장음표시 사용
131쪽
πho. est haec philosophus intendit hic declarare aiam intellectivam elle terminum considerationis physicae quo ad formas,eo τ est partim abstracta di id pro nunc transit usque ad tertium de anima ubi probat intellectu esse immixtum, di partim est in materia. quod probat signo. Quia. csol di ho generant holem ergo forma hois hei esse in materia qm sol di alia agentia corporea nulla micausalitatem lint super formas omnino a materia abstractas, qm sunt altioris ordinis. Patet igitur et, in dictis philolophi nulla e cotradictio. Haec de praetenti quaesito dicta sint. Quaestio. I a. in quo consistat causalitas causae malis. Uno quidem modo ca dicitur ex quo fit aliquid
cum in sit,scut es statue. Textu. 28.
IN hac qone Non est hic immorandum qm eam resoluimus inlib s. metaphysi. dies. q a. Illic declarauimus in quo consis at causalitas causae materialis N in quo consinat modos huius causalitatis,di soluimus tria dubia, primum est v, potetialitas non repugnat causelitati materiae. Secundum est de sustentatione formae. Tertium est de limitatione formae. Vide igitur illic, di suffciet tibi pro resolutione prae sentis quaesiti. Quaestio. et 3 in quo psistat calitas caulae formalis. Alio aut modo spes di exeptuni. Tex. ag.
IN hac quaesione. Non est hic immorandum, quoniam
iam eam resoluimus inlib s etaphysi. N est qo. 3. Illic declarauimus in quo formaliter consistat causalitas causae formalis, di in quoconsistat modus siue proprietas huius causalitatis di soluimus duo dubia. Primum est. quo dare esse competit formae di agenti, sin est quo artare materiam siue potentialitatem suam coit enit causae formali si
De formae. Tu igitur vide illic di suifciet tibi pro resolutione praesentis quaesiti.
Quaestio. 14.si in textu. a s tam species quam exemplum possunt intei praetari ad mentem Aristo. i di non solum ad mentem Platonis.
132쪽
Alio autem modo spes & exeplum tex. 2 g. N hac qu aestione. Adverte τ praedictus textus philosol phi uno modo inter praetatur ad mentem B. Tho. NEpidii & communiter expositorum latinorum, in alio modo ad mentem Themistii a quo non discordat Cominen ta uterm modus sustentabilis est . . Quantum ad mentem B. Tho. di concordantium cum eo su exemplum posicum est pa opinionem Plato. qui rerum formas posuit abstractas, dc vocabat exemplaria vel ideas .de 4b' datis locuti sumus in epythomate laro In.7. H. metaphyli. Sed ly species ponitur sin opinionem philos pho naturalium & ipsius Aristo. eo et unumquodi per suam sormam costituit in tali vel tali specie. Ouantum ad metem Themistii aduerte in libris iis physico. in lib. 2.cap 7. tenet v tam exeptu qua specus potest exponi di interpraetari ad metem philosophi. Nam licet istam viam Aristo. format specifice non sint abstractae a sua uitaribus. dc ut sic non possint dici exemplaria in ga in agente per intelis hiat esse cognitum di immateriale es ad earum imitationem agens intellectuale producit effectus suos ut sic piat dici exeplaria, di in hoc sensu plis no nega-
Per ifleas ut declarat Comen .in lib. I a. metaphy. in comen
i esse materiale qa hiat , dcesse in potentia. Cesse quod hiae in illa tarma. sin primo principio. Et dico potes iam mi admodum dicimus i sorniae artificiales ham et se in actu in materia di in potentia in ala artificis, Vn he fornaae viar hie duplex esse abstractum di materiale, di hoc quide est quod facietes formas. s. Platonici volui dicere sed no puemut ad
ipsum. Haec comen. Haec de pienti quaesito ucta sint. . aestio. r r. in quo consistat causalitas causae elicientis. Amplius unde principium mutationis primum aut quietis est. Tex. 2 9.
