장음표시 사용
81쪽
Quantum ad Democritum, ponentur duae distinctIones quas intendit Commenta. in commen. 4 I. ex quibus
apparebit sit Democritus verae ponit contraria principia deinde loluetur dubium. Distinctio prima sit haec, cotrarietas est duplex quaedavera quaedam fm extimatione di famositatem, secuda sit haec ,contrarietas vera est duplex. Quaeda propria di ps cta. Quaedam comunis di ima secta. Ex his dico primo Prectu α rotundu sunt contraria persecta famosa sed norasin veritate. Haec. n. erat comunis opinio di fama apud antiquos licet non vera. Dico secssdo m veritate sunt cotraria imperfectae prout opposita priuatiue potest dici cotraria ex. X. metaphysicae, eo Q rectum di rotudum se habent ut imperfectu di persectum. Nam sola figura rotun da ex primo coeli persecta est. Item possunt dici cotraria, quia disiparate opposita. diuidunt.n. genus suum. i. figura oppositis differenti js. Et hoc est quod dicet Commenta in fine comen. 43. Ubi inquit. Et notandum T hoc nome corrarium usitatur hic large pro contrario, di P priuatione di habitu siue sit in rei veritate siue sm fama. Quod contrarium Fin Q ego credo nos appellamus disparatu, haec commen. Ex his apparet Democritus ponebat principia cotraria sna famositate sui teporis, sed non sin veritate, nisi sumedo ptraria 43 puatiue oppositis aut disparatae. Sed nunc dubitatur si ratio Commet. qua Fbat contra
Democritum in comen. 4I .sm Ueritatem rotundum no
habere contrariu est valida, di videtur non . Sic. n. dicit. Rotundo nihil est contrarium,cum sit persectior figurarum sed haec ratio non valet qm eodem modo arguerem de albedine. Albeditii nihil est contrarium cum sit pers clior colorum, di tamen constat τ non Valet. Nam cum
hoc τ est persectior colorum stat st sit contraria nigredini Sic potest dici de rotundo.
Hic datur a nonullis responsio, quae stat in hoc. Come. non adducit nisi causam apparentem, quae tame no est Uere causa. Sed causa vera est quia figura rotunda ad mota circulat e ordinatur .Et qm motui circulari non contraria-
82쪽
tur motus rectus nec motus circularis ut .pbatur in primo coeli, ex consequenti figure rotunde no contrariatur figura rotunda nec figura rectilinea. Haec responsio sustentabilis est. Si tamen sustinere Volueris, Comine. adducit veram caulam dices Q non est eadem ratio de albedine di de rorundo, qm rotundum cεtinetur tuo figura cui repugnat hie proprie di psectae contrarium sicut pugnat quantitati. Aloedo autem contine tur sub colore,cui non repugnat habere contrarium sicut nee repugnat qualitati. Intendit ergo Commen talem ronem,cum repugnet omni figure sin veritatem habere cotrarium ma Xime repugnat rotundo qui est persectior inter figuras. Et inquantum perscctior sibi magis repuguat, eo q, lire contrariu est sisnu minoris p sectionis, unde videmus coelum esse nobilissimum corpus, quia e ma Xime clogatu a cotrarietate. Haec de praesenti quaesito dicta sint Quaestio. a 3. si conditiones primorum contrariorum sunt recte assignate a philosopho, di sine contradictione. Oportet enim principia neq3 ex alterutris esse neqp eπaliis di ex his onmia. Contrarijs autem primis insunt haec.
Propter id . prima quidem non sunt ex alijs, ob id vero
Q sunt contraria, non sunt ex alterutris. Tex. 42.
