장음표시 사용
201쪽
non hac ratione, sed ex motu, probans corpus infinitum esse immobile. Quae ratio an sit demonstrativa di de necessitate concludens, non est praesentis loci investigare. Sed id
pertrkctabimus in q super libros de coelo. Naaliqui di famosi ut Gregorius conantur illam ronem soluere di nos de sentabimus eam. Nunc sufficit sustinere et, non ciatur infinitum corpus actu naturale simpliciter quod sit elementum vel Elementatum.
Tu tamen aduerte i sequendo opi nionem antiquoria, ratio quam supra sortia auimus'est urs, δἰ concludit etiam de coelo quoniam antiqui ponebant coelum ex natura elementorum, Ut patet in primo coeli. Quantum ad tertium aduerte i inter argumenta quiabus solet Obari, dari posse infinirii mutum actu laaec lunt
magis apparentia. Primum fundatur in . I . physic. te X. I r.
Vbi pi s reprobans Melissum inquit infinitu est in sititate. Item dicit τ ro infiniti congruit utitati ex quibus sic arguitur si aliqua duo sic se hiatu, via uesti ubiectum , di alterua prietas sua si subiectu est dabilem n X Nproprietas sua.
Sed illitas ct infinitu se lint ut subiectu ec passio ex dicto p ibi adducto, di certum est . datur quantitas, ergo dabile est infinitum quod est passio sua sicut di finitum.
Ad solutionem huius aduerte qn dicit pbs in . 1 .phy. tex. I s .infinitum est in qtitate no est sensus eius concedere et, de facto sit dabile infinitum situm actu quia sibi contradiceret in hoc. 3.lib. Sed argues contra Melissum intendit hanc pnam si infinitum est ergo est in sititate. Et hoc loquia laaec condonalis est vera, si datur infinitum non datur nisi in illitate Nam suda δέ qualitas non possunt esse infinite nisi se accides. i. rone quantitatis. Patet aut ex illa pna non potest inferri. ergo infinitum quantum actu simpliciter potest esse, aliter δέ ex hac pia a si datur vacuum, datur circa locum posset in serri ergo vacuum potest esse, quod tamen repugnat philosopho in. 4. physi Ad argumentum ergo nego minorem loquendo de infinito actu δέ simplr,
ad Fbationem dico et, textus p ibi non debet intelligi nisi conditionaliter ad destruendum errorem Melissi.
202쪽
Secundo sic. I maginatiua imaginatur infinitum. ergo vel est vel potest esse a batur consequentia. Quod mota et aliquam potentiam passiuam ad actum est vel potest esse. Nam esse motitium non conuenit nisi enti. Sed infinitum mouet imaginafluam ut potentiam passivarii ad imagina dum infinitum. ergo est vel potest esse. Ad hoc negatur consequentia. Ad Pbationem nego minorem.Et dico si imaginatiua imaginas infinitum, non est quia moueatur ab infinito sed qυia mouetur a suo op- potio. i. a finito per quod cognoscit infinitum. Nam naturale est nobis cognoscere priuationem P habitum. Pratterea aduerte τ maior est falsia. Na imaginamur multa quae nec sunt nec possunt esse ut chimerica di fabulos a. Tertio sic. Materia pma est in potentia ad oem quantitatem,qm nullam sibi determinat naturaliter. sicut nec at
quam formam sibi congenitam habet, et go est in potetia ad quantitatem finitam & infinitam. Sed omne ad qSmateria est in potentia potest esse ergo Sc. Ad illitatem hoc negatur ans,qm non est in potentia nisi in ordine ad forma ira naturalem quae requirit determinatam quatitatem sicut di alias determinatas disp6nes, ad xbationem dico in licet materia sin se di inaediate no determinet sibi aliqua quantitatem.tamen quia sema est coniuncta alicui formae ideo in ordine ad sormas quas successive recipit determinat sibi modo hanc niodo illam quanti ratem Put ipsae sornaae requirui, di qm nulla sorma requirit utitatem infinitam alir no dares maximum di miniman se existes in nossibus ideo nec est nec pol esse magnitudo actu infinita. Et si dicas Q licet non possit dari magnitudonalis actu infinita pa formam determinantem sibi tatam utitatem,tia ex hoc non sequitur quin possit dari magnitudo infinita mathematicae sumpta,qm ut sic abstrahit a materia, di ut sic non consideratur in ordine ad sorinam. Respondeo licet magnitudo mathematicae sumpta abstrahat a materia sin ratione non tamen sua esse,quia non potest esse nisi in materia, b in materia non est nisi in ordine ad formam,di ideo non potest tile realiter di existenter
203쪽
infinita icet polsit imasinari, ut diximus supra. Haec depraesenti quaesito dicta sint prout ad physicum hic spectat.
