장음표시 사용
191쪽
aestio. 4 si unus motus numero est actio di passio, . ita τ actio di passio sint unum realiter. Quare similiter unus Utriusis actus. TeX. I S.IN hac quaestione sic procedendum est. Primo pones daplex distinctio. Secundo conclusione responsiue. Tertio soluentur quaedam magis apparentia argumenta .
Quantum ad primum sit haec prima disinctio. A ctio sumitur aliqn pro quacunt etaientia siue productione siue metaphysica siue physica. Aliquando pro .pductione quae verae est cu motu physico, di cum ti a simulatione subiecti. Hic intendimus loqui de actione selum in secundo sensu, nam actio in primo sensu e actio quasi equivoce, di io creatio di actio immanens non coprehenduntur sub secundo sensu. In quo solum intendit loqui pbs in hoc. fli. physi. Secunda d stinctio sit haec. Acito es pastio physica possunt cosiderari quatum ad duo . Primo quantum ad id qudicunt in recto. Secundo quantu ad id quod dicunt in obliquo. In recto quidem dicunt motum. Nam haec est essentialis actio est motus. Similiter passio. In obliquo aut dicut respectum causae di effectus. Sed diuersi mode. Na actio dicierelationem causae ad effectu, di sisnatur per hoc quod e ab aliquo aggredi vel originari, palsio aut dicit respectum effectus ad causam scilicet ipsius motus ut est in passo causatus ab agente.
Quantum ad secundum sit haec prima pclusio. Actio de passio quantum ad id quod dicunt in recto sunt unia realiter probatur. Illud idem quod causat ab agente recipis in pasto vi patet de calefactione quae causat ab igne di recipiem aqua. Ergo ide motus qui causatur a mouente recipitur
passo quod habet ronem moti siue mobilis. Sed ut causae ab agete di actio ut aut recipitur in mobili dicit passio, e go ut dicunt motu in Lecto sunt ide realiter. Secunda conclusio. Actio di passio quatuna ad respectus quos dicunt in obliquo non sunt idem probatur qm isti respect' sunt oppositi ut patet ergo no sunt idem. Praeterea. Sunt in subiectis di stinctis qm alter in agente, alter in passo
sed idem no put esse in subiectis distinctis, ergo dic. Et a
192쪽
Derte et haec secunda concluso communiter acceptatur aboninibus ideo non indiget multa probatione. Quantum ad tertium aduerte tr multa argumenta solent tormari ad proba dum patao phvsea di actio n6 sunt idem realiter, nec sunt motus, nec via' numero mot . Sed omnia concludunt quitum ad id quod dicili in obliquo. s. quo ad reiectus oppositos, di id nos concedimus ut patet per secundam conclusonem. Nunc igitur tria sermadu tur argument δ qu ἀ sunt magis apparentia. Primum est illuminatio quae est a sole est actio physica, di quae recipitur in aere est passito, di in non sunt mot' nee fundantur in motu qm ut probabit in Eb c. phy sco. ill minatio sit in instanti. Sed mot us non est in instanti. Item illu minatio est terminus naotus loctiis. Terni intis iram non est motus qm tunc cessat talotus ergo datur actio di pastio physea de quibus no est versi dicere Q sunt motus. Hoc argumentum peccat in falso intellectu primae conclusionis. Nam quando dicimus m actio di passio sunt motus non sumitur motus stricte ut distinguetur in lib. r eonera nititationem sed ut se extendit ad motum proprie dictu ira di ad mutationem siue ut se extedit ad mutationem successivam di indivisibilem siue instanta .im. Vnde generatio substantialis ut est generantis dic ii actio, ut est geniti dicitur passio. idem dico de corruptione substantiali nalicet no sint motus proprie doctus,sunt in mutationes phvscae, di hoc sumit. Secundum.Stat motus postqua cessauit actio dc passio ergo non sunt idem cum motu putia patet Ibal aeis Postquam lapis emissus e a sorte verum est dicere in sortes n6
amplius proiicit sed proiecit lapidem . di lapis plectus es
di non projicitur,ergo sat motus non state actione di patia,ne videmus. ατ lapis per longum spaciuna mouetur. Post qua est einissus de manu proiicientis. Ad hoc negatur aras. ad probationem nego et sit veκ dicere. Sortes non amplius proti . it di lapis non proiicitur. Nam qua diu stat virtus imprella lapidi a proiiciente quam uetur,di qua cessante celiat imoueri, verum est dicere
