장음표시 사용
181쪽
ad qd est i potetia e mot', sed utrum simul, di de utroque
si inil verificat hoc nomen motus dc ut de hoc habeas nisiorem euidentia in pono pclusione sequentem. Secunda pclusio. Motus di terminus motus , distinguuntur formaliter haec declaratur sic ad mentem Comenta. Eadem res quae acquiritur P motum puta calor, pol signari infinitivo verbi,siue note significante actu verbi, ut calefieri siue calefactio. Et pol signari note ut calor, in primo sensu hel ronem motus in lecundo het ronem termini .
Item in primo sensu Cometa. dicit eam appellari formam mobilem. i. continue acquisibilem, in secudo sensu dicit ea appellari formam quiescentem. i. iam acquisitam , di non amplius acquirendam. Et ro huius diuerse appellationis est ista. Nam ut signatur note importante actu verbi, stat subesse impersecto di cum intendentia adessepfectius deo vesic hel rone motus,ut aut signatur simplici note sat sub erse psecto, quiescente i. sine tendentia di ordine ad ulteriorem gradum .di Ut sic fiet ronem termini acquisiti ex et 'bus manifeste pstat cr di si non distinguantur realiter, distinguuntur in formaliter quia alium conceptum formae intellectus de forma puta calore, Ut liet ronem motus. Na ut sic includit tendentiam sue ordinem ad ulteriorem gradum,& alium ut habet ronem termini, qm ut sic no includit tendentiam ad ulteriorem gradum di hac de ea multa
praed icata verificantur de eadem forma ut liet rotae motus quae non Verificantur ut est terminus motus Ut deo rabitur in solutione argumento .
Quantum ad tertium aduerte iv multi arguunt voletes probare distinctioneni realem inter motum di terminum eius sortiora aut sunt haec.
primo. Quae duo ita se lint τ uno transeunte alteu permanet,no sunt idem realiter haec est manifesta , quia si ἀ- sentidem de eode verificaret no essedi esse,quae implicant contradictione. Sed motus transit, di forma acquisita quae est terminus motus permanet. Nam praesentib' habitibus
in materia cessat motus. ergo dic.
Ad hoc di i via Maa no peludit aliud nisi,sorma nori
182쪽
quocini modo se habens est motus. quod coceditur. Nam non hetronem motus dum est in actu copleto di quieto, immo ut sic est terminus motus. sed dii est in fieri oc in corinua tendentia ad ulteriorem actum, Ut aut habeas formalem solone pmitto ea quae sunt integrantia formalem ronem motus deinde respondebitur ad forma argumenti. Tu igitur aduerte τ ro motus tria includit. Primo in
cludit actu.i. forma licet impersecta, ita cr haec est vera disditatiua calefactio est calor. Scdo includit ordine di tedetia ad actu ulteriore. Qii aequi de redetia no est aliud q habitudo eiusde formae sub ee ima secto ad seipsam sub actu vfectiori. Tertio includit ordine posterioritatis act'imvsecii ad seipsum subeepsectior ita*tpe sequeri erit psectiora muc. N ipe pcedeti erat impfetitor u nuc. Ex his aut tribus. Primsi dicit in recto, di alia duo in obliquo. ita τ motus est forma vi tendit ab impsecto te ad esse psectius. ita γ rpe sequeti plectius esse habebit a nuc di i ipe pcedeti. Ad argu-nlatu ergo dico maior no e vera, nisi qn unu transit q ad id qd dicit essentiala di in recto di aliud remanet, mo negomi. naamsito termino stat mot maliter. i. qtu ad id quod dicit essenti alla di i recto di no transit nisi q ad illa quae dicit in obliquo a qb trahit dissone formale a termino.
