장음표시 사용
151쪽
ditate istius motoris non est naturalis sed solummodo cosiderat de hoc motore in Ibando ipsum esse tantum. Proculus noticia aduerte et, considerare quidditat em subae a stractae, est considerare eam quo ad pia intrinseca quid ditari ua puta τ est su ba quae est actiis di non potentia quae est in laterialis ina passibilis indivisibilis nobilissima inter entia. Et haec consideratio non est physici sed metaphysici ut patet in lib. I a. tex. 3 o. N vltra considerare autem abstracta quo ad esse ,est probare lexistunt. Et qm non innotescunt nobis in genere nisi ex motu ut declarauimus in lib. I 2 . Nesaph in . q. 3. ideo ut sic sunt de consideratione physici. Quando igitur dicit philosophus. quorum alterii physicum non est, intendit de consideratione quid ditatis di noquo ad existentiam. Nam di physicus probat ex nactu primum motorem coniunctuna eristere. De motore autem
primo omnino separato secus est , quoniam sui existentia probatur motu metaphysico ut determinavimus in ii. I a. metaphysi. ad mentem B. Tho. in q a. Ad secundum dicitur m plis intendit de principio passivo dc receptiuo motus δέ id manifestae dixit pbs in tex Ti. ubi inquit non enim seipsis habentia motum, sed immobilia lunt. Haec de praesenti quaesito dicta sint. QO. a 8. si agentia aeterna necessario agunt. Hoc aut ex hoc aut sinapirest aut frequenter. Te X. 74. super quem tex. dicit Comen. Qm de generibus entiu est, τ ex agente i equitur actum necessario di hoc est in rebus aeternis, di π e X agente sequitur actum in maiori parte, di hoc est in rebus generabilibus di corruptibilibus.
IN hac 'on e . Adverte et, non mouetur principalcpst dictum p di qm hoc non sonat expresse sed pst a ictum Comenta . cui comenti se attribuunt Q cenicat oia agentia aeterna quae sunt subae abstractae includendo primani camagere de necessitat e naturae, verum hanc inam iam pertractauimus in lib. I 2 . metaph. in . q. i o. Ubi disputatur de via
Scoti di Heruei, di declaratur quid tenendum siti philo sophum di sin veritatem, vide tu illic dis unci et tibi.
152쪽
Quaestio. a s si antiqui i educebant omnes effectus naturales in causam materialem di non in agentem. In hanc enim causam scilicet materialem inducunt omnes Te π Ps.
IN HAC qone. Aduerte cr stat dissicultas in hoc PBs declarans quo antiqui reducebant oes effectus in cam materialem dat exempla in quibus concurrit agens di parusum. Nam intex τ s. exemplificat de calido di frigido quaeqm ratis naturae sunt ideo fiunt tales essectus. U. g. vi exponit Comen. quia calidum est aptum ascendere di frigidum descendere ideo in platis ex at censu caloris fiunt flores, Me κ descensu frigidi fiunt radices. Constat aut ex Secundo
de Vione calidum di frigidum esta activa. ergo eκepla pbi
inducunt cam agentem di non im naturalem. Praeterea irite π.76. inducit eκemplum de aqua sursum ducta di illic ingros ata di sic fit pluuia Haec aut manifeste indicat ages. Osso ia sursum trahitur nisi sit trahens,& quo ingrossaturni si sit condentans siue congellans tergo signum est antinui ponebant non solum cana materialem sed ta agetem. ut i tur scias sustinere dictum pbi aduerte Q, licet deritur multae r5siones tamen Vr mihi securior ea quae est c5menta nec B. Th. negaret eam .di stat in hoc. In agere duo piat considerari. s. actio & ro sormalis agendi, dia secundo habet principali Q sit di dicatur ca ages. Ro autem formalis agendi est intentio finis qm agens agit pa finem di finis
mouet agens siue agens appraehendat finem siue moueatur ab appraehendente finem. Remota aute intentione dimotione finis. non remanet nec dr ca agens nisi materiali
ter δἰ s m quid. Sicut remota forma quae est principi u formale essendi non remanet res nisi in potentia vel sm quid . Ex hac distinctione sic dico ad quaesitum .Qm antiqui negabant id cr est sor male in agete. s. operari up finem ideo ne Eabant caulam agentem nec ponebant eam nisi materialiter. Et haec suit mens philosophi in textu praedicto.
