장음표시 사용
111쪽
principium quod est in alterato simplici & transmutabiusimplici est aliud a pricipio quod est immobili localiter , di
in augmento secundum genus,& in generabilibus di altera bilinus copositis qm illud principium qd est in copositis,
est Finsorma di in siimplicibus est f m materia, haec commen. Cui concordat B. Tho. in solutione dubii moti sua Praepositum textum, Vult. n. in aliquibus esse principium activum,quod cona. Vocat principium secundum serma.
N in aliquibus esse principium passi uu quod dicitur pri
cipium secundin materiam. Aduerte tertio Tentium naturalium quaeda sunt simplicia incorruptibilia ut coelestia corpora. Quaeda sinapi cia corruptibilia ut elemera. Quaedam mixta corruptibilia sed inanimata Quaeda mixta corruptibilia sed aiata. Quantum ad secundum ex praenotatis sic rsidendu es quaesito. Primo coelum het principium intrinsecta sui motus localis activum ti passivum sed diuersimode. Nam si
coelum cosideretur Ut aggregatum ex corpore coeli di intelligentia, quod ut sic potest dici aiatii apud philo phuni
ex secundo coeli, di ut determinavimus in lib. I a. meta- Physicae. in . q. 16. sic intelligentia velut aia pol dici princi- Pium activum motus coeli. Nam ut sic mouet coelum seipsum Fin philosophia ut declarabit in 8 .lib. physi. Si autem coetu conderes praecisse. i. seclusa intelligetia sici eo est principium passivum, prout in illo inquantia est corpus spha ricta est naturalis potetia passiua ut moueatur motu sphaerico,& qm coelum non est mobile nisi localiter, ut declaratur in .s physico .ideb non est in eo principium alio motuum, qm frustra inesset. Secundo, corpora simplicia corruptibilia ut elementa,qm sunt mutabilia localr di s m alteratione, di sin generationem & corruptionem ideo sin tria gna mutationu inquirendum est principium in eis intrinsecum. Aduerte igirur 'quo ad principiu motus localis dria est inter B. Tho. N conten. Nam B. Tho. ut patet in solutione positi dubii super textum praepositu tenet Q habeant solum principiupasii uti inquit. n. in corporibus vero grauibus di leust, ea
Principium formale sui mot sed hinoi principiu forma-
112쪽
te no pol dici potentia activa , sed coprehendis sub potetia
passiva. Grauitas n. in terra no est principium ut moueae sed ut moueat c. Nam apud B. Tho. ut declarabitur in 8 . physi. graue mouetur activae a principio extrinseco. i. agenerante. Comen.aut tenet iv habeant principium acti-
Dum intrinsecum eo ς sm iptum forma grauis mouet ipsunt graue di de hoc sormabimus qonem in. g. lib. qm illic erit locus proprius, di pertractabit utraq3 Via, pro nuc sustine. Quantu aut ad principium intrinsecum alterationis di generationis di corruptionis concordant B. Tho. di comenta. r non sint principium actiuuin intrinsecu sed pata suum eo τ nullii simplex ut simplex alterat seipsum nee generat nec corrupit se a seipsum. Et haec est mens conamenta. in hoc. a .li.in coriae. j. Vbi innuit, di hoc ita est , qm non inuenitur corpus simplex quod alteret ex se aut qugnet ex se sicut inuenitur corpus simplex quod transfer in loco ex se .Quod aut in via B. Tho. nultu simplex agit in seipso aut moueat seipsum quocul motu, iam determinavimus in lib. 2. metaphy. in. q. 4.ta tu quaere illic. Tertio corpora mi ta corruptibilia inanimata quoad motum localem iudicanda sunt lire principium intrinsecti scut elementum praedominans, eo et moueani localiter cX elemento praeaominante. Quatum aut ad generationeta corruptionem dicuntur lixe principium passivum intrinsecum. i.materiam subiecta priliationi Non aut habet
principium activum per se eo se nihil seipsum a ducit, nec
corrupit, qm desiderio naturali desiderat in eise confertiari. Quatum autem ad motum alterationis hiat quidem principium passivum,qm omne generabile est alterabile, cum alteratio sit praeuia generationi. Quarto corpora mixta corruptibilia aῖata quantum admot una alterationis generationis di corruptionis dridum cst de eis sicut de mixtis inanimatis. Quomodo a sit sita dissimiles partes habeant principium activum alteratinum, puta ir in animali cor contemperat a cerebro, di epar calefacit stomacum De hoc sermabimus qonem in lib. a . degeneratione. Qiantum ad motum localem si augmen i
113쪽
dico quod hiat in se principium activum, qm ala P poter . tiam vegetatiuam di motivam est principium activii lio. motuum,ut patet in secundo de anima tex. 14. di in. 8 li. physi. tex. 2 8 .dicet pi s Q aiata mouet teipsa, di huic sentetiae pcordat Comen. in hoc. 2 lib.in comen '. Ex his igitur patet quo in omni ente naturali est princ pium inci insecum sui motus dicet diuersimode qm in aliquibus est passii uiri in aliquibus actiuu ut declaratu est j. , . . Quantum ad tertium aduerte . quo ad elementa psiderata sin motum localem ur esse contradictio in Contenta. Nam in hoc. a. lib. in commen j innuit et mouent se localiter per se sicut aiata & corpora coelestia. Sed in . 8 .physi. comen. φ tenet w mouent se per accns eo iv p se mouet medium ad cuius motum mouent se P accus.