Secundo sic, illud est mot' p qd acquirit sorina quae est
terminus motus,sed per forma non acquirii ipsemet somma ergo motus no est terminus motus. Alii sic arguunt, via ad terminum no est terminus haec patet, ast quicum esset in via esset in termino & ecouerto. Sed motus e via ad terminii,sin Comen. in. y physi.comen. s. ergo dic. Ad hoc di ad minorem,l non in uenit ea de formam
acquiri a seipsa vel per seipsam dummodo non consideretur sub eodem gradu essendi. Nam considerata ut imp&cta di cum tendetia ad ulteriorem psectionem est sicut viacua acquiritur sub esse perrectiori, via aut ad rem acquirenda est eiusde generis cu ipsa re differes sin magis di minus vfectum ut elicis ex Come.in. y .physi .in comen. 9.Αd secundu aut modum arguendi,dr ad maiorem, et licet via non sit termin sernialr,est tuide reast. Ad proba-
183쪽
tionem negatur pialia,quae utim valeret si essent idem formaliter di realiter. Tertio sic si seruia impersecta quae ptim est in actu partim in potentia estnlotus. sequitur τ aliquid quiescens mouetur inst falsum ut patet, probat pntia. Ouia subiectum quiescens sub tepiditate est sub actu imperfecto,di e in potentia ad maiorem calorem acquiredum , ergo est sub motu Fin te. Ad hoc ria detur i motus non est actus imperfectus simpli sumptus, sed cum tendentia no interpolata adulteriorem actum di ideo negatur piatia. Ad probatione dico licet sit sub actu imperfecto di in potetia ad acquirendum persectiore, non tu est sub non interpolata tendetia, quare dic Et si dicas Q pl f sufficienter difflatuit motum, ditri in diflone nihil dicit de tali tendentia. Rfidetur cr immode ea mentionem fecit,licet non ita expresse, di id manifesabitur in . q. sequeti. Quarto sic partibus motus repugnat esse simul, partib formae acquisitae cum sit res permanens non repugnat esse simul emo dic. Alii sic arguut.Nullus motus est in instanti. Omnis sorma vi terminat motum est in instanti. qui licet motus fiat in tepore in terminatur in instati, ergo die. Alii aut sic arguunt. Nullus motus est qui non sit velox vel tardus. Sed forma acquisita no e velox vel tarda ergo dic. Iteria alii sic arguunt. Ad nullum motum est motus ut declarabitur in s physi. Sed ad formam est motus, nam calos actio est motus ad calorem ergo dic. Ad haec ota simul rndetur concludunt inter sermam quae est terminus motus di iplum motum distinctione formalena non aut realem, sicut applicare poteris,si aduerteris quae diximus supra includi in rone motus quae non includuntur in rone firmae ut est terminus. Haec de praesenti quaesito dicta sint. Quae restant declarada in hac ma manifestabunt in q. sequentibus.Sunt n.adeo pcatenata,w no possunt in Unica. q. resolui. 'Q a. si di ta motus est bene a ssignata a philosopho. Diuisio aut sin unuquom gen', hoe side ee endelechia,
aliud aut potetia in potetia existetis endelechia fin et hmoi
184쪽
est morus ut alterabilis quidem sin et alterabile. Tex cIN hac qone sic procedendum est. Primo praeponentur due distinctiones. Secundo manifestabitur veritas ta sufficietia disiorus mot'. Tertio sbluent quaedam dubia. Quantum ad primi sit haec prima distinctio, subiectum receptiuum alicuius format, iribus modis psit se hie ad illam formam. Primo a' pro nullo gradu habeat eam actu sed sit in mera potentia ad eam ut aqua simplis frigida quae est in mera poteria ad calore . Secundo τ habeat eam actu perfecte ut aqua facta sinapila calida. Tertio cr nec sit i pi ra potentia ad ea nec perfectae sed diminutae habeat ea potens in eam acquirere persectius. Sicut aqua litis calore ut
4.pot acquirere calore trivi. c.
Secunda distinctio sit haec, subiectum lisit sordiam sibesse inperfecto cum potentia ad habendum persectius p dupliciter psiderari. Primo et O aliquo t pe stet sub illo gradu formae impsectae Ut O aqua e facta calida ut duo dc noultra .rcedit. Secundo in lubria habens formam imperfecta no quiescat pro aliquo tre sub illa soritia pro tali gradu sed cr non interpolate tedat di fluat ad acquisitione persections esse vel ad ulterio reni gradu q reddit Psectior. Et aduertem intelligentia pdictav distinctio na adeo necessaria est r sine illis est impose scire natura niems, qtra formale in eo est te detia ad ulteriore actu siue psectiore modum habetidi serinam . Vnsist inteli