Chrisostomi Iauelli ... Super octo libros Aris. De phisico auditu questiones subtilissimae, in quibus clarissimae resoluuntur dubia Aristotelis & commentatoris, ... Cum suo indice copioso vt inspicienti apparebit

331쪽

PHYSICORVM u.

nisi ad infrigidationem simul mouetur ad frigiditatem, δέ sequiturinterminata calefactione di frigidatione idem lubiectum necessario erit calidum di frigidum et sub gradibus intensis qd est impose,ut docuit plis in. io .lib metap. est Q idem subiectum necessario si in ut recedit ab uno

termino puta a nigredine di accedit ad eundem. Nam posito cr sortes moueatur 2 dealbationem ad denigrationem,

P dcalbationem recedit a nigredine, di p denigrationem

accedit ad nigredinem. Hoc autem est impote, ergo dic. Quantum ad secundum aduerte cr plis in te X. I 3 . intendens pbare iv gno no est gilonis vi termini facit hac pia amsi glio est gnonis, ergo nihil fit nem mutatur aliquid. Ad Pbandum aut hac pnam p mittit duas. ppones, quarum p maest haec si glio es gilonis ergo erit Icessus in infinitum in Dionibus,quia eadem rotae lecunda gilo habebit alia gnonem & tertia aliam, di sic in infinitum secunda est haec si ultima gito erit nece ge est pnaam esse. Ex his duobus a ponibus deducit p5; suam piatiam ut videre poteris in exponeb. Tho. Sed haec ro phi vr no v δlere,qm ieeunda a po sustqua se fundat co tradicit doctrinae suae, nam ipse ponit ipsaeternum,& dies Icedere in infinitum di in haec Da non valet si datur dies vltinia dat pira a costat. n. iv datur Vltima quae est hodierna, di in apud plim non datur pma air nec

ips nec motus coeli csset aeterna, non ergo ista pna Valet, si

in aliquo est .pcessus in infinitum,di in eo est dare ultimum de facto ergo est dare primum, sic in proposito non Valet, si est a cellas in infinitum in generationibus,ti daturuitima de facto ergo est necesse dare primam. i. Vt igitur scias iustinere ronem pbi aduerte iv pds i hoc lib. s .in tex. 6. postq diuisit motum di mutationcm in a sedi p accidens, dixit se velle dimittere motum di muta xionem per accide ias, di intendere in sequentibus de eo quod es p se, idem replicat in tex. IT. ubi inquit. Hanc aut .s mutationem fm accidens diuaissimus olim , intendit ergo inoibus suis ronibus, cr nec mot' est motus p se, nec gno est glionis per se facto hoc fundamento dico Q secunda a popbi est vera di necessaria, qm si gno est gnonjs per se inter

332쪽

Iimoi gnones esset ordo essentialis, ea aut inter quae est o do essentialis sic se sint m sequens pendet a ficedenti di supponit illud & sit daturuiciniunt necesse est dare pinum,qm ut declaratum est in lib. a. meta. te X. r. in P se ordinatis vltim um di medium pendet a primo, di qui ausere prirnu ause e medium & vlt imum. Et id iam declarauimus in libmeta. in. q p. ut Uidere poteris: Bene ergo dilair p5s Q si , Itima gno erit, necesse est primam esse. Obiectio asit facta detpe ex motu aeterno, no Valet qm inter ultimam diem di ficedetem no stat ordo essentialis sed accidet alis accidit. n. vltimae diei et infinitae pcesserint eam. In ordinatis aut per accidetis non est nccesse si datur vltimuirari datur primumqm sequens non pender essetnti alla a pcedenti. Patet ergo msecunda .ppo pbi est vera di necessima sic intellecta , di ropi,i est emcax. Intendit. n. sic arguere, si gno est gnonis per se. i. si gno per se generatur itas per se accipiat esse D gnonem gnones P cederῖt in infinitum. Nam qua rone una teneraretur di alia di alia di sic in infinitum , si procederene in infinitum non daretur prima, si non daretur prima nulla esset glio, nem mutatio, in per ordinatis omnia pendant a primo. Quo remoto, remouentur omnia sequeri tia, ita τ non est dabile medium nec ultimum. Quantum ad tertium aduerte dubium consurgit contra eandem secundam ronem phrlosophi, dc et cotra alias