Nam ut diximus in primo de coelo faciemus aliam considerationem de infinito. Quaestio. i o. si in naturalibus potest esse
multitudo actu infinita. At vero nec numerus sic est scilicet infinitiis. Textu. 4 I.
IN HAC qone declaratione tituli aduerte q, non est
intentio nostra hic disputare, si absolute di uriter loque do pol pari multitudo actu infinita. s. siue in absolutis siue in respectivis siue in substantiis siue in accidentibus siue
in separatis quae sunt non quanta siue in naturalibus corporeis. Sed im applicate ad naturalia. Nam in doctrina nostra ut patet p B. Tho. in lib. a. cotra geres cap. 8 i pns i. r. phy.& in t .coeli,no loquit nisi de infinito materiali unde in . 3 . lib. de ala in . q. 3 .de essentia alae intellectivae, quaerentes si est incorruptibilis, ruta ulmus argum etiam de infi. nitate aia vidi sustinuimus Q non reptignat docti inae Ari. quam tradit in hoc. 3 . lib. phy. dari multitudinem actu infinitam in separatis. Restringentes ergo nos ad multitudinε in naturalibus, quae sunt quata sic Ocedemus ad re long quaesiti. Primo ponentur duae contiones responsiue cum probationibus suis. Secundo soluentur aliqua argumenta quae solent fieri magis apparentia in hac materia. Quantum ad primum sit haec prima concio. In naturalibus essentia ir ordinatis non potest esse multitudo infinira actu Obatur non pol illis esse Icessiis in infinitum sed necessario datur primum dc ultimum, ergo multo minus potest illic esse multitudo infinita actu consequentia nota per argumentum a maiori. Ans autem inuenies probatum in a. metapliys. quaestione quinta vide ii ae. Secunda concio. In naturalibus non essentiair ordinatis non pol esse multitudo actu infinita .pbatur sic Ois multitudo re* naturalium est in aliqua spe multitudinis,quia nihil est i n genere quod no sit in aliqua spe illius generis. Sed omnis spes multitudinis est sim aliquam speciem nume
204쪽
bile ex doctrina p5i in . . meta. di in lib. v si una quicquid est
in specie est quid determinatum omne autem determinatum, potest aliquo numero aut unitate signari. ergo si est multitudo infinita di est in aliqua specie multitudinis, de necessitate est in aliqua specie denominata a numero. Ad se. undum autem dico no fuit intentio philosophi in . s. meta. ca. de quato excipere pluralitatem infinita a finita quasi quoddam pote esse, qua determinauit oppositum hic in. 3 . physi. Sed excepit eam quo ad mensuratione .q d. Pluralitas finita est numerus. i. mensurabilis ad driam infinite quae si daretur non eiIet numerus di haec conditionalis utim est vera. Sed ex ea no pol haberi et philosophus eXceperit quantitatem siue pluralitatem infinitam vi possibilem et se di est simile huic. Omnis locus naturalis est conservativus.locati,dc per hoc intendimus excipere vacuum non ut polsibile esse. Sed qm si ellet non conseruaret. Qtiantum ad secundum aduerte i contra determinata, solent fieri multa argumenta quorum solbnes ad theologum spectant di se aliqua arguitur q' pol dari multitudo
infinita rerum carentium sititate puta infiniti respectus in eodem, infinitae spes intelionales, infinitae alae intellectivae. Sed ista nolo adducere qm hic im de multitudine reru naturalium quae sunt quantae, quaeritur si pol esse infinita. Tria igitur argumenta formabimus. quibus arguitur possedari multitudinem infinitam actu in rebus quantis. Primum est. In quolibet continuo sunt actu partes infinitae, ergo pole est dari multitudinem infinitam in actu in rebus quantis,consequentia nota, di probatur antecedes. In quolibet continuo sunt partes infinitae, aliter non esset
diuisibile in infinitum cuius oppositum probatur in lib. 6. physi. nihil enim potest diuidi in ea quae insunt, di omnes
sunt actu quia omnes componunt,componens autem est
actu ergo in quolibet continue sunt partes infinitae actu. Ad hoc negatur ans ad .pbationem concedo τ in continuo sunt partes infinitae, sed sunt tin in potetia, ct cum arguitur τ oes actu componunt ergo sunt actu non conchiditor nisi et omnes sunt actu componentes, di si ulterius
205쪽