Ad instantias factas de calido di frigido dc aqua condensata patet riasio ex dictis quod non sunt sim antiquos agen
153쪽
tia sermaliter sed materialiter unde no constituunt distinctam causalitatem a causalitate materiae. in a in in causalitate. agentis includitur intentio finis. quam negabat antiqui. Et ad insinuandum m antiqui ponebant catilam Pgentem non serna aliter sed materialiter dicit philosophus :ntextu. 7s. Et nant si aliam causam dicant gaudere sinant. q. d. inutiliter ponunt qm propriam di formalem causalitatem ei non attribuunt. Haec depraesenti quasto diei a sint. Quaestio. φ o. si omnia quae fiunt in natura fiunt a casu vel propter finem. At vero natura sunt huiuimodi omnia. Tex. 77.
IN HAC quaestione. Aduerte et dii ultas fiat in hoc. Uρ diiiisio pi tesse intus cies, m dat aliquid irinalibus
sv non a casu eo xv fit raro nec est re finem sm iid est in rentum ab agente ut corruptio. Nam oe ages ideo agit ut aliquid hisciat di non ut destruat,qm destructio malu est, di nemo int edens ad malum oparur. Praeterea, finis mo- Det agens finis habet ronem boni. Corruptio a sit n5 habetronem boni cum destruat esse rei quod est eius pio a bonitas ergo datur tertium in natura quod. s. no est a casu, nec
propter finem di sic videtur diuisio philosophi insuffcies. Ut scias sustinere diuisionem plSi aduerte q' hic est duplex opinio, pma dicit Thon est intentio phi concludere
contra antiquos cr omnia quae sunt a natura .i . quae sunt
frequenter sunt pa finem, ted i aliqua quae sunt a natura sunt pst finem. Nam aliqua sunt frequenter quae ri4 n 6 sunt Pp finem sed ex necessitate materiae ut corruptio di hanc volunt esse mentem Comnaen. in commen. 7. 'Di inqt. Non enim o e quod est a natura est propter aliquid , S Burteus declarans dictum Commenta. inquit, di forte intedit Commenta. v quaedam quae sunt a natura proueniunt ex necessitate materiae di non sunt pst aliquid ut mors. Et sesim hanc opinio. non susinetur diuisio pbi bimembris i mo faciunt eam trimembrem sin naturalibus quad. I futa casu quaedam propter finem.quaedam ex necessitate naturae. Et sundamentum eorum est , quia sequentes Conis
154쪽
menta. formant roncm pi,i in. t. figura, 'in qua conclud ut
particularem afir malivam, sic. n. Granant eam . OIa quae
sunt lcm perves freqtieter lunt pst finem. Sed ola quae lunt se in per vel Dequeucer sunt a ria, o etiam ipsi antiqui corice debant, ergo quaedam quae sunt a natura sitiat py finem. E 1 alia opinio. r qua optime laluatur diuisio membris quae est ex exp5ne B Tho. in tex. 7. di s m eam intendo determinare praesens quaesitum. Tu igitur aduerte, crB. Tho non onclodi particularem affrmativam in. 3 fgura, sed arguit a lassicitiari diuisione di concludit vlem affirmativam si P O a quae sunt aut misit a casti aut pst finem ,
quae n. accidunt pter intentionem fiat ent accidere casia aliter, sed impolla est ea quae fiunt seri per aur frequenter accidere a Calu eitati ea quae fiunt semp er vel Dequenter fiunt pra aliquid, sed ola quae fune F m n f infunt semper aut frequenter, fictit etiam ipsi antiqui co fitebantur ergo omnia quae fiunt a ni fiunt usta liquid, iu p olita igitur hac cocto γ e usi assirimatius dico cr diuisio pidii est Iusticiens, di declaro sic. Oia quae fiunt in natibus vel sunt raro di pter ordinem cauta Mic fiunt caluasc vel fiunt semper aut Deque
