장음표시 사용
301쪽
nea mensurato. sed ips ut mensurat motum est quantitas successiua,ergo motus ut mensuras ipe debet esse quanti ias successiva sed ut est actus imperfecti non est quantitas succesilua immo est in pnto qualitatis ut in alteratione Vel in pnto ubi,vel in pnto quantitatis, est quantitas pmaerens ut quae acquiritur per augmentum. Et quod tempus mensuret motum ut est quantus patet non solum per r6nem dictam sed etiam per pbm in hoc 4. lib. in tex. II '. ubi inqui .Q 're quod mouetur non simpla erit mensurabile sus tae sin quod quantum aliquid est. sed F m qcr motus ipsius quantus ubi inquit Commen & est manifestilinquod tempus non mensurat rem motam stra q r est mota limpliciter sed sua quantitatem accidentem motui. Ad tertium dico Q alio di alio mo mensurat motum pinum di alios motus. Nam respectu pilii dicitur mensura intrinseca qm ips intrinsecae di subiectivae est tm in primo mobili. di ideo ab eo sumit vilitatem ut dicimus intra respectu aliorum'motuum est mensura extritiseca no enim mensurat ambulationem Socratis nisi quia applicatur illi sicut vina aut cubitus applicatur panno mensurabili, di io non multiplicatur tys ad multiplicationem aliou motust,
em una mensura extrinseca multa possiant mensurari.
Ad quartum dico quod ips non mensurat primum motum fui se totum,qm ut dicit plis in tex. Ia O quod mensuratur iste sm se totum ita se habet quod pol esse ips, in
quo non erit illud mensuratum. Hoc autem no colat ingit
in primolmotu sumptosin se totum qm est aeternus smPom.Mensurat autem sm partes quia nulla pars p mi motus adequatur toti tepori quod est aeternum fm p 6m, unde dico quod tempus mensurat primum motum quia mesurat oem circulationem eius,quaelibet autem circulatio finita est,qm completur die naturali, ex consequenti licet totus motus cani sit aeternus fim psum quia non esti assignabilis pma nec ultima circulatio tamen nulla circulatio est aeterna, di ideo est mensurabilis tempore, patet igitur quomodo tempus diuersimode mensurat motum.
όQuantum ad secundum aduerte quod videtur dissicili
302쪽
siluare quietem mensurari tempore,eo quod quies est noens cum siti priuatio quae est negatio, non enti autem non est assignabilis mensura realis sua te est tempus. Praeterea. Tempus est mensura rei succentuae n quiete cum sit non ens nulla est successio ergo &c.
ivttergo scias pst quid quies menturas tae di quo modo aduerte quod ideo quies mensuratur rpe quia est priuatio motus qui ex na sua di a se mesuratur tye, unde sicut ista est vera. Teuebrae videtur,quia sunt priuatio lucis quae est per se visibilis silc dc in proposito de quiete quae se accidens
mensuratur iste quia motus per se mensuratur ipe. Modus autem talis est. Quies mensuratur per accidens tempore quia est quando est aliquis motus in aliquo mobili quem inensuramus tempore. di comparantes quietem alicuius quiescentis motui alicuius moti aduertimus quod latita est duratio illius quietis quanta es dia ratio illius motus. U. g. aequitet sortes tribus horis, di tandiu dormiat Plato quandiu equitat sortes dicemus Platonem quieuisse otres horas di lic comparantes quietem ad motum coexistentem intelligimus quietem mensurari tempore.. Patet a sit quod obiectiones pposite n5 concludunt nonyma, quia licet puatio sit nego non in simplr sed ponit subie crum cum aptitudine ad motum, di ideo non inconuenit quod mensuretur tempore non per se sedser accides. Obiectio alit concludit de eo quod est negatio simpli. Nec secunda concludit,quoniam maior non est vera nisi de mensurato per se a tempore. antum ad tertium aduerte cv ips esse mensuram tenerabilium di corruptibilist potest duplr intelligi. Primo inquanturia lubiicisitur mutationi accidentali, ut aqua existens sub motu alterativo, dilapis ut descendit, divisiensi est dubium quin mensurentur ipe qm si tempus est me sura motus est ex consequenti mentura rei mobilis ut stat sub motu . Secundo quantum ad suunt esse suta se puta an permanentia existentia aquae mensurentur tempore dc hoc est dissicile dubium qm cum tempus sit menurra motus di motus sis res successiva ac par tibilis videt τ non sit