1N h c quastione. Adverte τ duo ingerunt dissiculta
tem, primo quo sit verum' omnia fiunt ex contrarijs etiam sumendo colatraria largo modo, prout priuatio di forma possunt dici contraria. Nam v nucotraria corrumpit reliquum, ut calidum defruit frigidum, ergo Unum no fit ex reliquo, sed potius corrupitur. Praeterea Ens in actu fit ex ente in potentia ut dicet philosophus infra. Sed ens in potentia non cout rariatur enti in actu, moqd erat in poteria transit ad actu, secundo facit difficultate textus philosophi, di est dissicile saluare qti in sibi contradicat. Dicit enim in secunda conditione. Ob id vero quod
sunt contraria non fiunt ex alterutris. Sed haec videtur repugnare tertiae coditioni: QUO .n cotrariu fit ex contrario ut albu ex nigro si repugnat aliqua fieri ex alterutris eo
2' sunt cotraria Potius videretur sequi oppositu. ut sali
83쪽
cet si contrarium fit ex contrario per se, aliqua fient eX ab. rerutris quia sunt contraria. Ut igitur auferantur haec dubia,& appareat τ philosophus rectae assignauit conditiones primoru contrarioru . Propria difficultate praepono hanc distinctionem. Haec propo. Contrariunt fit ex cotrario potest lire tr plicem tensum, primo τ cotrarium formaliter transmutetur in suum contrariu ut albedo in nigredinem. Et hoc modo no intendit philosophus, qm constat id eme impossibile, secundo et cotrarium ingrediatur ut pars costitutiva in alterii contra rium, sicut forma ingreditur essentia compositi, di lux ingreditur essentia coloris. Nec hoc modo inrendit philosophus, eo ir unum contrariu no compatitur secum alterum cotrartu, nisi sorte in gradu remissu ut pertractauimus in i o. metaph. in . q. a 3. tertio i unum fiat e Naltero ut ex termino a quo cocretiue sumpto. Nam in omni productione tam substantiali quam accidentali copo tu apprie est id quod sit, ex. 7. metaph. Et in hoc tertio sensu intendit philosophus,corrarium fieri ex cotrario, quasi dicat. Si aliquid debet fieri necessie est terminii a quo opponi cotrariae saltem largo modo termino ad que, ita τ ea dem materia siue subiectu dimittens terminum a quo co-trarium recipit terminum ad quem cotrari una, di hoc est quod dicit Themistius, unum contrariu fit ex altero quia unu fit post alterum in eode subiecto. Et pei hoc patet ri sio ad primum argumetum. Na ly ex no denotat causam efficientem nec materiale nec formalem , sed terminum a quo argumetum aute a cedit, ac si diceret causam efficientem Dei causam intrinsecam costitutiva. Ad secudu dico rly ex ente in potentia non dicit terminui a quo, sed cammaterialem siue subiectum. Nihil autem prohibet aliquid seri ex contrario ut termino a quo, ct ex ente in potentia ut ex materia siue subiecto. Pro euidentia secundae difficultatis aduerte τ aliter respondet Burietis, aliter Egidius aliter puto respondeduinquam respondeant ipsi. Burteus tenet τ ly ex no capitur eodem modo a philo
84쪽
sopho in secunda coditione di in tertia, nam in secunda clicit subiectum uel parte costitutiva, di sic est uerum v nulla cotraria fiunt ex alterutris ut declaratum est. Sed in tertia coditione dicit terminum a quo. di sic est uerum cotrarium fieri ex contrario ut declaratum est. Et quonia contradictio debet esse respectit eius dein ta eo de modo ideo philosophus non sibi contradi . it. Haec riasio non placet multis, eo et n5 est uerisimile philosophum in eodem textu cotinuato Uti ly ex equivocae. Nam tunc ratio philosophi esset e X quatuor terminis eoqd terminus a qui uoce sumptus no est unus sed plures. Praeterea. Quod prima principia no fiant ex alterutris eo Q sunt cotraria philosophus accipit ut quoddam singularis primis principijs, sed non seri ex alterutris ut ex ubiecto nec ut ex parte constitutiva non est singulare primis principijs, immo est commune omniXontrario, ergo praedicta responsio non uidetur u alere. Egidius igitur aduertens si ly ex no tenetur eo de modo ratio philosophi erit in emcax dicit Q in utram coditione ly ex denotat terminum a quo. Sed in secuda coditione denotat ipsiuna in abstracto , nullum enim contrarium in abstractoe fit ex suo contrario, ut calor no fit ex frigiditate, in tertia autem conditione denotat terminum a quo in concreto & ut declaratum est contrarium fit contrario. Non ergo est contradictio, quia licet teneatur tam in secuda q in tertia P termino a quo,non tamen eodem modo. Sed nec ista resiponsio uidetur saluari ronem philosophi, eo que si ly ex ut signat terminum a quo non tenetur eodemodo in secunda dc tertia conditione, ergo tenetur arqui-Uoce. Non. n. sunt eiusdem ronis terminus a quo in abstracto, di terminus a quo in concreto , di sic iterum sequitur rationem philosophi esse in effcacem. Potes ergo tu dicerei nunc iv primis principiis repugnat fieri ex alterutris eo i sunt cotraria, sed non praecise quia sunt cotraria sed quia sunt prima cotraria , quibus ut primis contrariis non conuenit feri in aliis nec ex alterueris. St. n. Λ fieret ex B ut fit ex B est poserius B. Simi-