sequentes, quia philosophus assumpsit in his ronibus viam a bandi sito non est gilonis nec motus est motus ut termini di non ut subiecti, nam r non sit ut subiecti iamrbauit in prima rone, ubi secit hac distinctionem . si motus est motus & gno est gnoms,est ut subiecti vel ut termini di destruens utrum primo Obauit et non est ut subiecti. Deinde incepit Obare τ non est ut termini, ad quod ibanda

inducit pcipue secundam ronem,quae incipit in tex. I p. ditertiam quae incipit in tex. I 4. Et tamen tam in secunda uin tertia intendit concludere-ideo gnonis non est generatio quia est impotemgeneratio generetur, per quod videtur concludere τ mo non potest esse subiectu ni gnonis.

Nam quod se habet ut quod est subiectum si autem inten

333쪽

PHYSICORVM V.

dere determino. non concluderet hanc gno non generatur. Sed hanc. Generatio non est ad generationem sicut cocludimus. Dealbatio non est ad nigredinem, si autem concluderemus iv dealbatio non dealbatur, concluderemus de subiecto di non de termino. Ad hoc di v terminus motus siue monis est duplex. sterminus quo, di terminus qu. pinu ni est sorma siue subalis siue accidet alis sim est ppositum qd acquirit esse. Qia Volumus exprimere terminii quo sic dicimus, calefactio est ad calore latio ad ubi augmentum ad qtitatem. Cito ignis ad formam ignis Q aut volumus exprimere terminumqd sic dicimus calefactione fit calidum. i. calefactio termi trai ad calidum,grione fi genitum. i.gno terminat ad genitunt. In apposito ergo sicut in ista ign:s griatur. ly ignis dicit terminum qd di no subjectum glionis. hoc n. no est copositum sed ma vi declaratum es ua i . lib. phy. N in. r. degrione. sic qia psis concludit gno non generatur, sumitur ly gno F tet mino quod q d gno non generatur. i. generatio non potest esse via ad generationem ita cr generario accipiat esse per generationem sicut calidum accipit esse per calefactionem di ignis per generationem. Ad obiectionem ergo quando dicitur. Quod se habet ut quod est subtemina negatur ista , qt potest se habere ut terminus quod. Et quando dicitur. si autem in te de rei dic. Dico τ hic modus proprie non valet nisi de termino quo, philosophus aute intendit de termino quod Et ideo obi ctio non concludit. Haec de praesenti quaesito dicta sint intrQuaestio. s. Si in quantitate di qualita e di ubi est mo..tus. quia est in eis contrarietas.

Relinquitur secundum quale aut quantum di Vbi motum esse solum. In unoquom enim horum est

contrarietas. Te XtU I 8.

IN HAC qone aduerte iv philosophu3 intendit linc ro

nem Vbicunm est contraiietas ibi est motus. Sed inqtitate di qualitate di ubi est cotrarietas. ergo in eis est morus. Et huius quidem ronis maiorem non phat hic quia relinquit eam .pbatam ex doctrin4 li. I .Phy .ic X. 4 s. di. 47.

334쪽

o v AESTIO V. Ira

ubi manifestat motum esse se se inter contrarIa.& in hoc IL.s in tex. 9. assignans driam inter mutationem quae dis inguitur in grionem di corruptionem, S inter motum dicit V mutatio est inter opposita cotradictoriae. Motus aut inter cotraria. Minorem et no Fbat hic quasi hias eam .p manifesta sm euidetiam nalem S a sensatis Ve* quia non ita costat in ubi di in illitate esse cotrarietatem sicut in qualitatibus, quas videmus ad sensum esse activas di passivas ad- inuicem susceptibilest successivae in eo de subiecto quae

sunt codones contrariorum ut declarauimus in . Io .li. meta qo. I I 2. 'ideo Ut appareat effcacia tonis inductaea

