장음표시 사용
161쪽
re .li enim quod est a casu potes indiliarenter a quacun causa produci, cum homo mosti upsus sit a casu posset ab alio quam ab homine produci. Quod non continpit ut adtentium patet. Et inuentio Thesauri non sol pira a sodiente teda quocunque indifferenter operante puta a scribente contingeret fieri, quod est deri orium. 'igitur scias lustinere piitiam pbi aduerte multum differt aliquid fieri a casi di oes rerum siue naturarum species feri a casu. Nam cum pino stat ages determinatum intendetis finem vel effectuin determinatum cui quia aliud fiter intentum esectum adiungitur contingit casuale sic homo generans intendit generare holem debite dispositum
inaliciam continentis pler intentionem a uenit monstrui n. Cum tecundo aut non stat agens determinatum inretidcias finem tinplicat. n. omnes rerum naturas fieri a casu, di aliquid esse intelum. Ex hac distinctione dico ad quaestum p 5s concedit cassim priino modo, sed non secundo modo. Antiqui vero qui negabant naturam agere nnem ponebant casum secundo modo,q non pmo modo. Cum casu autem secundo modo non stat aliqua ca determinata agens pa finem, di ideo si sic esset ut dicebant ant qui,tunc quilibet effectus indifferenter a quaculam causa fieret. Ad argumentum autem de monstro di de inuentione d hesauri dico et no fiunt a casu nisi primo naodo quo
non remouetur omnis causa determinata, ut declaratum
est, di ideo non v3. Haec de praetenti qti sito dicta sint. Quaestio. 3 r. si necessitas sumpta.a causa efficiente est absoluta vel conditionata. Quod autem ex necessitate est, Vtrum ex suppositione existit aut simpliciter. Te X. 87.
nem B. Tho. Nam ipse expones .c. de necesse in . s. meta. dicit q necessitas sumpta ex causis intrinsecis via forma di a materia est absoluta di simplis. Quae autem sumitur a causis extrinsecis ut ab efficiet e di a fine est ex suppositione. Hic asst eXponens. te κ. 87.in suo notando post a declarauit necessitatem absolutam sumi. Primo ex main
162쪽
teria. Secundo a forma adiungit. Tertio ex e Giete, di dicit, sit quod habet necessitate in ex causa effciente est necessarium absolute ergo vjidetur sibi contradicere hic di iri. r. lib. me a. qm illic tenet necessitatem sumptam ab efficiete esse conditio natam, hic autem esse absolutam. Vt igitur sicia; nullam esse in hoc corradictionem aduerre Q, necessitas abloluta est duplex. Quaedam piatis Vel a - p sitionis. Quae dampntiae vel illationis Necessitasgintis
est nccessitas ex habitudine terminorum di est qn ptum est de rone subiecti, vel consequitur natura in subiecti, di haec no Inenit nisi e K forma cc materia sunt causae intrinsece. Ex forma quidem. Vt amata intellectiva est forma hominis ideo homo siilapsi a nulla suppone facta est ronalista risibilis. Ex materia aure ira, Vt quia homo est composi . tus ex contrariis ideo est alterabilis di corruptibilis nece sitas consequentiae vel illationis e siquando zliquo dato sequitur aliud, di haec est duplex. Quaed in absoluta .Quaedaconditionata. Absol ta quidcm, qu aliquo dato ineuitabiliter sequitur aliud ut dato sol moueatur in utrocli emisperio, necessario ineuitabiliter sequitur alternatio diei de noctis. Conditio nata autem Vt qn at i quo dato non ineuitabiliter sequitur aliud, sed curei aliquibus requisitis quae ramen possunt deficere ut dato denus sit c dificata, non sequitur inenitabilitcr habitatio , qme F multis potia ualisnabitatio impediri, di dato cr granum sic seminatum non ineuitabiliter seqqitur fructus qm pol ex inultis i inpediri di haec est necessitas finis. Ex hisVico ad quaesitum-nulla est contradictio in B. Tho. qmin. s. met. p loquitur lasum de necessitate absoluta conssequemis vel Spositionis, hic autem loquitur de necessitate ab luta putis di piatiae. Consequentis quidem in primo modo ubi exemplificat de ne
celisitate ex parte materiae, di in secundo modo ubi exein plificat de necessitate ex pari e formae,in tertio autem modo loquitur de necessitate absoluta consequientiae, ubi exeplificat de necessitate absoluta e X parte circjςntis. Patet autem haec duo non cotradicunt, necessitas ex parte emientis non est necessitas consequentis absoluta
163쪽
Necessitas ex parte efficientis potest esse necessitas cons quentiae absoluta modo quo aeclarauimus di non aliter.