ter disic fiunt pet unear. Sed hoc dupli a Nam cum ea quae fiunt me finem tin ualenta, po Ilunt esse intela dupli. Quaedam se. Q i arsam a alterum. Si cur sanitas est intenta Npter se. Sed viedicina pasanitatem . Ec qm oia quae sunt a na semper vel frequenter vel sunt fines vel ordinatur ad finem ideo scquitur et oia talia sunt pa finem vel finis sic paret a licet aliqv. fiant in natura stequenter quae non
sunt fines. nec fiunt a casti,tamen non est necesse dicere Tfiant solum ex necessitate materiae. Nani licer fiant ex necessitate materiae tamen sunt intenta sit tem propter alterum di si non per se, ut statim declara birur. Ad instantiam igitur de corruptione dico non solum a uenit ex necessitate materiae sed et est Pa finem . Qin disi non sit intenta Est seipsam ut argumentum probat, est in intenta pa alterum. Lm sormam introducedam. Namqm agens naturale non potest introducere formam nisi abiiciat oppositam p cedentem,eo et omnis transmutatio
155쪽
physica est inter oppositos ter ideo intedit corruptionem non zpse ledmalterutam Propter rem generandam. Sucut medicus intendit adustionem tibie. ut reliqutim corporis salvet. Haec dc pratenti quaesto.disti si T. QQ. 3 i . Si aranea di formica operam tir intellectu. Vnde dubitant quidam virum intellictu operentur
IN HAC qui x sic Icedcndum est. Primo a babitur cr
non operantur intella Secundo Q Opera iamr imagina tione di extimatitia. Tertio sol iactur duo dubia. Quantum ad primum ponitur concio negativa. cnon operantiar intellMD. nec duliberatiunc, quod .Pbatur. Pri
in aliquid. auod exponens s. allio dicit.thinc inon operarentur eodcm modo, ita Futdiucrsimode opplreuderent formam rei sendaeMiodo statuam modo in nam, modo unius siguria uodq; i ritas , qtii pol enti ronalis non
determinat ar ad Uiuina ex piis.nici dico iido oe agens
intellectu diddit, done in practicis Pasu tyis pseatusta mobilius opteratMr, t patet in os artifclo. sed ista aiatia, non Ofisitantino r* suo. Nam Videmus. Nin in ita perfectae te Xere primam telam siciat dccimam tacem esima, ergo dic. Tertio opera quae fiunt im ectu di delaberatio . ne non insunt cuilibet indutiario illius 4 cici nec rque insectar,ut patet τ nulla ρr inest cuilissici indiuiduo humano. sed diuerse diuersis di posito,ine sit cuilibet indiuiduo,non tamen Zque pςrlectae. sed c00gregare grana re xere telam, facere sub tali iserina nidum competit singulis horum animalium, di oibus uniformiter.er Cp dic. Quantum ad secundum dico P cum non operentur intellii di deliberatione necesie essivi operentur aliqua potetia sensitiva interiori inter quas apud pEm inuenim' imaginatiuam di extimatitiam. Nam sicut homo operatur arte di ronibus ita alalia uiuiit di opei . mur imaginationib'ut dicit plis in .poemio metaphy. unde sicut ouis imaginatione di extimatiua sua vocat agnum genitum di lactat sic aranea facit telam ut venetur eicam sibi conuenieriten di
156쪽
operentur imaginatione cofirmatur a Comen in comme. 8 o. ubi inquit. A ctio. n. istorum quia .pnenit ab imagi natione δέ coprehensione eius quod agitur, scitur qd agni pa finem. Hac aut imaginatiuam siue extimatiuam solenuis appellare instinctum naturalem inclinatione naturalem prudentiam naturalem ut magis declarabitur in solutione dubii sequentis. Quantiam ad tertium duo dubia insurgunt contra pdicta. Primum est. Quia limo i animalia imperfecta nonvidetur habere imaginatiuam nec ex limatiuam, qmut declaratum est in lib.3. de anima,tales pol imiae habent determinata organa iii capite,quae non sunt assignabilia in aranea nec in aliis animalibus imperfectis.