303쪽
mensura nisi rei successive vel partibilis vel cui adiungitur aliqua succcssio. Sed esse iuvate rei corruptibilis no est succe uum nec partibile, nec admixtum successioni, qrn a nutritur in instanti sicut di forma substantialis, di consistit in indivisibili sicut declarauimus in lib8. meta. in .q ς. Vb determinavimus contra Scotum nullam formam subitantialem partibil ter acquiri nec intendi nec remitti. Et aduerte τ va hanc rationem Heruem diuertit a vias.Tho. nam B. Tho in. I 8arte. q. Io. arti. y.dicil W Ois motus & esse rerum corruptibilium mensurantur tre. Her- Deus autem in. a. quolibet. q. I 2 tenet i mensuratur nUnc
temporis discreti. Qia id autem dc quale sit tale nunc no eit physici sed Theologi considerare nunc eni in intendimus de mensura nati. Vt igitur scias defendere viam b. Th. adverte cr inter esse subet orruptibilis, di esse si De corruptibilis est conuenientia dria. Conueniunt quidem in hoc , T carent oi luccessione intrinseca sunt in partibilia di consi. sunt in indivisibili. Differunt autem in hoc τ esse lude incorruptibilis non est colu iactuna qualitatibus aciniis ci palsuis dio quas inest sube corruptibili transmutatio alteratitia qua tenditur ad corruptionem oppositum autem videmus in subiis corruptibilibus siue stat eletventa siue elemetata. In .pposito constar quare esse supae incorruptibilis ut coeli non mensuratur iste quia non est coniunctum linio inualitatibus nec transmutationi qua tendat in non eue. Costat etiam quam ronabiliter ponitur esse rei corruptibilis mensurari tue qm dc si intrinsece sit impartibile oc non degenere successivorum in quia est coniunctu continue traim utationi ex qualitatibus contrariis quael insunt celementari deo conuenienter mensurantur tempore, in potest sic Obari propositum. Quaecum transmutantur in ille
mensurantur iste e X. 4. phγsc. tex. IIT .sicut ex opposito otiae non patiuntur a ipe non mensurantur ipe ut imanen
res actiones di esse luminis in aere,quia tempus no agit ad eoru in n6 esse posito .n. . sol firmaretur super hemisphaerium nostrum per mille annos idem numero lumen sem
304쪽
corruptibilis patitur a tempore dc transmutatur in tepore quo ad esse iubstantiale propter contrarietate quae es nqualitatibus a quibus non pol separar i ergo dic. Ad argumentum aut in quo videtur se fundasse Herueus nego minorem. Nam ad hoc τ aliquid mensuretur tempori: non est necesse et sit intrinlece ad mixtum successionis, sed coniunctu transimulationi alterative qua tendit ad corruptionem. Hec de praesenti quaesito dicta sint. QO. a 3. si ips est tam una Unum. Tempus autem v bil ibidem. Tex. 13a IN hac quastione aduerte u peripatetici consentientes Aristo. in. 4. physi in teX. I 3 2.concordant in hoc τ tempus est tantum Unum .Et qm B. Tho. concordat in hoc cum Commen. si tempus primo δέ principaliter consequitur diurnum motum corporis ccelestis, qui e prim' diregulatissimus vi patet in commen. Iaa. ideo ut plene resoluatur senius philosophi & Comen .es B. Tho. de unitate vel pluralitate temporis sic procedendum est.Prinio poneε una disi iactio detpe Secundo duae coclusiones riasue. Tertio soluentur quaedam argumenta, quae vident habe
re aliquam apparentia contra viam niam.