N hae quaestione. Non est hic immorandum, qmea re luimus in lib. y . metaph. di est.qo 4 Illic pertra lauimus duas opiniones quarum una reprobatur ta altera rustinetur quae dicit causalitatem agentis consisiere in hoc
133쪽
quod est emere vel producere rem secundum totam sibitantiam vel partem vel Fm accus siue cum nouitate essendi siue fine nouitate dic. Et soluuntur duo dubia 'Vide igie illic di tibi tussicient pro lolutione psentis quaesiti. Quaesito. is in quo consistat causalitas causae finalis siue ipsius finis. Adhuc aut quemadmodum finis , hic autem
IN hac qone.Non est hic immorandum qm ea resolu mus in . r metaphysi. di est qo. s. di illic declarauim' in quo consistat cau salitas finis ut coparatur ad agens siue opans pa sint in quo coii stat vi pparatur ad media ordinata ad piadum fine. Deinde soluunt tria dubia ut videre poteris & haec tibi suffcient pro prae sienti quaesito. 5.1 T; finis i ca ut habet esse i aia vel extra alam. A mplius aut quemadmodum finis. Teκ. 2 9. IN hac qone. Non est hic immorandum qm eam reseluimus in s .lib. metaphysi. est qo. s. di illic pertracta. Dimus opireonem Avicen. di duas alias & determina uitia iuxta tertia, di soluim tria argumenta satis apparetia ut illic videre poteris, di illa tibi iussiciis pnti quaesto.Qo. 18 si idem effectus numero pol produci a pluribus causis psectis totalibus eiusdem ordinis. Contingit autem multas eiusdem causas esse non Fin ac
IN hac qone. Hoc est hic immorandum qin eam resoluimus in . s. metaphysi. di est qo. p. di eam pertractauiamus stub duplici sensita ut videre poteris, quou primus est, utru idem effectus possit Oduci a pluribus causis totali Dusa sectis ita γ plures ut plures causent eudem effectum numero, secundus est Virum effectus qtii est productus ab se Q ustui R BRn ςs et idem numero vel non &
1llic loluunt omnia ar tamenta quae sunt contra Viam no-
QO .i s. si caulae simi sibiinuicem causae. Sut aut quaedam Manuicem cauta. Tex. o.
134쪽
N hac qone. Non est hic immorandum 'in ea ni resoluimus in s .metaphy. di est qo. 8. Illic declarauimus quo
ex eo et cauta sunt sibi inuicem causae non sequuntur illa tria conuenientia quae illic adducuntur di tu vide illam Monem di suffciet tibi pro praesenti quaesito. Quaestio. Io .si causa in actu di effectus in actu simul sunt di non sunt. Differut asit inim et operantes quide di singulares simul sunt ta non sunt. Textu. 37. .
IN hac quiae Non est hic immoradum qm ea resoluimin .s .metaphysi.&est qo. 9.illic declarauimus veru lensium quem intendit philosophus in tex. praeposito, Nex eius declaratione manifestatur sensus huius maxime, posita causa ponit effectus,dc remota ca remouet effeci , csoluunt argumeta quae ingeriit dissicultate contra determinata. Tu vide illic di sussiciet tibi pro psenti quaesito. QO. a i . si oe quod fit raro fit a fortuna .
Sed qm quaedam fiunt praeter haec di oes dicunt
IN hae qone. Adverte di ultas stat in hoc.Dicit philosophus, ea quae sunt senast aut ex necessitate aut freque ter non diar fieri a fortuna , sed quae sut pter haec. i. quae fiunt raro diar esse a fortuna. Sed arguitur'non ola quae fiunt raro sutar a fo rtuna , diis aliqua quae piat frequenter seri fiut a sortuna .Primu declaratur sic, eclipses di stellae comatae di multae impraessiones meteoricae ignitae de quibus pertractauimus in epythomate nostro in primum lib. meteoro. raro fiuia, di in nullus dicit eas fieri a fortuna. Similiter raro ptingit * inueniai notabilis massa auri tota simul Oducta di in non dicit fieri a casu si fiat. Secundum declaratur sic, si frequeter exiens in agrum
inuenirem serpentem frequeter super cuius inuentionemno cogitarem nec intederem inuenire uti ellet a casu, octia non esset raro .ergo dic. Hoc argm soluci in .q. a 3.
