장음표시 사용
311쪽
quetem per appraehensionem animae dato casu τ aia acta non distingueret nec numeraret, adhuc est repus actu quoad suum formale di materiale extra aiana, di aduerte τ B. Tho. in tractam de tempore in opusculis videi sequi hane viam. Sed ut dicemus infra. Tractatus ille non acceptat veeditus a B. Tho verum haec via Vr cotradicere philosophoqui. 4. physi. tex. i tr. dicit impote est esse tempus si anima
non sit sed aut hoc que utcsim ens est tempus. Ergo p5s intedit et, lepus pendeat ab anima vel quo ad formale vel quoad materiale.
Si quis vellet hanc viam sustinere dicere posset Q licet
p5s proposuerit hoc dubium, utrumcu non sit at a erierunc tempus an non Ut patet in teri. r 3 r .in non soluit nisi dubitatiue & conditionaliter loquens ut patet intueti textum praedictum vel potest dicere q' licet non pedeat quantum ad actualem numeratione, quia sine ea adhuc est tempus pendet in quo ad numerabilitate quia haec conditionalis est vera, si non est aliquod potens numerare, non est aliquod numerabile sicut si non est aliquod potes sentire, nῶ est aliquod sensibile sensibile. n. respicit sensitiuum via b
ne sequitur si non est anima potens numerare motum, nserit motus numerabilis. s. motus numerabilis sm prius di posterius est tempus. ergo si no est anima no est lepus, vel potest dicere. ir licet tempus non pedeat ab ala quo ad sua entitatem,pendet in quo ad actualem applicationem motibus per ipsum mensurandis . Non enim tempus mensurat appraehensibiliter iter Socratis nisi anima applicet tatum tempus itineri Socratis mensulando puta horam aut diem. Sic posset dici disputatiue licet non intendam tenere hanc viam .sed immediate sequentem . qua reputo esse ad mentem B. Tho. Tertia igitur via, quam elicio ex B. Tho. in expositi ne tex. I 33 . tenet w tempus quantum ad formale di materiale recipiat coplementu ab anima, ita τ licet funda me tum habeat in re non tamen habet rationem persecta nisi per animam appraehendentem. Et mens sua star in hoc. Rerum numerabilium quaedam habent esse fixsi di perma- .
312쪽
nem extra oem appraehensionem alae ut lapis di lignsi dialia quae dicuntiar entia permanentia. Et ista nec quat si adesse nec quatum ad numerum pedent ab ata . Nam dato et nullus intellectus numeraret lapides existetes in fundo maris adhuc essent in numero certo di determinato'. quia derone numeri numerati in permanentibus non est octuat, numeratio sed numerabilitas. Tales igitur res' permarietes habent completum esse extra animi. Quaedam asstres tramerabiles sunt, quae non lint esse permanens nec totum simul sed consistunt in quadam succestione ita et 'eis repugnat habere partes simultaneas di de suo esse nihil habene extra animam nisi quoddam indivisibile cotinuatius partium luccedentium sicut est mutatum esse in motu di i sans in tempore di in his succe siluis si debet esse aliqua totalitas numerabilis est necessem sit intellectus appraehendens parte praecedentem quae iam fuit, di coparet sequenti suturae di distinguat eas in priorem de posteriorem verbi gratia intellectus considerans mobile vi sub tali dispositione vel ut existens in tali situ, cognoscit causat priore partem motus di ut est in alio situ causat posteriorem parrem. Cum igitur motus no habeat in re nisi indivisibile c5tinuatiuum hi debet appraehendi ut quoddam totu habens partes quibus repugnat simul esse hoc non erit nisi p opus
aiae, ergo motus remota ala het esse incopletum,di cu tempus sit idem cum motu aut fundetur in motu primo ut dictum est supra Jequitur tr si esse motus ut est quodda tota pendet ab ala sequitur m etiam esse teporis & quo ad formale. di quo ad male quod est motus pendet ab ala ita usine anima habent esse impersectum in hoc igitur stat retolutio B. Tho. de cuius mente pono hanc conclusione.Nec motus nec tempus ut considerantur sicut quadam tota habent esse perfectu extra alam, qm nullum totum cui repugna. lire partes simultaneas quavis contingat eas simul iri
relligere het copletsi esse actu sire apprahensone. Sed ipsti motus cum sint successiva sunt talia ergo dic.