85쪽
liter si B fieret ex A erit posterius A, ergo prilnia ellet noprimu . Si exponas textus philosophi patet g nulla beat corradictio. Nam haec duo non contradicunt, primis principiis repugnat fieri ex alterutris eo Qx sunt prima contraria. Et oninia fiunt ex contrarijs modo non sint prima cotraria. Nam contrario non repugnat fieri ex contrario nisi sint prima contraria quibus repugnat fieri,no quia lunt contraria sed quia sunt primδ. . Si in volueris sustinere primas responsiones, dic pnilosophus hic contra antiquos no Icedit demo strative sed disputatiua ut testatur Comen. in commen. y a. ubi dicit sermone philosophi contra antiquos de co trarietate principioru naturalium este disputatiuum,di qm piocedit di . sputatiue suiscit assumat a pones in aliquo sensu veras, sed non sinapst veras. Et in tali modo disputadi sufficit formare rones non ad causandu sciam, sed ad contradice du. Ideo non inconuenit si sufflatur,ly ex uno modo in secuda conditione M alio modo in tertia vel ut dixit Egidius, dilicet haec ratio esset inessicax ad causandil scientia, no tamen ad disputandum. Haec de praesenti quaesito dicta sint. Sed di tu considera. Quaestio. a 4. si prima principia semper manent.
Principia autem semper manere oportet. Tex. so.
IN b c quaesione. Adverte r stat difficultas in hoc cum
probauerit philosophus prima principia rerum naturalium esse contraria, contraria autem se mutuo com rumpunt: nam contraria sunt inter quae est transmutatio) .idetur haec duo esse incompossibilia .s prima principia naturalia semper maneant,& T sint contraria. Tu igi aduerte et cirsa hoc iuenio tres modos I elpρ- dedi Primus e Lynconiesis. quem recitat etiam Burteus in expositione lidius textus. Dicit prima principia nalia sunt materia prima di prinia forma quae Fm ipsum e forma corpeitatis di ponit ea coeterna ac insepabile a materia. Secudu igitur Lyconiensem principia prima naturalia semD manet, qm materia prima e ingenita di incorrupti
bilis ut dicet insta philosophus, di coracitatis semp incit
86쪽
materiae. Sed haec opinio non acceptatur in Via Come nec in Via B. Tho. qih negat illa forma corpore itatis inseparabilis a materia cic hoc ta in via Comen qua in via B. Tho. Et id iam pertractauimus in lib. 8. metaph. q. . Ut Uidere poteris. Praeterea prima principia naturalia sunt cotraria
apud philosophu . Sed prima materia & illa prima tot marion lunt contrariae, qm recepti uti non cotrariatur suo receptibili ergo haec responsio no saluat dictu pbi de templierna permanentia primorum principiorum naturaliv. Secunda rnisio est Egidii in expositione huius textus didicitmprima principia naturalis sunt materia sorma dc priuatio ut docet philosophus infra & leni P manent, nocide in particulari sed in comuni, di in te dit Q sicut ista est Vera, semp erit homo, no tamen semper erit hic vel haec homo, ita ista est vera: semper permanent materia firmadi priuatio. non in semper permanet haec forma haec priuatio. Et i hoc distinguunt prima pricipia quae sunt prima contraria a posterioribus contrariis. Na prima principia
Permanent in Uniuersali,qm reperi utur in omni tranimutatione naturali ut dicemus infra. Posteriora aut contraria non permanent nec in coi nec in pticulari in omni transmutatione naturali. Non. n. in ottransimulatione inuenitur album di nigrum, nec dulce &amarum dic. Sed nec ista rsisio vi suffcere,qm illa permanetia in coi,non est pinanetia realis, sed potius ronis cocipientis materia formam di priuationem in vii. Ad phy si- cum autem cum sit artifex realis spectat considerare pe manentia di non permanentiam ι calem primorum principiorum naturalium. Tertia igitur rsisio quae est reair stat i hoc. Principia prima dic ut sema manere in hoc sensu,qa prima materia risi fit ex prior: materia, nec prima forma ex priori sorma, nec prima priuatio ex priori priuatione, nec fui ex alterutris,no .n fit materia prima ex forma prima nec ecsiuerso. Et i hoc distinguunt prima cotraria a posteriorib'cotrariis,qm posteriora fisit ex primis. Et haec rusio e magis naturalis di colona Comine. qui in comment. I O. sic inquit.
