장음표시 사용
281쪽
Quartum est tale, causa i epugnantiae N inco possibiIMt tis duorum corporum in eodem loco sunt dimensiones distincte situ. ergo ista incompossibilitas est e flectus formalis dimensionum distincta situ. sed effectus sormalis est ira separabilis a forma. ergo impossibile eum stet coexistetia duorum corporum in eodem loco sime dictinctione diniesionum secundum situm. Ad hoc negatur consequentia, qm illa incompossibilitas duorum corporum in eodem loco,non est enectus sormalis dimensionum distinctaria situ, sed e flectus quasi cau- .sae essicientis,ita cr dimensio est veluti ca eflectiva illius in-c5possibilitatis, ta dato τ esset effect' illius formalis, no tamen primus sed secundarius. Omnem aut effectum causae effcientis di effectum secundarium causae sermalis Deus pol suspendere ut diximus supra . Et ideo potest facere crduo corpora sint in eodem loco, dato τ eorum dimensiones non distinguantur situ. Quintum est tale si duo corpora possunt esse in eode oro, di remanere distincta ergo destruuntur principia per se nota apud geomecrὴm quorum opposita implicant cotradictionem probatur consequentia .nam apud geometram est quasi principium T duo circuli non te tangui nisi in euncto,dim inter duo puncta non datur nisi una linea
recta. Sed si duo corpora sphaerica essent in eo de loco, duo circuli se tangerent Fin totum, qm non distinguerent situdi inter duo puncta signata,essent duae lineae recte duorum
Ad hoc indet B. Tho .in. sen. di. 44. q. a. artLa. quaesiucula tertia ad secundum di stat responsio in hoc . Deus no potest facere duo corpora ut sunt mathematica esse in eodem loco qm cu mathematicus abstrahat a materia no ponit distinctionem in qualitate continua ex subiecto in quo est sed ex situ unde remota distinctione situs remouetur apud mathematicum omnis ratio dictinctiva duar; quantitatum abinuicem,cu hoc in stat τ Deus potest facere duo corpora physica sin esse phy sicum esse in eodem loco prilicet qualitates duorum corporum non remaneret disti
282쪽
Q VAEITIO XVIII. ra ς situ,tn essent distincte ex suis subiectis, di q5 arguit de
duobus circulis dico que distinguerentur non quide Im mathematicum sed secundum physicum ex distinctione suorum subiectorum. Et de duasus lineis rectis dico ir trahe renitar a quatuor punetis,quonia in viro p duo u corporum essent sienabilia duo pucta, quae essent distincta physicae ex tuis subiectis, licet non niathematicae.
Sed contra hoc vi instantia, quoniam si quatitas dimesiua distincta situ causat distinctionem corporum secundum te,ergo di stincla corpora non sunt causa disinctiva quantitatum . Aliter idem esset effectus a causa circulariter, ut siquis interroget quare duo lapides sunt distincti & rtidea tur quia lint distinctas quatitates. Et iterum si quis interroget. Quare duae qualitates duorum lapidum sunt dis icte, ζ res podeatur quia sunt in subiectis distinctis. s. in duobus lapidibus, patet Q hic est circulatio. Ad hoc dicitur m non est circulatio, quia hoc cotingit di
Nersa consideratione nam corpora dis inguuntur ex suis distinctis quatitatibus secundum considerationem mathematicam, eo τ distinctio qualitatum sumitur ab ipso ex distincto situ. alit dicimus quatitates duor; lapidum distingui quia sunt in subiectis distinctis, hoc est ve* fm cosiderationem physicam, prout accidetia trahili unitatem dc distinctione a suis subiectis. No ergo est incoueniens idem esse cana di effectum,fm diuersam considerationem di maxime in diuerso genere causae. Nam distinctio corporu esta quantitate in genere causae eficientis vri sormalis modo quo supra exposuimus. Distinctio a sit quutitatis est a corpore ut a subiecto i genere causae materialis vel subiective.