pDo. intedo hic manifestare,si verum est in qualitate tiquamitate di ubi datur contrarietas neci staria motui & sic Ocededum est. Primo declarabitur Qux contrarietas sussicit ad motum di quae no . Secundo si in qualitate & quantitate di ubi est contrarietas suffciens ad motum . Tertio si limoi contrarietas inuenitur eodem modo in tribus praedictis pinis. Quarto soluentur quaedam obiectiones. Quantum ad pinum aduerte τ ut distinguimus in lib. I meta. q r 8.cotra rictas est duplex sim secta siue coisdi i secta siue Opria,impsecta siue cois est illa quae sotu continet coena radicem cotrarietatis. Haec aut cois radix est excellentia di defectus, nam quaecum contraria adinvicecoparata ira se lint car unum est nobilius reliquo. Per secta siue .ppria est illa quae ultra comunem radicem contrarietatis dicit maximam distantiam inter duo gradu aliter siue successivae acquisibilia quoru esse non stat in indivisibili, nec tua acquisitio est instantanea. Et hanc contrarietatem manifestae videmus inter qualitates tertiae speciei. Posita hac distinctione de qua et mentionem fecimus in

IO. meta. q. I 8 dc inhoeli. s. o. a. I 3ico et contrarietas cois

non sufficit ad motum, air in pnto lusa esset motus,cuius cotrarium determinauit phs supra in tex. x. Constat. n. forniae stibales a quibus trahuntur spes rerum ita se hiat irvna est excellentior alia. Quare dic. Corrarietas aut a pria est illa quae est necellaria motui, eo cir cum sit de i onena otus succcsito di cotinuitas,debct esse inter sormas no insta

335쪽

PHYSICORVM V.

taneae N indivisibiliter acquisibiles sed successiuae & diiiisibiliter , quoniam istae conditiones saluantur ut declarabimus in quantitate δέ qualitate di ubi ideo philosophus ponit motum in his tribus praedicamentis. Quantum ad secundum manifestandum est et in his tribus pntis si contrarietas suffciens motui, & arguitur sic, ubi sunt duo extrema maxime distantia sub eodem genere,simul incomposibilia, successivae acquisibilia ibi est contrarietas su Sciens motui hanc manifestauimus in parte pcedenti. Sed in his tribus piatis inuenitatur pdicta ergo dic. Hanc minorem costat elle veram in pnto qualitatis, ut patet in genere saporum di odorum,di tangibilium qualitarum, manifestatur aut in quantitate deinde in v bi. Nam in qualibet spe nati datur maxima δέ minima quantitas puta in na hois datur ita magna quantitas iv ipsa n1 hois no posset saluat i sub maiori ta ita parua non posset Laluari sub minori di huius ro est quia sna philosophum in. a lib.

de ala text. I. omnium na constantium est determinata

quantitas di magnitudo ergo in quantitate possunt summi duo extrema maximae dictantia sub eodem genere puta sub linea, vel stupei ficie vel corpore determinato ad certam naturam. Quod autem talia extrema sint incompossibilia simul in eodem patet quia maximum includit negationem minimi & econuerso, ergo si se comparerent verificarentur contradictoria de eodem. Quod aut sint successuae acquisibilia patet quia res aiata genita sub minima utitate sub qua pol stare in ma forma alati P successivit augmentum pertingit ad quantitatem perfectam. In υbi aut manifestatur sic. Nam in Universo fim motum graui uni tile uium . dantur duovbi maximae distantia .s.concauum orbis lunae ultra quod non pol ascendere leue, δέ centrii mussi ultra quod non pol descendere graue, di sunt simul incompossibilia, qm unum est ubi sursum di alteu ubi deorsum, quorum unum includit negonem alterius, di sunt sue cessivae acquisibilia, qm contingit ignem ascensu continuo moueri ab ubi deor luna ad ubi sursum. Quare dic. Quantum ad tertium aduerte i non eodem modo inuenitur

336쪽

venit pirarietas sufficiens motui in his trib' pdicantentis.