Quantum ad tertium aduerte tria argumenta cotra determinationem factam. Primu sumit extractatu de te
313쪽
pore B. Tho. in opusculis in cap. I . qui expresse tenet cum secunda via, di repraehendit Comen. qui tenet prima via, di ultra hoc sic arguit in quocussi motus habet esse persectum illud mouetur necessario, ted sin te motus habet esse persectunt i anima ergo,anima necessario mouetur, i est
Ad hoc dicitur quod tractatus ille non est B. Tho. qa patet ex duobus. Primo quia in cap. 3. illius tractatus i sne negat esse substantiale rei mobilis mensurari tempore, cuius contrarium in prima parte. q. X. ut declaratu est supra. S .cundo quia leuitas ronis adducte non est attribuenda tanto ingenio . Quis . n.nescit . maior Opositio no e vera nisi
de eo in quo eit motus ut in subiecto mobili,di non de illo in q est ut cognitu in cognoscente Et hoc modo ponit Bea.
Tho. motu lire esse per tectu in ala. s. ut obiectu cognitu in cognoscente di ideo no sequitur alam moueri.
Secundii sumitur ex Herueo in. a. sen. dis a. qo. I .art.
di arguitur sic, si tys est ens sin alam ita ir non habeat esse
copletu in extra alam vel est ens ut figmetu excogitatum de quo sundamentum non est in re ut Chimera,vel est ensin ala ut v le, cuius sundamentum est in re sed uniuersalitate facit intelli,non primo modo ut coiter conceditur, non secundo modo,quia philosophus in s. metaphysi. tex. q. diuidit ens in ala secundo modo dictu contra ens quod di-Diditur in. x. praedicamenta. Sed ips pertinet ad ens quod diuiditur in . x. praedicamenta cusit spes quatitatis ergo noest ens in ala sed extra animam. Ad hoc dicitur cr non est ens in a Ia primo modo nec sicut vle, sumendo vle pro intelione uniuersialitatis, qm uniuersale ut sic est ens ronis distinctum cotra ens reale diuisum in. x. pdicantenta. Sed est ens in ala sicut natura cui at tribuit intelis intentione uritatis quae licet sit res,tn no dicie formaliter uris nisi per opus intellectus ut declarauimus in j. de ala in . q. 7. sic dico de ipe licet fundamentum sit reale, in formale est ab ala. Arsumetum aut Heruei procedit ac si teneremus tempus esse praecise per opus animae sicut in tetio uniuersalitatis.
314쪽
Tert:um sumitur ab eodem Heri eo ubi supra di est tale. Posito cr nullus intelligeret motii. ex tamen Q coelii nio
Deretur sicut nunc mouetur, quaero aut mouet successitae Fin rem,aut non si sic, ergo erit successio fini re extra animam in rerum natura, sed impoli est ponere successione realem extra alam in motu quin ponator consimilis realitas in tepore praecipue cum videatur W lepus non si aliud qua talis successio formaliter accepta .s non pira. Illud mnihil reale ponit in motu vel mobili impose est ir det esse successivum. Sed anima intelligendo motu nihil reale ponit in motu vel mobili,cum intelligere fm quod huiusmodi nihil ponat in re intellecta ergo ala nihil facit ad hoc qusuccessio sit in motu, nec per consequens successio motus nec ipsum ips habet esse ab ata, nisi sit anima quae sit causa
Ad hoc dicitur,m nullo intellectu intelligente nioisi coeli erit successio secundum rem in tali motu . quia erit mutatum esse Ut continuatiuum partis pracedetis di partis subsequentis di eodem modo conceditur τ ips est extra animam ratione instantis continuantis prateritum cum fiaturo.Sed ex hoc non sequitur et tempus di motus habessi erse persectum extra alam si considerantur ut quaedam tota de quibus nihil est extra a iam nisi indivisibile continuati-uu ut diximus declarantes mentem B. Tho. Et si tu adueetes cognosces m hoc argumentum non concludit nisi contra eos qui ponunt tempus praecise habere esse in anima,
Vt purum ens rationis ivnos notenemus unde via nostra est media inter duas extremas, qua Una ponit tempus totaliter lire esse per alam, altera et totast het esse extra alam
nostram tenet i het esse impericctum extra aiana sed per iam copletur modo quo dictu est supra. Haec de praesentiqua sito dicta sint. o. a s . si in toto tae est idem instans vel plura. Diuidit autem potentia,& inuisi qui de limoi est tempereri allev ipsum nunc inquatum aut copulat semper idem est, sicut talia mathematicas lineas. Non. n. semperi de psi Gum intellestu. Tex. I a I.
