Chrisostomi Iauelli ... Super octo libros Aris. De phisico auditu questiones subtilissimae, in quibus clarissimae resoluuntur dubia Aristotelis & commentatoris, ... Cum suo indice copioso vt inspicienti apparebit

121쪽

PHYs I CORVM in.

extrinseco, Ut aiata dum augentur δέ mouentur locala ergo a principio intrinseco. Et cu tale principium sit ipsa. natura ex diffinitione naturae constat sensu naturam esse. Secundum aut non est manifestum sensu , qm licet cognoscain in tali motu principium motus lit intrinsecum ita non constat quod sit illud ,an aia,an qualitas vel aliud. Pht-losophus quidem dixit naturam esse. Linvii manifestum est,tia non est notum per te,cui conueniat ro naturae, immo hoc inuestigare di inuenire per dissicile est, di philosophus in hoc diu laborauit. Avice. igitur seipsum decipit ira

hac pira Non est notum cui ppetat ro naturae aut quae sint propria principia intrinseca motus in qualibet remota respectu cuiuscuiu motus ergo non est notum naturam es se. Constat aut i haec psitta non valet immo arguitur a secundum quid ad simpla. Sicut etiam hic pol esse notum . sortes est intersectus ab interficienter, di in non erit notum quis fuerit interficiens. Ex his patet quod reprobatio Aui-cennae non tendit contra sensum Aristo. Quantum ad tertium dubitabit aliquis si naturam ee est demonstrabile cur philosophus dicit ridiculu esse, tentare demostrare nam esse,cu tentet id qd est pole di veη. i, Praeterea si naturam esse est demonsrabile quare dicie Comen in comen. 6.q isti holes qui quaerunt demonstrationem in istis nuna poterunt nec piat philosophai i. Ad primum dicitur cr philosophus no dicit absolutae ridiculu esse demonstrare naturam esse sed tentare demonstrare. Et hoc est veru quia non tetamus aliquid facere nisi laboriosum di dissicile, unde si tetat ubi no est dissicultas deridendus est qa laborat ubi no est laborandu idc facit dimcultate ubi no est. Cu igitur no debeam' inducere demota se ratione nisi ubi noticia dissicilis est, ridiculii di vanum est tentare demonstrare natura esse,cu ad sensum pateat. Ad secundum dicitur, τ hoc ideo dicit Comen. quia huiusmodi .ppo nes natura est,motus est. nix est alba,fiunt sufficienter notae sensu nec expedit holem volente recte philosophari. i. dissicilia scrutari in his immorari, quia dii immoratur in his manifestis retardat a scrutatione dissicilium

122쪽

di pigrescit eius intesti pa mala cosuetudinem di ideo non cosequuntur fine philolophiae qui est noticia rev dissici liii, di 2 pus no piat pdari. Haec de praesenti quaesto dicta sint. o. r . si pol laluari psis et sini no contradicat, cu dicit in

te X 9. aliquos posuisse terra principium re naturalium. Vnde sane hi quidem terram, alii vero ignem alii aere dicunt Sc. TeX. 9.IN hac qone. Adverte et, stat disscultas in hoc. Dicit philosophus in . r. de ala tex. ς 2. τ oia elementa acceperunciudicem praeter terram eo cr nullus philosophus posuit eam re principium di in aliqui posuerunt aquam,alii aerem, alii ignem. Hic aut dicit oppositum. , Pro sotone huius apparentis pira dictionis inuenio duas uias, Vna est Comen. in hoc .a .lib. in comen. s. qui dicit, dicum dixit Aristo. di quidam terram, intendebat cum aliis elementis, ut dixit Parmenides terra δἰ igne. Nullus. n. dicit solam terni esse principium, haec Commen. Sed haec resiposio, no vi saluare textu philosophἰ costat .n v primo loquit de his qui ponebant tm vnu ellitu principium re & dicit. Sane hi quidem terram, alii vero igne, alii aere diat. Quida aut aqua. Deinde loquii de his qui ponebat plura di dicit. Quidam vero quaeda ho*. Sed alii ola .s4. elata, signti est ergo et intendit de his qui ponebat terra solii sicut quida alii aere solum aut igne inlum. Altera via est B. Tho. in expone tex. s. qui dicit i licet nullus pbs posuerit solam terra esse principium . in poetae Theologi ut Esiodus posuit eam , di de his poetis intendit Aristo. cum dicit, hi quide terra dic. Huic viae adheret Egidius post exponem tex. 9. ubi mouet hoc dubium di dicit, Possumus dicere di sorte melius, quod Esiodus hoc posuit