Vt igitur scias Ione quaesiti aduerte i Avicen. in primo suae lassicientiae. cap. ia .rfidet huic quaesito maxie pro Parte di dicit sic. Aliqn aute Putal de multis rerum na-
135쪽
ralium quae rarissimae solent essessicut aurum et nascit magni ponderis aut hyacintus quae excedit mensuram solita inueniantur casu, eo τ hoc rarissime fit. Sed non est ita, quia non ponit rein sub casi cum consertur esse absoluto. Sed cum consertur caulae efficienti esse rarissimae contingit eam etiam esse ex illa rarissisimae. Hoc enim aurum vel haec hyacintus non prouenit rarissimae ex ca effciente ea
sed ex virtute sua di pst abundantiam multae materiae. Et qn quidem hic sic est, tunc limoi opus non euenit nisi ex seipso sema aut saepe euentu nat ut ali. Haec Avicen. Et intendit paucis verbis hanc disonem. Rem raro euenire pol intelligi dupli . Primo stra se, secundo per comparationem ad causam suam si intelligatur sin se, non est necesse oe rarum esse casuale, aliter ut arguebatur di eclipses di multae impressiones meteoricae ut sunt stellae caudatae di para hyllii essent a casu. τ est salsum qin licet sint raro suit tamen
a ca determinata, di quotiens ponuntur suae causae de necessitate ponuntur tales effectus. Sed quia raro ponuntur. ideo raro eueni ut. Si autem intelligatur raro per respecti ad cam, dico τ semper est a casu, seruatis tribus condoniabus, primo cr talia ca non habeat ex se talem effectumiducat , sicut sodiens sepulchrum . non habet ut fodiens in inueniat thesaurum aliter semper fodiens vel frequenter inueniret thesaurum. Secundo posita ca di non impedita non de necessitate sequatur effectus: Nam etiam γ ca rarissimae poneretur si quotiens ponitur,de necessitate sequitur effectus non potest esse a casu, immo nec J3prie dicitur raro poni sed semper resipectu ponis caae. Tertio oe sequatur ex ca praeter intentionem causae, di in hoc completurro sortunae di casus. Unde aduerte et raritas effectus non ponit calum. Sed esse praeter o imodam inretionem causae agentis. E sic conceditur u effectus rarissimus pol no esse casualis ut exemplificauit Avicen. de massa auri di magna
livacitato. Quan do igitur dicit plis et quae fiunt pter haec,
idest non semper nec frequenter sed raro dicunt omnes id esse a fortuna, intellitendum est respectu causae di prater intentionem caae di hac conditionem expressit in tex. y O.
136쪽
N. s ivbi venatur diffinitionem fortunae ut videre poteris. Haec de prae senti quaesito dicta sint. Quaestio. a a . Si diuisio'philoiphi intex 48.est tussiciens.
Primum quide igitur qm videmus alia quidem sema sili
feri alia a sit sicut frequeter manifestum est dic. Tex. 48.
IN hac qone. Aduerte divisio pbi e talis,eo* quae fur,
quaeda sema,quaedam ut in pluribus,quaedam raro,Min his est sortuna. AuicZadt in. i.lib. susscietiae cap. I s. ibi dubitari aut pol de eo qd est ad ut rumlibet dic. Ux in - , nuere Aris suisse diminutum eo et datur inebrum quarta
.s quaedam selint ad virulibet. Sicut potetia motiua indifferenter se habet admouere dc iam mouere sed Auice. statim adducit riasionem posteriorum pipateticorum inter quos est Themi. vi recitat Comen in com . 43. Isti dicunt no fuit necesse Aric ponere hoc quartum inebrum,qm ab agete ad virulibet non sequitur actio nisi prius deteriminetur ab aliquo postu aut determinatum fuerit, di ab eo egreditur actio. iam no erit fortuita,qm iam est intenta ab agete determinato ad alterum oppositorum. U. g. Licet potentia motiva sit indifferens ad ambulandum di no ambulandum tsi qn fuerit determinata ab appetitu ad ambulandum ille motus non erit casu alii immo intentus,cum igitur ab eo quod est ad utrumlibet non sit aliquod casualeve utrumlibet non siit necesse Arii. facere mentionem de eo. Sed haec riasio no placet Avicenae. Dicit enim non
inconuenit eundem effectum comparatum uni causae esse intentum dc comparatum alteri esse fortuitum,ut in exeplo dato. Nam ambulatio comparata potentiae motiuae est fortuita eo oe in se praecise considerata non magis intendit ambulare quam non ambulare. Comparata autem appe titui determinanti non est fortuita eo in appetitus determinans potentiam motivam intendit ambulationem. Sed Commentator in commento. 48. iniurgit contra Avicennam& dicit quatuor.
Primo dicit in eo qd est ad virulibet ut est ad virulibet no esse casum necti fortunam cuius pirarium tenet Aulce.