Sed haec apparens contradictio apud comemisias sic soluitur.Quando dicit hic Q mouent se p is ly per se excludiemotorem extrinsecum. q. d. mouet sepse. i. p formas suas di non p motorem extrinsecum ad driam motus violenti . Qia autem dicet in. 8 physi. di aptius in tertio coeli in uent se D accidens sensus est,mmouent aliud puta mediuper se, ex per medium motum mouent se D accidens, scue nauta mouet nauimple, di P navim motum mouet se a
accidens di sic patet et nulla est piradictio. Tii tamen aduei te i haec non sunt dicta nisi ad metem Commen. Quid autem tenendum sit in hoc proposito determinabimus in lib 8.physi. ubi mouebit quaestu a quo moueantur grauia di leuia, di illic pertractabit via Come. N B. Tho. Haec a praesenti qua sito dicta sint. Quaesio a. si artificialia lint in se principium sui motus. N p consequens si formae artificiales possunt dici in aliquo
sensu sormae naturales. Lectulus autem di indumentum, ne P unum lint mutationis impetum innatum. Tex 2.
IN hac quastione. Adverte*duas partes continet,priamo si artificialia habent in se principium sui motus secado si format artificiales salte aliquae piat dici naturales. Circa primam partem aduertet dissicultas consurgit en
114쪽
duobus, primo quia videmus at quas figuras artificiato
diuerficare motum in eodem arti liciato. Nam si fiat figurae planae cubit in artificiato motum rectum di non circulare nisi cum dissicultate, si aut fiat figurae Pyramidalis aut sphaericae inclinabitur ex tali figura ad motum siphaericum ergo dic Secundo quia videmus habitus acquisitos ex frequentatis actibus elle principia motuum in eo in quo iunt. Vt saltatio est ab eo in quo est ars saltandi, di cantus esi ab eo in quo est ars caritandi ergo videntur artificialia hie in se principium suo motuum. Circa secundam parte aduerte quod dissicultas stat in hoc, sciat materia prima est inpotentia ad recipiendum sormam serri. Sic forma ferri est in potetia ad recipiendum formam gladii, ergo ea de ronesorma gladii ur esse forma naturalis sciat dc forma ferri. Vt igitur dissoluas utra iam dubietate aduerte quantum
ad primam partem p aliud est hie in se principium mot
di habere in se principium qualitatis aut modi motus. Naprimum conuenit soli forniae naturali, puta iv terra aut lapis moueatur deorsum conuenit eis quia habent grauitare
quae est qualitas naturalis. Unde quaecum figura imprimae in terra vel in lapide, nisi adsit grauitas nunil mouebit motu naturali deorsum.