Vt hr in. I . metaphy. tex. I 4. ubi inqt plis. Dicit Esiodus terra prima corporum factam esse si . n. antia di publicam cotingit existimationem esse , haec opinio fuit an plios naturales. quia Theologi poetae praecesserui eos. Cia ergo dicit pi sin alii posuerunt aquam alii terram non solum intendit numerare philosophos. sed di poetas.& Q intende- r de poclis patet ex tex. 14.primi metaphy. ubi dicit T

123쪽

mullus posterio*.spdo qui fuerut post poetas etia . poneret talum unum elementu principium olum posuit terram pa magnitudinem partialitatis.i. Est grossitiem partiu.si qui ergo posueruiit suerunt poetae pcedentes pl os, di qm haec via est magis ad litera Arist. ideo praeponis viae Come. Ad argumetti in oppositum patet solo,qm in. I .deata loquii admete p5oη .hic aut ad mete antiquo* poeta rv. via nulla est pira dictio. Haec de piati quaesito dicta sint. QO 6. si forma est magis natura g materia.

Et magis natura hoc est si materia, Unumquodq3. n.tila dicit cu endelechia sit. di magisqcu potentia. Tex. II.

IN hac quaestione. Adverte τ dissicultas stat in hoc. Canatura sit principium motus.illud quod est usus principiunt motus videtur esse magis natura. Sed materia est usus principium motus.Dictum est. n. supra oia naturalia lint in se principium passivum sui motus quod in scam materiam. Non in ota hiit in se principium activum

quod est lecundum sormam. Vt patet in elementis saltem quo ad motum alterationis di quo ad generationem e go vr materia esse magis natura quam Qrma. Vt igitur habeas resolutionem propositi aduerte τ lymagis pol dupliciter intelligi primo magis.i .coius secundo magis .i.persectius si primo modo. dico non inco uenit materiam esse magis naturam Q se a M. Dummodo coparemus naturam ad hoc quod est esse principiu mot a Id aut propterea dico qm si lium tur natur pro eo τ efinituit re in esse naturali ilic forma est atque coiter di aeque ample natura sicut materia qm licet in qualibet re naturali forma non sit principium motus actiuu costituit in eam

esse naturali & magisqua materia o w no dicitur sinps ratis nisi posta sermam habuerit. Et credo pbin hac de ea motum fuisse ad pone dum sermam magis natura quam materiam si aut ly magis sumatur .secundo modo dico et, oibus modis serma est magis natura et materia, di quidem patet Q suniendo naturam Pro eo quod est constituit rem in esse naturali forma est magis na , qm non di res simpud

124쪽

ta actu naturalis nisi formam suam habuerit. Considerando etiam natura ut est principium motus adhuc forma est magis natura,qm motus naturales qui sunt a pricipio actitio intrinseco nobiliores sunt. Nobilius est. n. a serpso quam

ab alio moueri & intellige a seipso fim partem, ut declarabitur in lib.3 Et hac deca alata quia mouent seipia,nobiliora sunt inaiatis di motus augmenti nobilior est motu alterationis, paret igitur m instantia facta in principio quaesiti nulla est. Et ir sorma lampli est magis natura u materia capbs non sumit ly magis praecise ut colus ed vi Psectius. Haec de prae sienti quaesito dicta sint.

Ri aestio. .si mathematicus consideram lineam. abstractam mentitur. Nem sit abstrahentium mendacium. Tex. r 8.

IN hac qone. Adverte dissicultas stat in hoc, cum res sicut se liet ad esse sic ad vere cognostr. Nam si cognosciatur a P et sit non vere cognoscitur Sed linea semper habet esse in materia ergo non pol cognosci vere sine materia ergo non pol pintellectum abstrahi a materia disi qui

abstrahunt mentiuntur. i. non vere cognoscunt. 'In hac. q.nolo immorari qm B. Tho. in expone praepositi tex. sussicienter resoluit. Et Egidius post expone eiusui rex. i sua.q. r. Tu aut si paucis vis hi e lo nem formalem aduertem abstractio intellectus potest fieri per primana disiecundam operationem intellectus. Abstrahere linea a materia per primam operationem intellectus est intellinere lineam non intes ligendo materiam sensibilem nec ponendo eam in diiunitione illius,& sic abstrahere no est mendaciuquia quantitas est prior qualitatibus quae reddunt materillienti Oilein aqua sin dissione abstrahitqtitas Vtpote prior. Abstrahere aut lineam a materia sensibili per secuncia ope intellectus est intelligere ea esse sine materia sen ibili ci hoc est mendacium, quia haec est falsa, linea het ertie sine materia sensibili Ad argumentum ergo dico concludit pro secunda operatione intelle has. Plis aut intendit m primam opatione.Et ideo non est sic abstrahentiumcium. Hoc de praesenti quaesito dicta sint.