insertur ergo omnes sunt in actu . negatur consequentia , qm ad hoc sint in actu non sussicit τ actu componant, sed est necenem omnes habeant esse actu separatim quod est falsum quandiu sunt in toto qm non habent esse actu , nisi per esse totius. Si autem separantur a toto desinunt esse actu partes quia non amplius actu componunt, di incipiunt esse in actu. i. habere esse separatim a toto, sed separatae sunt finitae separabiles autem tendunt in infinitum. Secundum est. Ex eo ponitur multitudo infinita non implicatur contradictio ergo est possibilis, consequentia
nota ex. s. metap. cap. de potestate. Antecedens probatur,
quia infinitas non tollit rationem multitudinis,nam positio m esset multitudo infinita adhuc esset multitudo nec tollit aliquid necessario consequens multitudinem, nec econ uerso multitudo tollit rationem infinitatis, nec aliquid necessario consequens ad infinitatem. ergo dic. Ad hoc negatur ans ad Obationem dico. infinitas tollit ronem multitudinis actu existentis . repusnat enim multitudinem esse infinitam di actu existere tollit etiam oem speciem multitudinis, quia multitudo infinita non potest contineri in aliqua specie multitudinis, aliter infinitum cotineretur in aliquo finito. Sicut igitur aliquod quod no posset locari in aliqua specie animalis tolleret rationem animalis. Sic quia multitudo infinita.non potest locari in aliqua specie multitudinis tollit rationem multitudinis. Tertium est Tot nunc sunt potentiae actu in materia pina quot sunt sorinae quas recipiet in suturo. Sed in suturo recipiet formas infinitas sm pdm sm ponit generationem aeternam ante di post ex. a.de gnone,ergo nunc sunt potetiae actu infinitae in materia prima. Minor quidem patet in via Arist. Maior autem probatur,si nunc non habet potentiam ad formam quam recipiet in futuro. ergo non
poterit recipere eam. Implicat enim et aliquid sit potes respectu alicuius ad quod non habet potentiam, ergo nunc materia habet potentiam actu respectu cuiuscum sor maerecipiendae in ea, di sic tot habet quot formas recipiet.
Ad hoc argumentum nesciuit aliter rndere Iadunus in
206쪽
.3. physi. q. I r. nisi q' concedit infinitam multitudine actu poteritiarum quas nunc habet materia ad formas recipiendas in futuro dc reputat hoc non esse inconueniens, quia istae potentiae non sunt indiuidua diuersa sira quantitates continuas. Et sorte p5s non negauit multitudinem indiuiduorum infinitam nisi illam quae consequitur diuisionem continui, di est multitudo indiuiduorum corporalium,sic respondet t. ndunus, di fuit deductus ad hoc quia ut videre poteris in. ι .libr. in v. nostra. 3 3 tenuit ipse potentiam materiae distingui realiter ab essentia materiae, dc multiplicari ut multiplicantur format receptibiles unde ex hac sua positione bene sequitur,et si formae receptibiles sunt infinitae potentiae sunt infinitae, Verum hoc argumentum in via nostra leue est,qm ut determinavimus in praedicta. q. dc reprobauimus viam Iandunt potentia materiae est laere aliter quantum ad id quod dicit in recto cum materia,Nnon multiplicantur realiter sed sormair modo quo declarauimus illie, di ideo non astringimur ad c6cedendum reale in multitudinem actu potentiarum in materia, qtra illa plurificatio non est realis sed formalis, sicut nec in uno patre plurificantur paternitates etiam l habeat plures filios ut determinavimus in. s. meta. Ad argumentum igitur siere spondendum est in via nostra. potentia materiae ad fornaam, potest duplr intelligi ut de Oxima aut de remota, si de Oxima nego maiorem, aliter nunc materia esset disposita ad oes formas recipiendas in suturo. Na qn patiens est in potentia r xima non indiget alia disp6 ne aliter non esset in potentia Oxima constat autem τ materia existes
sub una sorma non est disposita ad aliam formam,sed per abiectionem piatis formae paulatim disponitur ad aliam, si de remota dico et maior non verificatur nisi de pluralitate formalis potentiarum ex qua non potest concludi infinita multitudo realis actu. Nam ex pluralitate sor mali nonvalet co sequentia ad pluralitatem realem aliter genus di species distinguerentur realiter quia disingulitur formaliter, aliquid enim includit species in tuo conceptu quod no i
cludit genus. Haec de praesenti quaesito dicta sint.
