장음표시 사용
401쪽
est, non currere patri tempus accusandi, i
C A P. Vnic. IFFERT a tori separatione
D N raro confunduntur.Si quidem
diuortium in matrimonio recte contracto, ac c6summato, locum habere non potest,sicut tori separatio, quae fit multis de causis. Separatur aut ea vir ab , xore , quo ad tori nuptialis communionem, non, quoad mal itale vinculu, quod,
tametsi ur:or ssem coniugalem adulterio cω tamin. 'uit, inseparabile R atque indissolubile remanet, de cuius firmitate ita scribit Augustinus b: Vsque adeo foedus illud intrum nuptiale cuiusdam sacramenti res est, ri,nec irsa separatione, irritum fiat. inque aliter ii thlIigendum est, quod dixit Dominus apud
Matthaeum ς: Ego autem dico vobis, quia omnis, qui dimiterit uxorem suam, excepta fornicationis causa, ficit eam moechari, &,
qui dimissam duxerit, adulterat. Et alibi: d c i dimiserit uxorem suam, nisi ob fomicationem,& aliam duxerit,moechatur.Et Apin stolus f Uxor a viro non separetur : quod, si
separata fuerit, maneat innupta, aut marito reconcilietur.Quae quidem verba ad prauum sensum detorta, materiam dederunt nouat
ribus dicendi, posse adulteram uxore dimi ti, & aliam duci. Quod, si verum esset, matrimonia Christianorum, neque sacramenta essent, neque rata, hoc est indisolubilia , nihilque dissestet a matrimonijs ethnicorum, quod g est falsum. Itaque, quoniam matrumonium, ut est sacramentum ii, Christi con. iunctionem cum Ecclesia significat, cons quens est, ut, quemadmodum Christusi ab Ecclesia nunquam disiungitur, ita vir λ ab uxore numuam separetur. Si igitur conti gat, aliquem a marito dimissam mulierem , uxorem ducere, nullum esse illud matrim nium dicimus, eumque, qui tantum facinus patrare ausus seerit i,tanquam haereticum, puniri mandamus, sed & sac. iotem, qui eiusmodi contubernio sciens intersu rit, mulctatum viginti quinque aureis, ad pias causas applicandis , ad amnum ab of
De donationibus inter virum, &Vxorem,&de dote post diuo tium restituenda. Tit. XVII.
C A P. I. PRANUVAΜvis donatio inter visu,
Noratur, non, quia alteru coniugum ab altero aliquid accipere absurdu videatur:sed,quia, cum sint una caro, omnia b debent habet a b communia, nihilominus, quia ea donario norepugnat bonis moribus, si fuerit iuramento munita, confirmatur virtute iuramenti, cuius auctoritas e summa est, dum ne λαε mori' . . abus aduersetur. Nec restri, an persona, cui obiit. o. i. donatum fuerit aliquid,ante 4 donantis mor- Σ tem obierit: quia, donatio e ex iuramen- eo plenum robur, ac firmitatem sortiatur; li- icet donatarius praemoriatur, irrevocabilis fit, atque inutilis esse non potest . u. .: i
SI constante matrimonio, maritus uxori absenti , liberi'. ex communi copula i scipiendis, stipulante uxoris patre,coram Pu blico tabellione aliquid donauerit, iuramento donationi adiecto, quoniam Pater prinpter paternum affectum, fit e stipulari , uti- sol mair Lεlemq. saltem acquirere actionem non probi- st solin. d.
betur, potestq. publicus tabellio b ubiquis ei, q,. . illocorum pro qu libet persona, etiam absente,legitime stipulari, eam donationem valere
dicimus, quamuis uxor L ante maritum mo- ai, ut '
riatur, tum, quia pater,ut cietum est, nitae & nepotibus potest utiliter stipulari, tum is , ιν e . . di 3 quia, etiam inualidae donationes iuramcn- i. to e confirmantur.
LIcet iuramentum tantae sit elacacia,&auctoritatis, ut possit confirmare donationes alioquin inutiles, non tamen potest .' i c. ἰsapplere desectum sistennitatis, quae a lege communi V, stu municipali, in omnibus uin qnationibus praescribitur . ideo donationem iuri inter virum, di uxorem, cuiuscumque summae t, non intinuatam, quamuis iurata ruent , reis. Ga
nihil valere pronunciamus. S. Vnic. Si autem mulier, quae donauit, donatione
postea reuocare voluerit,aut vivente, aut d functo maito, quasi metu, aut reucrentia ς . in iis, 1.
mariti non sponte donauerit, petatque, in I: - πintegrum restitui, est exaudienda, etiam si ι . Larur . donatio tuerit Iurata, atque munuata. Iur mentum etenim,licet possit confirmare donationem,
402쪽
Αcta Tarantasiens Eccles Lib. IV. 37s
tionem, quae alioquin esset inutilis, non tamen impedit, quin illa , quae confirmari non debet, iuris ipsius remedio rescindatur. Mulier tamen restitutionem non petat, priusquaa nobis, aut a Vicario nostro, a iuramenti fuerit obligatione abibluta .
C A P. IV. Ertissimi a iuris est,eum,qui diuortij sen-
a tentiam fert,etiam pro dotis restituti ne pronunciare debere: nam dicet matrim , L . s. a. nium sine dote consistere possit, non tamen b' ' potest esse dos sine matrimonio. Quare, si mulieri, dum in potestate viri est, pars dotis. i - c a male soluta fuerit, quae ςquide costante matrimonio restitui no 1blet e . extincto,reliquam parte petierit, videtur approbare praecedentes solutiones, nec petere potest parte male solutam, quia etiam maleficia solutio : ratiliabitionem conualescit d. Quod, si
.. . i. . in integrum restitui petat, non audiatur; neque ς enim mulier per omnia similis est mi-IC .velim. nori, cui, ut restituatur, suscit,quod laeserit ti . de minoe. sua facilitate se ipsum. Ideo, quamuis , constante matrimonio, mulier dotis suae conditionem facere deteriorem non possit, potesti: π tamen, soluto g coniugii vinculo. Consequenter, quod ei denegatur, eius haeredibus minime conceditur, ciun haeredis, & defun- 'cti eadem ratio constitui soleat, praesertim in petitione ii restitutionis in integrum. quin immo fauorabilior est persona mulieris, quam
Miui . , r. lia redis, cum muliebris conditionis intuitu ' plurima dotibus concella sint priuilegia , ne, icilicet, mulieres cum Reipublicae iiii commodo indotatae remaneant: quod non militat in liae redibra, dotis consideratione ζ cellati te, quoniam, ut diximus, dos i sine matrimonio esse non potest.
