장음표시 사용
261쪽
tur,sed conseruat ipstina eo modo quo conseruabile est DDatur. Simile ut sile non agit in suum simile. qm o is actionalis est inter contraria ergo υt sic inter dissimilia. Sed elementum locans pur est una geneum & .priirmam fm n in elemento locato es ei simile. Nam dicit Comment. in fine commen 48 dimilitudo inter ea est Unigeraeitas ergo &c. Cum igitur unum elemetum locetur in alio .ppter uni gener atem. di non propter qualitatem contrariam costat quod eloxen una Ut locus di elementum ut locatum sunt impassibilia. Cu hoc tamen stat Ut se tangunt tactu non solum quantitatiuo sed physico. i. fiat qualitates activas &passiu-s agunt & patiuntur ad inuicem, di Unum generatur ex alio di ex eis mixtum ut pertractatur in . a. lib. de generatione. N ideo bene dixit plSs in text 48. Quae vero tanguntur activa di passilia sunt ad inuicem, ubi Commen. inquit. Cum res unigeneae suerint continue non agunt in se ad inuicem, di cum fuerint contigue a gutin se adinvicem C propter qualitates contrarias. Quantum ad tertium aduerte dubium est in quo consistat illa unigeneitas di conuenientia inter elementum locans & elementum locatum per quam saluatur elementii locatum N per quam elementum ut est locus, di elementum ut est locatum stant impassibilia. Tu igitur aduerter b. Tho. in expositione tex. 49. in fine attribuit hoc formis subalibus elementorum, quas habent ex instuenua corporis coelestis. Nam sic inquit. Considerandum tame est pBs hic loquitur de corporibus simplicibus sm formas stibales quas habent ex influentia corporis coelestis quod est primus locus di dans virtutem locativa in omnibus aliis corporibus. Secundum autem qualitates acti uasti pals tuas est contra metas inter elementa , di unum est corruptiuum alterius. Haec. b. Tho.
Egidius aut in. . phy post e Xponcm te X. 48. moves dubium quo sit verum-locatum no patitur a loco , recitat s iam. b Tho. licet no nominet eum di arguit TVnu elh-
tum no pol dici locus alterius pst sermas ludalcs sm quas non est alteratio inter ea, ut videtur dicere B. Tho.
262쪽
Primo sic arguit, cum formae acciditates sint nucis quae dant organa formarum substantialitam . licet immediata
ratio a ierandi sit sernia accidentalis ut aliqua qualitas activa vel pastiua principalis tamen ratio alterationis cst ipsa natura rei, ergo no soluin secundum qualitates activa, Apa siluas sumitur ratio alterandi di transnrutandi in elemetis, sed etia insita formas substantiales. Et sic ratio impalsibilitatis unius clementi ab alteto inquantum est locus eius naturalis non potest sumi a sorinis substantialibus. Secundo sic. Si umim elementum dicitur locus riteritis proprer formam substantialem sm si non est trasinutatio, quodlibet elementum potest daci locus cuiust bet elemeti. quia snt hanc hypothesim, nullam elementum transimulatur ab alio elemento sna larmam substantia leni. Si ergo unum elementum est in alio naturaliter tarnquam in lacoquia non patitur ab eo. qtiodlibet poterit esse in quot ber, cum sm hunc modum nullum elemetorta patitur ab alio. Tertio sic. Naturalis non abstrahita traiis citatione neca motu,nec a materia sciasibili cum ei go quodlibet fit fensibile per qualitatem, considera io naruralis semper coniucta erit qualitatibus sensibilibus ut te ergo considerare de loco praeter huiusmodi qualitates, non es considerare de ipso naturale, sed est abstrahae quantum a quali,quod nopertinet ad naturalem sed afl mathena ticum. Et postquam arguit c fr. positionem B. Tho. declaras intentionem suam dic t num elementiam est locus alterius quia conuenit in aliqua qualiter c, di salvatur elementum locatum in eo. quia per talem qualitatem est proximum si conuenient elemento locante. Et sit credit saluare impassibilitatem interlocutri δέ locatum hi c disinctione. elementum locans dupliciter consic eratur. Primo quo ad qualitatem qua disto: Venit curia elemento locato, di sit noest locus eius natisic: Aut sic est corrupti tru eius. Secundo quo ad qualitate ra qua con enit cum locato , δέ peam est locus di consei uat locat lim di non est actio trons mutatiliap talem qualitatem inter locum di locatum , O .ppter tale qualitatem dicit pi v. locum di locatum esse ina passibilia,