Sed hoc dubium iam determinavimus in. a. li. de ala in q. s. ubi distinximus de fantasia siue imaginatiua pide ter minata di in determinatam. δέ in. 3 lib. intra . de potentia motiua in .q 6. ubi assigna imus ditas inter fantasiam determinatam & in determinatam δέ illic inuenies-hmoi aialia mouentur localiter di oRantur fantasia indeterminata. Secundum est si agiat imaginatiua dc extimatiua, cum limoi tensiis sint interiores nec aliquid apphendant nisi illud prius apprathensum fuerit sensu exteriori ut declara uimus in epythona a te nostro in lib. de ala in tract. de sensibus interioribus ad mentem pluet sequiturinaranea no faciet tellam nisi pus senserit muscas, nec formica congregabit granum, nisi prius ipsum senserit. Q od in est falsum,
qm contingit araneam di formicam in hieme Vel in vere fenerari,nec antequam faciat tellam muscam sentit, idemico de formica.ei go non agunt imaginatione dic. Ad hoc drcr in imaginatiua di extimatiua pol esse duplex apphensio. s.cata a sensu exteriori, di congenita siue conaturalis. Prima quidem est in a talibus psectis eo-seruant spes receptas a sensibus exterioribus di memorantur absentibus sensibilibus. Secunda aut est in a talibus impersectis, qui non imaginantur nisi piatibus sensibilibus nec recordantur rei absentis nec plerite sed mouentur ad operadum ex sola plentia obiecti, di haec apphesio naturalis siue
157쪽
congenita est Ppinquisi inra incli nationi naturali qua quaelibet res etiam inanimata tendit in bonum suum di tecia a primo principio totius naturae sicut id lent moti eri bene fortunati ex impetu in eis facto a pitio pncipio ut est monens uminaquodi in finem sui im in his dico ad argumetum crimas natiua inatali perficio resulariter mouetura sensu ii ueriori unde canis non mouetur ad quaerendum
panem in tali loco nisi prius illic senserit Z l gusta uet it panem, in animali autem imperfectoa pter tuam propinquitatem ad rect inanimatas no est necesse τ moneatur ex unia exteriori sed ex cognitione nutrimenti pumiciaris pntis. sibi impressa ab exteriori principio, sicut illi prini itur virtus in magnete qua trahit terrum et vllea non es ne cesse τ aranea genita in verae prius senserit muscas si debet facere t ellam Sed suffcit muscas prauenies esse qliat do tellam facit,nec es necesse formicam prius sensisse hiemeiti si debet congregare grana, sed suiscit grana esse praelemia ut congreget Nam non ex cognitione suturi. nee memoria praeteriti congregat ted ex impetu sibi facto ab altiori principio congregat. Nec id videri debet mirum , qm ut declaratum est in lib. de bona fortuna di bene sortunati impelluntur ad sic vel sic operandum sine praecognitione, sed solo impulsu quo sentiunt se trahi ad sic operandum. Si mihi dicendum occurrit,di tu etiam cc. ldera. Haec de prae lenti quasito dicta sint. Quaestio a r. Si monstra sunt intenta a natura. Monstra fiant peccata illi iri quod propter aliquid fit.Textu. e a.
IN hὸς fine sic. pcedendum est. Priino declaraturqd
sit monstrum Secundo. Quot stat causa in petiere ex qHibus eueniunt mostra Tertio ponetur diuinctio de re intenta Quarto i espondebitur quaesito. Quantum ad ymuni aduerte et mostrum est ens gi si in natura raro di in minori parte cum dis: idne ii asiaenidii siue in numero partium tam in excessii u in desectu viqia gnatur homo cum tribus manibus vel cum unica tria
nu, sive Fin sit si partium ut O generatur homo habenuos
158쪽
. PHYSICOR UM II. di oculos in pectore sine sim fguram, ut qia generatur homo cum capite canis aut porci ci dicunt peccata in natura. Quantum ad secundum aduerte. A ser in a. physi. initra. 34.ca; δ at ignas quatuor cas ge0ς ratus. Prima est paucitat ma ae. Secunda est supcrabundantia in teriae l. Tertia est qualitas activa vel passiva. Quarta est malicia cotinenti; intrinseci vel extrinseci. & qm Alber. singula resolute declarat, di ne coacti simul atractare latis inhonesta quae
hic interueniunt ideo vide tu in Alberto ubi supra, siue in Iandvno in. a lib. physi.q. 34. Nam illic stillaniarie recitat dicta ab Alberto in liac nisi,& fatis ex teipso intellige . Quatum ad tertium aduerte τ aliquid pol esse intentu ab agente triplγ. Primo pol esse intentum pina intentione di est illud quod termiu ae actionem agetis ages simpic appetebat siue γppetitu naae siue mimali siue ronali. vi locus deorsum est in entus pina intentione a graui descendente,& inuentio cibi ab atali famescete di scientia ab adiscente. Et circo tale Primo intentum nullo modo contingit esse casum aut fortunam. Secundo pol esse intentum se cunda inretione di cst illud quod lecudario terminat actionem agentis, sicut lucrum apud Ucrum medicum. Na pri. mo intedit sanitatem infirmo deinde luctum. Et circa hoc intentum secundario pol esse casus. V .g. si medicus intenderet solum di praecisse sanitatem insit in o di nullo modo lucrum nec luper illud cogitaret, di tamen accidat τ satiato infirmo detur sibi lucrum praetet omnem intentionem
suana tunc lucrum erit castrale.
Tertio pol esse intentum tertia intelione N erit illud. tertio terminat actionem agentis pler intelionem p matridi secundana. V g. Agens intendebat a pnao. di non potuit Iducere a secundo intendebat B ex quo non potuit iducere A. Et tamen quia non pol pducere B. tertio inredit. C. quod in prius non intendebat. Uerii ne vana sit actio sua,
ultimo intendit di Iducit C. Quod quidem est casuale respectu A N B. qm est pler pmam di se dam intelionem.