Ere ubique gentium receptum est,non
celebrari sine vestibus nuptialibus nuptias . Quare, si uxori vestes curare promiserit maritus, certa pecuitiae summa ea de causa accepta, quandocuinque solui contingat matrimonium, certum est, eam pecuniam el- se uxori restituendam, si ei vir vestes no praestit iit: si autem praestiterit, fuerintque ab Vxore attritae tempore matrimonii, haeredes mariti ad reddendum vestium pretium coinpellendi sent, quasi consumptae praesuman- : tur in utilitatem ipsius mariti, qui a,quoniami ιν. mulier libera melioris conditionis est, quam liberta, uxori victum, ae vestitum debet, icut ipla uxorias operas debet marito. Nec obitat, quod alias vestes ad quotidianum . vlum a viro habuerit,ctim vestes nuptialcs in uxoris luctum cidere dc beant, nec praelum a- . . a T. ant. ftur, durante matrimonio, sed, ut eo soluto, quasi pars dotis, cum dote ipse absque controuersia restituantur. Si vero non fuerint consumptae vestes, mulier eas retinebit, nec petet earum aestimationem, accepta, scilicet,
satisfactione in ipsis speciebus, quae sibi de
CAP. VI. od de dotis restitutione definiuimus,
de dotis augmento item pronuncia mus: sed, si dos constituta non fuerit,quam uis constet, maritum bona uxoris, durante matrimonio, administrasse, non tamen adsit ulla ex circumstant ijs, quae, dotem non constitutam pro constituta haberi posse, fi- .... . faciant, nullum mulieri dotis augme tum adi dicari dicimus, quod pro dote constituta is deberetur ; cum non habeat locum dotis augmentum, ubi nulla apparet dos,quemas modum d considerari nequit accrebrium is, U
CAP. VII. Soluto ex iusta causa matrimonio, si ma
rito facta fuerit incerta dotis promissio, quid rei ii tuendum sit dubitatur, cum in ca sis, ac personis omnibus incertam promissi nem nihil valere certum sit, adeo ut ince titudo , etiam legata, ae stipulationes vitiet, nec fauore b dotis aliter obseruatum in iure reperiatur. Plurimum autem referre censemus, an dos sit promissa a patre, aut ab e traneo,aut ab ipia muliere,contra opinionem eorum C, qui promittentium personas non is distinguunt. Nam , si extraneus, aut uxor dotem promiserit, parum quidem ex incerta promissione exigi poterit ab ijs, qui d do. tem dare minime tenentur, minima enim summa soluta ab omni obligatione liberi r manebunt: sed pater,quoniam e filiam dotare tenetur, ad congruam i dotem praestandam cogi potest, non, quia dotem promiserit incertam: sed, quia, etiam si nullam promisisset, facere non poterat, quin aliquam a filiae dotem assignaret. Soluto igitur matri, monio, pater, aut eius haeredes pro paternis facultatibus dotem congruam repraesentabunt,ne gcum Reipublicae im
403쪽
De secundis nuptijs. Tit. XVIII.
C A P. I. Christiana lege non pro mulier, quin, def--.- νη. N eto priore viro, iteru a nubat,
clesiasticum legislatorc horis
tari viduas ut quidam arbitrant uo ad secu-us . Ροῦ nuptias, cum apud b omnes gentes liau- ..t . de dignissima .visa sit ea scemina, quae unico
matrimonio contenta suit: quodque de ture C TU, .s. turibus e ratione carentibus tradunt scripto-
i quod, scilicet, amista socio, a carnali cinpula perpetuo abstineat, viduas ratione praeditas a secundis nuptii s quodammodo detera i i iis ri in rere videtur. Quare icet poenae diure ciuili: :.tiae decretae aduersus mulieres inrra annuluctus
IE . nubentra iure canonico remittantur , quia 1 e . t a C. odio e visae sunt, i odia i sunt restringen-πμ: ea. da, nihilominus viduarum connubia hinc no: i. . .' probari constat, quod transeuntes ad secumta tota non benedicuntur g ,&bigami spr,
infe ης. uilesiorum clericalium usus interdicitur, ne
d. . pen i, que ad n sacros Ordines promoueri permit-M Vilabi tuntur, sed , ut , secudum mentem lumin
'i' rum Pontificum, omnis peccandi occasio. a. - subtrahatur, declinenturq. stupra, adulteria, I aliaq. carnalia flagitia, non fuerunt damnatae secundae nuptiae. Verum, quoniam , ut dixi mus , intra annum luctus ob prolis ambiguitatem iure ciuili improbantur, recte secerit vidua praegnans,quae ad secundum matrimonium non conuolauerit saltem, quamdiu co. gnoici possit, ex quo marito sit insans, quem gestat in utero, ex priore, scilicet, an ex posteriore, ne scandala, aut lites,inde emergat. ι is a v idua k vero, siue sic lat, si ire nesciat, se prae-I: gnantem, impune potest iterum nubere, ita tamen, ut, si festinanter id fecerit, inde prolis incertitudo nequaquam oriatur: proinde viro mortuo, matrimonium statim celebrari non prohibetur: commisti O tamen corporum distetatur, donec mulier, an praegnans sit, nec ne, plene cognoscat.