193쪽
Q sortes proiicit di lapis proiicitur virtuast, di sic stat proiectio actio, di proiectio passio quadiu lapis mouet. Terti*m. Quae sunt uno subiecto, di duo quidditate nosunt idῆ realh qm distincte quidditates arguunt distinctione realem. Sed actio di passio Fin Comenta .in comen. a I. sunt uncesubiecto di duo fm quidditatem ergo dic. Ad hoc dicitur et quidditas simitur duplr. Primo O eia
sentia siue entitate rei. Secundo pro di itione. Ad argu mentum dico iv maior non est vera, nisi sumendo quidditatem pro essentia Et dico q Comme. non int edit de quid-ditate nisi ut stat pro diffone. Unde in eode comento sic dicit. Actio & passio significant idem non sicut tunica di vestis significant ide fim quidditatem. Sed intelligimus di dicimus hoc-actio di passito sunt idem Fm subna, di duo Fm dii ne haec Comen. Et intedit-licet situm ad subiectu . i. suum male quod est motus sint ide in si diiuniantur aliquformale ponetur in dissinitione actionis, qd no ponitur indiflone pastonis puta respectus ad ages & ecouerso, ideo distinguuntur quidditate.i. coceptu quidditativo vn aduerte τ licet sint unia re quantum ad id quod dicunt in recto, in haec est falsa actio est passio, quia haec est praedicatio nosolum essentialis sed et formalis licet aut sint idem essentialiter no in sorinaliter. Haec de piati quaesito dicta sint.
i QO. s si actio est in agente vel in patiente. 1 Sicut autem utral in moto sunt δέ in patiente actio, di passio. Textu. I9. IN hac quaestione non est immorandum. qm eam re iauimus in lib. s. meta. q. I r. Vbi posuimus distinctionem de agente di de actione di per coclusiones docuim' quo utram ista est Vera,actio est in agente actio est in patien- a te,& soluimus fortiora argumenta eoη qui tenent contra viam nostrana. Tu igitur vide illic.
Quaestio. 6.ad physticum spectat siderare de infinito. Signum τ huius sciae. sphysicae proprie consi- deratio de ipso. cinfinito est. Tex. 2I.
194쪽
IN haeqone. Advertem aliqui solent se distinguere de
infinito quoddam es infinitum Fin vigore, de quo tractabit in lib. 8. oddam fm dur ationem ut intelligentiae mouentes, dc coelum motum sm plim. & motus coelidi tempus, ta de his infinitis duratione tractabitur in . 8 . lib. Quoddam est infinitum pd indeterminationem quia sn5 est ex se aliquod ens actu determinaturn eoo ex se nulla formam sibi connaturalem het sed est in potetia ad oes. αtale infinitum est materia prima de qua locuti sumus in . t. lib. Sed haee distinctio non us nece Tari a ad resolutione propositi quaesiti qm pbs proponens tr ad hanc sciam spectae
tractare de infinito non accipit infinitum i sua usitate . sed fractii ad res Mas nates ut es magnitudo siue eo 'nate. tks di mot ut patet i tex. a 4. Iu igil relicta hac distinctione no υt falsa , sed quia in ptinem huic Oposito sic procedes. Primo pones distinctione de infinito illo. Secudo toclusiones risi siuas. Tertio soluent quaeda arpumenta. Quantum ad primum aduerte cum inlinitum sm litatem sie ens situ carens terminus, pol dupla considerari. primo τ sit infiniret ama ut si imaginaremur corpus cares oiano terminis. Secundo sit infinitum potentia , di hoc dupli. sper diuisionem, ut linea vel corpus pedale quod licet terminatum in es diuisibile in infinitum modo quo dicemus infra, et per app6ne ut licet haec tabula sit cubitalis in per app6ne prit auseri in infinitum. Qi an id ad sic dira sit haec prima pclo. physi habet eonsiderare de infinito quanto acru, pbal ,het considerare de finito naturali qto actu, puta de elementis de coelo dcc. ergo di de infinito libi opposito alatur psitta, quia opposta ad candem sciam spectant.qm unum p alte cognoscitur ve
obliquum per rectu di sic in proto sito infinitum cognoscitur per finitum ut priuation habitu ergo die. Praeterea. Quod est postu ab antiquis n1lib' pHcipiss rera n Iliu, sideradu est a physico ut sciat si M vel male dixersit antiqui. Sed ut dicit p6s in tex. a r. OB q r5nabiliter fir tetigiisse hac p5iani. i. physica secersi verbil de infinito astu dc oci tana pricipia pon ut eo quae sura. ergo tac.