Nam licet in eis detur maxima distantia duorς extreniorusub eodem genere ut manifestauimus S luccelsiua acquisitio, in istae codones a trinueniuntur tu qualitate di atri qualitate diu bi. Nam in qualitate iuuenitur maxima distantia

duor; extremou absolutae di simplr licut in colore album di nigrian 'n'sapore dulce di amau, in qualitate tagibili calidum di frigidum di inuenitur luccessiua acquisitio sita intensionem Oc remissionem , quae qsio fiant lana determina uinius in . S. metaphy.q 6. Et ultra has duas codones inuenitur tertia, qua di m cotraria sunt duae formae activae ex passiuae adinvice,quae se mutuo expellunt ab eo de subo dic. Haec conditio teruatur propriae di qualitatibus tertiae sp ciet, unde plis in. .lib. physi. intex. 14 iuxta limoi qualitates ponet alteratione propriae fieri. Et Pp has tres codones tenemus Q absolutae dc persectissimae inuenit contrarietas in qualitate. In qualitate aut diu bino seruat simplr tertia condo, qmutitas ut utitas no est sorma activa aut pasi tua, nisi sorte ut adiuncta formae di qualitati naturali. Similiter locus ut qualitas no agit in locatum nec patis, nisi sumat locus pro corpore naturali locante ex virtute sibi imprassa. coelo, qua het seruare aut destruere locatum ut declarauimus in lib. 4. in . q. a. N. Is . nec seruatur simplr prima. s. maxima distantia. Nam Ois ilitas continua est diuisibilis in infinitia, di pol ei fieri additio in infinitia, ino quo declaratum est in. 3. lib. Inutitate alit discreta licet detur minimus

meruS. i. dualitas no in maximus,similiter in loco no daturhinoi maxima dictalia simplr. Nam quocum loco sursum dato pos tum imaginari superiore di sic in infinit si . Serua

aut in utitate haec maxima distantia solum in natura determinata rone motus augmenti δέ decremeti prout . s. res naturalis existes sub minima quatitate in sui principio potest successivae augeri usq; ad maxima sititate sibi debitam. In ili aut seruatur maxima distantia rone motus localis grauium δέ leuium prout declarauimus in lib. 4. physi. i qo. r. Et tu vide illic. Nec seruatur secunda condo sna eade rone in qualitate di quatitate . nam alteratio est fua intentionem

337쪽

N reniissionem forniae. Augmentum aut di decremetum est sm maiorem & minorem extensione. Quod . n. est smmagis di minus in qualitate, est sm maius , di minus i qualitate. Paret igitur Τ non eodem modo inuenitur contrarietas sussiciens motui in praedictis tribus piatis. inaratum ad quartum aduerte T contra determinari

nem factam vieile philosophus in praedicamelis, qui diciequalitati nihil e sse contrarium. Sed dicendum et, pi s loquitur in comparatione ad qualitatem, in qua ut ostendimus est persectissima cotrarietas, qm tu ea reperiuntur oes codones simplr requisitae ad omnimodam cotrarietatem , quas declarauimus esse tres Vl-rra coena radicem contrarietatis, quae est superabundantiati desectus , de qua radice loquitur plis in lib de longitudine dc breuitate vitae,&dicit Q superabundans cotrariat diminuto, di qminalitate non inueniuntur simplἡ tales condones ut declarauimus ideo dicit pbs Q, contrarietati nihil est cotrarium. q. d licet in quatitate sit cotrarietas prout inuenit in ea maxima distanria in natura determinata di successiua Hessio P motu augmenti di decremeti ab uno extremo ad aliud, tu quia ibi non est maxima distantia ex nae sititatis nec intesto & remissio, nec acti uitas & passivitas, ideo in respectu ad qualitate illitati nihil in ptrarium. Solent et aliqui arguere in Vbi non sit cotrarietas quonia licet ubi sursum S ubi deorsum ut sic opponant com-

Imani radice pirarietates non in contrarietate proprie diacta,eo Hotraria propriae dicta sunt apta succedere sibiin Dicem in eodem l ubo ex lib. x. metaphy. tex. I 4. Sed ubi sursum ad quod mouentur leuia, di ubi deorsum ad quod mouentur grauia, non poliunt sibi j tutice succedere , patet .n q, ubi deorsum non potest esse in concavo lunae, ubi est ubi fur stina, nec ubi sursum pytest e e in centro mundi,ubi est ubi deorsum ergo dic. Ad hoc dici Q sicut ee activum di passivum adinvice dc se mutuo expellere ab eodem subiecto , est conditio coueniens proprie ex natura sua solis qualitatibus cotrariis, sieetiam sibimuicem succedere i eodem subiecto .unde argu-