CAP. II. . . Vandoquidem ibiennitates a in nuptijs adhiberi solitae,conuiuia, scilicet,publi-: Iulii': cationes, sacerdotuni benedictiones, spontarum in sponsorum domos pompolς deductio
nes, choicae, aliaq. latitiae signa temporibus zi iri a pinnit Catiae consecratis, nainina ,
donat. 1m. conueniunt, di vetere iure, de sacri Tiidenti.
il ni Concilii decreto interdicuntur nuptiae ab .- iaci. ' Aduentu Domini, usque ad diem Epiphani ,& a stria quarta cinctum, usque ad odiauam Paschalis, quod ad inguem in nostra quoque dioecesi obseruari, mandamus.
CAP. III. CVm primas nuptias a Domino tantum
institutas fuisse recte dixerit B. Ambrosius λ, secundas vero permissas, primas'. sub , .sεpis i. Dei benedictione sublimiter celebrari,iccundas autem, etiam in praesenti carere gloria ;mandamus omnibus,&singulis parochis, ne secundas benedicant nuptias, quamuis alter contrahentium benedicitus non fuerit. Qui aliter fecerit, ab ossicio b, ac beneficio lum be. a.&i.
CAP. IV. Η Aesitant iuris interpretes λ, an ius PO- . iatificium b deroget omnibus ciuilibus
constitutionibus, quae viduas intra annum tu. h e. pen rectus nubere iterum prohibent, aut poenalibus ti tantum, inter quas est, ut mulier c fiat infa- e ut sip. c. amis , aut etiam extendatur ad eas, quae liberorum prioris matrimonis fauorem respicitat. Nos,eas poenas remanere dicimus,quae sau re liberorum potius, cluam odio Iecundarum nuptiarum irrogantur, ne irritum sit, quod ait 4 Apostolus, licere, scilicet, mulieri prio- 4 , Ccae. 7.ris viri lege solutae in Domino nubere quandocumque .
CAP. V. Goniam proprietas lucri nuptialis Aia
lo. secundarum nuptiarum contractu alli edi amittitur, ii duinum sit, an ex matrimonio a.dchoet
per verba de praesenti celebrato, non tamen consummato, sequatur huiusmodi proprietatis amissio, cum Onon concubitus, scd con- : sensus, nuptias faciat, dicimus, eam proprietatem ex consensu mininM amitti, nisi iuxta . aj. sacric Tridentini Concini decretum coram parocho, ac testibus praestitus sit. Sed d, ac. . . .eta
cedente ad consensum concubitu, quoniam ς di ni p. e . . a
praesumitur, matrimonium fuisse conium ma- Τtum , nec per i mulierem stetisse, quin consummaretur, quamuis corporum commixtio 'I'sacta non futilet, proprietatem amitti, cer- aqq. aede tum est.
CAP. VI. O Vae vero consideratione prioris mariti
mulieri ad secuda vota transeunti donata fuerunt, nequaquam amitti, ex ipsis cubilibus legibus in odium secudarum nuptiarum promulgatis, elicitur. Quae quidem . adequiti leges , cum de dote, ac donatione propter nuptias, quid fieri velint, satis statuerint,alia lucra nuptialia non damnauerunt, ideoque restringendae, quoniam Odiosae sunt, nec ha- l. isd liri bent locum ς, ubi agatur de rebus donatis ι, o mulieri iterum nubenti in gratiam prioris viii
404쪽
Acta Taranta siens Eccles Lib. IV.
C A P. VII. CVm poenae in odium secundaru nuptiarum statutae, vel mortuoru coniuPum, AS . M vel superstitum liberorum fauorem respiciat, , ita possitq. h unusquisque iuri proprio renunci, tu re re,sii conii et priorem virum saturas secundas My -- nuptias uxoris sua animo concepisse, neque, ut fierent, prohibuisse, aut eius liberos neri ea contensisse, certum est, mulierem iterum nubentem nulli poenae elle obnoxiam.
C A P. V I I I. i ad secunda vota transierit, curiscii que sexus sit, secundo coniugi plus relinqtiere non potest, quam reliquerit uni ex Iai ς ἡ--ntioris matrimonii, cui minus reli, in . Quit. Sed, si alicui liberorum minus relique-
Minii voc rit,quam sit eius legitima coniugis portio, ad eam quantitatem reducenda est, quae minoris . Iz non b sit filij legitima, cuius ς portio minor g r: legitima esse non debui, ac, si minor relictari-. -. sit,ad legitimae si rationem suppleri debet.
Filio autem prioris matrimoni 1, qui par tis bigami immoderatam liberalitatem : π, I seisse queratur, petatq. δ eam ad modum i , ta . . praescriptu temperari, incumbit b pr εχ hos, re culdubiis onus probandi, ut, qui sundatam ca. itam intentione minime habere videatur, actori. sit, in eo, luod contra legem donatum fuisse contendit. Debet ς enim quisque intentionis
OVamuis mulier per secundas nuptias
bonorum a dcstincto marito accepi rum proprietatem amisisse intelligatur, attamen , sicut . non amittitur vlasfructus, ita . a L -, .
nec amittitur possessio, quam saltem utendi fruendi gratia remanere opus est apud usu- fiuctuarium, qui b dicitur naturaliter post, dere,cum nihil commune habeat iactura proprietatis cum iactura possessionis,sicut ς,nec e rinis ipsa proprietas cum possessione.Quare prio- II. α viris matrimonii liberi, si possessionem propria auctoritate occupauerint, teneantur interdi recuperandae possessionis,quoniam sibi dipsis ius dicere ausi sint, nec non, dc condi sitione ς iure canonico definita, quamuis Πωprietati nullum damnum intulerint, naque, tra Q. .aetin sibimet ius dicendo i , possessioni vim fecerint, iure, quod in proprietate ha- diezeua. buerint,priuandi sunt: quod quidem non amittit, ning qui ι siqui itarem, etiam propriam, O. et a quocumque posside
absque u dicis auctoritate vi lenter inu est.