125쪽

PHYs I CORVM II.

Ο5.8 .si lciae mediae sunt magis physicae a mathema. Demonstrant autem di quae magis physica qua

mathematica. Tex. 2 O.

IN hac qone. Adverte dissicultas stat in apparenti conditione quae vi esse in dictis philosophi, di in dicto Bea.

Tho. in dictis quide philosiophi qm in ii. I a .mcta. in te π.44. appellat astrologiam praecipua mathematica*,per qua Venatur numerή suba separata ruin . Sed astrologia ut patet hic est media, si ergo absolute vocat ea mathematica, vide Q sit magis mathematica quam physi. Cuius oppontum dicit hic. Praeterea sciae mediae sumunt Oem suum procellum amathematicis,ut astrologia mensuras motuum a geometria di numerς ac Pportiones eo ψ ab arithmetica ergo litae maiorem colligationem cum mathematicis, a cu physi. Quod aute in dictis B. Tho. videtur repugnantia patet hinc.Na exponens textum propositu, probat T lunt manis naturales quia Virumquodcs denotatur ex spem habet a termino Vnde quia harum scientiarum consideratio terminatur ad materiam naturalem licet per principia mathematica procedant magis sunt naturales qua mathematicae. Oppositum aut tenet super Boetium de tri . in illa quaestione in qua quaerit de diuisione scia* art. 3 . ad quintum. Dicit enim illic. Quaedam Vero medie sunt, quae principia mathematica ad res naturales applicant ut musica ta astrologia quae tamen magis sunt assines mathematicis quia x earum consideratione id quod est phy sici est materiale quod

autem mathematici quasi sormale . Sicut musica considerat sonos non inquantum sonos, sed inquatum sunt secundum numeros proportionabiles . Et ira hoc demonstrant conclusiones suas circa res naturales. Sed p media mathematica haec illae patet igit rur sibi contradicere. Tu igitur aduerte duos modos respondendi primus et Petri pomponatii in lectura sua in. a. lib. physi. lpta tenee

absolute . sunt magis mathematicae, di dicit T B. Tho.6e retractat in lib. Boetii de tri. Ve* quia pbs in teκ. praeposito dicit expraesse iv sunt magis physicae,nec etiam est colae

126쪽

tudo τ B. Tho. de facili se retractet ideo secundus iriodus respondendi apud verum Thomista estir utra P pars poesustineri sine contradictione. Q sint magis physicae & niagis mathematicae sed diuersa rone. Nani latentia pol qualiscari a materia circa quam est,qm materia circa qua distinguit scientiam sicut obiectum potentiam di pol qualiscaria mediis vel principiis ex quibus procedit. Et contingit in icientiis mediis Q, principia non sunt eiusde generis cum

materia circa quam.Ut patet in musica, cuius materia est naturalis principia Vero sunt mathematica ideo aliqn denominatur naturalis propter materiam aliqn mathematica pa princi8ia ex quibus procedit. Ex liis dico ad propositum*qn pbs in hoc. a.li physi dicit eas magis physicas piiderauit eas quo ad materiam quando aute dicit in lib. I a. metaphysi.astrologiam esse praecipue mathematica. considerauit quo ad principia eae quibus procedit, similiter quado B. Tho.dicit eas magis physicas ut in expone praepositi textus,considerauit quo ad materiam Vnde dicit. Quia hau scientiarum considerat io terminatur ad materia naturalem sunt magis naturales. Sed sicribens lisper Boetiu detri. considerauit quo ad principia ex quibus Ocedunt, qua se habent in eis ut formale,ideo Ut sic sunt magis math maticae. Non igitur inconuenit diuersi ratione esse magis physicas, di magis mathematicas sictit non inconuenit tepidum esse magis calidum di magis frigidum. Nam comparatum intensio calido est magis frigidum quam calidum . Comparatum autem intento frigido. est magis calidum INigidum. Nulla ergo est contradustio, nec est necesse ut B Tho.se retractet. Haec de psenti quaesito dicta sint. Quaestio. 9. si physicus habet considerare materiam primam vel solum propinquam cuiuslibet rei naturalis. Et physici utim erit cognostere utra sis naturas scilicet formam di materiam. Tex. aa.