87쪽
principia aut iunt illa contraria, quae non generant ex aliis nec transimulantur vllter principia. n. debent tesse permanentia non transiri utabilia nem gitabilia ex aliis, haec co mmen δέ aduertet haec propo, prima principia semPmanent no solu est vera de primis principiis intriniecis ted et de extrinsecis. Na primu efficiens no fit ex alio priori. O a aut posteriora enicientia pendent a primo, ut declarabitur in lib. 8. Silr primus finis no pedet a priori fine, ted oes posteriores a primo. Haec de puti quaesito dicta sint, sed di tu conssidera. Quaestio. a r .si ro secunda philosophi in teX.s a. qua ν-bat dari tertiam naturam suppositam contrariis concluditia est ex veris. Adhuc aut amplius δέ de hoc aliquis dubitabit nisi altera naturam supposueris pirariis. TeX. y a.
IN hac q0ne. Adverte et ro philosophi sic sormat, si prae
ter contraria non datur tertia natura supposita contrariis ergo principia stibae sint acciatia , quod est fallitio, qm cum liba sit prior acciatibus ut determinatum est in. 7. metaphysi. di de hoc iam pertractauimus in eode lib.in.q. 3 . principium esset posterius principiato quod constat esse falsum. Prima aut pntia sic probatur. Oia contraria sunt accidentia eo τ nulla suba est alteri contraria. Sed principia scdm te sunt solu piraria ergo principia erunt acentia. Sic formanda est ro sc sim expolitionem B. Tho. Sed pstat illa propo,oia contraria sint acciatia no est vera apud philosophum sumendo contraria large alla in gnone substantiali principia naturalia no essent contraria, qm sorma subsantialis di priuatio no sunt acciatia patet ergo i ro philosephi non concludit nec est ex Veris. Ut igitur scias de sensere rone philosophi aduerte aliqua propo est vera simplr, dc aliqua est vera suppositive, eo T aduersarius supponit eam ueram,& contradices vile ea ut vera , ad hoc reducat aduersarium ad aliquod incoueniens. QiHermo est demonstrativus necesse est rone procedere ex veris sinapila. Qin aut e disputatiuias susscit .incedat ex his quae reputant vera apud aduersarium, di
88쪽
p5s hic loquitur disputatiuae ut dicit Comen. in come. s a. sussicit m illa .ppo. Omnia contraria sunt accidentia reputetur vera ab aduersario, di sie est, qm antiqui reputabant omnes sormas esse accidentia Ut habetur in . I . de generatione, di ideo negabant generationem si balem di propterea siue sumatur contrarietas inter duas sormas siue inter formamidi priuationem sequitur Fm antiquos omnia contraria esse accidentia di hoc sufficit pl o ad hoc . sua ratio concludat contra antiquos. Dico igitur ad quae tum T ratio philosophi concludit di procedit ex veris non simpla sed ex veris famosis, di hoc susticit disputanti. Aduerte tamen ad veram doctrinam de contrariis Q si sumantur contraria Opria di perfecta quae sunt duae formae se mutuo expellentes ab eodem subjecto existente in actu, di acquisibiles per alterationem, omnia talia sunt acincidentia di sunt qualitates circa quas ponitur alteratio ut declarabitur initio . . physi. autem sumantur contraria comuniter prout quaelibet duo entia, quorum v num est vepersectum, reliquum ut imperfectum sicut sunt duae differentiae substantiales duae formae substantiales distinctae specificae vel forma substantialis di priuatio sibi opposita, possunt dici contraria communiter ex. I o. metaphysi. Con stat autem cr secundum philosophum non sunt accidet tia, di ideo si illa propositio omnia contraria sunt accidentia debet esse vera simpliciter, est necesse V limitetur ad contraria contrarietate persecta. Haec de praesenti quaesito dicta sint. Quaestio. ac. Si substantia conitariatur substantiae lamplius non esse dicimus substantiam contra- .riam substantiae. TtXtu. sa.
IN HAC quaestionet. Non est hic immorandum qm ea
iam resoluimus in lib. I o. meta. di q. I 8. ibi pertractauimentem B. Tho. di commenta . cuius sententia trahitur
pcipue e X hoc. i .lib physi commen. s et . ibi di similiter nihil prohibet dic. usque in finem commenti. Recurre igitur ad praedictana quaesito nemin. IO. metaph ssi.