405쪽
E C C L E S I AEAB ANASTASIO GERMONIO
Archiepiscopo, & Comite Tarantasiense in Dioecesana Synodo Musterij habita,
C A P. III. CRiminis absolutu eu leuius, quam me.
dem iudice primae initantiae, nequc apud lindicem nostrum appellationu eiusdem Acrim, a ι.nis accusari amplius permittimus, non Iesu a ιi az iii procuratore fisci cuiqexceptione rei iudic tae obstare,pronliciamus sed nec ab alto,qui priuatam iniuria prosequi intendat, etiam si auditus non fuerit;namaicetc nemini noceat e inter alios lata sententia, attamcn, vindictae Iz . prosecutionem, sicut in fisco,eiusve ministris probamus, ita in priuatis aetoribus nullat nus toleramus, nisi quantu eorum intersit,i rogata fortasse in sentchtia pecuniaria poena persolui: quo casu d, re iudicata non obstate, a adiciε prosequendi aetione apud priuatu actore re
manere non abnuimus. itaque semel codcmnarum, ex eo sbium, quod mitius,quam debueiat, condemnatus fuerit, accusari non
posse,dicimus: sed, si noui delicti postuletur, non prohibetur itidex,quin polieriori iudicio suppleat, quod priori defuit, ac ς multo magis, si alias reus fuerit eiusdem culpae conui- τὰLili. cius. Neque enitia absurduin videtur,ubi cre- 2: I. scit peccandi audacia, augeri & mulctamia, graui utque animaduerti in cum,quem miti ris iudicu beneficio abuti,maniselium est. CAP. IV.
AD iudicem pertinet delicta sedulo i
uestigare, utque sibi commissum ter- a l. evis. ritorium prauis hominibus purgetur,quam diligentissime curare. Quod,ut recto iuris ordine fiat,duo praesertim obseruanda sunt: alterum , ne contra accusatos inquiratur, nisi he. ιν xii sint b diflamati, aut ς praestates, di taceant, in 'stante iuris axiomate, ainlinis exceptionem
De accusationibus, inquisitionibus,& denunciationibus. Tit. I.
I leuioris criminis a cusulis,etiam graui .ris accusetur, de minori non condemn tur , donec de maiori plene cognitu sit, ut avtraque accusatio eodem iudicio finiatur,
ne qui servitan ab officio deponedus,aut be . neficio priuandus, aut leuetius omnino puniendus fuerit, la suspesione, aut alia mitiore lenien ta lucrita ex atrociore delicto poenam est .giat,unde magnorum criminum impuniratcrii cx paruis oriri sequatur quod valde absurdum csset,ratione,ac lege suadente,
ut pro b delictorum qualitate delinquentes
CAP. II. Si ab uni eo teste, quamquam Omni exce
ptione maiore, cotra accusatum deponua arg. .ubi tur, quoniam a testimoniu unius videtur esse .ui bui . testimonium nullius reus neque codemnari,
nequc absolui debet,cum per altu testem aliquado suppleri possit, quod ex anterioris d politionis descetu probationi defuit. Uerum,
si alio modo cauere no poterit, praestita iura-tinia cautione, quod se repi a sentabit, iudici . sistet , quadocunique ad plenam criminis probationem a iudice vocatus fuerit, di, et mittatur: sed li,quia etiam ex unius testis indicio torqueti potuit, ab expcnsis nequaquam absoluatur.
406쪽
Αcta Tarantasiens Eccles Lib. V. 379
nisi e contra diffamatos, etiam sti, ut occurrerent, non minus profani, quam' in beneficialibus: alterum,quod iudex de in- sacrilegislatores , talionis, aliarumq. pCen famia certior factus, dum faciti veritate . rum elacacia remedia adhibuerunt, viq. ex inuelligat, libello inquisitorio, quem pro- hominum societate Omnino exterminaretur,cethim vocant ) non solum, quae contra . illam validissimis edictis insectati sunt. Re- reum, sied & quae prorco afferuntur, integra imprimenda est igitur calumniatoris licentia , fide inseri curet. Quo secto,si, ex testium di, non sollim,quia publicae disciplinae dignitas a l.iles istactis patratum fuisse delictum constiterit,reus, delicia impunita esse non patitur, sed etiam, .u κ .': ὀ I. citatus φν nequaquam condemnetur, sed quia perniciosi munus in republica calamni, fiat ei potestas, quantum iure permittitur, tor, nisi coerceatur, ex nefari ob nequii simus , ν qua . causam tuam defendendi, obiectaq. sibi cri- euadit Proinde,qui in criminum ς probatio-mina dissuendi,ut, si in iudicio succubuerit,in ne defecerit, neque ob publicum bonum ac inuriis. seipsum , non in iudicem , culpam conserat, cuset, sed,ut per u dolum,& mendacium,alie- . . . 'ς tutiusque pro delicti qualitate puniatur. nae famae probrum inijciat,tamquam calum- : ζ C A P. V. niator, poena ς accusato irroganda, quaeia YNquirentem de crimine, ut diximus , Iionis nuncupatur, ii deliquisse probetur,
tam ea, tuae pro reo, quam ea,quae contra mulctandus est i , infamiaq. notandus. EX, e.ις. ot.dereum iaciunt, in acta redigere oportet, non mitur autem a calumnia, qui probabilem ac- modo postulante, sed, etiam tacente reo: ve- cusandi causiam habuerit, licet plenas non a am L,i .c. rum, productis testium dictis , si iudex reum attulerit probationes, dum animo calumnia in ius vocari, at q. in custodiam tradi, iubeat, di non accusauerit . Vere enim calumniator petatq. vocatus, facti veritatem diligentius dicitur, qui sciens,ac prudens, innocentem