IN hac quaestione. Advertem pugna est inter Avicen. dc

commenta. Ut patet in commen. aa. Nam Avicenna in

r. sue suffcientie arbitratur cr physicus non habet considcrare de materia prima vi e materia prima, sed solum de

127쪽

tissimam cuius medium dicit quid vel propter quid, di aggregat oes causas rei proprias di propinquas di a demon-1trationem propter quid intendit eam quae est Π cam propinquam in quocum genere causae fuerit. Et D demonstrationem quia intedit eam quae est ab essectu vela signo, vela propriis accidentibus posita distinctione de triplici d

monstratione commenta. intendit sic soluere rationem Avicennae. Propositio maior conceditur de demonseratione simpla dipp quid, negatur autem de demonstratione quia . Nam ex effectu. i.ex motu di transmutatione substantiali physicus venatur primam materiam, nec est alia via, nec metaphysicus habet aliam viam , sicut nec habet viam susscientiorem ad probandum existentiam suba* separatarum saltem in genere q viam motus ut declarauimus in lib. I a. metaphy sicae in quaestio. a. unde nisi physicus Q versatur circa motum di transmutationem inuestigaret materiam primam remaneret incognita in omni scia. Quantum ad tertiu aduerte et physicus ex nullo signo certiori .pcedit ad inuestigandum naturam di esse primae materiae si ex successione formav in eodem subiecto, nam sicut iccessio corporum in eodem loco secit nos cognoscere naturam loci,ut declarabitur in lib. 4 physi.sic successio formarum in eodem subiecto, fecit nos depraehendere materiam primam nec est alia via dc necessaria, vn dg metaphysi. in lib. 8.&in. I a.declarat ex transmutatione materiam primam in esse omni subae mobili. Quantum ad quartum aduertempi s in tex. 24. Volens probare per similitudinem sumptam ex arte. physiciis considerat materiam sic arguit sicut seliet ars in opera doartificiata. Sic se habet scientia naturalis in considerado res naturales. Sed omnis ars in operando considerat materia. ergo scientia naturalis in conliderando res naturales considerat materiam,& per pias considerare de materia prima spectat ad physicum Huius ronis maiorem pbs relinquit vi manifestum. Inte dens autem declarare minore praeponit martes faciunt materiam aliae quidem simpla, aliae aut

operole. Sed haec distinctio videtur false, qm materia sim-

128쪽

PHYSICORUM II.

pliciter est materia prima, sed iam probauit philosophus T

. lib. intex. 8a. 'materia prima est in generabilis N incorruptibilis, ergo a nulla arte nec ab agente naturali pol produci nec fieri. Ad hoc riade que materia simpla dupili sumitur . Primo in naturalibus. Secudo in artificiatis in naturalibus quidem est ens in pura potentia susceptiua omnis forniae es nulla propriam habens sibi congenitam. Et de hac no inredit hic philosophus, sed pira lauit in I lib. di probauit eam ee iri factibilem, di incorruptibilem ta ab arte si a natur a. In artificiatis autem non est materia simpla ens in pura potentia. Sed est quid copositum ut lateres didicii fieri sim Dila quia sine arte non inuenitur.lPuta ars edificatoria quae facit do-inu ex laterib dr facere sinapist mani dom' , quia no sup ponit, sed facit lateres. Ars aut quae disponit materiam prae existentem ad formam artificiati aut incidendo aut copaginando, aut molificando aut indurado dicit facere materiam sui artificiati non sim pila quia iam praeexistit, sed operole. i. di sipositive via at scarpentaria non facit lignum sed supponit facit aut operose dum disponit incisione ad sommam statue aut sca inni. Ad argumentum igitur dico τ ta6 probat nisi de materia sim pili in naturalib', de qua'no intedit philosophus sed de materia simplr dicta in artificiatis. Haec de psenti quaesito dicta sint.

QVaestio. 1 o .n materia di forma sunt relativa. Amplius . eorum quae sutit ad aliquid materia est in alia .a enim specie alia materia. Te X. 26.

IN hac quaestione stat dissicultas in hoc. Materia est subitantia similiter forma substantialis substantia autem estens absolutum, cum sit prima pars entis δέ fundamentum olum accidentium, Ut determinatu est in lib. . meta- physi praeterea relativa se mutuo reserunt. Na dicis pater filii pridi eco uersio. Sed forma di materia no se mutuo referunt. Non. n. dicina materia formae materia, nec forma materiae forma Sed potius dicimus materia materiati materia, di forma formati siue sermabilis forma.