Haec de praesenti quaesito dicta sint. Quaestio. 36 .c omnium effectuum naturalium, dc
omnium proprietatum naturalium necessitas sumitur ex fine vel ex materia praecisse. Nunc autem quidam opinantur quod est ex nocessitate in generatione esse dic. Tex. 87.
IN hac qone. Adverte τ communiter expositores ponunt tres pctanes quae no corin et multa difficultatem. Pr lina est necessitas in ualibus non sumitur pcile exma, hac stifctieter gibat pi , in tex. comen. Vt Uid c re poteris. Et additur,s o is neces si tali innalibus esset ex ma pcise ergo Ois necelsitas in eis esset absoluta qui aut dictuna est in. q. praecedenti, necessitas ex causa intrinseca est absoluta di ineuitabilis. Quod tamen constat esse falsum, quia videntus multa imp ecbri ne sant, vi de frumento non fructificante N In necessitate aut m absoluta non est alsignabile impedimemina aliter non essit absoluta. Secunda est. Necessitas in naturalibus aliquast pedet ex
materia. hXc patet . nam aliter Ois sorma esset receptibilis
conuenienter in o i materia, quod patet esse falsum, qm st/cut in artis latis talis materia est necessaria tali fornix puta serrum ferre lignum naui,sic in natur ibi sol non potest esse homo sine tali vel tali mixtione elatoni m. unde dc plbs in tex. 87. dicit et in materia necessarium est. Tertia est. Ro necelsitatis pncipaliter sumitur ex fine. Nam ut dicit plis in tex. 91 .finis est causa materiae, tuta quia finis ferre est secare materia dicere esse ferrimaa,ta noeconuerso . ergo necessita; in naturalibus principaliter su-imenda est ex fine. Praeterea sinis est nobilioris causalitatio quam materia ut dicitur supra in cap. de causis ergo inoailcausa nai. contingenter vel necelsario conuenientius sis mendi sunt a fine quam a materia. Sed aduerte et iste tres conclusiones non videntur plenae satisfacere quaesito.Nam cum illis stat cr aliquorum naturalium necessitas non sumatur ex fine. Sicut proprieta-
164쪽
fortunam in omni genere causarum. Nec aliter defendit philosophum unde in toto tractatu de catu di sortuna stat ambiguus. Haec depraesenti quaesito dicta fuit. Quaestio. as. Si causa agens est idem specie cum suo effectu. Quod vero unde principium motus specie eadem est in his. Textu. TO.
IN H A C quaestione. Aduerte et sub multis titulis solet formari,aliqn sub titulo praemisso, aliquando sub tali, utrum unum quodi sat a sibi simili aliquado sub tali
utrum Vnumquodo fiat a suo univoco verum quia hanc .q iam resoluimus in lib. 7. metaph .in.q. G. ideo hic noest immorandum, vide tu illic. Quaestio. a 7. si primus motor est de consid ratione physici. Duplicia autem sunt principia mouentia quorum alterum physicum non est. Te X. 73.