89쪽
Quaesto. 27. Si ratio philosophi prima in rex. y s. i. concludit et, sunt tantum tria principia. Si autem quatuor existentibus duae erunt contrarietates, oportebit seor luna utrisque esse alteram
IN hac qone. A duet te circa ronem philosophi sat dis
ficultas in hoc philosophus intendit hanc consequentiam si sunt duae contrarietates, ergo sunt duae naturae subiectae his contrarietaribus sed haec piatia non VI Ualere
videmus enim eadem manati subiectu subiici modo calido modo frigido dulai dc amaro di graui di leui ergono solii uni corrarietati sed di duabus di tribus δέ quatuor
pol eadem numero ma subiici nec est necesse multiplicare naturam subiectam ut multiplicantur contrarietates.
Tu igitur ut possis saluare ronem pbi aduerte q' Bum leus in hoc . r . lib. exponens p positum textiam diuertit &trahit ad alteriam sensum. Dicit. n. non suisse piat iam pibi et formavimus. Sed est ista si in omni transmutatione naturali s linitduo termini a quo δέ duo ad quem, qui quatuor constituunt duas contra rietates est necesse Q, sint duae naturae siti biectae qm Una mutatio est unius termini di unius
subiecti, ergo sisunt duo termini a quo dc duo ad quem ,
triant duae natatationes di per pias duae naturae subiectae. Haec expo est quidem vera in se. N fm doctrinam Arisin. ς phy. Vbi ad unitatem moltis di transmittationis assignatur unitas subiecti iambilis di unitas termini. Sed pdi-expo in hoc loco non est ad mentem p bi. Costar. n. haeesse pia iam tuam ad literam si duae erunt contrarietates , oportebit unis uim assignare suam naturam subiectati . Et
sic quot eriint contrarierates ror erunt naturae subiectae.
Melius est igitur ut exponatur lex. philosophi sicut exponunt B. Tho. dc Egidius. Dicunt ipsi et, philosophus loquitur de pmo primis contrariis quae sunt serma dc puatio absolutae consideratae di non in particulari di tenet philosophus haec primo prima contraria esse tutum duo. inrisi essent quatuor sic vi duo prima contraria habent Unam naturam subiectam eadem rotae duo alia prima contraria
90쪽
haberent alteram naturam subiectani. Et Vis consequetiae stat in hoc quia Vna primo prima contrarietas est tantum unius primi lubiecti Sicut duae primae differetiae viaios generis: di quatuor primae differentiae duorum gent rum,oc Egidius sic dicit. Ab uno vi uno non nisi vianna emanat ergo ab Vna prima materia non nisi Una contrat ictas procedit. Sed aduertem improprie dicitur contrarietas Ocede re a ma, verius aut dicitiar radicatur in ea. Ex his patet quod argumenta in oppositum nihil cocludunt. Non n. ille sunt pino pinae contrarietates nisi respectu determinati generis, puta coloris di laporis . reducibiles autem sunt adpino prima contraria. Non. n. album di nigrum . calidum di frigidum dic. sunt contraria, nisi quia unum est ut sorma, alterum ut puatio sorma aut di piratio ad priora contraria non reducuntur e X. I O. meta. Nam prima radix cotrarietatis est forma di priuatio, licet ergo non sit necesse multiplicare subiectam naturam ad multiplicationem se
cundarum contrarietatum non tamen est eadem ratio de
primo primis contrarietatibus de quibus tantum loquitur hic philosophus Haec de praetenti quaesito dicta sint...εῖ. Quomodo sit verumqprincipia contraria non differunt genere sed fm prius di posterius. Quam in eo prius:δέ posterius sunt diiseviit ab in- .
ilicem principia tantu sed no genere. Te X. ys.
IN hac qone. Advertem tota difficultas stat pia textu prosito. Nam ctim alia sint piaci pia substantiae alia qualitatis alia utitatis S pncipia subae sunt in gite substantiae di principia qualitatis sint in genere qualitatis vr pmo aspecturi, differant non solum fio prius di posterius sed etiam genere cuius oppositiim dicit hic philosophus.
Tu igitur aduerte crvat te exponitur textus praepositus aliter quidem a Commenta. aliter ab Egidio aliter a B. Th. di omnes sensus sustentabiles sunt licet intendam determinare Fira sensuiti R. Tho.' Quatum ad Comen. aduerte T in comen. ys. di pili exponit ly imcipia di intendit tr dupli riat considerari, pinovi inueniuntur in omni pnto. secundo ut contrahuntvr ad