Secundum autem p 6t couenire sermae artificiali. Nam Iicet lapis ut grauis sub quacunm figura sit moueat deorsum. tamen si in figurae late mouebii tardius, quia non de facili sndet medium, si aut est figurae strictae aut Piramidalis velocius mouebitur quia impettiosius sindet medium. Cum hoc tamen τ forma artificialis semper sit coniuncta qualitati naturali quae est principium motus. an aut dicit pru distinguens artificiatum a naturali, ir nullum arIificiatorum habet in se principium motus, intendit de motu NDon de modo motus vel dicas T intendjt de principio per. se motus, di non de principio P accus. Nam O lapis moueatur deorsum habet a se a grauitate, di non het a figura stricta vel sphaerica nisi quia est coniuncta grauitati. Idem intellige de arte calcandi di catandi. Nam ir sortes siliet aut cantet habet a potentia naturali, Puta a Potentia
115쪽
motiua coplatata in mulculis & neruis de qua locuti in tertio de anima in tractatu de potetia motiva. od autem sic puta ordinate salter, aut plananter cantet liet ab arte, quae tamen non proficeret nisi esset adiuncta potentiaena otiue naturali non impedite. V nde si podagra adsit, audraucedo in Voce, artes non proficient. Patet ergo τ iste aσtes non sunt principia horum motuum sed proficiunt ad qualitates di modos eo . Quantum ad secundam partem aduerte τ ex solae receptione formae in materia non habet forma Q sit nat alis. Sed ultra talem receptibilitate tequirunt tria, primo. recipiatur R qualitates activas di passiuas introductas ab agere naturali, secui3 so Q recipiat in materia immediate, qiis subin serniae substantialis est ens in pura potentia ut dicetur in lib. s . tertio τ recipiatur per totum di non solu in superficie, ex his conditionibus nulla seruatur in forma artificiali nam illa non per transmutationem materiae nec per qualitates activas & passivas recipitur in materia, sed per incisionem aut copaginationem aut maleatione aut liquationem & indurarronem ut patet in diuersis artificiatis,nec recipitur in toto fit biecto, sed in superficie ut apparer, V de dicitur Tactio naturae e actio in toto subiecto, sed a ctio artis est solum in superficie, nec recipit in materia immediate vi est ens in pura potentia, sed in ente actu ut forma gladii in ferro imago in ere lectulus in ligno. Ad argumentum ergo dico et, non est eadem ro quia licet ferrum recipiat mrmam gladii sicut materia prima sormam serri tamen non seruantur illae conditiones in receptione sermae gladii quae seruantur in receptione sermae ferri, di io haec non est naturalis sicut illa. Haec de psenti quaesito dicta sint..uasio. 3 si diffinitio naturae est bia a signata. Est igitur natura principium alicuius , cum ouendici quiescendi in quo est primum per se non
IN hac quaestione. Sic procedendum est, primo declarabitur quomodo singule particule sunt conuenienterposite di nihil superfluit. Secundo reprobabitur quaeda
116쪽
diffinitio de natura data a quibusdam volentibus corrigere diffinitionem philosophi. Tertio arguetur contra Particulas dis initionis di soluentiar instantiae. Quantum ad primum aduerte tria declaranda de probanda in dissone naturae. Primo quod est principium dc camo uendi di quiescendi in eo in quo est. i. in quo est motusti quies. Secundo et est principium primum. Tertio cr est principium per se ta non s m accidens. Primum igitur sicaeclaratur di probatur. Naturalia differunt a non naturalibus. i. ab arti fici alis in hoc illa habent in se intrinsecutuprincipiusui motus naturalis di siue quietis naturalis , ista autem ut artificialia sunt nullum hiat principium intrinsecum motus δέ quietis, sed mouentur ab extinseco. i. ab arte di dico ut artificialia sunt, Vt excludam materiam artificiati puta ferrum terram , quae cum naturalia sint hiat intrinsecum pi incipium sui motus, illud ergo per quod di f.
ferunt naturalia a non naturalibus est natura dicuntur. n.