263쪽
cum hoc tamen stat τ sunt pasi tua di activa Ipter qualitatem cotrariam. Et sic tenet Egidius Q non alia rone unum elementum est locus alterius nisi quia conueniunt in Una
qualitate elementari quae dicitur simbola puta aqua di terra in frigiditate di ignis cum aere in caliditate. Sed cotra. cum illa qualitas fimbola in aliquo elemento locante sit intensissima , & in e tot ocato sit remissa puta calor i igne est in summo di in aere esse remissus no est sufficiens conseruatiua locati, nec pol impedire quin agat iri locatum, nam sorma intensa & remissa non faciunt ea in quibus sunt ita si nulla quin unum agat in aliudvidemus. n. ad sensum minus calidum pati a magis calido ergo p sola qualitatem sinabolam non pol saluari impassibilitas inter locum di locatum Praeterea ex sola qualitateAmbola nori pol saluari virtus generativa, quam videmus in loco nati super locatum. Era deo teneo tu finia B I ho. est verior , di optime salta at impassibilitate, et ponit p5s inter esiarum locans di elementum locat una q non penetrauit Egidius re spexit .n ad nuda verba B. Tho. di non ad sensum. Tu igitur aduerte cr non fuit intentio. B. Tho. dicere queellatum e stlocis p p formam suam subalem pci se . Nam clarum est in docti sua formam subalem non esse inrediatum piacipium alicui' actionis, sed per qualitates unde ponit hac de ca potentias distingui reair ab essentia alae. Cum igitur elementum locans allud naturaliter non solum habeat circus cribere per si psciem concauam sed etiam conseruare,& attrahere ut finis necesse est ut habeat aliquam qualitatem ultra formam subsantialem, qua sit seruatiuuti attractivum locati ad hoc autem no su Scit qualitas elementaris simbola ut dictum est, ergo necesse est ut ex in fluentia coeli tanquam ex primo di vr locante recipiat virtutem conseruati uani elementi locati. ita T licet per qualitatem es ementarem contrarietur,tamen per illam sibi influxam non agit alterando sed conseruat Et haec sult intentio. b. Th. unde qn dicit ir philosophus hic loquitur decorporibus simplicibus quo ad formas substantiales quas habent ex influentia corporis coelestibus, intendit de sermis
264쪽
substantialibus non adii inclis qualitatibus alternatiuis nam ut sic sunt activa di passiua ad n uicein sed adiuncta illa qualitate influxa qm ut sic non agit alterando elementum locans in locatum sed co seruat. Et ex his habes et sorma substantialis elementi locantis, ut ab ea fluit qualitas alterati ua est primum principium alterandi elementum locat G . ut autem est coniuncta virtuti innux esst principi utu conseruandi. Hinc patet Q oblectiones Egidii non concludunt contra viam nostram qm credit et, B. Tho. intendat de sorma substantiali praecise impa, in quo sensu obiectiones concludunt, di non aliter ideo no est opus eas aliter soluere. Hate de praesenti quaesito dicta sint. In quo rerminatur quaesita principalia in capitulo de loco.
Quaestio. I7. Si daretur motus in vacuo an essent in instanti vel in tempore. '
Amplius autem di ex his manifestum est textu. Ti. Vsque ad textum. s.
IN HAC qone antequam ad decisionem deueniam ad
uerte cr pus in hoc loco intendit destruere vacuum destruendo unam ex causis propter quas antiqui ponebat Vacuum, Una autem ex causis erat ut grauia di leuia mouebuntur localiter. Arbitrabantur enim ea non posse motae ri in spacio pleno philosophus vero intendi illic manite- stare Q, sequitur oppositum. sq, non mouerentur, eo si
mouerentur invacuo. mouerentur in instanti. 'Sed motus
non potest esse in insanti, in de ratione motus est successo vi probabitur in lib. 6 . physic. Ergo si ponitur spacium Vocuumlata sertur motus localis grauium ti levium. Quaeritur ergo si haec consequentia philolophi. f. si daretur motus in Vacuo, motus esset iii instanti sit absolute vera,an teneat solum ex aliquo posito dc concesso ab antiquis puta i successio di tarditas divelocitas motus proueniant praecise ex parte medii pleni ita et remota plenitudine medii haec non inessent motui.