Quatu ad primum aduerte et tempus apud Comen. δέ B. Tho. solet duplir accipi.s Tempus. principaliter di primo di tempus secundario, unde Come. in come. I 3 a .inquit. Sed debes scire u lepus licet sit inina er' cui uni bet motus tamen no eodem modo sed sin prius di posterius qm est numerus aliou motuum pa transsationem. i. motu localem qm si transatio no esset non esset lepus. Et si alteratio no esset, nem augmetatio nem gno neq; corruptio, di in esset transsatio esset lepus,di si de modis tranationis noesset transsatio circularis non esici tepus di de circulari velocioris circulationis s diurni mot'. Tempus igitur di si est numerus cuiuslibet motus, in attribuitur eis principaliteria secundario haec Commen. Aliqui aut solet sic distinguere. Tempus proprie dictum di temp' comuniter dictum, dc hanc distinctionem declarauimus supra in. q. a O. huius
ubi quaesitum est si tempus est motus uti nom i
305쪽
Quantum ad secundum ponitur prima conclusio. Tempus secundario vel comuniter dictum non est tm vnu numero, sed plurificamur ut plurificantur motus, haec sic a batur. In quocum est prius di posterius f ira durationem in eo est tempus communiter dictum, non. n. est intelligibile r anima appraehendat in aliquo esse prius di posterius Findurationem nisi per habitudinem ad tempus nam dicitur pars prior duratione quia priori tempore facta est. N p serior quia posteriori tempore facta. Sed consat iv in omni motu cum sit res successiva est pars prior di posterior se
cuduni durationem. qm pars una succedit alteri ergo dic. Praeterea, Uno motu potest mensurari alter motus, ut deambulatione Socratis per im spactum pol mensurari calefactio aquae. Sed omne me iurans motum ut sic pol dici te, pus large ergo dic. Et aduerte in hac conclusione communiter cocordant Doctores, ut Heruem di Gregorius NCapreolus, via ipse Capreolus in. a. sen. di. 2 . q. a. solues a
ita mentum primum factum contra primam coclusionem istinguit sic. Tepus potest dupli accipi. sproprie di stricte, di sic est i m unicum tempus. L numerus motus primi m bilis. Alio modo si initur improprie large . di sic numerus cuiuslibet successsionis pol dici tepus. Et respondens ad septimia factum contra ea de coclusione inquit in fine solutio nis. Argiri non aliud concludit nisi cr in omni motu continuo est rinalr te pus large di improprie dictum Ea de coelusionem tenet landulans in. 4. physi q. 28. Vbi inquit . Tepus lectandario di per posterius dictum est in quolibet motu tanqua in subiecto A multiplicat numeraliter sin multiplicationem mobilium quae mouentur. Secunda conclusio sit is a. Tempus proprie dictum siue ut inquit Commen. primo di principaliter est in unum diidem numero respectu olum temporalium , probatur sic nullum accides est multiplicabile in plura numero nisi permultiplicatione sui primi di p se lubiecti, di maxime multiplicatione naturali di reali,ut pro nuc excluda multiplicationem intentionalent. De qua locuti sumus in . s. metaphy. sicae in. q. 18. Sed tempus est accus siue sit ide cu motu siue
306쪽
distinctum est. n utitas successiva ergo no pol multiplicari nisi multiplicetur suum subiectum. Sed lubiectum suum est motus primi mobilis siue primu mobile ut est sub primo motu quod est in multiplicatille stante unitate mundi, ergo dc ips proprie dictum est in multiplicabile. Quod autem subiectum temporis sit primus motus probat qa inotu primo merdurantur oes aliis ruot' ut simplicissinio sui generis ergo ips proprie dictum consequii primum morum vi primum mensuratum di primu subiectum ad quecoparatur Vt diximus supra ut mensura intrinseca , di sua propria passio. Et haec est intentio Comen. in comen. Ira. linquit. Tempus igitur sequii hunc motum. primum iste motus sumitur in diiunitione eius di ipsum tepus mensurat illuni non Fna m numerus mensurat numeratum. i.
Ron coparatur ad ipsum praecise ut mensura sed sin quod mensurat aliquid quod est forma in re. i. sed si a ur e mensura quae est subiectivae di intrinseca i remesurata. alios vero motus mensurat secundum cr numerus mensurat numeratum. i. inqilatu est praecise mensura extrinseca , quae
melurat ut applicat mesurato ut vulna applicata mesurat pannum,non quia sit subiective in mesurato. Patet igitur quo ri s proprie dictu dc principaliter est tm vnu. Et de hoctae intelligendu est qd dicit phs in tex. I r a . s. non put esse plura tempora equalia simul quo unum non sit pars alterius,ut dies duae horae duo menses dic. Quatum ad tertium aduerte v Iandia uias in. 4. phy sico. in .qo. 2 8. in principio riasionis vr mordere B. Tho. de unitate temporis propter Unitateni primi motus, unde dicit.