207쪽
o. I i. Si magnitudo est diuisibilis in infinitum dc augmentabilis in infinitum ita et possit excedere omnem magnitudinem finitam.
Quod autem secundum appositionem idem quoda- modo est,ta quod est secundum diuisionem,
infinitum enim secundum appositionem
maonitudo est diuisibilis in infinitum. Secundo Q est
augmentabilis in infinitum. Tertio'no est ita augumentalis in infinitum possit excedere Omnem magnitudinem finitam datam. Quarto soluentur quaeda argumenta satis apparentia contra determinata. Quantum a d pinum, ponitur haec conclusio, in diuisione magnitudinis datur .pcessiis in infinitum. Hanc intendo Obare de intentione Comen. quae non dii cordat a via nostra, di arguitur sic si diuisito magnitudinis cessat,aut cessat ad nihil aut ad aliquid, non ad nihil quia tioc no cstet diuidere sed annihilare magnitudinem. Nam o is diuisio possibilis requirit maxime diuisio positiva, r ea in quae si diuisio sint alicuius entitatis si ad aliquid. Quaero aut ad diuisibile aut ad indivisibile. Non piraum,quia oe diuisibile potdiuidi ergo non ccitat diuisio quod est contra te. Non se- cudum quia si cessat ad indivisibile, ergo componitur magnitudo ex indivisibilibus in eadem. n. resoluitur viatiqui ex quibus componitur. Sed pi obabitur in lib s.' impote est continuum componi ex indivisibilibus ergo dic. Quantum ad secundum ponitur haec concio, appo ad magnitudinem finitam tendit in infinitum Ibatur fin luna magnitudo est diuisibilis alteri est appoibilis puta stram diuido hoc lignum diuisa piat apponi alteri ligno. Sed pconcibilem.praecedentem,quaelibet magnitudo est diuisibilis in infinitum ergo di appo tendit in infinitum, di hoc est quod dicit philosophus in tex. y θ. ad aut sin appone idem quodam odo est di quod Fni diuisionem.q.d. appositio tendit in infinitum ex eo diuisio tendit in infinitum. Quatum ad tei liuin:ponitur haec contio ilicet magni tu do
208쪽
tudo sit augmentabilis per appositionem in infinitum, notamen per tale augmentu pol excedere oena magnitudine finita data probatur si magnitudo ita pol augeri in infinitum T pol excedere Mira magnitudinem finita, ergo poterit dari maior omni magnitudine finita. Sed quod est maius omni finito est infinitum ergo poterit esse magnitudo actu infinita cuius oppositum probatu est stupra.
Qitantum ad quartum aduerte tria argumenta contra tertiam conclusionem.
Primum est sicut se habet diuisio ad diminutionem, se
appositio ad augmentationem nam sicut tres quRnta quanto magi ediuiditur tanto fit minor sc quanto masis ei apponitur fit maior. Sed per diuisionem ut docet plis contingit excedere qcul paruitatem datam, ergo per appositionem contingit excedere quacul magnitudine datam.