inquiri, non est audiendus, prilis enim ob- diffamat, vel, si nescit, scire negligit, utrum Uzi:-rg temperandum V est legibus,quarum auctori- innocens sit, quem accusat, nec ne . Fama state id iudex mandat,deinde cogitandum de item,ac fide dignorum hominum voces,alia- ' 'ε rei innocentia , cum propter publici ς iudicissique velisimilia indicia accusatorem 1 prini, Mil. dignitatem, tum, ut obuiam eatur testium, sumpta calumnia satis excusant. subornationi, qui, nisi reo in carcere consti- C A P. II. 4 Iul. m r. tuto, audiendi non sunt, alias tota d crimina- resert,clandestina an pubsca sit c Iis praxis corruat, necesse est. lumnia, etenim aliquando magis a e C A P. VI. cusatur, qui publice, quam,qui secreto,Pe L Icet inter atrociora facinora nonnulla cat. Qui igitur crimen clam detulerit, ut desint, quorum auctores, etiam post mor- linquens publice corrigatur, si calumniae co-2 ω' tem,acculari, ac condemnari debere maiores uictus suerit, condemnandus est, quantum nostri censuerunt, ut haeresis , sitnonia, laetae rei interest, ac si palam, S publice, nullaque maiestatis, repetundarum, peculatus crimi- facta protestatione accusasset. Si vero, nihil d. na,sui ipsius homicidium,&huiusinodi, atta- per calumniam eum fecisse probetur , sed te men, quia lotulit poenae b cum deliciis morte gitime accus asse ex iudicij euentu constet, finiri, ncc debet haeres culpae alienae poenam ad litis expensas repraesentandas, nisi pro deluere, nisi C, quantum vivente accusato, iu- nunciatore accusator haberi velit, minime
i z. i. dicium publicum de citis delicto institutum, cogi ratio postulat. ,ieci r in & definitum sit, id permittendum putamus , s. vnic.:eziri si quatenus querelam deserat certus, bonaeque Hodie,si desit accu sator,fiscus priuatae perexistimationis acculator,qui nulla infamiae disonae ossicium implet: sed, quamquam proc nota aspersus, alia de causa ab accusatione rator fiscalis ad expensas ex initigatione i' . , lepelli nequeat, accusationi'. libello ς no- emergentes, siue active, siue passive factas,
exi r men tuum inscribat . teneri minime videtur, attamen, si, eum per dolum, ac calumniam , litem prosecutum
fuisse ex iudicii euentu manifestum sit; quantum omnino rei interest, condemnandum b
esse doctorum auctoritate suadem mac con- q. to n. s re
C A P. III. PRocurator fiscalis,quoniam instigatorem
nominare non tenetur, antequam ex iudicij euentu palam sit, calumniolam suisse
accusationem, scaelum instigatorem non
C insidiatur, leges eludit,publi-
i in co commodo insultat, ac dein. -nique humano generi insen- lus, bonorum ruinam machinatur. Huic pe-
407쪽
. Uε , audiat, nisi, aut per publicam scripturam, aut per chirographum ipsius manu substriaptum, veram et se accusationem cognouerit, hocq. etiam si instigatorem nominari, sibi q. indicari, reus minime petierit. Nam,si peti risi & iustam, veramq. esse accusationem ain paruerit anstigatori repraesentare debebit expensas ab eo factas,quamuis non necessarias, dum utiles suerint, non tamen superfluae,cum, nemo b superfluis sumptibus onerandus sit. vero semper egerit reus, quasi cum solo accusitore publico sibi res fiterit, nec de instigatoris calumnia conquestus sit, siue igno-m,me Mia ret, siue dimimulet, adesse instigatorem, sumptus repetere non potest instigator, nisi,quos ab alio, qui instigator non suisset, fieri oportuisset ad instruendam litem.
spiritualibus exigatur, aut promittatur . Tit. III.
C A P. I. IM O NI AE crimen, quale si m hinc utiq. intelligitur,qubd : S seruus contra dominum a te---M stimanio non repellitur, liceth l .ik es, iure b ciuili, nisi ex magna I causa, seruus in iudicio aduersus dominum non admittatur: admittitur c& meretrix, &iniam is quicumq. u , dum catholicus sit, ace es p. o. . Zelo ς iustitiae extra calumniae lui picionem
extat in. ad acculancium moueri videatur. Simoniacus
vero, cuius curnq. conditionis , ac dignitatis ser te. sit, absque alia declaratione ipso iure f ex-
sed non vi- communicatus, atque bonas omnibus adeo .s...t iest,a inuisus est, ut Poenam contra g simoniacos
canonico iure constitutam, non sol iam in rca- . ,:: ... li, e conuentioriali, sed & in mentali simo t. I nia,quamuis exactu b exteriore non manikς , .a ρε. sta, sint, qui ea in locum habere putent . Sed ζω, ha, nos mentalis simoniae peccatum Deo reseruari, nullique terreni seri poenae obnoxium esse, cum tota sere schola sentimus . Quod quidem flagitium, clim nostrae Prouinciae familiam esse,ac passim parui fieri, non sine animi molestia acceperimus, quasi bona ecclesiastica vaenalia sint, postatq. in familias, ac personas quascumq. ex libidine , atque arbitrio pretium offerentis, ac si essent profana, .a. transmitti; nos, taeterrimam i pestem morborum omnium pessina am, adeoq. detestabilem, e. vl . . . Ut eius , comparatione alia crimina sere ni- ..1 ' hili facienda sint, e nostra iurisdictione exturbare, at simarumq. pericula, quantum diuino auxilio possumus, alueuertere cupiemtes, non sollim Ietali simoniae veneno insectos, sed turpissimae etiam simoniacae nundi nationis internuncios, conciliatores , pr OX netas, ac quouis modo participes, eXcommunicationis i vinculo iplb iure ligatos esse , pronunciamus, a quo, nisi a Romam Pontifice, absolui non possint. Beneficium insupersimoniace impetratum, nulla praeula monitione, aut iuris solemnitate,vacare, impetrantem vero, seu impetranti faitcntem, praeter alias legales poenas, quibus exponitur, Ctiam factum incapacem ad alia beneficia amplius consequenda esse, declaramus. CAP. II.