Haec de piati qua sito dicta sint. In quo excessi limites physicos Vr lxcitare in assistere, desiderium sciendi i diuina scia, quid mi Deus gloriosus,q est bladimas in secula. Quaestio. is si rarefactio di condensatio sunt pos.
sibiles sine vacuo, di sine acquisitione ac de perditione notae sititatis. Sunt autem quidam, qui per ra di densum opina tur nianifeste esse vacuum. Tex.72.
283쪽
IN haeqone quam distinguimus in duas partes quarum
prima est,si rarefactio di condensatio sunt potes sine vacuo. lectanda est,si qii fiunt an acquiratur vel deperdatur noua quantitas, pro edemus. Primo ad resolutionem primae partis . Secundo ad resolutionem secundae. Pro euidentia primae partis tria agenda sunt . Primo manifestatur quod rarenctio & condensatio sunt possibiles. Secundo. fi ut sine vacuo. Tertio quot modis plingit eas feri. Quantum ad primum ponitur haec conclusio. Rarefactio & condensatio sunt possibiles.Probatur ex rone philosophi supponendo duo. Primo'eadem est materia susceptiua succestiuae contrariorum. Secunt a' habetia Vnammam sunt adinvicem trasimulabilia. Haec auo discussimus in lib. Io. meta. in . q. a I. Vt videre poteris. Ex his sic arguit.
Raritas di densitas sunt qualitates pirariae, ergo suiar a praeesse successivae in eadem materia ex primo praesupposito, di ex secunda sunt apta adinvice transmutari, ergo ex denso potest fieri rarum S econuerso. Sed non fit ex denso rarum nisi rarefiat, nec ex raro densum nisi condenset, ergo rarefactio di condensatio sunt potes. Q nantum ad secundum ponitur haec c5cluso . Raresactio , condensatio fiunt sine Vacuo. Hanc probare possumus duplici ratione . Primo sic. Condensatio fir per appropinquationem partium ad inuicem. Rarefactio autemper elongationem partium abinuicem, di hoc potest fierisne vacuo ergo dic. Quod condensatio fiat per appropinquationem di rarefactio per elongationem patet ex diffinitionibus earum. Nam sic diffiniuntur. Condensiatio est refrictio partium corporis condensabilis, sine deperditione alicuius suae partis, Ut patet in aqua dum congelatur. Rarefactio autem est dilatatio partium corporis rarefactibilis sine acquisiuione alicuius nouae partis, vi patet dum cera liquefit. Qus d autem haec restrictio di dilatatio fiat sine vacuo intrinseco probatur sic. Nam partes corporis continui condensati vel rarefacti dum condensantur vel rare fune semper remanent continuatae adinvicem, di ad communem terminum copulatae,aliter dum aqua calefit di rare
284쪽
si non remaneret una aqua sed fierent plures. Sed si vacuitates mediarent inter eas non remanerent continuate Ut
patet, ergo ut seruetur unitas corporis codensati di rarefacti ex necesse fieri conden lationem di rarefactionem sis
Secundo sic. Materia secundum seipsam est in potentia ad formas contrarias successivae, sed rarum di de luna sunt
formae contrariae, ergo eadem materia est in potentia ad utrunm successivae, ergo non est necesse dari vacuum ii
trinsecum Vt materia stet modo sub maiori qtitate quod sit per rarefactionem modo sub minori quod fit per condensationem. Sed suffcit maior quatitas quae erat i potentia reducatur ad actum per aliquem motum ut declarabitur di hoc dum aliquid rare fit, opposito aut imodo reducatur ad actu dum aliquid conden latur. Quantum ad tertium aduerte et rarefactio di condensatio in hoc uno conueniunt i semper fiunt per alique motum. Na impote est imaginari partes propinquari vel elotari nisi p motu. Propinquatio aut di elogatio sunt de rone rarefactionis N pdensationis ut diximus supra. Disteriit aut in hoc τ non sema fui P ea de spe ni motus. Sed modo per hac modo per illam. Et reducunt summatim ad tres.