195쪽
Ad hoc dr magnitudo natis puta lapislucubitus duplr
consideratur. s. rone formae naturalis, ta rone qualitatis si
primo modo, sic. non est diuisibilis in infinitum, sed est dabile per diuilionem minimum eo cr forma lapidis non po ς u-ri in i litum p parua quantitate. sed sub certa ta determinata ut docuimus in . i . lib. Si lcctando modo sic est diuisibilis in infinitum nec ut sic datur minimu qm probabitur in continuum est diuisibile in semper diuisibilia. Ad argumentum ergo concedo piat iam di nego falsitatem. nec oppositum est determinatum in. I aibr. nisi
ratione tbrmae naturalis .. nunc autem intendimus ratione
quantitatis. Haec de praesenti quaesito dicta sint. 'Quaestio. 7. si daretur infinitum quantum actu naturale, utrum posset habere principium divi sic ei se principiatum. Rationabiliter aut & principium ipsum ponunt omnes, di infra, infiniti autem non est principium, esset enim 'utique sinis ipsius. Textu. o. IN h cqone. Adverte et si sermo et set de infinito entitatiuae. i cuius na non est determinata ad ali quod genus en 'tium, sed est contentiva o is nisectionis sub .dis di accidentalis, ex pati est oe ens persectionaliter, cl. rum esset nopollit habere principium. Sed ipsum est o in o di selum piacipium Nam ut docuimus in lib. s nieta. haec est conditio dimis r pii, ei epuminois ro principiati, aliter non ei let ablom te primum principium, verum quia pi s uatencit de infinito quantitatiuae, sicut ponebaut antiqui puta infinitam aquam aut aerem ideo dubitatur si pol esse principiatum,qm cum sit determinatum ad certum genos entiuin non contineat nisi pfectionem illius Dis N a terra infinita si datetur non esset virtualiter Oeens led im terra coniinens solum omnem persectionem terrae. Q uod autem est hoc determinatum ens,non inconuenit cilia principiatum ci causat uiri ab infinito entitatiuae. Praeterea. Ratio quam adducit philolophus pro antiquis non concludit. Sic enim
argutat si infinitum haberet principium haberet finem. Patet autem-haec ro no concludit nisi de principio magni
196쪽
tudinis. Cum hoc tamen stat et, pol habere principium originis siue principium productivum Vel durationis. Ut igitur scias defensare p5m in hac conditionali si daretur infinitum situm actu nate, puta coelum infinitum, essset tin principium,di nullo modo haberet principium sic.Pced cf. Hi imo ponetur una distinctio. Secundo coclusiones responsitae. Terrio soluentur argumenta praeposita. Uantum ad primum aduerte τ aliqui solent sic distinguere. Infinitum quantum nate si esset, polset quo ad tria considerari. pi imo quo ad infinitatem, quae dicit caretiam terminoriam. Secundo ad quantitatem. Tertio quo ad substantia nasiabstratam infinitae quantitati , ista tria patent inclemento puta in terra sit ellet infinita actu Quatum ad scam aduerte et aliqui solet resoluere quaesitum p tres concsones ex quibus pina di secunda tion indigent Fbatione, qm a pud exatum in psia ex se patent. Pruna est,si esset infinitum quantum actu non esset pricipium pp tuam infinitatem Haec patet qm infinitas illa esset carentia terminorum magnitudinis carentia est priuatio, quae est negatio, cui repugnat esse principium'cum si non cias, ergo dic. Et aduerte sicut infinitum quantum actu non potest esse principium rotae infinitatis sic non potest es c principiatum qm sicut repugnat non enti ut nonens est ratio principii sic repugnat esse principiatum. Nec obstat et in I. li determinatum est priuationem esse unum ex principiis rerum naturalium , qm illic determinatum est est principium per accidens, hic aurem antiqui di philosophus intendunt de principio per se di primo cuius signum est que sibi attribuebant continere S gubernare omnia, quae sunt excellentiae primi principit. Secunda est, si esset infinitum quantu actu non esset omnino di primo principium rotae quantitatis infinitae. Haec etiam patet,qm conuenit alicui eue Dino A primo principium rotae primae entitatis, repugnat enim . sit omninodi primo pi incipium di non sit primum ens . Sed ratione quantitatis infinitae non est primum ens qm determinata
est in. 7. metacite .l piarum di simpla ens est suba,quae
197쪽
est por accidete na ipe dissone ut Videre poteris i. 7. meta. in . q. qtitas aut siue finita siue infinita est accias. ergo dic. . Tertia est si esset infinitum quantum actu, .sset tira pncipium di nullo modo principiatum subam suam lub- stratam quatitati infinitae probatur sic. Dicit philosophus in tex o. Omnia entia aut sunt principium aut ex principio. i aut sunt principium aut principiatum di Commen.
in comine. o.sic exponit qm oe ens aut est ca aut causatu.