ita inratur illa tendentia aufertur formaliter motus. di remanet solum ipsum materiale quod est ipsa forma ut di x: mus in q medenti. Quantum ad secundum videndum est pii mo qd si motus playsiciis absolute sumptus & deseri sanda est ipsa disti nitio. Deinde quia motus solet diuidi inaeqtii sitiuu N pem ditiuum .dissimeni' uti sim . Adverte i itur et sm philosophu sie diffinitur. Motus est actus existetis in potetia fini Tnmoi. Quod fit act' proba l. Qi ' aliqd fit actu est actiis sicut quo aliquid fit album actu est act' eius. Sed motu illud quod erat in potetra fit actu vi calefactibile calefactione fit actu calidum. ergo motus est actus. Praeterea. Aut est pu rapotentia aut actus no primumqm quod e in pura poteti
185쪽
iale nudum mouetur, aliter cum lapis existens sursum sit in pura potentia ad locu in deorsum , moueret deorsum. Quod aut sit actus existentis in potentia. sad acquiredum persectiorem actum sic probatur de mente philosophi . Motus est actus eius in quo semper inuenitur. Sicut anima est actus animati. quia semper dc solum inuenitur in alato. Sed motus semper di solum inuenitur in existente in potelia. i. in eo quod est non hias coplete aliquam sol ma. di est in potentia ad habendum eam coplete ut calefactio non inuenitur nisi in eo quod est no hias calorem coplete, sed est in potentia ad perfectiorem di persectiorem calore, Vnde statimque adeptus fuerit copletum calorem celsabit calefactio . Quod a sit fit existentis in potentia sin q, limoi i. Finir est in poteria di non f m Q est in actu. Ibat nc. subm non mouetur nisi ut tendit di est in via ad persectiore formam siue perfectiore modum formae. Na si nildum het aliquid formae nudum mouetur si habet forma in esse ppleto iam motum est ergo ad hoc moueatur necesse est ut habeae aliquid formae, di inquantum no habet eam coplete sed est
in potentia an habendum eam mouet. Patet aut no tendit ad id quod habet eo modo quo het ergo tendit inquantum est in potentia, di no inquatia est actu, di sic constat mmotus est actus existentis in potentia inquantu est in potentia di non est actus existentis in actu inquantum est actu diaduertemper illam Urticulam, inquantum hiraoi volute phs intelligere illam tendentiam de qua locuti sumus in q. praecedenti in responsione ad tertium. Et aduertet commen. in commen. s. ex hac disione elicit duo corollaria. Primum est idiiso praedicta conueniemotui eterno di motui facto de nouo. Na sicut lapis diciemoueri deorsum, quia est in potentia ad locum deorsum N ptinue tendit ad ipsum. Sic sol dicit moueri ab oriete ad occides qa e 1 poretia ad ipm,di ptinue redit ad occides. Secundum est τ ois motus est continuus,Verum qa hoc corollarium Videi contradicere pbo in. 8 lib. ubi probabitur totum motum locale essie ptinuum ideo Q veritate habeat declarabit in. 8 .lit, ideo pro nunc sustine.
186쪽
Postquam dissinimus motum absolute sumptum, declarauimuim suffcientiam dissonis. Nunc diiunire habemus motum acquisitiuum di perditiuum. Tu igitur aduerte τ possunt sic dissiniri.Motus acquisitivus est illud cuius pars est actus alicuius, cuius prius immediate no fuit, di immediate pars erit actus eiusde quae nundu est actus illius. ut calefactio est motus acquisitiuus , quia pars siue gradus caloris e actus calefactibilis cuius prius nofuit a ct eius. sanieqiciperet calefieri, di cuius pars siue gradus psectior erit actus illius,quae nundu est actus illius, ted est in potetia ad acquisitionem illius di tedit in illam Motus aut aditiuus est illud cuius immediate prius pars fuit actus alicuius quae nunc non est actus illius, ct alia pars siue gradus est actus eiusde quae immediate non erit adus eius ta sic de perdendo dicitur motus perditiuus. Ex quiabus sequitur cr sicut tale quod mouetur motu acquisitiuo est ens in potentia ad acquirendu in , di inquantum ipsuna est in potentia, motus acquisitiu' est actus eius, sic quia ita lud quod cotinue aliqua re perdit est in potentia ad pdendum inquantum ipsum est limoi talis res quae cotinue deperditur est actus eius di per consequens motus partivus. Quid autem sit mutatio ut distinguit a motu, di quid siemutatio acquisitiua,& mutatio Pditiva dicem' in i D. r. Quantum ad tertium soluenda sunt quaeda dubia, quae
insurgunt contra di itionem motus.