Primo liqn si ut per solum motum localem illius quod rarefit di condensat ur di hoc patet qn aliquid mouet in aere nam aer condensatur ante mobile, di rarefit post ipsum ut repleat locus relictus a mobili. sed quia aer pav sensibilis est ideo hoc non est multum euidens sensit. Magis autem depraehenditur in aqua nam si nauis velociter ni oueatu r, videmus in parte anterior i aquam codensari, ad eo .conuertitur in spumam. Α parte vero posteriori rarefieri ut locus a naui dimissias statim repleatur. Secundo aliqn fiunt per alterationem solam ut per calefactione ex frigefactione passiuam. Quod declaratur multiplici experientia. Nam si ponatur aqua in olla usi ad medietatem di calefiat usi ad ebullitione, tota olla repletur aqua eo aqua ex calefactione intenta raresecti est, si aut
sumat olla plena aqua calida di adeo frigesat quod coge-
285쪽
alterationem RRς qVJ miam alterationem aquR n
tertium adhuς ' ' ἐπ a iratis aeris, nisi cu hQς his in aeri ex ilia' li tribus modis non est imaginabi
286쪽
ram intract. 4.in cap. Vlti. quare. soceanum nὁ crescit introitu aquaη in ipsum nec decrescat exitu earum ab eo, quia . sin asilone est perpetua di intensa frigiditas quae multum de aere per condensatione conuertit in aqua. & in meridie est perpetua di intensa caliditas,quae multum de aqua: per rarefactionem puertit in aerum Quantum ad secundam partem quaesiti .ssi condensatio di rarefactio fiunt sine acquisitione nouae qualitatis aut de perditione prae existentis. Aduertem oes Comentistae concordant in assirmativa eo τ fm Comen. Vt manifestauimus in lib. 8 . metaphy. in a. a. qualitas est inseparabilis amateria, ita T dum res rarent aut condensatur,nec quantitas deperditur nec de nouo acquiritur, di fundamenta CG men. ac rones sequentium eum, recitauimus ac soluim' in eadem v ne ut videre poteris. Sed oes ronabiliter dubitant, qm cum rarefactio dc condensatio sint mot' oppositi ergo lint terminos oppositos. Terminus a sit condensationis est minor quatitas, rarefactionis aut est maior ergo vi τ maior di minor quantitas cum sint tri mini oppositi distinguant realla, ex coseque ii Q per rarefactionem acquiratur de nono maior quat ias, ct per condensationem acquiratur minor di deperdatur maior.
Hic inuenio plures riasiones, quarum nulla approbata est in via nostra praeter ultimam. Prima est Alberti minoris dicti de Saxonia .Qui dicit, pterminus condensationis di rarefactionis no est maior utitas aut minor de nouo acquisita. Sed in rarefactione termitius est elongatio partisi in codensa. adt e .ppinquatio. quae utim piat fieri siue acqsitione nouae sititatis. Sea haec riasio non vi vera, qm cum elongatio N a pii quatio sint motus locales motus condensa. α rarefact. terminantur per se ad motum, quod est contra plina in. r. li.
Secunda vi esse Burtei. qui dicit per coden . di rarefae. nullum absolutum de nouo acquiritur . sed tin relationes Nouae. s. maioritas di minoritas.