Vbicumq. liaereditariae successionis umbra appareat, accessus, ac regressus omnes ad quaecumq. beneficia ecclesiastica etiam consentientibus ijs, quorum id maxime intersit) tamquam sacris a legibus diffamatos, sanctorum q. Patrum decretis contrarios, cum sancta b Tridentina Synodo reijci
mus atque omnino damnamu S. Praeterea ,' p.
cum Romani Pontinces, Pius Marius, ac Pius Quintus fiduciarias beneficiorum eccle- ita dedec. siasticorum negotiationes quae confidentiales vulgo appellantur lege s lata, expresse vetuerint, nempe , quia bona spiritualia , ut Mini sp profana, pro cuiliscumq. libidine ab una persona ad aliam transferri, immo, ut fideicom, missaria , in diuersi spei sonis coiisi itere non licet ; nos eiusmodi considentiales contractus qui mercaturam sapiunt, nec si ire sim niaco stetere perfici possiunt, itidem a nostra iurisdictione exulare volumus EdeO, Vt,qualla documq. contra hoc nostrum decretum aliquid ad talem confidentiam pertinens committi contingat,beiic fictu sic collatum vacare , ac delinquentes communione fidelium priuatos esse,ad fi uctuumq. perceptorum integram restitutionem teneri, declaramus.
Fiduciariae negotiationis crimen quamcconfidentiam vocant tunc exploratum esse censetur, cum ille, qui beneficium obtinuit, mictus beneficii, vel fructuum partem, ad utilitatem, commodum, ac voluntatem resignantis, aut cedentis, aut alterius cuiuscumque personae, relinquit,cedit, remittit, vel cui resignans,etiam per alium, pensionem beneficiariam verbis, aut scriptis, sinit repraesentari. Quod & in patrono, vel electore, vel quoquomodo ius habente, loquin sibi vendiis care non est dubitandum.
Neque criminis huius suspicione, neque poenad eximitur, qui, postquam resignati rit beneficium ς, sueritq. publicata rc signatio, R
408쪽
Αcta Taran lassiens Eccles Lib. V. 381
tio, vel cessio, captaque a succes re beneficii possessio, sese illi, rebusq. illius per s e, vel
per alium actu miscuerit,aut fluctus perceperit, aut cum succestar praecetari, aut propin-Quis eius, fructus, aut parte fiuctu remiserit. S. 3
Confidentiae non minimam suspicionem praebet, quod admissus ad beneficium dimittentem , vel eius propitiquos, ad percipiendos, colligendos,vel locandos fiuctus dimissi beneficii procuratores constituerit, illosque eidem, vel ijsdem donauerit. Ex alijs quoq. signis, ct conteisturis, de quibus eadem PisQuinti constitutio loquitur, confidentiales contractus dignoscuntur.
Infamis legitime testificari potest super confidentiae crimine, sicut i & super limonia, siue notatus sit infamia ficti,quae ex ibio delicto,siue infamia iuris,quq ex g semetia pro-S. F.
uenit,atque a dicendo testimonio repellit
Sicut testes singulares, quamuis mille sint, fidem non faciunt in iudicio, plusquam unus saceret quoniam i deficit numerus iure praescriptus ad x probandum ita nee ire causa criminali, hoc est i maiore quacumque
pecuniaria, duae, vel tres praesumptiones, aut coniecturae, aut indicia, nisi testium auctor,tate fulciantur, faciunt m plenam probationem ita, ut de crimine serri sententia queat: sed in causa simoniae, ac confidentiae praesumptiones , & coniecturae per unicum tellem probatae, non solum semiplenam, sed & plenam n probationem faciunt adeo, ut rc l gitime condemnari possit.
C A P. III. NEque antiqua eccleste nostrae constitu
tione , ne l. immemorabili consuetudinc contractum simonia cuni valere, aut adeo iuuari, Volumus, ut, quod reclamantibus logibus, prauertim lacri Tridentini Concilis, ac suadente auaritia in perditorum hominum mores miserabiliter irrepsit, id vim, atq. auctoritatem legis unquam obtineat. Itaque; ne pro cicctione, praesentatione, nominati l .c, inlii tutione,confirmatione, collatione ,
aliaue quacumq. prouisione, seu admissione, au pollvisionem cuiuscumq. beneficis ecclesialtici, vel dignitatis, vel praebendae, vel canonicatus , etiam ipsius Archiepiscopatusnoi irae metropolitanae ecclesiae; aliquid minimum soluatur, aut promittatur, promit sum uerepratentetur , sub interminatione diuinae vindictae interdicimus, atque prohibemus. Cςnas insuper,prandia, localia, ut aiunt,quae potius abusus,de corruptelae sunt,quam bcneuolentiae significationes, retquepublicae spurituali non paruum asserunt detrimentur ..
nec peti permittimus. Accipi b tamen pos :sint,quaecumq. sponte,& ex mera fidelium liberalitate Getesiae ministris, aut ipsi ecclesiae,dari, aut quandocumque osset Ti, contingat. Quicumq. autem hanc nostram constitutionem ausus fuerit temere violare, ut se montis ς reus habeatur, ac iuxta canonicas e 1 a sera
Quae vero ex nostrae ecclesiae constitutio- nibus, aut antiqua consuetudine ad diuinum cultum, ornamentum q. ecclesiarum, ut pluuialia, seu cappas, aliasue sacras vestes, ac supellectilia , dari solent extra omne pactum, neutiquam recusanda esse,definimus, immo laudabile, piumq. huiusmodi institutum o seruari cupimus, atque mandamus.
