iudici se competenti sistere negligat, contra eum, tanquam contumacem, procedi permittimus. Ex quo enim non respondet, prorogat iurii dieii nem,quam postea declinare non potest. CAP. II. PRocuratoria vero exceptio,quae ex man dati deiectu peremptoria δ appellatur, quandocumque opus suciit, & in quacumque b instantia, opponi potest: Secus dilatoria,quae personam ς procuratoris, non autem mandati qualitatem respiciens, neque in prima instantia post litis contestationem, neque in causa appellationis, opponi permittitur, cum appellatio, licet sententia executionem suspendat, contestationem tamen non extii guit, immo rem totam ad iam contestatae ibtis terminos reuocat.
De praescriptionibus. Tit. XXV.
tum annorum praescriptione gaudet ratiae vero,etiam,quae se ripa e 3..cis immediate a Romana depem dent, quadraginta tantummodo,non autem minore b spatio: tantae ve- b Cant ii .ro videtur este potestatis quadragenaria prae- α scriptio, ut neque ex capite ignotamiae, ncq. ex qualibet alia causa in integrum restitutio- i, nem admittat, dummodo sit completa, quia iplenissimam c tribuit securitatem. Nos ta- e i. -- men volumus, ignoranti dari restitutionem,
siue de d re ecclesiastica, siue de profana ,
340쪽
Acta Taramasens Eccles Lib. III. 313
scriptionem in memorabilem , nisi consuet agatur, immodicimus , lamm post quadraginta annos quadrienniin uia ad petenda
restitutione datur; dum contra ignorante cu- . Dis 4 curiisse constet st; non nocere haeredi q. IGrae , gatario,quia tepus illud fuerit ab initio utile,
neq. ignoranti currere debuerit, letia post centum annos petere potest restitutionem in integrum. Si vero pro possetare lata fueriti tam iuit, sententia, etiam minus iusta clim fres ita, cata pro veritate habeatur, si g rite stetit iudicatum suscit tricenaria prestri otio a die M -sententis, dumodo continuata fuerit possessio, minqua impedita, nunqua interrupta, ita ut ille, etia aduersus Eccleuam, tutus sit.
C A P. II. ΡRiuilegia ecclesijs, vel quibuscumque
priuatis persenis a praedecetaribus no-
. . R. a. siris concessa, si constiterit in usu non a suisse per triginta annos ab eo tempore computandos, quo aliquis eorum usus esse potuerit, nectamcn ullus fiterit, amissa, reuocata,ac nulla esse hac nostra constitutione declaramus.Sed, quia usum probare debet, qui intentionem suam sendat in usu, procurator quoque noster patrimonialis, quotiescumq. non usum , ιμα- Ν allegauerit, non usum probare tenetur, nam
m.n &negatiua; quandocumq. fundamentum bintentionis esse constet ; probanda est. H C A P. III. iii p. 4 , - x proportione oneris sume a est qua- . a.' oris. 'ilitas, ac quantitas dispositionis. Qua- U I te, licet verum sit, obligationem pensionis
2 2 2 annuae legatae terminari spatio b centum annorum,dicimus tamen, ad ea legata id non , pertinere, quae constiterit causam haberti perpetuam: videlicet,si quid legatum sit -- α strae, aut alteri ecclesiae, aut monasterio, ea conditione,Vt quotannis fiat anniuersarium, aut singulo quoque mense, aut hebdomada, aut die pro legantis, vel eius parentum animabus, Millae sacrificium celebretur, aut aliud pro eius animae salute in ecclesia fiat, e . . C. de quandiu si satisfactum fuerit ab ecclesialegantis voluiitati,&legi impositae,ei legatum
deberi nemini dubitandum est. C A P. IV. LAicos non posse decimas δ detinere ,
ncque ulla ratione praescribere certum est,obstante, icilicet, b iuris praesemptioneia; sed dubium est de quota, decim nemp., icesima, trigesima liave parte, an,inquam, consuetudine tolli possit,& receptum elu,tolli non posse in totum,reduci tamen posse . Verum maior haesitatio est,quodnam tempus requiratur ad inducendam reductionem :putant.nonnulli, sussicere annos quaili aginta: nos tamen dicimus,necessariam est e prae-
do, aut conuentio per Sedemd Apostolicam 4 4 f. an. approbata intercedat: nam longitudo tem- - 'poris, cuius non extat memoria, quoad quo- utam, videtur habete vim confirmationis. i. J C A P. V.
Possessori triennali, si possessionis titulum
habeat vitiosum, non suss agatur regula pro triennali possessore promulgata:siquidem in beneficialibus hoc unum praecipue spectandum est, quod vitiosus in ipsis non reperiatur a ingressus. Si vero titulum habeat in- a - ε, Mualidum, non propterea eius possessione priuandus est , sed de tituli qualitate quin rendum, &, si inualidus iudicetur, poterit ex noua gratia in possessionem conseruari . Aliud est enim titulum habere inualidum , aliud vitiosum, hocque non magis in ecclesiasticis, quam in profanis rebus, alioquin nullum esset discrimen iliter bonae, di mala
fidei possessorem. Cum bonae fidei possessessit, qui titulum S habet, licet inualidum, cin viam
loratum tamen: malae vero fidei, qui vitio' Mam Mium, aut nullum habet.
C A P. VI.LIcet regula de annali possessore consediuet possidentem, etiam nullum pros rentem titulum, ac ne quidem coloratum ab impetrante, aliud tamen obseruatur in regula de triennali,ut dictum est,quia haec tribuitius in beneficio, non autem illa, quae excludit duntaxat impetrantem ob non expressas possessoris qualitates, neque tam in fauorem possessoris inducta est, quam in iam male impetrantis: attamen, ne locum habeat V, . . . tiosus ingressus, posse r annalis, si postea νω, titulum non exhibuerit, & quidem validum, possessione deij ci potest.
I Vicarius,aut alius cuiuscum que nostri Sustraganei iudex, competentem se iudicem, aut desertam appellationem esse. - . pronunciauerit, interlocut ria tantum de utraque re eius sententia erit,
s*d tali ut vim habeat definitiuae. in Vi Ra . --... si appellatum fuerit,debet iudex ille a appel- sura. ι .lationi deterre,ne quid in appellationis praeiudicium contra auctoritatem tribunalis bnostri attentare videatur. psi Minio CAP. II. .
ΡEndente lite, clim Mouisonalis fit adiudicatio, caueat icarius, aliusque iudex D d noster,