Sed si esset infinitum quantum actu nullo modo pol habere principium ergo esset tantum pncipium di non piacipiatum. Maior coiter conceditur quia inter piacipium di principiatum Hon datur medium. Minor aut sic deducitur , si habet pncipium aut illud erit piacipium magnitudinis aut pricipiti m quod est in aliquo genere caae, non piratam, qm repugnat magnitudini infinite habere piacipium in agnitudinis , nam haberet di finem. di sic esset finita, ouod impli- eat contradictionem. Non secundum qin se habet principium quod sit ca . vel est in 1 vel sorma vel effciens vel finis.Non rna nec sorma, qm materia non est pncipium nisi quia est receptiua sormae ct forma est pncipita quia actuat materiam di constituit rem in esse sed materia no est receptiua sermae, nec forma est receptibilis in materia nisi sub
determinata quantitate. Si t. n. reo uirit tales di tales qualitates N .p tanto gradu, sic requirit determinatam quantitatem di iliana ius di in minus. Et hac de ca in. i. lib. alsignauimus maximum di minimum. Ergo nec materia nec so
ma prat esse piacipia sudae quante infinite actu. Non pol habere principium cam efficientem,quia Ois ca ei ciens aut est maioris aut aequalis virtutis cum suo effectu. Nam si est ca aequivoca est maioris si uni voca est aequalis. Sed si esset suba quanta infinita non posset ei assignari ca efficiens naaior is virtutis. qm cum in magnitudine infinita ut abitur in lib. 8. sit virtus infinita illa lupa quanta infinita actu haberet virtutem infinitam, sed nulla virtus pol esse m aior virtute infinita ergo &c. Nec etiam aequalis virtutis, qm daretur duae virtutes infinitae,quod est impole, qm virtus
infinita includit quacum virtutem, ςrso e xxra ipsam non
198쪽
trariis. Praeterea Sol est artei nus di potest eclipsari. di tamen non sequitur.ergo eclipsatur. Vt igitur sicias defensare dictum philosophi aduerte crdiuersit no de solet exponi. Aliqui ut Burietas. dicunt cr haec .ppositio fuit introducta a philosopho ad metem antiquorum di non de mente philosophi. ideo non est laborandum ad lusinendum eam in doctrina philosophi. Sed hoc est sotra communem opinionem doctorum qui vi ter acceptant eam ut veram, ualiqua limitatione ut declarabimus infra. Aliqui ut Grego .dicunt non verificatur nisi in natura simplr perpetua ta a terna qualis est solus Deus , cola in eo esse ta potentia sunt idein realiter sicut di actio sua est suba sua. Sed haec expositio est magis ad mentem Theologi qui ponit solum Deum aeternum, di oe e Nira Deu creatum in tempore,apud p bum autem Vt declaratum est in
lib. I a. meta in rex. 3 o. oes subae abstracte mouentes sunt
Peterne, nos autem hic quaerimus quomodo potest sustineri ad mentem philosophi. Aliqui ut videtur dicere B. Tho. in q6nibus de potentia Dei. q. ψ .art. I 4. tenent i cum duplex sit posse siue potentia spassiua di activa, propo philosophi in aeternis' non verificatur nisi de potentia passiua,qm si potentii sirua a
cederet esse non esset semper coniuncta actui, o is autem talis est principium corruptionis quod repugnat aeternitati. De potentia autem activa di maximae voluntariae agente non est neeesse crverificetur potest Deus facere multa quae tamen no facit. Sed di haec expo est magis ad mente Theologi a philosophi qm theologus tenet Deum ad extra mere libere agere, ideo potuit mundum ab aeterno di in tempore producere. In via autem philosophi q plures tenent Deum agere de necessitate naturae ut docuimus in lib. ra. metaphy. in . q. I o. Vt Videre poteris. Et ideo dicta expositio non admitteretur quo ad potentiam activam. Ut igit habeas exponem firmam di coiter acceptatam in via psit, di Im veritatem p pono triplicem disinctione.