287쪽
Sed nec id vr qm probat pi s m. ς .phy.tex. I O.motum non terminari primo di D se ad relationem. Tertia est Stiessae moderni, qui coctast v aliquid de nouo di per rarefactionem acquiritur, qm Ois moriri terminatur ad aliquid quod non tiast ante motum, ait motus aset frustra. di sic ur concedere Q, per rarefac. noua Uitas acquiritur ve* quia dicit p5s in tex. 1 ovsicut e κλmin alido fit magis calidum nullo facto in materia calido qci non esset calidum sic magnitudo di paruitas sensibilis corporis non accipiente aliquid materia extendu haec ille Ideo Suersa conat exponere limoi dictu. Et dicit debere intelligi sic,
no accipiente materia aliquid.Ladueniens ab extrinseco ,sicut accidit i augmeto alalui, quae augent ex aduetu cibi e κtrinseci hoc aut no cotingit tu rarefactione simpliciu . Sed ideo rarefiui qm licet ab extrinseco no adueniat nouaqualitas, a de nouo educitur de potentia materiae. Sed haec expo non vi contona doctrinae Comen. erit Suessa .sequitur qm tenet Comenta. qualitatem inseparabilem a materia ergo nec de nouo generari nec corrupi potest. Et qn dicit Suessa.l omnis motus terminatur ad aliad
quod prius non erat dicerent Commetistae , que sussicit motum terminari ad aliquid quod licet prius esset sm essentiam suam non in secundum talem modum essendi, puto secundum talem determinationem di mensuram. Relictis igitur his responsionibus dicedum est in via nis. oesicut in intensione diremissione formae licet sit eade secundum essentiam forma intensa di remissa vi pertractauimus in lib. 8 .meta in q.6. in quia pol participari a sudo nosolum uno modo sed magista minus periectae per acti ne agentis intendentis aut remittentis ideo intensio & remissio tar terminari ad terminos oppositos sin diuersa esse quae copetunt sormae intensibili, prout diucrinode actuat subna. Et id clare videbis ac resolutae in. 8 lib. meta inq s.sic proportionaliter dico in .pposito licet utitas maior x minor sit eade Finessentiam in ut a tuat dc extedit materiam pol dare ei se magis extensum di minus extatum Dactione tare facientis di condensantis. di tunc dicendum ad
288쪽
argumentum in via nostra m rarefactio di condensatio habent terminos oppositos prout rares a. terminatur ad qualitatem non do nono acquisitari, sed vi dat esse niateriae magis extensimi. Per idem pater sintd dicendum sit ad argumentum Suessae. Nam concedo et omnis motus ternatndtur ad aliquid quod prius non erat sub tali esse vel tali modo elicia di di hoc susscit ad seruandum motos opposito cise inter terminos oppositos. Haec de praesenti quaesito dicta sint. Quaesito a o. Si haec est vera. Tempus
est motus di econtier Quare aut motus aut aliquid motus est tempus. Textu. 98.
IN HAC q ne postq multa legi d reuolui puto sic pro
cedendum esse ad resolutionem. Primo ponetur aliquae distinctiones Secundo aliquat conclusiones responsue. Tertio declarabitur aut determinatio fienda contradicat
pBo declarabitur quid in hoc senserit. b Tho.Qriantum ad pmum sit haec pira a distinctio. Tys sm oes expositores,dc pcipue Fin. b. Tho. intrat de instatibus est duplex s coiter di .pprie dimina. Tps coiter dictum est oesuccessivum quo possumus me rare durationem alicuius
motus di in hoc sensu motus horologii potest dici liis coiter dictu. immo ambulatio Socratis di studiti di lectio et c. piit dici ips hoc modo sicut qn cdsuevimus dicere pol esse meridies quia tim ambulaui,vel im studi i vel tim legi. Tps proprie dictum est illud quo primo ut v si mensura mensuramus oem motum sue superiorem siue inferiorem.
Secunda distinctio sit haec. Tps tam coiter quam a prie dictum pol dupit considerari. Primo quoad tum reale. . quantum ad id quod est. Secundo quo ad suum formale. i. quantum ad id quo distinguitur formalla a quolibet alio ditate habet rationem differentiae ut mani se stabitur infra. Tertia distinctio quae adhuc magis explicat secddam sit haec. Haec a positio. Tempus est motus potest esse vera dupliciter. identice di sor maliter sicut etiam ista. Motus est
289쪽
actio.Identice quidem estvera Ipositio qri per plum di subiectum significatur eadem entitas etiam . ptum non ira-grediatur dissonem subiecti unde haec est identicas eiis est bonum. Inteli, in Deo est Voluntas dic. formaliter autem
est vera,qn ptum dicit eandem rem cum subiecto , plurde subiecto in primo modo per se, di tunc dicitur ptio n5 solum identica sed etiam sormali, di quid ditativa. antum ad secundum ex iidictis distinctionibus ponuntur tres conclusiones responsiue quaesito.