Pot tamen dici intentum tertia intentione quae non repugnat casui stante agente in prima aut secunda intelione.
159쪽
Quantum ad quartum aduerte et ex hac distinctione facile riadetur quartito,ec dico τ monstra non sunt pitio intera, in omne agens intendit primo quod est sib linule ve malculus mascuhim nec sunt secundario intenta qm ages secunda intentione intendit .pducere sibi sintile in ipe sub conuenienti dispone partium figurat di situs di magnitudinis,licet declinet a perlectione generantis , ut est foemina quae fespectu masculi pino intenti di aiat occasionatum requasi casuale. Dico autem Q monstra sunt intenta tertia intentione eo τ cum agens nolit frustrari actionem suam si non pol pducere maiculum aut foeminam cum debita dispositione Iducit monstrum Quod quidem est non intentum δέ intentum diatenturii suidem.Tertio niodo. NO autem primo aut secundo modo, ideo dicitur casuale, di perecatum in natura. Haecde praesenti quaesto drcta sint. Quaestio. Si consequentia philosephi contra n i Empedoclem valet interi. illa . Utrum iginar in arboribus fiant sicut neus. I gene, Virgine sic vitigine oliuis i
IN HAC q6ne, Aduerte stat dissicultas in hae pnua
pluet, si inatalibus' fiunt bouigene virigene. i. aiat quod ex una parte est bos ex aliavir siue homo continget et in arboribus,m fier vitigine oliuigeiae.1. arbor quae eX Una par te est vitis eκ alia oliva, dc tamen hoe non fit in arboribus ergo nec in animalibus. Sed hoc argumentum non videtur valere,qm falsitas consequentis non videtur maniana. Immo videmus ut arguit Egidius arbor unius *eciei inseritur alii alterius speciei ergo pl)ς non deducit Erupedoclem ad aliquod manifestum iliconueniens. Tu igitur aduerteri Egidi us di Burteus pst instantiam Rctam de insertione at borum, formant aliter pnam pdi, di sic si in a talibus continget dari bovi genani Sc. continget etiam in arboribus darivit igenam. i. quid compositianie κ vite di homine . di oliui peram. i. quid compositum ex oliua , vipera. Sed si bene consideras haec piatia habet minorent apparentiam sic formata et pcedens. Nam licet duo
160쪽
animalia possint simul coniungi tamen non sequitur τυegetatiuum di sensitiuum quae distinguuntur plusqua quaecunque duo animalia possint simul coniungi,Vnde ut ibi- Detur argumentum philosophi contra Empedoclem videtur melior expositio prima quae est de mente Commemtatoris di B. Tho. exponentis. Ad argumentum autem siue instantia tu Egidii dico cr licet unio duarum arborum specifice disiinctarum fiat artificiosa inseri ione, non tamen fiet a natura Praeterea id no otest fieri arte nec natura in omnibus arboribus,sicut. n. icit commen. Inopinabile est ut sit vitis cuius superiores partes sint oliue. Dico igitur ad quaesitum,si consequentia formatur ut sormat eam Egidius, non est Vera nec apparens vera ex causa quam assignauimus si autem sormatur ut format eam commen &B. Tho. sic est vera qm est a gumentum a maiori ut dicit Commenta. nam si hoc inuenitur in animalibus circa quae est maior sollicitudo quanto magis in vegetabilibus, di tamen consequens patet esse falsum quantu sit actione naturae, licet arte agriculture in aliquibus speciebus arboru possit aliter esse ergo multo magis est falsum antecedens. sv in animalibus positiat eme bori lene dic. Haec de praesenti quaesito dicta sint. Quaestio. 3 4.si consequentia philosophi contra
antiquos in textu. 84.est Vera.
Adhuc oportuit in seminibus fieri ut
IN HAC qune aduertem dissicultas stat in hoc pirapvi
contra antiquos sic sermatur fim B. Tho. si natura non agit pa finem ergo contingit quodcu B semen a quoc si ue aias Oduci quod es falsum lat enim hoc se me ab hoc eterniinato a tali di non ab alio sin Commen. autem sieformatur si gno cuiussibet speciei est a casu ,ergo possibile est ut una species generetur a quolibet scmine, di ex qualibet mixtione elementorum probatur consequentia , qm casus est causa indcterminata ergo id quod est casuale potes a quacunque causa produci. Sed nec ipsa consequentia nec probatio videntur val