315쪽
IN hac qone aduerte qm instans est minime entitatis Nnon permanens ideo cum summa disscultate pol manifestari quid si, di an unum an plura nisi comparetur ad aliquod indivisibile. permanens. puta ad punctum Vel co- paretur ad mobile. Nam sicut punctum suo fluxu imaginario apud geometram causat linea, mobile suo progres su causat motum localem. Et propter talem difficultatem pds in. 4. phy.tex. I a r .loquitur proportionalir de punctota de instanti di eodem modo procedit B. Tho. in tract. de instantibus.Vt igitur modo clariori quo possiamus resoluamus praesens quaesitum sic procedemus. Primo considerabimus de unitate di pluralitate puncti in linea. Secundo de identitate di diuersitate mobilis in motu . Tertio loquemur proportionast de unitate di pluralitate instantis in tepore. Quarto solvemus quaeda apparentia argumenta.
Quantum ad primum aduerte τ in linea assignat duplex punctum. s. extrinsecum di intri secum , extrinsecum est illud quod suo fluxu apud geometram causat lineam. Et dicitur extrinlecum eo non est de essentia lineae constitute quia cum sit quid unum indivisibile no pol esse in diuersis partibus lineae. Nec est terminus lineae, quia cum linea finita habeat duo extrema actu quae sunt duo punctavi patet ex diffinitione lineae finitae non pol idem puctum praecise esse duo extrema. Nec est continuans partes lineae adinvicem qm idem punctsi non pol ptinuare plures pamtes lineae alli haberet plures situs funul in continuo quod est imposesicut impose est ide corpus esse simul in pluribus locis .Et hoc punctum extrinsecum est unum numero in tota linea quam causat imaginariae suo fluxu. Punctum intrinsecu est illud duod terminat & ptinuat lineam di non est unus tm,immo sunt duo actu ut actu terminant lineam finitam, di sunt infinita in potentia ut linea est diuisibilis in infinitum. Sed dices .Qnid sunt haec puncta intrinseca, dc quare diar intrinseca. Dico et sunt diuersia esse ipsius puncti extrinseci ut causat lineam. Na est imaginandum ιτ svi et, fluit acquirit diuersa esse accntalia , prout.n.
est in prima parte sui dunus acquirit unum esse, di prout
316쪽
est in sccunda, aliud di differt a seipso ut fuit in prima parte fluxus, sicut differt sortes vir a seipso puero in haec diuersa esse diar puncta intrinseca. Quae ideo diar intrinseca quia sunt de rone lineae. Na in eius d fione ponis puctu ut terminus vel ut extremu fm Euclidem di ponis ti continuans di copulas partes eo ia' linea est de glie ptinuo v. C5rinussa ut est cuius partes copulani ad unum terminu c mune patet igit quo in linea e tm vnu puctu, di qdo plura.
Quantum ad Lecundum aduerte et licet mobile non sit ca effectiva motus est in ca materialis eoinmotus est actus mobilis ut declaratum est in. 3.lib. Et ideo mobile ut e submotu pol dupla considerari Primo quo ad subam vel sua esse substantiale praecise . Secudo quo ad esse acoetale quod sibi accidit ut est sub motu prout alla di aliter seliet in toto motu Puta in. I .pte mot' effin hoc ubi dii alia I alio, dic. Si consideretur mobile primo modo, sic in toto motu est unum di idem. Habct. n. motus unitatem ab unitate mobilis ut dicetur in lib. s . si consideretur secundo modo se e diuersum di plura accidentali' Fm illa diuersa esse sibi acciata lia, di fini diuersas dispones quibus afficitur dum est inmotieri. Sed dices. Haec diuersa ee accia talia mobilis quid sunt. Dico si sunt illa quae solemus appellare momenta vel mutata ellis, di haec continuant ac terminant motum sicut puncta intrinseca cotinuant di terminant lineam. Et haec mutata esse sunt de rone motus ut est degne cεtinuou , sicut. n. artes lineae copulantur ad punctum ut ad terminu coem. ic partes motus ad mutatum esse, quod est finis pcedentis partis di pricipiu sequetis di sic patet quo in toto motu stat idem mobile sin subam,& diuersum sin esse acciatalia. Quantum ad tertium aduerte et proportionaliter instas in tempore est duplex. L extrinsecum di intrinsecum. Extrinsecum est illud quod suo fluxu imaginario causat tempus sicut apud geometra punctum extrinsecum causat lineam. Sed in hoc differunt, quia punctu cat utitate cotinua