Ad hoc negatur similitudo quoniam licet sit simile i hoe et illud quod est acceptum ex diuisione sit minus praeexistenti ante diuisionem sic illud quod est consitutum p appositionem est maius praeexistenti, tamen est dissimile in hoc, r diuisio se tenet ex parte materiae quae fiat se est infinita ta interminata . di ideo non incouenit per diuisionem tendere in minus in infinitum di excedere omnem paruitatem datam. Additio aut se tenet ex parte sermae cuius ea terminare quantit tam rei. Nam ex sorma lumitur terminus rei quantae. Fecundum,di est contra resiponsioncm datam . Sicut magnitudini repugnat ex sorma crescere in infinitum ita non detur maximum,sic ex forma repugnat ei diuidi in infinitum ita ir non detur minimum , aliter in naturalibus non daretur maximum di minimum cuius oppositum determinatum est in. i .lib. ergo si magnitudo non pol crestere in infinitum ita excedat omnem magnitudinem datam , nec potest diuidi in instat tum ita excedat omnem
Ad hoc dicitur et repugnare ex forma magnitudine diuidi in infinitum ita que no detur minimum potest intelligi dupliciter,primo et repugnet per separationciri,ita una
209쪽
quael pars in infinitum habeat esse extra totum, di sic c5 cedo T repugnat ex serma talis diuisio in infinitum aliter
non daretur minimum per se existens,cuius oppositu determinavimus in . j. lib in. q. I Secundo repugnet i, signationem partium,quae tamen actu non separantur abici uicem, di sic nego et repugnet ex serina, & ut sic concedo et, non datur minimum,tale enim es minimum inexistes, quod docuimus non dari in. j lib. q. t 9. Ad argumetum igitur nego similitudinem se mendo diuisionem in secundo sensu,ti concedo τ non datur minimum inexistens. Concedo autem similitudinem in secundo sensu , aliter vi a
guttur non daretur minimum per se existes, & Icomphilosophus non posuit diuisionem in infinitum magnitudinis naturalis nisi in secu0do sensu. Tertium sicut est principium apud geometram mporsibile est accipere lineam omni alia minorem , sic est principium Q possibile est accipere lineam omni alia maiorem S sic infinitum. Sed non datur linea nisi in corpore naturali quia qualitas no separatur a materia sin esse, ergo si possibile e dare lineam per appositionem omni alia maiorem
sic erit etiam de magnitudine.
Ad hoc dicitur m principium geometre non est tale, possibile est ad omnem lineam accipere maiorem illa Sed e tale, possibile est ad omnem lineam imaginari siue opinari
maiorem illa. Constat autem τ non omne imaginabile est possibile eme di haec est responsio Commenta. in commento sy. ubi inquit additio mensurae.i.magnitudinis qua utitur geometra,est de cap. propositionum opinabilium ,eκemplificans inquit, ut cum imaginatur Q figura habet positionem, di l cum pu iactus mouetur facit lineam, di linea mota facit iuperficiem, unde patet geometer no sieponit in re, aliter falsum poneret,qm in lib. c. probatur ime artibile non posse moueri, sed solum ponit imaginariae, oc sic patet v argumentum nihil concludit. Haec de praesenti quaesito dicta sint.
210쪽
Expliciunt quaestiones in tertium librum physicorum, Fratris Chri somi lauelli Canapicii ordi praedicatorum philolophiae di theologiae protelioris.
Incipiunt quaestiones eiusdem super quartum librum physicorum.1 Si ratio antiquo* qua probatur cr ad physicum spectat considerare de loco est sophistica. a Si locus naturalis habet virtutem trahendi ad se locatss, di conseruandi di perficiendi ipsum. 3 Si sui sum di deorsum sunt spes loci di si sent extrema longissimae lineae rectae. 4 Si qui dicunt mundum factum i tempore necesse habet
ponere Vacuum praecedere generationem mundi.
s Si punctus di locus puncti sunt idem di si idem sequitur de corpore di loco eius sist de superficie di de linea. σ Si haec consequentia est vera, si locus est ergo est aliqua
7 Si apud Commenta. concedendum est,* materia sit dimensio in potentia. a Si F impose scii e formam sine materia , ut dicit come.
s Si ratio quam facit philosophus intex. 2 o. qua intendit probare locum non esse sormam nec materiam conciu ait contra antiquos. x o Si haec est vera. Amphora vini est in amphora vini. I x Si locus est equalis locato. ra Si materia potest separari a serina ita quod separatim existat.13 Si di itio loci est recte assignata a philosopho. a 4 Si ultima sphaera est in loco , quoinodo. ar Si unum elementum est locus naturalis alterius.
In hoc quarto lib. determinans infra scripta quaesita saper tractatum de loco di vacuo di tempore.