Ad quaestionena dicunt aliqui simplr di indisincte ir ipsum
tempus est Unum numero in omnibus tempore alb', quia primus motus qui est subiectum primum di propriu temPoris non est nisi unum numero ut notum est . Sed salua pace dici Et postquam recitauit opinionem B. Tho. arguit dictis di ronibus contra. verum quia non cocludunt nisi de me communiter sue secundario dicto, ideo nolo immorari ad recitandum et soluendunt ea... Tu tame aduertegno est verum et B. Tho. simplr di
307쪽
indistincte ponat tempus unum numero in omnibus tenaporalibus propter Vnitatem primi motus, sed intendit de tempore proprie dicto. Nam di ipse innuit S acceptat disti iactionem de tae proprie di comuniter dicto. uni. a. sen. dl. I a. q. I .arti. s. ad tertium sic dicit. Na pol intestigi de taequod est numerus mutus primi mobilis sed oportetmper tempus significetur tempus large sumptum .i sumat tempus pro numero cuiuscum successionis. Ex quibus constat τ acceptat tempus proprie dictum, quod est numerus priuii motus de hoc ponit via cum pst unitate primi mot', Nisi s large, di hoc multiplicat, sicut multiplicani successiora,
bc sic Pacinus non tendit ad mente B. Tho. nec obiectionet siue aliquid concludunt cotra viam latam.' Aliqui alii conantur destruere fundamentum B. Tho. uod et est C6men. Vt allegatum est supra. L, te pus non sun datur in primo motu solum sed in omni motu , di inter ora tua argumenta duo videntur sibi praecipua. Prin ura est indiuidua eiusdem ronis hiat passiones proprias eius er6nis, quia propria palsio cosequitur speciem di non individuum. Sed oes motus circulares lunt eiusdem ronis saltem in hoc crest esse successivum & esse actum admixtum potentiae. Sed in motu primi mobilis in quatum est ens si, ccessivum di actus admixtus potentiae fundatur prius & posterius igitur. cosi militer in omni motu circul ri fundabuntur prius N posterius inquatum quilibet e eiusdem ronis in hoc crest esse luccessiti una Nesse actu admixtum potentiae. Sed prius di posterius absolute cosiderata in motu sunt ips ergo in omni motu circulari ut in subiecto
Ad hoc dicitur in uia nostram licet ces motus circul res dicantur esse eiusdem ronis inquantum successivi, Ninquantum sunt aci us admixtus potetiae, dc inquatu in eis sunt stignabilia prius di posterius numerabilia, non in sunt eiusdem ronis in hoc et est esse primum motum di notissimum di regulatiis imum qin iste pditiones sunt a prie motus diuini primi mobilis, ta lepus sundatur in eo no praecise Ea prius di posterius numerabilia in eo, sed simul cuna
308쪽
dictis cond tionibus quibus remotis non fundaret in eo te pus proprie dictum de quo nunc intendimus sed im tem pus communiter dictum. Ad argumentum igit nego mi norem quae fuit haec. Sed prius taposterius ausolute costis derata in motu sunt tempus.. Secundum est, si non esset motus primi mobilis adhue esse tempus, ergo non sundatur praecise in eo ut in subo, sed dil in aliis motibus conditionalis sic probat, si non esset motus primi mobilis adhuc anima appraehenderet lepus in alio motu puta in horologio vel in motu rote figuli. Naposset in eo numerare prius di poserius ergo dic. Ad hoc dicitur et sanie conditionalis ellit te pus stand tum ut in subiecto in illo motu qui esset primus quicius esset ille. Na ideo lepus conlequitur primu moid, quia unu- quo dis est aptu mensurari primo sui generis. Sed dices.Cum tepus sit accias, di s m te sit unum numero di non sit multiplicabile si remotu motu primi mobilis qui nunc est primus motus esset in alio motu qui tunc esset primus puta i motu solis aut tune sequitur τ migraret accidens de suto in subna quod est impole. Ad hoc radetur rnsione Heruet in. a. sen. di. a. q. I .in responsione ad primum, di dicitur que non sequil l .iccns migret de subiecto in iubila sed sequitur m accidens simul isse existens habeat quadam nouam ronem si prius non habebat. s. et non habeat secum aliam succesis one uniformiore se sicut et si De' modo amoueret motii primi coeli, moltus sequentis coeli qui nunc no het rotae primi motus traheret ad rone primi motus &in hoc nihil sibi acqui ieret, sed tolleret habitudo ad aliqd prius di insiter esset in proposito.Haec de praesenti quaesito dicta sint. Quaestio. a 4. si habet esse tempus
Dignum aut consideratione est quo se habet ips