Prima est,entia ppetua in via pbi iunt in duplici dific-
199쪽
rentia. Quaedam incorporea di haec i ta via psi sunt penitus intrant mutabilia ut subae abstractae. Quaedam corporea di haec sunt transmutabilia lotum motu locali ut corpora coelestia , aliqui addunt materiam primam quae finphilosophum est aeterna & transmutabilis Fm formatio nem, eo ci' deperdit Unam sermam,di recipit aliam. Secunda distinctio sit haec esse rei perpetuae transmutabilis est duplex. s. esse substantiale di esse accidentale . Vt in luna praeter esse substantiale est esse accidetate. s. esse illuminatam diuersimode di in corporibus coelestibus est esse accidentale quod diuersimode acquirunt ex motu locali fm r acquirunt diuersa ubi successitae.
Tertia distinctio sit haec posse siue potentia potest respicere esse dupliciter. s esse substantiale di esse accidentale. U. g. si dicatur, aqua est in potentia ad esse verificatur pro eia se substantiali. Si autem dicatur aqua potest esse calida, Ue-rificatur pro esse accidentali.
Eκ his distinctionibus dico in proposito ir imperpetuis abst ractis nullo modo differunt esse dc posse,qm in quocu-que differt esse, Nposse in eo est potentia ad aliquod esse, quod prius non habuit di postea recipit, sed in substantiis
abstractis demente pidi in lib. I a meta. in te X. po. non est talis potentia, earum substantia est actus non admixtus potentiae prout videtur esse mens philosophi di Commenta .in eodem loco, prout verba sonant. Et de hoc so
mauimus in. I 2. meta. q. r I . Ut Uidere poteris. In perpetuis
autem transmutabilibus ut sunt corpora coelestia tion differunt esse & posse quo ad esse substantiale, differunt autequo ad esse accidentale. Prima pars obatur. In quocunque differunt esse di posse quo ad esse substantiale haec cons quentia non valet, hoc potest esse ergo est. Sed in perpetui s talis consequentia valet. Nam si pro aliquo instanti esset verum dicere in perpetuis, hoc potest esse di tamen noest, ergo non esset perpetuum. Secunda autem pars probatur,qm respectu esse accidentalis non va' et haec consequentia, hoc potest esse ergo est. Nam de luna verum est dicere
potest eclipsari di tamen non eclipsatur, di de sole veru
200쪽
est dicere τ potest esse in occidente, di tamen non sequiturm sit in occidente. Tu igitur conclude br euiter propositio philosophi verificatur quo ad praedicata essentialia &consequentia rei perpetuae naturam. Non autem quo ad praedicata accidentalia.
Ad instantias propositas in principio quaesti patet solatio. Nam concludunt non tenet respectu esse accidenratis,accidit enim materiae cr sit sub hac determinata forma vel sub illa. Similiter accidit soli oe sit in tali ubi m eclipse-tur. Haec de praesenti quaesito dicta sint. Quaestio. s. si potest esse cor pus naturale infinitum actu. Rationabiliter quidem igitur speculantibus, ex huiusmodi videbitur no esseUti p. s.corpus
naturale infinitum actu. Tex. o.
IN HAC qone antea uam deueniamus ad reto lutionem
aduerte τ no intendimus hic adducere ronem psit qua laboras a bare non dari infinitum corpus actu, ut in primo coeli, di in hoc. . lib. Sed resolvemus.ppositum per solam ronem si adducit hic in tex. 4o. Sic igitur Icedemus. Primo ponetur conciti riasiva. Secudo ad eius Ibationem assignabimus aliquas suppositiones di formabimus ronepbi. Tertio solvemus aliqua argumenta apparentia.
Quantum ad primum sit haec conclussio impose est dari corpus actu infinitum simpliciter dico simpli . i. quod penitus caret terminis sim longitudinem di latitudinem di.'funditatem Nam si daretur corpus pedale in latitudine dccubitale in profunditate di longitudinis infinite Non es et actu infinitum simpliciter quia non fini omnem dimensionena sed tantum sua lonxitudinem. Quantum ad lecundum praepono tres suppositiones
antequam probetur conclusio. Prima est, corpora simplicia nalia ut ellara sunt admuicem contraria ex consequenti se mutuo alterant di corra punt,& id probatum est in secundo de generptione. Secunda est. Qia unum cotrarium totaliter obtinet stipalterum aut dominatur alteri, alterat di corrupit ipsum,