C A P. I v. DEcorum s me, Christianae q. pietati ap
prime consonum cstet, ecclesiarum rectores, ac spirituales ministros, pro cxequi js mortuorum,pro nubentium benedictione, ac pro sacramentorum administratione, nihil petere, abit accipere, sed ad Dei gloriam,fidelium q. fiatrum utilitatem, labores, ossicia , opera omnia dirigere , tum, quia Christus λ a Wν. Ecclesiae suae sacramenta, quodque a sacramentis dependet, per homines polim, quam per angelos absq. mundana mercede homi- :nibus ministrari voluit, grati'. b dari, quod gratis accipitur, tum etiam e iustificatio no. bitra, quae ς per sacramenta fit, vel minima is 2 auaritiae suspicione unquam contaminaretur. Verum, quoniam non pauca sunt beneficia, quae suos rectores alere nequeunt, licti parce, ac ibbrie vivant, ne aliunde victum quae . rere , cumq. ordinis ecclesiastici dedecore quaestum illicitum facere , aut mendicare u ,
cogantur,maiores nostri ad subleuandam eois inf24. e..it rum paupertatem. qui pro salute populi Per m...petuo inuigilant, non solum eis aliquid dari, eorumq. nomine exigi, permiserunt,sed, legelata, ut id fieret, sanxerunt. Quod, clim probatae consuetudini, sanctorumq. ς canonum e c ad Ap
storum dignitate soliciti, quodcumque eis dari solitum est, ut omnino detur, possit q. lucite accipi,& exigi retenta tamen, n que Mulla ex parte mutata, vetere consuetudine , mandamus, aliterque facientes , si laici suerint, anathemate feriri; si vero i ecclesiarum s e. etim in rectores, tamquam simoniae suspectOS, c se ea. qu. 4 e. ceri volumuS.
409쪽
Non solum vendentem,aut ementem dignitates a, beneficia ecclesiastica,ta quam simoniacum, titulis, bonisq. omnibus spiritualibus, ipse iure privamus,ad fiuctuuq. restitutionem cogi debere, ac beneficiorum obtinendorum incapacem esse, dicimus, sed, quemcumque, seu pacto b, seu pretio,ordines suscepisse constiterit,eiusdem criminis reum . iuxta Pij Quinti summi Pontificis consitutio.
nem e etiam pronunciamus, ab illorumque iaministerio ad decennium suspendimus.
De magistris, &, ne aliquid exigatur pro licentia docendi. Tit. I V.C A P. I.
E puerilis artas ad malum prinna per sensuum praecipites Et anfractus ad vitia declinet,
.m teneros animos bonis mori bus, ac disciplinis, Armare oportet,summa adhibita diligentia, ut cum annis virtutes certent, sint q. potius admirabiles pueri, quod supra aetatem profecerint, quam in aetate persecta constituti, queri possint,quod parentum negligentia pueritiair segniter transegerint . Est vero a religione inchoandum, qua b nihil plane praestabilius, nihilue pretiosius. Constat autem religio Fide,Spe,Charitate, theologicis virtutibus, ita nuncupatis, quod per eas quodammodo Dei
pars cijiciamur, De .peculiari quadam ratione subiecti, ad verum eius cultum, ac venerationem traducamur, Chi istum in nobis regnare sentientcs, qvcmadmodum, in se eundem vivere, ac, per i pluui vivere se dixit Apostolus c. Religionem piobat Dei timor, quo a terrenis ad coelestia auocamur , quo a
bellu is d distinguimur, quo humana societas mutuis amoris officiis sustentatur, & sine equa consesio, ac perturbatio vitae sequitur. od, cum prouideret sacrum s Lateranense incilium tertium, opportune statuit, disci. pulos non modo in Grammatica, Rhetorica, alijsq. liberalibus artibus a magistris erudiendos esse , sed & ad religiosas contemplati
nes,ac dogmata sensim promouendos, nempe ad Decalogi obseruationem, ad articul rum Fidei reuerentiam, ad hymnorum, psalmorum,totiusq. sacrae paginae cum sanctorum vitis coniunctae, piam meditationem. Festis igitur, praesertim, diebus nil aliud studeant praeceptores,quam sibi commistas pueros ita instruere, ut Deum vere ament, Parentibus obediant, castitatem tueantur, iustitiam co- Iant, mansuetudinem, clementiam, modestiam, coeterasque morales virtutes in pretio habeant, intra verecundiae fines maneant, quae, quasi naturae dos, i h adolescentibus mirum in modum commendatur,ut in g senibus fibgrauitas , Sin iuuenibus alacritas, nec tantum in operibus, verum& in sermonibus spectatur, ceu imago, & speculum mentis. Hos hortentur omni industria ad christianos in
res , bono'. habitus capessendos, & quantum licet, non selum ad Missas, ad Vesperas, ad diuinaq. omnia ossicia audienda, sed proprio exemplo etiam ad conciones, diuini ve bi interpretationes , spiritualiaque exercitia, ac congressus, inuitent, sensimque compellant.
C A P. II. QVoniam,& latinae linguae, te liberalium
artium praecepta ex profanis auctori laus tumuntur, caueant magistri , ne cxchri. stianis admittant, aut interpretentus eos, qui sanam, catholicam q. doctrinam non continent r ex ethnicis vero, ne puerorum animis
vitia sensiim irrepant, vitent omnes, qui de rebus turpibus, aut,quamuis honestis, verbis tamen obscoenis, tractant: Philosophorum principia,ac conclusiones, prasertim, quae de animae mortalitate , aut vanitate , de mundi aeternitate,aliaq. huiusmodi periculosa axio. mala christianis auribus absona, in medium afferuntur, scholaribus proponere nequaquZaudeant. Philosophica enim argumenta,cum solubilia sint ut ait 3 Concilium Lateranen - se ubicumq. a recta Fidei via aberrare deprehenduntur, tanquam erronea, ac sutilia, reijci, e scholisq. nostris explodi , iubemus. Qui ex magistris huius nostrae consitutionis fines excessierit, quicumque is sit, arbitrio nostro puniatur.