Et qm praesens quaesitum habet solennes opiniones oppositas ideo est dissicilis. Reducuntur autem he opiniones
265쪽
ad duas sectas. Prima est Commen. di sequentium eum. S icut est via Alberti in. 4. phy trac. r. cap. 7. N Burtei & Iandunt di Alberti de S aYonia. Omnes isii tenent clam Commen. conseqtientia p5ι di absolute vera. Secunda via enAuem pace di Avicen. quos b Tho. in . e. physi. in eXpositione te κ. 74 Videtur sequi. S Scotti S in. a lent. dis. a. q. respondens ad argumenta di Gratiadeus in quasioniblis ordinariis super. 4. physi. Omnes isti tenent m non est vera absolute. sed tenet ex aIiquo dato S cccesso ab antiquis. Per quod philosophus concludit contra eos. Ut igirur habeas resolutionem huius quaesiti in via nostra duo pncipaliter agenda sunt. Primo habemus triani lesare di firmare viam nostram. Secundo solvemus principales rones eorum qui tenent viam ConsDenta in ultimo autem quaesiti dccla rabimus breuiter gratia disputationis qsio tam via Commenta. quam . b. Tho. est sustentabilis. Quantum ad pilium piacipale, ut habeas mentem Thomisticam pra mittuntur duo deinde conclusio dcci sua. Primo i mittitur m in rei veritate totalis caula successionis in motu locali non est sola plenitudo spacii, probatur. Quae sunt de rotae formali ilicuius ccnueniunt ei ex se a natura ta non per aliquod extrinlacu. D qm praedicata
formalia di qui ciditatiua conueniunt rei in primo modo Dis. Sed conii mittas di lii ccessio ut probatur in lib . physi
sunt de rone format ipsius motus cry conueniunt motui ex natura n Uttis .in non praci se e X plenitudine sp acii, quod est quoddana extrinsectarin a motu , ergo siue ponati lenitudo spacii siue vacuitas haec conditionalis erit Vera , si datur motus, datur continuitas di successio di per conse quem datur de necessitate motus in tempore di no in instanti. qm nullii in continuum successivum est mensur abile
insanti sed tempore. vr declarabitur inlib 6 physi.
Et aduerte τ hac ro L. mpta eα egenti. lj ratione motus
adeo stringit Alber. in ο physi. intraria. inca. 7 coactus est dicere D:otum qui fit situr in soacio vacuo di in instanti non t Te verae morona sed esse finem cuiusdam mutationis quae fit in infati. sicut illuminatio instantanea. Hac Alta
266쪽
bertus. Ex quo sequitur τ si motus esset in vacuo di esset verae motus sm Alber. sequentem viam Commenta. esset in tempore di non in instanti Q Dod ergo motus si successuus di fiat de netessitate in tempore non est praecisa causa plenitudo sipacii sed ipsa natura motus sic exigit. Sed contra pdicta videtur esse ro mi in textu qui sic argumentatur. Proportio motuum in velocitate es sicut ipportio mediorum in subtilitate dic. ergo videtur Uelle plis omnis determinata velocitas motus sit ex plenitudine medii diuersitas autem υ elocitatis sit ex diuersitate subtilitatis di densitatis medii pleni ergo remota plenitudine medii erit indeterminata di infinita velocitas , di per consequens motus in Vacuo erit in instanti.
Ad hoc drad mentem. b. Th. di Scoti di sequenti si eos,m ro psit no concludit absolute. Sed contra antiquos eo τponebat totalem cana succelsionis in motu esse ex plenitudine medii. uod non est verum ut nunc declarabitur. Serundo p mittitur m sola quantitas dimensiua spacii et remota omni eius plenit udine S remota omni resistentia P qualitatem contrariam inter motorem & nrobile est cam luccessio sit in in otu, di de necessitate fiat in tempore. Quod sic declaro in iv obili ex sola quantitate sp acii etiam vacui, est semper aliqua dispositio opposita disponi inducende a motore in suo mobili p motum localem, ergo e X sola quantitate spacii etiam Uacui si motus fieret in eo fie- iret in iste. Contra patet qm dispones opposite non se compatiuntur simul in eodem N eodem instanti. Aiis autem Ibatur, qm mobile mouendum super spacium quantuinest in ubi opposito ad ubi acquirendum se habent enim Vr terminus a quo di terminus ad quem erpo sunt opposita Ut declaratum est in . t . tib Sed haec duo ubi sunt ut dispositiones opposite comparate ad ipsum mobile quibus mobile resistit stio monenti ergo in mobili ex sola quatitate spacii etiam vacui dici Quod autem illa duo ubi sint ut dispositiones opposite ibatur Sicut se habet duae qualitates opposite in alterationc. sc duo opposita ubi in motu locali,qm sicut steratio est inter oppositas qualitares, sic imotus