Primo vi que haec disso non conueniat omni conteio submotu ut hic dissinitum Nam philosophus in hoc. 3.lib. di nil motum physicu iter sumptkm, ut extendii etiam ad enerationem di colyuptionem . cuius signu e v declarasim ne exeplificat de generatione di corruptione quas dicit esse actum generabilis & corruptibilis. di in costat γ eis non conuenit disto motus qm quod generatur totam sormam substantialem simul recipit di cum sit indivisibilis,m generatur non est in potentia ad ulteriorem gradum, similiter quod corrumpitur totam forma simul deperdit, nec
est in potentia ut deperdat gradum post gradum. Ad hoc inuenio duas riasiones, prima est eorum qui ,
187쪽
nent oem formam substantialem lite gradus intrinsecos praeteratam intellectivam di successive acquiri ac depd1.5 opinionem tenet Anto. 'ndreae in. II . metaphy. qo .vn
ca isti negant quin diiso motus conueniat generationi, adprobatione negant sernia substantialem tota simul recipi in materia,& totam simul deperdi, verum hanc opinionε improbauimus in lib. 8. metaphysi. in. q. 6. ubi soluim oiae fundamenta sua di Iustinemus intensionem di remissione repugnare irmae substantiali di tu vide illic. Secunda responsio q tenemus in via nostra est haec. Generatio di corruptio duplr sumi possunt primo O instatanea introductione totius sermae substantialis indivisibilis vel instantanea deperditione. Secudo pro alteratione praeuia,quae licet sit alteratio in solet dici generatio, quia no ordinatur Vltimate ad solam qualitatem, sed ad Qrma lubstantialem introducendam. Qia igitur arguitur, nego quineis copetat disso motus visunuantur secundo modo. Ad probatione dico iv pcludit pro primo mo in quo pcedo mdiffinitio motus non conuenit ess, nec pbs qn cκemplificaede teneratione di cori uptione intendit de eis. Primo modo ted Secundo modo. Qitae aut sit disso mutationis ut d stinguit contra motu sub qua ptinentur generatio & co ruptio sumpte in primo sensu declarabim in lib. s. Secundo videtur disso motus non conueniat motu locali. Nam quod movet localiter no est prius sub actu impersecto tendens ad actu persectiore, qm terminus motus localis est ubi vel locus. Quodcum dixeris certum e v nee ubi nec locus cum sit quautitatis habet latitudinem plectio natem .Et praeterea. Mobile P motum locale nihil in seipsio iacquirit. NIn. n. locus recipitur in locatio sed est subiectiue in locante ergo dic. Pro solutione litatu pmitto dictum Commenta. in. physi .in comen. 4. Vbi inquit. iam quia motus non dicitur univoce ideo no fiet disionem dictam Vniuoce sed secu
dum prius di posterius. Quo stante dico ad dubium m dissinitio motus. Primo di principaliter seruat in qualitatib' alterativis aptis actuare sua subiscta sm latitudinem pers
188쪽
ctionalem tendendo de imperfecto ad persectum: securi do seruatur in quantitate ut per eam fit augmentum di decrementum qin licet qualitas no acquiratur sin magis ecminlasectsi in acquiritur stra naagis ta minus exiesum . Net corpus od augetur est sub sititate cubitali, est in potetiac tendit ad ulteriorem utitatem quae subiective recipitur in augmentato. Tertio saluatur in motu locati no quis per talem motsi mobile acquirat inhesiue prius locu impers ctiim deinde persectiore sed quia magis ac magis propi quat loco intento unde illud et, facit magis di minus intentum in alteratione & quod facit maius S minus exiesum in augmento di decremento id facit maior di minor propinquitas ad locum intentum in motu locali. Sed contra hanc solutionem instatur duplr. Primo quia licet mobile magis ac magis propinquet loco intento non in recipitur locus in mobili cum semper sit subiective i locante di tamen terminus motus debet esse in mobili, ideo enim mobile mouetur ut aliquid acquirat,di hae rsine dico tur motus esse actus mobilis. Ad hoc dicitur ir non est de necessitate motus ut motus e t eius termin acquiratur in mobili intrinsece siue in hesitae, sed sufficit hac esse vera. Termin' acquirit inhesiue vel denotativae denotatione extrinseca . Primu seruatur in motu alterationis di in motu augmenti sin aut seruatyrin motu locali di id magis declarabitur in q. sequenti. Secundo arguitur sic. Dicit come. in . et . lib. physi. come.
4 τ motus nihil aliud est q generatio partis post aliam illius asectionis ad q tendit mobile donec perficiatur. Sed ad saluandum hoc dictu non susscit appropinquatio maior dimaior ad locum intentum. Ergo ex solutione data no potes saluare quo disso data de motu pueniat motui locali. Ad hoc dr rdictum Comme. non pol proprie saluari nisi in alteratione. In aliis aut susscit tu salvetur imitatiue, puta Fiat maiorem di maiore extensione ut in augmento, vel appropinquationem Vt in motu locali, in hoc sensu acceptatur in via nostra dictum Commen. aliter aut nO. Haec
de p senti quaesito dicta sint.