137쪽
Et Comme. intendit talem ronem. Ex hos cotingur cassis di fortuna, O illo e X aliqua actione Ogreditur effectus inopinatus & rarus cuius illa actio no est a se ca, ut qn ex sessione sepulci iri sequitur inuentio Thelauri, ita cr effectus fortuitus supponit ages operans aliquid ex intelione. Unde si nihil opatur a se nunq sequetur effectus sol tutius sed id qd est ad virulibet nunq aliquid ex intentione di per se ei patur nisi determinetur p aliquod determinatiuit ipsuis. Nam si ut est ad Utru libet ageret,cum ut sic non magis respiciat unum oppositorum q reliquum simul ageret opposita quod est impote ergo si debet ab eo egredi octio necesse est ut determinet a suo determinativo. Sed postu determinatum est non est amplius ad utrumlibet, ergo circa ipsu in ut sic non potest esse essectus casualis nec fortuitus. Et aduerte τ eandem ronem Virtualiter format B Tho. quae Avicenna in expositione textus praepositi. Sed aliqui conates sustinere Avice. dicunt i no CC men. quae et est B. Tho. no iiii litat contra sensum' Anice. No n. dicit Avice m ab eo ς' est ad utru Iibet ut est in determinatum vel est in contingetia aequali icedat effectus di talis sit casualis . sed dicit quod ab eo quod est ad virulibet cum determinatum fuerit, pcedet effectus qui erit casualis respectu eius quod Fm sele habet ad virulibet puta respectu potentiae niotiuae erit aut intentus a determinante puta a potentia appetitiva. Stat ergo' ro Commenta. sit vera di sinulirer B. Tho, sed non tendit contra senium Avicennae.
caisti nesciunt quid dicant Nam effectus casualis si est ab eo quod est ad utrumlibet aut est ab eo inquant una est
ad utrumlibet. Lindisserens. aut inquant una est determinatum ad alterum oppositorum, sed neutro modo, sin inuintum indifferens est, ab eo nullus procedit nec intentus niccatalis inquantumautem determinatum ab eo auedit effectus deterna inartis di certus, sed repugnat effectum determinatum di certum esse casualem. Nam cum fortuna sit ca per accidens est incerta, aliter quae eueni ut a sortuna euenirent opinate & cum certitudine. Implicat ergo piradictionem dicere essectum casualem esse ab eo quod est adH ia
138쪽
utrumlibet sed determinatum. Et ideo ratio Commen. dc B. Tho directe militat contra Aviceri. Secundo dicit Commenta .cotra Avice. τ aequaliter coritingens non inuenitur in potentia activa. eo cr omnis potentia acti ita vel est naturalis vel ronalis si naturalis est determinata ad unum puta calor solum ad calefaciendum pse si rdia :lis determinatur appetitu ad alterum oppositorum ut declaratum est in lib. 9. meta. Sed aduerte et hoc dictum nisi modificetur non videtur verum . Constat enim potentia motiua in sorte est potentia activa, di tame ex se est indifferens admouendum di quiescendum .di Voluntas est i ndifferens ad volendum A & volendum B. Et ars medicinae potest causare salutem di mortem in infirmo , potest enim medicus eligere sanare sortem di eundem interficet e. Praeterea in lib. '. metaphy. tex. 3. tenet p5s potetias rationales se habere ad opposita. Ut igitur hoc dictum non habeat instantiam iii modificabis sic. Potentiae activae dupli co siderari possunt. Primos in se. Sechin do ut sunt proxima principia operationis. Primo modo non in conuenit T in eis inueniatur contingens aequaliter, ut patet in voluntate psentatis sibi duobus obiectis aequaliter extimatis bonis vel malis. Secundo a sit modo non est pola, qm potentiae rationales non sunt .Pxima principia operationis nisi prius determinentur a suo proprio determinatiuo ad alterum oppositorum di tunc patet cr non remanent in contingentia aequali.
Et si quaeras utrum volutas possit determinare seipsam ad unu in oppositorum dico cr id determinatum inuenies in lib. 9. meta. in .q r. Vbi Ptractatur via B. Tho. di sustinetur, di via Scoti ac sequentium eum ut est Ant. Andreae in .s meta. q. a. Et Burteus in hoc. a. lib. phy. super tex. 4 8 . di soluuntur sundamenta adducta ab Anto And. Tertio dicit Comen. contra Avice .crcotingentia aequalis inuenitur in potentiis passivis no quidem in Oibus, sed in his quarum p paratio ad receptionem duo contrario
est aequalis siue sit ala pcupiscibilis quae est in potetia aequali ad recipiendum oppositos a nectus, siue sit ma prima,
139쪽
quae est indifferens ad recipiendum oppositas sormas.