maturalia quia lint in se naturam , sed per esse principium di causam motus di quietis in eo in quo est motus di quies
differunt naturalia a non naturalibus ergo natura est principium dc causa motus die. Et aduerte'nihil differt utruconcludamus directe vel in directe. qm in terminis conuertibilibus ut sunt subiectum N propria passio, disso dc disia
alicum conclusio directa vel in directa non variat veritatem in docuimus in primo libro. Secundu sic declaratur in re naturali sunt duplicia principia sui motus .s principale di secundarium quod est proximum dc immediatum principiti. Qiiod se habet ad principale Ut instrumentum agens in Virtute principalis principii, ut in igne est forma ignis di leuitas, di quidem Q f ratur sursum principaliter habet a forma sua sed mediante leuitate. Q nando dicit philosophus w natura est principium primum intendit principale ita forma substantia iis dignius dr natura quam sua qualitas naturalis., dc ratio huius est. Quia cum forma substantialis sit primum principium essendi rei naturalis, δέ primum principium distinguendi a re non naturali erit etiam Principaliter princip; u
117쪽
motus & quietis in re naturali, ergo erit principaliter nataera. Na ergo est principium primu inodo quo expositu est motus di quietis dic. Tertium sic declaratur, ly per se declarat per ly no per accidens ita sv ly non per accidens exponit ly per se, ut siesensus. Natura est principium motus di quietis in eoi quo est di dico principium primum. i. principale ad dilani lirca darii ut expositum est, δἰ p se ad driam principii lintrinsectquod est in aliquo P accidens. i. non inquam tam tale, ut qa medicus infirmatur di sanat seipsum tunc in eo deest principium sinationis δέ est egritudo. Sed Q medicus sanet seipsum est P accidens qm non canat se ut medicum ted ut infirmu. Ars igitur mcdendi licet siti aliqn in infirmo non tamen pol dici natura, quia non est esse sed P accus, . idem sit medicus di infirmus Ad hoc igitur quale principili intrinsecum sit natura debet eise primit, dip se l. competere rei ex se siue ex natura sua liue inquantum tale. di no p accidens Aliqui aut has tres particulas C. no P accidens per Teprimum sic exponunt. Natura est principium dic. non per accidens t.non indeterminatum sed determinatum per se .i.proprie primum. i. principale. Quantum ad secundum aduerte T B. Tho. exponens dissinitione datam dicit, unde deridendi sunt oui volentes corrigere dissonem Arist. naturam p aliquod absolutu diffinite conati sunt diates natura est vis insita rebus .lTu igitur aduerte q3 B. Tho. in hoc sequitur Avicen. in . i. susscietie in cap. s. Vbi conatur defensare dissone datam ab Arist.
di reprobare quedam qui voluit corrigere dc addere ei vii de inat. Sed postea visum fuit cuidam qui successit. s Arist. Q haec descriptio esset imperfecta, unde di voluit ei addere dicens et, haec descriptio .s Aristo. effectum naturae significat non subpantiam. Non. n.significat nisi habitudine eius ad id quod venit ex illa δέ ideo oportet ut addatur eius descriptioni dc dicatur.* natura est virtus diffusa P corpora quae attribuit eis formas di figuras. Et est principium silc de De. P motus di quietis δέ c. Nos aut inquit Avicen. incipiem
declarare intentione defcriptionis positae ab authorae Pr
118쪽
mo.i.ab Aristote . di postea redibimus ad refellenda huius arruli superfluam additionem demonstrantes quia quod iκit falsum est, di non est opus eo,haec Avicen. Et postquadeclarauit dissionem Arist. incipit reprobare praedicta additionem di inquit. A dditio illa quam voluit addere ille quoluit corrigere primum.i Aristo.est inanis, quia Virtus qua posuit quasi genus in descriptione naturae est vis inciens, ct cum ea di ierit difflatet τ est principium mot' unius in aliud unde est aliud Et non est aliud intellectus intutu ci per virtute no intelligitur aliud nisi quia est principium
motus qui est in re nec hel r6nem sermantis aut figurantis sed potius rationem mouentis, di non habet ronem c5 seruandi formas aut figuras potius quietandi illas. Et si hic homo diceret oe natura est principium existens in corporibus ad mouendum ea ad suos profectus, di quietadum ea meis, di ir est primum principium motus rei in qua est ecquietis eius p teipsam non se accias ipse non esset nisi iteras
verba quibus opus no est. Et praete hoc corrector illae iniperfectae descriptionis sicut existinat, putauit cum dixit virtutem iam significauit essentiam non relativa in ad
alium quod utim non fecit quia p virtutem non intelligi emisi principiu motus di quietis di nihil aliud. di virtus non . describitur nisi ex pparatione Honis. Quicquid ergo dixit hic homo no fuit nisi vanum di falsum haec Avicenna.
Quantum ad tertium aduerte expositores coiter a
guunt di soluunt argumenta pira lingulas particul-s, quae cx teipso videre poteris. Difficilius asit argumentum fit c6tra illam particulam. mouendi di quiescendi, quia non ola naturalia mouentur di quiescunt, sed aliqua solii mouetur ut coelum fim Aristo .cuius motus est incessabilis in suturati aeternus aperte ante. Quaedam a sit semst quiesciat vi poli mundi quae sunt puncta immobilia ex. a. coeli, di partes centrales terrae circa quas mouel coetu ergo i aliquib'natura est principium solum mouedi, in aliquibus lolia quiescendi, in aliquibus utriusm di sic illa particula non vi c Petere omni contento sub di ito.