IN HAC qone aduerte ream iam determinavimus
in lib. I a. meta. in. q. 3 . considerando entia abstractai n genere di in spe , di quo ad existentiam di quo ad pia intrinseca di quid itativa, vide tu illic di sufficiet tibi verum quia plbs in te X.pposito dicit absolute v non est physico considerare quaecul non mota mouent, di id manifestus dixit in tex. 7i . ubi inquit, di tenetur physicus contaderare omnino quaecun p mota mouent. Quaecurim autem non non amplius physicae sunt. videtur hoc esse falsum. Nam constat . in . S. lib. physi. Fbauit dari unum priuaum motorem omnino immobilem,e X motu aeterno si ergo physicus .Pbat primum motorem immobilem esse , physici est considerare de entibus abstractis di de primo motore. Praeterea,ratio quam adducit pbs in tex. praeposito non videtur vera. Dicit enlin. Non enim habet motus principium in teipso, hoc autem est falsum. Nam habet in te potentiam motivam aliter non moueret, potentia aut motiva est principium motus,ergo dic. Ad primum respondet Comment. in commen. 7 φ. ubi
inquit, intendebat ebs per hoc τ consideratio de quid
165쪽
ditate istius motoris non est naturalis, sed lblummodo cosiderat de hoc motore in Ibando ipsum esse tantum. Proculus noticia aduerte m considerare quidditatem subae a stractae, est considerare eam quo ad pia intrinseca quid ditari ua puta et est suba quae est actiis di non potentia quae estimaterialis impassibilis indivisibilis nobilissima inter entia. Et haec consideratio non est physici sed metaphysici ut patet in lib. I a.tex. 3o S ultra,considerare autem abstracta quo ad esse est probare lexistunt. Et qm non innotescunt nobis in genere nisi ex motu ut declarauimus in lib. I a. metaph. i n. q. 3. ideo ut sic sunt de consideratione physici . Quando igitur dicit philosophus. quorum .itersi physicum non est, intendit de consideratione quidditatis di noquo ad existentiam. Nam di physicus probat ex inctu pri
mum motorem coniunctum exastere. De motore autem
primo omnino separato secus est , quoniam sui existentia probatur motu metaphysico ut determinavimus in ii. I a. metaphysi. ad mentem B. Tho. in q a. Ad secundum dicitur m plis intendit de principio passivo di receptiuo motus di id manifestae dixit pljs in te T. Ti. ubi inquit non enim seipsis habentia moturi sed immobilia lunt. Haec de praesenti quaesito dicta sint. QO. a 8. si agentia aeterna necessirio agunt. Hoc aut ex hoc aut simplr est aut frequenter. Te π. 74. super quem tex. dicit Comen. Qua de generibus entiu est,ir ex agente sequitur actum necessario di hoc est in rebus aeternis di π ex agente sequitur actum in maiori parte, di hoc est in rebus generabilibus di corruptibilibus.
IN hac qon e . Adverte et non mouetur principalr pst dictum p di qm hoc non sonat expresse sed pst dictum Comenta . cui comenti se attributant Q cenicat oia agentia aeterna quae sunt subae abstractae includendo primam camagere de necessirate naturae, verum hanc maria iam pertractauimus in lib. I a . metaph. in . q. t o. Ubi disput a tur de via
Scoti di Heruei, di declaratur quid tenendum sita philosophum di sin veritatem, vide tu illic dilust ciet tibi.
166쪽
Quaestio. a s si antiqui reducebant omnes esse tus naturales in causam materialem di non in agentem. In hanc enim causam scilicet materialem inducunt omnes Te π In
IN HAC qsine. Aduerte cr stat difficultas in hoc. P5s declarans quo antiqui reducebant oes effectus in cam materialem,dat exempla in quibus concurrit agens di parusum. ἐam in tex 7 r.exemplificat de calido di frigido quaeqm talis naturae sunt ideo fiunt tales effectus. U. gut exponit Comen. quia calidum est aptum ascendere di si igidum descendere ideo in platis ex at censu caloris fiunt flores, Ne κ descensu frigidi fiunt radices. Constat aut ex Secundo de glione calidum di frigidum esse activa. ergo eκepta pidii inducunt cam agentem di non im naturalem. Praeterea irite π. c. inducit exemplum de aqua sursum ducta di illic in grossata di sic fit pluuia Haec aut manifeste indicat ages. uo. n. rsum trahitur nisi sit trahens,& quo ingrossaturni si sit conden lans siue congellans λ ergo signum estis antiqui ponebant non solum cana materialem sed & agetem. Vt igitur scias sustinere dictum p bi aduerte que licet deritur multae r5siones, tamen Vr mihi securior ea quae est c5menta nec B. Th. negaret eam .di stat in hoc. In agete duo piat considerari. s. actio & ro formalis agendi,&a secundo habet principali sit di dicatur ca ages. Ro autem formalis agendi est intentio finis qm agens agit Pp finem di finis
mouet agens siue agens appraehendat finem siue moueatur ab appraehendente finem Remota aute intentione dimotione finis . non remanet nec dr ca agens nisi materialiter & sin quid. Sicut remota forma quae est principi u formale essendi non remanet res nisi in potentia vel si a quid. Ex hac distinctione sic dico ad quaestum .Qm antiqui negabant id cr est sor male in agete. s. operari up finem ideo negabant causam agentem nec ponebant eam nisi materialiter. Et haec suit mens philosophi in textu praedicto.