267쪽
Iocalis inter opposita ubi Sed qualitates opposite dicuntur
dispositiones opposite eo una existens in alterabili Ohibet nec alterans statim di instataneae trafferat alterabile ad oppositum.Sed necesse est ut transferat in tempore,ergo
proportionaliter duo ubi opposita,dici possunt duae dispositiones opposite, eost unum ubi existens in mobili mouendo prohibet ne mouens instantaneae transserat mobile ad alterumvbi acquirendum per motum. Propter quod sequitur ιτ motus localis etiam ex sola quatitate sipacti erit successivus cum non possit idem mobile esse simul in oppositis ubi pro eodem instanti sicut non potest idem subiecium esse simul pro eodem instanti sub duabus qualitat bus contrariis, di maxime pro gradibus intensis. Et aduerte cr haec ro adeo stringit Albertum ubi supra, .concedit si lapis descenderet in vacuo tr in eodem instati hue momento esset in ubi superiori δέ in Vbi inferiori. Sed non m idem qm in eodem instanti ut est finis pleritierit in ubi superiori ldi ut est pncipium futuri erit in ubi inferiori. Sed haec responsio non evadit quin duo opposita ubi quae sunt distincta realiter sint in eodem mobili M e deminitanti reali. Nam consideratio instantis ut est finis pleriti di principium suturi facit solam distinctionem formalem siue rationis. Sed distinctio rationis non sufficit ad Q duo opposita positivas ut praeseruem me ab oppositione contradictoria )se compatiantur simul in eodem. Et ideo Iandu . ut effugeret hoc inconueniens dicit duo Primo concedit τ in eodem instanti sequeretur mobile esse sursum di deorium l& qm hoc est impote dicit esse in pote in invacuo fiat motos,qm ex pos non sequii impola. Sed haec responsio non Vale qm dato τ esset impossibile realiter loquendo, motum esse in Vacuo non tamen est
impote sin imaginationem dc sm intelle tiam cum vacuit sit sipatium quantum imaginarium, δέ ex sua extensione motus potest habere succesiionemvt dimina est supra. ideautem mobile'ecidem instanti esse surtum ex deo rium
est impossibile dc fm rem dc sm imaginationem di sira intellectum, quoniam contradictoria simul essent in eodem
268쪽
. l. esse sursum di non esse sursum quod non est imaginabile nec intestigibile. Et ideo landu . dicit secundo si motus esset in vacuo ,
no esset oppo situ u,eo v nulla dita esset inter partesvacui. Sed di haec riasio non valet qm non est dabile reale spacium nec imaginabile nisi ut extensuna. De rone . n. lpacii est extensio ut patet ex terminis si ergo datur spaciumvacuum saltem imaginariae datur extensio imaginaria si ex. tensio, ergo distantia extremorum implicat. n. dari extensioneni imaginaria di no dari distantiam extremovis diastantia extremorum ergo oppo struum, non pol im ginari talis distantia nisi cum imaginatione driarum localium, puta unum extrem si sit sursum di alterum deor . sum, ergo siue detur vacuu sipacium reale siue imaginaria necesse est dari opponem situ una eo modo quo datur ova cuum, ast negabis vacuum esse spacium. quod est stultum. Suelia. aut forte vides vim i onis factae et dicit esse facta a cuculatis. i. a. b. Tho. N a Scoto,cupies euadere dicit et in alio instanti si mobile moueret in vacuo esset in unoubi Nin alio in ubi opposito. sed non in aliquo instanti determi
nato nec signabili. Et qm aduertit ex hoc sequi τ si motus fieret in vacuo fieret in ipe, qm inter duo instatia mediat ips, io concessit hoc, di dixit no fuisse de mente C, men et idem sit motum fieri in no ipe di fieri in instanti, qm nontiis sumitur pro breuissimo ipe di non pro instanti. Sed haec est fiiga. Qm oes expositores sum ut non s Pinstanti,di pterea , qtumcsil sit ips breue in determinata Fportionem habet ad quodcssi finitum ips ergo si mot
in Vacuo fieret in tae et breuissimo esset oportionalis motui facto in pleno quod tamen plis di Commen. negant. Bur. aut nesciuit alla rndere r oni factae nisi,si vacuu resisteret puatiuae ex incompo a te terminorum qui imaginantur in sipacio vacuo sequeretur motum in vacuo fieri laccestiuae & in tae quod tamen pbs & Comen. negant. Sed nos hanc consequentiam concedimus di dicimus rationem pbi non concludere absolutae sed contra antiquos Ponentes totalem causam successionis in motu prouenire