189쪽
. Quaestio. 3. si motus est subiective in mo- bili vel in mouente. Vnde motus actus mobilis est inquantum mobile. Tex. I 6.
IN hae qdne sic procedendum est. Primo declarandum
est quo motus est actus mouentis,& est actus mobilis. Secundo ponentur conclusiones responsiue. Tertio soluentur quaedam argumenta apparentia. Quantum ad primum aduerte et, coiter oes conueniunt in hoc motus est actus mouentis, ut principii activi a quo est motus di est actus mobilis ut subiecti receptiui, sicut calefactio est actus ignis ut a quo, di actus aquae ut in quo, di ex hac diuersitate prouenit diuersitas denotationis . Nam mouens denominatur a motu denominatione extrinseca. sicut locatum a loco, di agens ab actione, quae est subiecti-Dae in patiente ut determinavimus in lib. s. metaphy.Mobile aut sue motum denominatur a motu denominatione intrinseca eo τ est di siuscipitur in mobili. Quo aut differat denominatio di intrinseca & extrinseca, iam declarauim in. s . libro meta. q. a 3 . Et tu vide illic. Quantum ad secundum ponuntur tres pilones. Prima est.Motus non est per se in mouente ut in subiecto, licet sievi in principio a quo. Prima pars sic probatur. Quod est in mouente per se, est in omni movete, qm per se verificatur de omni si ergo motus est ut in subiecto in mouente a se, est in omni mouente. Sed hoc est falsum , qmi quocum est motus vi in subiecto illud mouetur.Si ergo motus inesset omni mouenti,oe moues moueret cuius oppositu demonstrabitur in lib. 8. Secunda aut pars patet , qm in mouente . est potentia motiva aliter non moueret. Potentia motiva. est principium quo mouens mouet,ergo dic. Secunda conclusio, licet motus non sit p se in mouentepol tamen esse per accidens, probatur. Quia est aliqdmouens quod etiam mouet, sicut sunt mouentia physica quae dum agunt repatiuntur, di corpora coelestia,quae mota ab intelligentiis mouent inferiora, ex eo aut v mouet no est
moves sed motum siue mobile, ex eo et mobile recipit in
190쪽
se motum ergo in mouente pol esse motus, sed p accidensam accidit mouenti ut mouens est quod moueatur. Nam
i mouens Ut mouens moueretur per se non esset deuenire ad primum mouens ut in mobile cuius oppositum de naonstrabitur in. 8. lib.
Tertia conclusio si motus debet esse in aliquo per se subiective erit in mobili probatur ex diflone mot' est actus per se existentis in potentia ut limoi. Sed mobile ut mobile est existens in potentia. i. quod pol moueri di est in potetia ad consequedum terminum motus ergo si est in aliquo per se subiective erit in mobili. Quantum ad tertium aduerte tria prgumeta quib' probatur ir motus sit subiective in mouente per se.
Primo sitiat se habet quies ad quiestens sic mot' ad mouens. Sed quies est subiective di a se in quiescente, ergo dc motus in mouente subiective di per se. Ad hoc dicitur et, similitudo tenet quo ad denominationem, quia sicut dicitur quiesces a quiete sic moves a motu . Sed dissimilitudo est qad ages qm quies tu sit priuatio non het verae ages motus aut liet verae asens di verae patiens di ideo similitudo non tenet. Ad a tam ergo concedo maiorem quo ad denominationem tm Minor asit ibi umitur in eo in quo non sat militudo, di ideo nihil pcluditur. Secundo . Actus est subiective in eo cuius est,actus sed
motus est actus mouentis ut patet in tex. I S. ergo die.
Ad hoc dr et, actus pol esse alicuius duplD. Primo ut agetis. Secudo Ut recipientis. Ad argira, nego maiorem nisi fit actus illius vi recipientis in quo sensu minorem.
Tertio, nihil dat alique actu nisi phabeat ipm quia sit nollet no pol dare. Sed mouens dat motu mobili.Sicut calida dat calore calefactibili ergo praehabet in se motum. Ad hoc dicit m maior non est vera nisi in hoc sensu.N hil dat aliquem actunt nisi praehabeat iplum aut formas aut virtualiter di secunda pars in proposito est vera, qui mouens dat motu mobili,quia het virtutem motiva. Sed Qx hoc no sequitur m habeat actum illum sormaliter di subiective. Haec de psenti quaesito dicta sint.