Ut ergo scias a veritatem Ptinet dictum philosophi a

129쪽

Derte cr aliquid pol esse relatiuu tribus modis. Primo e es. lentialiter per se ad alte*, ita Q, totum tuu ee est ad aliud selire,Vt paternitas Diana, equalitas dic. Secundo quia licet sit absolutum essentia ir in coseqtritur ad respectd, sic sanitas pol dici relativum quia cosequitur adequatione humoria adequatio aut dici respectit ira. Tertio quia licet sit absolutu in connotat respectu, di non pol perfecte concipi nisi pceptu relativo licet non sit relatio. Sic scientia di actus, ecforma sunt relativa. Nani licet scia sit ens absolutu in dicit

ad sicibile di potentia ad actum di forma ad id cuius est forma. Et haec sueuertit appellari relativa Fin dia. in primo autem modo statuuntur relativa secta esse, di illa sunt essentialiter di solii in pdica meto rionis.ἰHaec aut sint in praedia camento absoluto puta in suba in qualitate. Qia dicit plas crmateria est eou quae sunt ad aliquid, non intelligas primo modo,quia non est essentia ir respectus, nec est essentialiter in praedicam et o rsonis sed i praedicam et o si te reductive, nec est secundo modo ut patet, est aut tertio mo, qm licet

materia siti substantia, notia est gra sui sed pst forma, di ex ordine que liet ad forma pol dici ad aliquid, vel ut di Bea. Tho. expones di ad aliquid quia cuilibet formae determ

nasur materia propria, ita et haec ma correspodet di proportionia huic formae di illa illic dic. Et ex tali rndentia MDe proportione habet materia tu sit ad aliquid.

Tu tamen aduertem licet solus primus modus reponat rem relativam essentialiter in praedicamento relationis tamen quo ad considerationena non separantur ab eadem primus di siecti diis di tertius modus ita ea de scientia est considerativa, Vtriusq; relativi, quia hoc est cona nurne tribus modis praedictis per seinuicem notificantur. ideo ad eandem scientiam pertinent. Et hac de causa physicus habet considerare de materia di forma di metaphysicus de actu di potentia . Haec de praesenti quaestio dicta sint.

Quaestio. ii .si philosoplitis in textu. .

130쪽

PHYSICORUM II.

Et circa haec quae sunt separate quidem species in materia , homo. n hominem gene

rat ex materia. Te X. 26.

IN hac quaestione ad uel te et, stat dissicultas in hoc, si an

ma hominis est abstracta, ergo est incorruptibilis omne enim abstractu est incorruptibile qm caret materia quae est causa corruptionis e X. 3. physi .si aut homo generat hominem , ergo ala homin: s educitur de potentia materiae, aliter non produceret sibi simile ergo non est abstracta disic vi phs in eodem te κtu sibi contradicere. Ad auferendam hanc apparentem contradictionem in uenio tres vias respondendi,& oes sustentabiles sunt. Prima est sm comenta. θ stat in hoc. Pi s non dicit hic asserti

De S determinative aiam hois esse abfractam , di per pias incorruptibilem ammo quasi oppositum , quia dicit τ est spes in materia di ut sic non est abstracta. Et τ si forma in materia ex ptati no abstracta probat ab hoc signo, quia homo di sol holem generat quasi dicat hoc non fieret si erit

abstracta quia forma aburacta non est terminus generationis. Quod aut sit cormptibilis vel no et et habeat esse i materia, vel no habeat ee,no est praesentis loci considerare. Secunda via est B. Tho. exponentis praedictum textum di stat in hoc. Anima hominis fim philosophum est abstracta ut intelle Hua , non quia sit extra matei ia ut suba separata sed quia ut intellectitia non est affxa organo, di per pias est incorruptibilis ut determinavimus de mente philosophi in tertio de anima in tractatu de essentia alae intellectitae & est. q.; .Qn autem dicit pbs homo generat homine no est intelligendum Q homo generas attingat productive essentiam animae intellective neca, educat eam de potentia materiae Sic enim esset sm se tota malis, & nullo modo abstra la,cuius oppositum dicit plJs i textu praepositio. Sed dicitur generare holem qa disponit mam S sum, cienter operat ad unionem alae cum materia disposita , de hoc suificit ad verificandum τ ho generat holem , Ut iam

determinavim Us m. I a. metaphyla. in . q. s. Quaere illic.

Tertia via di sorte melior,quae nec discordata via Bea.