Ad hoc inuenio plures modos indedi,quos nolo singu
119쪽
los referre Videte. n. poteris in Egidio in .q a. post expone dissonis naturae, solum referens solum Avicennati sua sufficientia in . I libro .in cap. 1 .Deinde dicam quid sentiani in hoc. Aduerte igitur cr sic exponit Avicen . Natura est principium motus di quietis Non quia sit necesse ut oi rei naturali simul sit principium utriusm smotus di quietis sed vix se sit principium motus si fuerit,aut quietis si fuerit, haec
Avicen. ego aut puto dicendum natura situm sit eκ se est principium motus di quietis in quocunq; inueniatur,dummodo tale sit capaκ utriusq; Quod si non est capax, sufficit τ sit principium eo modo quo competit tali mobili,sive quiescibili. Dico Vlterius et partes centrales ccrrae, apte iunt moueri deinde quiescere si trahantur extra cetrati relinquantur naturae luae qm tunc iterum mouebant ad
centrum di ibi quiescent. Rc spectu aut coeli dico cr lusscit illic nim ee pricipiti inotus qa licet ex se possit esse princi Piu viri usit in Ut modificas i coelo cui si a plina repugnaeses e t m pricipiu mot'. Haec de piati quaesito dicta sint.
QO. 4. si pol demonstrari natura esse. Quod aut est natura tentare dc monstrare ridiculum est. Textu.6.
IN hac quaesione . Adverte quod Avicen .discordat ab
Aristo in i pse reputat ridiculosuri. tentare naturam cria demotarare eo Q ad sensum patet multa esse quae sant in se principium motus ut animata Avicen. aut in. j li. sussicientiae.cap. s tenet contra Arist.N dicit. Mirum est aut
illud quod diciat. s. qui inquirit aut ipsa est certae deridedus
xst. Sed puto hoc eos voluisse intelligere. τ naturalis si inquirit an natura est, deridendus est ideo quia Vult ex ipsa sua arte probare principia eius. Si aut hoc noluerunt, sed volnerunt hoc. . quia esse huius virtutis manifestum est nse hoc ego non audiam nec dicam Quo n hoc dica in ,cum dissicile sit inuenire moto tem uniuscuiuissi rei morae, cum iam etiam in hoc diu laborauerit ipse .sAris. qui hac simam dedit Quo ergo deridebitur qui motu videt di quaerit ronem an habeat motorem. Sed vev est cv dictio cie esse nas truci inn sct sciae naturalium, cinaturalis non de
120쪽
Bet respondere neganti eam, sed hoc pertinet ad tractatores primae philosophiae. Naturalis aut debet scire a certitudinem quid est natura Haec Avicen. Ut igi t resoluam' pro Positum quatuor agenda sunt. Primo si potest demonstrari naturam esse.Secundo posito et sic an utile sit conari demonstrare eam esse. Tertio declarabiturinreprobatio Α- uicennae qua intendit arguere Aristo. non est contra sensum Aristo. quarto remouebitur dubium.
Quantum ad primum dico absolutea, haec propositio est demonstrabilis, natura est', nam praedicatsi no est de rotae subiecti, quia obiectum scibile ut scibile abstrahit ab existentia air de rosa no existente no posset haberi lci R , cuius oppositum determinavimus inlib 9.Daetaphy. ergo e mediata. ergo het priorem P quam demonstrabilis est,ex doctrina data in . j. posterio di si quaeras per qua vi priore poedemonstrari dico per dissonem naturae. Nam medium in demonstratione est diffinitio subieeti. Quantum ad secundum dico'esset inutile conari demostrare eam.Ρr imo quia sumitur a physico ut unum ex principiis sciae naturalis. Principia aut supponuntur i scia.
Et hancronem tangit Comen.in comen. q. ubi inquit, naturam esse est manifestum per se . di est unum principium
istius sciae. Secundo quia naturam esse est notii seni di experientia scut motum esse plura entia esse ignem esse caliadum,niuem esse albam,sed nmoi inutile est demonstrari,qm demonstratio inducis ut per ea intellectus assentiat conclusioni,sine qua non assentiret. Cu ergo intelli huiusmodi propositionibus assentiat solo sensu di experientia, vanae quaeritur demonstratio, unde holes qui quaerunt in his demonstratione nunqpotuerunt nec possiant bene philosophari ut inquit Comen. in come .6. signum est.n.l nesciuidistinguere inter latens di no latens. Quantum ad tertium aduerte Avicen. se decepit in
hoc, Aliud est inuestigare naturam esse, di aliud est inuestigare cui copetat ro naturae,an forniae an materiae,an aiae,
an qualitatibus activis aut passivis. Nam primum est sensu manifestu,qm videmus multa ilioueriti non a principio