permanentem instans aut continuum successivum. Et hoc instans extrinsecum non est pars rpis nec terminus, nec cotinuans *s eade r sine qua dirim' psictu extrinsecu no effe
317쪽
terminum nec continuatiuum lineat, instans aut intrinseca
est illud quod terminat di continuat ta diuidit ips di est derone intrinseca istis ut est quatitas cotinua cosormiter peroia sicut diximus de pucto intrinseco in linea si loquimur de instanti extrinseco sic est tm unum sm rei toto rpe ut dicit plis N probat sic si non est tm vnu sua re ergo ei succedit aliud instans immediate vel aliqua pars ipis non pr inu quia unu instans non pol ptinuari alteri instanti ut Obabitur inlib s. physi. nec secundum, quia nulla pars ipis pol existere sicut s in aliquod indivisibile cu sit de grie successi uou ut diximus in. q. praecedeti. Praeterea. Apud p binsicut se habet mobile ad motu ita nunc ad lepus. Sed mobile est tm unum in toto motu stante unitate motus ut declarabitur in .s . lib. ergo in toto tpe est tm vnujnstans Fna re si aut loquamur de instanti intrinseco terminate di ptinuate tys, sic non est unum tin sed plura realiter, duo quidem actu terminantia oem signatam parte tris. v. g. in hora est primu di ultimum instans,di alia sunt infinita in potentia, Iiro ut hora est diuisibilis in partes infinitas sicut dirim' de in ea. Quod aut haec instantia intrinseca sint plura probat. Quodlibet continuum finitu habet duo extrema distincta realiter qm ide respectu eiusde partis no pol esse principiadi finis. Sed quaelibet pars istis est continua di finita ut ab olb'coceditur ergo habet duo extrema, e Ytremum aut intae est instas sicut extremit in linea est punctu ergo in qualibet parte teporis sunt plura inualia intrinseca termina tradi cotinuatia tiis. Sed terminantia sunt actu ptinuantia aut sunt in potet i a di si fiat diuisio in ille erunt actu te minati a partes diuisas sicut proportionaliter est in diuisione lineae. Sed sorte quaeres,quid sit instans extrinsecum di intrinsecum, di in quo distinguuntur. Dico instans extrinsecum non est suba primi mobilis nec pura negatio ut aliqui opinani. Sed es unitas de gite qualitatis unitas inquam mobilis non sita sutam immediate di simplr, sed unitas mobilis acciatalis prout est sub forma Fm si est motus puta sub ubi fluete,instantia aut intrinseca sunt diuersa esse instantis extrinseci. unde aduerte l
318쪽
sicut se hnt mutata esse ad νpsum mobile ita instatia intrinseca ad instans extrinsecss. Sed ut diximus mutata esse sunt diuersa esse quae accidunt mobili ut aliter di aliter se habet in motu,sic ta instantia intrinseca sunt diuersa esse instatis extrinseci prout suo fluxu imaginario causat i s. Disti ctio aut interea patet ex pdictis. Quatum ad quartum aduerte'quia impugnantes vianram ut est Scotus di Grego. di Duran. non penetrarunt distinctionem datam de duolici instanti. extrinseco di intrinseco.ideo formarunt plura argumenta quae laborat in equivoco, quae tu videre poteris in Capreolo in. a.di. a. q. a.contra secundam conclusionem, nec volo hic immorari ad recitandum nam cum Capreolus soluat secundum viam Thomisti. errare non potetis sequens eius solutiones. Has quaestiones de tempore ordinaui di determinaui
Vt potui ,qm cum sint de minimo ente quale est ens successuum sunt multae difficultatis di ambiauitatis. Haec de oraesenti quasito dicta sint. VExpliciunt qones super quartsi lib. phy seatris Chr sono mi Iauelli Canapicii ordi praedica. pniae
Incipiunt qones eiusde super lib. qui nisi physi.