Ad instantias factas de calido di frigido di aqua conderi sata patet riasio ex dictis quod non sunt sm antiquos agen
167쪽
tia sormaliter sed materialiter unde no constituunt distinctam causalitatem a causalitate materiae. in causalitate. agentis includitur intentio finis. quam negabat antiqui.
Et ad insinuandum Q antiqui ponebant causam Pgentem non formaliter sed materialiter dicit philosophus :ntextu.7 Et nant si aliam causam dicant gaudere sinant. q. d. inutiliter ponunt qm propriam di formalem causalitatem ei non attribuunt. Haec de practenti quasto dicta fiat. Quaestio. 3o .s omnia quae fiunt in natura fiunt a casu vel propter finem. At vero natura sunt huiusmodi omnia. Tex. 77.
IN HAC quaestione. Adverte et di Gultassat in hoc. Us dii iisio pbi esse inlusscies qm dat aliquid in milibus,
w non a casu eo fit raro nec est re finem sm no est in rentum ab agente vi corruptio. Nam oe ages ideo agit ut aliquid essiciat de non ut destruat,qm destructio malu est, di nemo inredens ad malum oparur. Praeterea, finis mo- Det agens finis habet ronem boni. Corruptio a iit n5 habetronem boni cum destruat esse rei quod est eius pio a bonira , ergo datur tertium in natura quod. s. no est a casu, nec
propter finem. di sic videtur diuisio philosophi in ficies. Ut scias sustinere diuisionem pi,i aduerte τ hic est duplex opinio, pnia dicit τ hon est intentio phi concludere
contra antiquos τ omnia quae sunt a natura. t . quae sunt
stequenter sunt pst finem, ted aliqua quae sunt a natura sunt pst finem. Nam aliqua sunt frequenter quae tu n6 sunt pa snem sed ex necessitate materiae ut corruptio di hanc
volunt esse riventeni Comnlen. in commen. 77. 'Di inqt.
Non enim o e quod est a natiira est propter aliquid, S Burteus declarans dictum Commenta. inquit, di sorte nitedit Commenta. v quaedam quae sunt a natura proueniunt ex necessitate materiae di non sunt pst aliquid ut mors. Et se m hanc opinio. non sustinetur diuisio pbi bimembris i mo faciunt eam trimembrem sin naturalibus quaeda futa casu, quaedam propter finem.quaedam ex necessitate n turae. Et sundamentum eorum est, quia sequentes Coni
168쪽
menta. formant ronem pi,i in. figura, in qua conclud ut
particularem afarmativam, sic. n. fot mant eam . Oia quae
sunt temper vel freque ter sunt pst finem. Sed ola quae fiunt
semper vel frequenter sunt a ri , , Ut etiam ipsi antiqui corice debant,ergo quaedam quae sunt a natura sunt p p finem. alia opinio. Pur quia optime laluatur diuisio membris quae est ex exp5ne B Tho. in tex. 7. & fm eam intendo determinare praesens quaesitum. Tu igitur aduerte, B. Tho non contk3 de particularem assiimati vana in. 3 figura, sed arguit a si scienti diuisione & concludit vlem affirmativam sic. Oia quae fiunt aut filmi a casu aut pst finem , quae n. accidunt pleri intention m fiat di)r accidere casu aliter sed impolae it ea quae fiunt semper aut frequenter accidere a calu ergo ea quae fiunt semper ol Dequenter fili nipst aliquid se dola qu at funi Fm n im sunt semper aut frequenter,sicut etiam ipsi antiqui co fitebantur ergo omnia