C A P. III. I Pii autem magistri, cuiuscumq. facultatis
sint,docendi, aut interpretandi munus sibi ait umere non audeant , nisi coram nobis, aut Vicario nostro generali, Fidei professionem,
iuxta formam alias praescriptam a,sesemniter a Liri. eap.
emiserint. Cuius rei testimonium in scriptis et .: οῦκ redactum , nostraque manu, ac sigillo munitum, gratis etiam concessum, parocho, in cuius parochia ludum aperituri, seu publice prosessuri sunt,ostendere teneantur. inod, si absque legitima causa negligatur, parochis mandamus, ut nobis, aut Vicario nostro, transgressiores deserant, quo non solum di. cendi facultate priuentur, ted & grauioribus poenis arbiti io nostro plectantur. Contra, si parochi, eos, neglecto eodem testimonio, te.
410쪽
Acta Taranta siens Eccles Lib. V. 383
gere, aut profiteri,permiserint, ad duos me 1es ab cio suspendantur. C A P. IV. '
OVicumque, siue Regularis, siue secularis clericus, vel publici gynuia sit, vel
luoium superiorum auctoritate, facultatem .
praedicandi populo verbum Dei acceperit, idoneusq. ad id munus obeundum repertus fuerit, si aliter, quam Concilium Lateranen- se tertium decreuit circa huiusmodi off-cium, praedicare, aut docere ausus suetit, a praedicationis munere suspendatur,ac, si R gularis fuerit, a suis superioribus etiam gruuius puniatur. Concionatores igitur,qui an gelicae tubae, aeternae vitae praecones, morum
reser atores, ac pene ipsius Dei voces, dici possunt,diligenter caueant, ne Euangelicam veritatem , sacramque paginam alio explicent sensu,quam, quo eam explicari vult sancta mater Ecclesia, cuius d eli iudicare de
vero sensu, atque interpretatione sacrarum Scripturarum iuxta sanistorum Patrum ununimem consensum .
Et cum Veritas C dicat: non est vestrum nosse tempora, vel momenta, quae Pater po fuit in sua potestate ; nemo in suis concionia
bus de Antichri iii aduentu vel de uniuersalis iudicii die qui in sacris litteris etiam dies a Domini aliquando appellatur aliquid defi
nire,seu determinare audeat: nemo ex sacra pagina aliquid praenunciare, vel, tamquam sibi diuinitus reuelatas, inanes diuinationes, anilesque superstitiones auditorum animis quoquo modo instillare praesumat. Tremenda namque illa dies adeo incerta, ab homi numq. notitia adeo remota est, ut, neque sibi charissimis discipulis voluerit eam Christus reuelare, aperte negans, de die,at q. hora illa quidquam ς a mortalibus sciri posse,aeque, ac sanetis. Ideo, quicumq. huic Apostolico muneri praficitur, Euangelicam duntaxat doctrinam profiteatur,cum vitiorum detestati ne virtutibus commendatis, pacem, ac mutuam dilectionem , quoad eius fieri poterit , populo constanter insinuet.
Sed, sicut ad concinnatorem pertinet viatia pro loco, & tempore, eficaciter detestari, ita cum homini Christiano,nec secreto detrahere fratris honori liceat adeo,ut dixerit Pro pheta L se cum detractore cibum non capere:& sinctus Iacobus g alienae famae insidiantes legis detractores appellauerit; axime detestabile ii est, palam, ac pleno auditorio, Prinlatos, ac superiores carpere, aut quouis modo priuatas persenas publico accusare, ac desuperiore loco diffamare . Ideo, contumeli lam, ac scandalosam hanc detractionem, publicamque ignominiam verbi diuini minister
Omnino vitet, necesse eit . Acerrimus utique sit in redarguendis peccatis, ac contra prouos mores strenue inuehatur, odio, scilicet, peccatorum, non autem peccantium, abusustollere, superstitiones exterminare, vitiaque familiaria ei loco, cuius populum erudi edum susceperit, ex eius animis stirpitus euellere studeat . Verum, neque nominatim, neque tacitis signis,aut verbis, quemquam insectetur, aut ita designet,ut, quod forsitan occultum foret,manifestum fiat, Auditores ad veram piet*tem promoueat, summaq. animi contentione ad diuinarum , humanarumque
legum obseruantiam sensim impellat: Quae sint partes,quae officia patris, & filii, quae viri,& uxoris, quae domini, & serui, quid disteraisblutus a coniugato, quidve virgo a vi' .dua, quid intersit inter iuuenem,& lenem , quidve inter sacros, ct profanos, seu clericos,& laicos, homines frequenter , nec obscure demontiret. Non lotum praecepta salutis seruanda esse, sed & quomodo exemplo Saluatoris seruari debeant, luculenter doceat,vi q. fideles ad perfectiorem vitam accendantur, culpa'. etiam Ieues, exhorrescant, OmneSorationis neruos intendat
S. 3 Denique ab ijs, quae Clementis Papae i : β: tς Quinti constitutione, eiusdemque L Latera- λnensis Concilij tertij auctoritate prohibetur,
diligenter abstineat concionator,ne praeuari cationis suae poenas ex eadem constitutione transgressoribus imminentes, dare creatur . S. q. Quoniam vero per liuiusmodi 2 ae menti xinterpretes voluit Deus militanti Ecclesiae sutura aliquando praenunciari,quandocumq.
concionatot aliquid sibi reuelatum diuina inspiratione suspicetur quemadmodum pecorum i pastori Amos accidisse de se ipse te. statur ut populo patefiat, ne spiritum extingui, aut prophetias sperni contingat cuntra in praeceptum'Apostob: sed &, ne, quod diu, num oraculum visum est, cum ministri diuini dedecore,ae Spiritus sancti iniuria, contrario exitu humanum potius inuentum fuisse videatur, cum de re ardua, magni q. momenti d- ω de
agatur, meminerit, non esse credendum Omm eri deisin.
ni spiritui , sed diligenter inuestigandum, ex L ih.ca με. Deo fuerit illa reuelatis, ut,ait Ioannexu, an aliunde. Odq. in eodem Lateranensi Com 'cec. cilici Q circa hoc stantium est, ad amussim o, icon seruetur, ut priusquam visa , siue audita pa- sess. .de v