Sed aduerte et oi hoc dictum debet modificari sicut ficedens. Non n. est verum nisi considerando mam primam pcise di nudam. Nam ut est disposita iam est determinata ad hanc forma ita non ad aliam. Idem intellige de ala prupiscibili. s. cossiderata in pura rone pas, itia siue receptiua cotrariorum assectuum Nam ut actuatur noticia huius obiecti sub rone boni. iam determinatur ad eliciendum assectu tali, boni,di in teipsa recipere cum sit actio immanens. Sed dices, si potentia passi tua est inco tingentia aequali ad recipiedum duo contraria ergo poterit ea si naul recipere Adi hoc iam riadimus in lib. 9. meta. in . q. s. ubi declarauimus potentiae ronales eodem instanti possunt in opposita no coniuncti ni sed diui sim, di hoc est quod diat commentistae. in potentia passi tua stat simultas potentiae ad duo opposita. Non autem potetia simultatis di tu vide horum declarationem in praedicta .q. di suffciet tibi. Quarto Auer. damnat Avicen. dedi isone necessarii dicontingentis Ut in pluribus. Nam dicit Atiicen. in. I .li. suae sui fici etiae. c. q. necessarium est quod non habet impedimetum,co tingens aut ut in pluribus est qa habet limpedimentum Ut in paucioribus. Comment autem dicit non esse sic assignandas diffinitiones eorum sed sic necessarium est qdex natura sua non potest deficere contingens autem ut in
pluribias est quod in natura sua habet unde potest deficere di aduerte B. Tho. exponens tex. 4 8 . in fine ibi, scienda est quidam dic. Tangit idem di reprobat Avicennam ,
Sed Commen & B. Tho. non via r iustae danare Avicen. diflonibus p dictis. Nam diplis in hoc. a. lib.in te X. 8 3'. manifestans quo natura agit pa sinem dicit u ea quae sunt a natura fiunt semper vel frequenter nisi aliquid impediat, Videtur ergo manifestare di describere id quod fit semperti ut sic necessat tum & quod fit frequenter & ut sic cotingens Vt in pluribus, ex eo Q non adest uel adest impedimentum. Non ergo debuit in hoc improbari Avicenna.
Ad hoc dx et neciliarium di cotinge, ut in pluribus d
140쪽
plicit er possunt manifestari. s. a priori S a signo. A pori q-dem deo et manifestari dc di Tniri ut plis di nit in ri libr.
meta. in . c. de necesse, dc Comen. dissinit hic. A signo aut debent diffiniri di manifestarip non habet e dc habere impedimetiam nam haec furit quasi pratia naturam eoru . Ex eo. n. necessarium non potest descere sequitur m no habet impedimentum. Aliter illud impedimentum essetvanum, similiter ex eo cr contingensve in pluribus pol deficere paratum suit ei impedimentum Dico igitur Q pi s si infra intex 8 ς notificat necessarium di contingens ut in pluribus per habere vel non habere impediment tim illud fuit notiscatum a signo, di non a priori, unde bene sequitur-si Auicena intendebat notificare necessarium di contineens ut in pluribus a signo dc non ex natura rei, non iustae damnaretur a Commenta. Uerum quia arbitratur Avicen. assignare tales diffinitiones ex natura rei ideo rationabiliter repraehenditur. Haec de praesenti quaesito dicta sint. Quaestio. a 3. Si diiunitio fortune est recte assignata ab Aristotele. Manifestum ita P ir fortuna causa sit fim accidens in his quae in minori sunt sin propositum eorum quae propter hoc sunt. Te X.s a. . N HAC qone ut sciamus defendere dissonem datam a pbo de fortuna plura scrutanda sunt. Primo quid Fria I rem sit haec sortuna. san sit suba an na an intellectus. Secundo quae est illa eἀusa per accides quae est idem quod
fortuna. Tertio si fortuna est semper in minori. i. in paucioribus. Quarto quo haec stant simul, sit causa per accidens. i. praeter intentionem caiisans. δέ tame sit in his quae sm propositum fiunt. Q uae enim fiunt sim propositum videntur intenta di sic videtur esse repugnantia inter partes dissinitionis. Demum soluentur duo argumenta. Quantum ad primum aduerteir de entitate sortime aliter senti ut fabulosi poete aliter veri pi,i. Illic nam arbitratiar fortunam esse quadam subam separatam ut luti dea cifingit duplice facie habere, una quidem letam , qu hoi est Epicia, alteram tristi m qn aduerta di de fortuna sic poeti