quae fiunt a n 1 fiun pa aliquid, ni polita igitur hac c6estine us assirmatii s dico m diuisio lini est lusiiciens, di declaro sic. Oia quae fiunt in natibus vel funt raro di pter ordinent cauta.&sic fiunt caluas , vel fiunt semper aut freque ter ωic fiunt pet unem. Sed hoc dripli . Nam cum ea quae sunt 22 finem lili intenta, possunt esse intela dupit. Daedam Pp se. Quaedam pa alterum. Sicut sanitas est intenta Opter se. Sed uaedicina τὰ sanitatem . Ec qm oia quae lunta na semper vel frequenter vel sunt fines vel ordinatur ad
finem ideo icquitur u oia tali uni pa finem vel finis
sic paret Plicet aliqua fiant in natura frequenter quae non sunt fines nec fiunt a casu tamen non et tinecesse dicere iv fiant solum ex necessitate materiae. Nani lice fiant ex necessitate materiae tamen sunt intenta saltem propter alterum di si non per se, ut statim declarabitur. Ad instantiam igitur de corruptione dico non solum .puenit ex necessitate materiae sed et est pa finem . Nisi non sit in enta Est seipsam ut argumentum probat, est
in intenta sta alterum. i. pst formam introducedam. Nam 'm agens naturale non potest introducere formam nisi abiiciat oppositam p dentem,eo et omnis transinutatio
169쪽
170쪽
iv operentur imaginatione cofirmatur a Comen in comine. 8o. Vbi inquit. Actio. n. istorum quia .pnenit ab imaginatione & coprehensione eius quod agitur, scitur qd agulpa finem. Hac aut imaginatiuam siue extimatiuam solemus appellare instinctum naturalem inclinatione naturalem, prudentiam naturalem ut magis declarabitur in solutione dubii tequentis. tantiam ad tertium duo dubia insurgunt contra pdicta. Primum est. Quia limo i animalia imperfecta non videtur habere imaginatiuam nec extimatiuam, qmut declaratum est inlib 3 de anima,tales eoicimiae habent determinata organa in capite,quae non sunt assiignabilia in aranea nec in aliis animalibus imperfectis. Sed hoc dubium iam determinavimus in. a. li. de ala in q. s. ubi distinximus de fantasia siue imaginatiua pide ter minatu dc in determinatam. dc in. 3 lib. intra . de potentia motiua in .q 6 .vbi a is ignamus ditas inter fantasiam determinatam & in determinatam δέ illic inuenies τ hinoi aialia mouentur localiter di opantur fantasia in determinata. Secundum est,si agut imaginatiua dc extimatiua, cum limoi lenius sint interiores nec aliquid apphendant nisi illud prius appraehensum fuerit sensu exteriori ut declarauimus in epythona a te nostro in lib. de ala in tract. de sensibus interioribus ad mentem plii sequitur iv aranea no faciet tellam nisi pus senserit muscas, nec formica congregabit granum, nisi prius ipsum senserit. Quod in est fallain,
qm contingit araneam δέ formicam in hieme vel in vere enerari,nec antequam faciat tellam nausicam sentit, idemico de formica .ei go non agunt imaginatione dic. Ad hoc dr in imaginatiua dc extimatiua pol esse duplex apphensio. cata a sensu exteriori, di congenita siue conaturalis. Prima quidem est in a talibus pse istis eo cr seruant spes receptas a sensibus exterioribus di memorantur absentibus sensibilibus. Secunda alit est in a talibus imperfectis,qui non imaginantur nisi piatibus sensibilibus nec re cordantur rei ab lentis nec prerite sed ino uentur ad operadum ex sola plentia obiecti, di haec apphesio naturalis siue