In. r. lib. physi determinanda sunt quaesita innascripta. a Si generatio est motus. a Si in substantia est contrarietas. 3 Si relatio pol aduenire alicui de nouo sui mutatioe sui. 4 Si motus accipit esse permotum.1 Sim quantitate di qualitate est motus quia est in eis con
c Si malis di minus persectum in serina ad quam e motus disserunt specie.
7 Si ad hoc ir sit unus motus numero necesse e formamum quam est motus esse Unam formam numero a principio motus visis ad finem. 2 Si per motu forma corrupta pol reuerti eade numero.' Si toto tae quo durat sanitas est eadem numero.
Io Si motus regulat is est magis unus et irregularis.
319쪽
xi si contrarietas in motibus est accipienda ex terminis contrariis ad quos. x a Si quies contrariatur motui.
3 3 si quies in termino ad quem est persectio motus.
v AESTIO PRIMA.sgeneratio est motus.
tio quaedam est. Mutationes aut tres sunt dictae, harum autem quae sunt Fm grionenidi corruptione, non uini motus. Tex. N hac qone. Inuenio duas vias quarum utral intendo pertractare, sed determinatio erit iuxta secundam viam quae est ad mentem B. Tho. pPrima via est Iandunt in. r. phy. q. a .sundata super doctrina Commenta.quam Vi sequi Ant. And. in lib. I O. metaphy. q. unica Iandu .igitur aduertens apud Commen.in. φ .coeli sormas elementorum suscipere magis di minus ut patet illic in comnaeu.67. ex piati esse acquisibiles successive sicut di qualitas intesibilis di remitsibilis ponit unam distinctionem de motu locduas conclusiones.
Distinctio est haec. Motus sumit dupla primo coiter pro quacum transimulatione successiva, S dicit et putat pbum in lib. .dissinisse motum hoc mo acceptu cum dicit mo-. tum else actuna existentis in potetia fria et limoi. Et Come. dicit in. 3 .lib.phy.l motus est gno unius partis post aliam illius perfectionis ad quam est motus donec piiciatur di sit in actu secudo sumitur proprie di magis stricte pro omni transmutatione pera non variatur nomen nec distinitio. tranimulari
320쪽
trasmutati sed manet idem fini nome di dissone subviroq;
termino, sicut erat ante tale transmutationem,sicut qn calefit aqua remanet eiIentialiter aqua. post calefactionem sicut ante. Qia aut eπ aqua gliat ignis, pos a gnatus est ignis non remanet aqua nec note nec re nec ditione. Ex hac distinctione ponit duas conciones in quarum prima discordat a via nostra ut declarabitur, in siccunda autem non.
Prima contio. Gilo sumptaintransinutatione facta in suba, qua extrahitur serma subalis de potentia mare, non est inco ueniens 9 sit motus sumptus pino modo hac sica bat aliqua gito su halis puta qua acquirit forma eliati est talis cr forma acquiritur P parte post parte eo cr forma eriti intenditur di remittitur Vt vult Comen. in . a. coeli inconae. 76. ergo talis gno est successiva di sic est motus primo modo sumptus. 'd aut forma Eliati inte datur di remittatur sic Ibatur ad mentem Comenta. Constat Q qualitas piis formans elati puta siccitas aut frigiditas terrae intenditur di remittitur ergo dc forma subalis eliati. Ansimanifestum est di a batur pia a si stat forma elliti integra di perfecta iam remissa di in parte alitissa qualitate sita sequitur crsorma eliati poterit oino separari a qualitate sua , quia ideest iudicium de toto δέ parte di sic poterit remanere se ma ignis in mi remoto oi calore quod repugnat sensui. Probat et ladu. P haec sit intelio pol nant in. 7.li. phy.
in cap. de comparatione motuum .posta ondit quo comparantur alterationes di motus locales dicit distincte qisso coparantur gliones ad inuicem fm velocius Sc aeque Velox. Nam cum velox dc Velocius diffiniantur laevi patet in eodem loco, certum est r transmutatio instantanea non potdici velocior nec aeque velox, si ergo una gno debet esse aeque velox Vel velocior altera, nece ste est ut mensureturiae δέ ex piati cr sit successiva. Nec valet dicere, τ in gii ne est successio dc velocius di tardius solum rone alte rationis praecedentis ut aliqui fingunt qm cum plis iam os endisset qualiter comparantur alterationes ad inuicem fm velocius δέ aeque velox supctute repetiisset de glionibus , qa non decet pbm,qui fuit sunmiae breviloquii.