269쪽
ex plenitudine medii, patet ergo i nullus praedictorum , potest ex responsionibus adductis effugere suprapositam rationem quae est ad mentem B.Tho. dc Scoti. Praemiisis his duobus ponitur haec conclusio responsiua
quaesiti si graue moueretur in vacuo moueretur in rim-pore di non in instanti Hanc probo duobus psuppositis. Primum est,sicut in spacio reali pleno dantur duo extrema realia. s. sursum di deortum vel duae aliae ditae locales suppositae, ita in spacio vacuo imaginato dantur duo ex-rrema imaginata opposita, batur sistudo.Qm sicut te habet spacium reale ad extrema realia, ita sipacium imaginatum ad extrema imaginata,Vtrunq3 enim ut appraehenditur extentum habet extrema sibi proportionata Secudum est Oe qa mouet de extremo ad extremum pus puenit ad medium. Hoc est plii in. 6.li. phy. Sed dicesi d elic verum qu spacium hias extrema habet et medium no aut est necesse inter quaelibet duo extrema dari me disi. Sed cotra,in Enani continuo reali vel imaginario si dantur extrema datur medium, aliter Hon appraehenderetur
vi continuum. Sed hic iam loquimur de continuo imaginario quale ponitur spacium vacuum. ergo si in eo concediatur extrema imaginaria neceise est concedere mediu imaginarium suppositis his arguo ad conclusionem, arguen do semper conditionalit er. Si lapis descenderet in vacuo in illo instanti in quo enet in extremo sursum imaginato non eis et in medio. nec in eodem instanti estet in altero cκ tremo .s deorsit in imaginato quia prius imagiariae attingit medium ergo in Uno instanti attingit medium, di in alio attingit extremum. ergo talis motus de neces, itate esset in tempore , quia inter duo insantia semper cadit medium tempus. Huic rom OinnesCommentistae nesciunt aliud respondere nisi que dico ni in rei veritate in spacio vacuo non est
sursum nec medium nec deor tum ideo dicunt m si lapis
moueretur in vacuo,non prius attingeret mediu quia nodatur medium in vacuo sic respondet Albertus ti Bur.
Sed haec rusio licet neget di bene lurium di medium N
270쪽
deorsum elle in vacuo ut sunt reales ditae loci natis pst variam virtutem conseruatiuam locati, iii nocu intelligibile Q, spacium Uacuum apphendatur ut extensum de dime sicinatum limginariae, quin appliedantui imaginariae duo extrema di medium,eκ quibus sic arguitur, ii lapis moueretur in spacio dimensio nato cotinuo F D imaginatione pus attingeret messium Q e Xtremum loquendo de medio imagi inario dc n, re ali. Sed si aliquid moueretur in vacuo, moueret in spacio dirinensio nato continuo sna imaginatione ergo si aliquid puta lapis moueretur in vacuo prius altis xerct medium imaginaritim q extremum, ergo de necessitate moueretur in tempoi e tri non in instanti. Alias rationes dimitto, qm iere omnes procedunt sicut ista supponendo in i pacto vacuo admittantur in fallem imaginariae opposita e X trema dc medium. Quatum ad secundum aduerte v oes Cometistae insurgian contra hanc determinationem factam , dc conantur probare q) si motus feret in vacuo, ab linae fieret in instati. Sua autem argumenta fortiora sunt liaec.
Primum est rato philosophi, sic enim arguit, qualis est proportio medii ad medium in subtilitate o c. talis est dic.
Uide quomodo format eam B. Tho.
Ad hoc patet quid dicedum sit eκ pdict s N a fin B.Th.
dc Scotuna, .ppo maior non est absolutae Uera. Ncc tenet nasi ex supp6 ne facta ab antiquis, qui credcbant pci lana dc totalem cam successionis di resistentiae in motu puenire ex plenitudine mcdiis no est veru ut declarauimus inpra. Secudum est ro Coinciri; . Qui argues contra A Dipa.dicit 'et ips in motu requir i vel ira resistetiam mobilis qn. cmotor distinguit a mobili, di i ob: te e in aliquo ubi di motor appetit ipium tras serre ad ubi oppositum, sicut cotingit in coelo. Na intelligetia ideo mouet solem ab oriete in occiden; inne,qula ories di occidens sunt ubi opposita , qu ae non pric inel se soli O eodem in stati, vel pst impedimetum di resistetiam medii pleni sicut paterqsi mouetur nauis in aqua, vel pst virum, ut est in rebus aiatis. Sed in mora grauium non est resilientia mobilis ad motorem, qm