Prima est. Tpsc5lter dictum est idem reali cum motu absolute dicto, pbatur. Quolibet motu dato contingit per ipsum mensurare durationem alterius motus .sed esse me suram motus est ulis ro ipis ut declarabit infra ergo dic. Maior acceptata est ex fimositate di usu naagiliquam ex ratione. Et in hac conclusione non dissentium expositores.. Secunda est. J ps Pprie dictum est idem reair cum motu coeli diurno qui βcipue nobis innotescit per motum solis diurnum a batur Illud est ips a prie quo pmolmenturamus oena motum ex dissone rpis quam infra inuestigabimus sed motu coeli diurno vr pnao regularissimo ex
Tertia est licet ips siue coiter siue a prie dictum lit idereali cum motu non in sormast,ita haec est vera identica. Tps est motus, sed est falsa sol malis di quiddilatina, sbatur. De Gnetpis Vt tempus est,est mentura siue numerus de rone aut motus ut motus est, non est mensura siue numerus sed actus existentis in potentia, ergo haec no est vera formaliter di quiddilative. Tepus est motus. Et ad- Derte ex hac conclusione sequitur, τ sumendo tempulo tuo sormali quod est esse mensuram vel numerum, coparatur ad motum ut passio ad subiectuna. Quod sic ma nifestatur. Qia duo termini supponunt M eadem re, di nose sint ut inferius di luperius sicut spes di genus, quorum vnus in sua rone Armali est magis conotativus qua alius selint adinvicemui subiectum di passiosed motus oc teni pus sunt idem re ut dictum est, di non se lint ut spes ta genus di tempus in sua rone plus connotat quam motus ,ad
290쪽
dit enim tys lupi a motum,cs emensuram vel numerum motus quod tamen non est de rone formali ipsius motus,
sicut di bonii addit supra ens esse appetibile ergo formaliter sumpta se habent ut subiectum di propria passio. Quatum ad teri tum declarandum est Q hac determinatio no contradicit pbo.Qm licet dicat in rex. 97 .ct. 98. R lys no est motus, di arguat cotra sic tenentes intelligenduest v psis non negat hac ut falsam. Tps est motus. Sed quiano est vera quidditatiue di formath, eo i motus non plurqui aditatiue di in recto de tye . Nec motus coeli vi motus est ips a prie dictum nisi quia ipsi ut pinus est competit esse menturam Ois alterius motus. Et w plbs hoc int ederit', patet ex eo et in pncipio tractδtus de rpe incepit a cedere disputatiuae ut clare dicit B. Tho. expones di determinatio sua incipit in tex. 98 . di declarans suam .ppriam Piam circa hoc dicit sic in tex. I o I . Non ergo motus tiis est, sed secundu m numerum habet motus. Ecce τ negat t=s esse motum absolute di formast. Non aut negat ips e ste motiam secudum i motus habet numerum .i. ronem mensiurae. Hanc ergo concedit plis. Tps est motus secundum τmotus est mentura di sic tys di motus sunt idem realiter
sed disi inguinatur forma liter. Et hoc est quod d: cunt alii. s. τ tempus di motus sunt idem subiecto di te tamen differunt diffinitione & hac de causia dicuntur differre sor maliter quia Vnum non praedicatur de alio quid ditatiuae. Quatu ad quartum aduerte τ quae dixi vim huc, dicta sunt disputatiue, ut scias m no est dissicile sustinere tysti motus sint ide reair di distinguat solu forma tr. Nuc aut intedo manifestare quid senset it circa hoc b. Tho. Tu igitaduertc vr declinare modo ad una partem modo ad alteram. Na aliqn vr sentire q, no disserat re led forma tr. Dicit. n. aliquotiens 'pars porta posterior in motu ut sunt numerate .i. ad inuice coparate a ut una pcedit altera sunt ipsi di cum iste partes motus numerate sint mot sint numerate sunt ips ergo F m eu ips est realiter motus. Aliqn autem ut in lib. 4. phy. exponens diisonem temporis & in. r. parte. q. I O. arti. I . di in trast. de instantibus videtur di-