s hac qone aduerte eius dissicultatem consis e re in pamua entitate teporis, quae est maxime latens'& in multa diuersitate opinionum, ut autem habeas resolutionem ' S ii i
309쪽
In via nostra sic procedendum est. Primo ponitur id i quo
oes communiter conueniunt. Secundo recitabunt tres opiniones ex quibus tet tia erit B. Tho. N eam terminabitur quae ilium. Tertio soluentur quaedam argumenta. Quantum ad primum aduerte tu oes coueniunt in hoc
cr tempus in sui roire duo includit. l. formale dc materiale, formale est illud quo formaliter distinguitur te pus a motuta hic est numerus ut diximus, supra qn quaesiuim si tempus est motus. Materiale est illud cui applicatur talis numerus. Sicut cum dicimus decem canes ly canes est materia talis numeri, sic in proposito motus est materia talis numeri quale est lepus. Tu tu aduerte m licet numerus sit formale non in est vera forma temporis, di licet motus sit materiale non tamen est vera materia, aliter tempus esset quid realiter copositum ex materia di forma quod est impossibile cum sit accidens, di praeterea tempus est ens per se. Sed enti per se repugnat componi emcntialiter ex duabus specie. . bus eiusdem praedicamenti. Sed numerus est spes quantitatis discrete motus autem est qualitas continua, ergo i cc. Sed dicitur e lite formale in tempore numerus , qa sicut res naturalis habet a forma esse suum completum, silc tempus
hel ronem tuam completam ex numero quo numerat anima prius δέ posterius in motu . Motus autem est materiale quia sicut materia supponitur formae: sic motus supponitur numero di discretioni quam habet facere anima circa partes morus.
Quantum ad secundum aduerte que tres sunt sentetiae iamo se de emitate temporis. s. Commen. & eou qui sequuntur eum. Alber. de Saκonia. N B. Tho. via Commen. stat in duabus conclusionibus. Prima est tempus quo ad suum materiale est actu eκtra anima, probatur. Materiale in tempore est fluxus continuus,quo mobile fluit ab uno ubi ad aliud in motu locali vel ab una parte formae ad aliam I motu alterationis. Sed talis fluxus est ens extra alam , quo uia omni homine dormiente adhuc fluit coelum ab oriente ad
meridiem, di quod calefit fluit a calore ut tria ad calore intcnssiorem, ergo dic. 1
310쪽
Secunda conclusio est. Tempus quo ad suu sormale noest actu extra animam sed ab anima probat sic de iniet ione Conunen .in commen. I η I. Cum res numeras quae est anima non fuerit numerare quod est actio numerantis noerit di cum actio numerantis non erit, numerus non erit. qm numerus aut est numeratum aut actio numerantis, sed constat non est numeratum ergo est actio numeratis innumerato Uel circa numeratum obiectiana. Sed nil merans
.i. motum qui est fluxus continuus non est nisi ala intelli gens di appraehendens partes motus ut una est antecedes aliam ergo si anima intelligens non erit, no erit numerus, dicuna temp' quo ad suum formale sit numerus sequitur tempus ut sic non est extra animam sed ab ata. Et aduerte τ radix sententiae Commen. stat in hoc arbitrat ad numerum rei continue necessario requiri actualem numerationem quae non est nisi per alam intelligentem,ita q) posito continuo succestiuo numerabili nisi actu numeret, non dabitur eius numerus actu, sed im in potentia, Vnde cocludit in supradicto Commen. Tempus igitur non erit i acta nisi anima sit. s numerans actu in potentia vero erit si anima non fit. Lactu numerans.
Secuda via est Alber. de Saxonia in 4 physico. in . q. t s. Qui postquam recitauit opinionem Commen. tenet Q te pus est ens reale eXtra animam quo ad suum materiale, di in hoc concordat cum C6 me. di ultra hoc tenet et quo ad suum sor male, di in hoc dissentit a Comen.& radix tua est quia arbitratur de rone numeri applicati no sit actualis numeratio, sed numerabilitas nec est necesse else actu numerantem sed potentem numerare, unde ad hoc τ sit numerus decem canum,non est necesse cr actu numerenturdi que sit anima numeras actu sed Φ sint numerabiles, di anima potens numerare. Et ad nunae re actu non requiratur numerans actu, sed potens numerare, di m existant tres numerabiles vr assentire B. Tho.in expositio e te. r ὐ rsoluens dubium motum . Tenet igil Albertus de Saxoniau quia motus primi cocti est ens extra aiana, di est numerabilis.Ldistinguibilis in parte praecedentem di partem sc- .