338쪽

mentum probat cr in ubi non est contrarietas ita perfecta sciat in qualitate' nos cocedimus. Potes etiam negare minoretri, qm licet non possint sue cedere inuicem in eodem subiecto modo quo dicitur i argumento , possunt tamen succedere acquisitiue ab eodem mobili pro quanto lapis qui est sursum potest moueri deorsum di econuerso, di sic relinquens ubi sursum, acarit ubi deorsum di hoc susscit ad sustinendum tantam contrarietatem esse in ubi quata est necessaria motui. Haec de flentiquaesito dicta sint. Quaesito. 6. si magis di minus in forma, ad quaest motus differunt specie. Quae autem est in ea de specie mutatio in magisti minus alteratio est tex. 1 9.

IN hac qsine aduerte pricipalis difficultas no stat in probatione conclusionis negative. sed in solutione quorundam argumentorum, quibus satis apparenter videt posse probari ir magis di minus persectum i forma ad quam

est motus differant specie. Pro resolutione igii huius quasiti. Primo probabitur conclusio negativa. Sccundo soluentur quaedam argumenta. Sed antequam deueniam ad coclusionem aduerte-ex doctrina philosophi in hoc lib. sta intex. 3 r. forma ad quaest motus potest considerari tripist. Primo in genere generalissimo sic dicimus Q, alteratio e ad qualitate. Secundo in genere subalterno sic dicimus coloratio est ad colorem.

Tertio in specie specialissima , sic dicimus albatio est ad albedinem di calefactio ad calorem. Hic non dii biratur de magis di minus perfecto inserina ad qua est mot' primodi lecundo modo . Constat. n. r sub qualitate dat magis iam in ' psed a qualitas cu dfia non solum in spe sed etiam in

genere sicut motus ad qualitates primas, di motus ad qualitates secundas, quae sunt perfectiores primis, ut sapor diodor δέ color persectiores sunt quatuor primis qualitatib' ut declaratu est in. 4.lib. meteorov. lde patet in lecti do Iarodo. Nam sub colore datur magis di minus persectum cum

differentia in spe persectior e.n.albedo nigredine. di calor

339쪽

frigiditate Dubium aut vertitur circa tertium moduin dc quaeritur,si qn Sortes dealbatur. cum dealbatio sit motus ad albedinem cu tendentia ab imperfecta albedine ad ma-

is perfectam virum impersecta S magis perfecta albedo

iserant non solum numero, sed etiam specie. Pro decisione igitur huius tertii modi ponitur haec conclusio. Magis N ininus in forma ad quam est motus tertio modo non differunt specie probatur sic. Si disserunt specie ergo qn corpus dealbatur non erit Vnus motus specie sedim genere. Sed consequens est sals una ergo dic.Cotra probatur,qm fm doctrina philosophi in hoc lib. s .in tex. pr. ad hoc-motus sit unus spe requiritur ir sit ad forma una

specie di inditii duam. i. no diuisibilem in spes, nam si sit diuisibilis in species,non erit motus unus specie sed genere, si ergo quando corpus dealbatur magis di minus persecta albedo qnae acquiritur per dealbatione differunt specie illa

dealbatio non erit motus Unus sipecie,sed im genere falsitas aut consequentis patet per pom in hoc lib. s. in tex. 3 I. ubi inquit Ois aut dealbatio omni dealbationi idem secundum spem erit, di omni denigrationi deniὀratio. Ubi insit Commen. Et quia haec albedo conuenit in sipecie cum hac albedine demonstrata ideo haec albificatio conuenit cu haealbiscatione in specie. Quatum ad secundum aduertet contra determinati hem factam tripse arguitur. Primo sic.Calefiat aqua usis ad sium una calore, tuc sumo calorem ut septem introductum i aquam, & calore in summo di arguit sic calor ut septe di calor ut in suntino

sunt calor imperfectus & perfectus di disserui specie ergo perse bini di imperfectum in forma ad qua est motus tertio modo differunt specie. Quod aut calor ut septem di calor ut in summo disterant specie proba . Quia se habent vemedium , ut e Xtremum Calor.D.ut septem mediat inter calorem Ut Unum, di calorem ut decem qui est caloriusummo. Sed ex lib. Io. metaphy. te X. 2 3. medium & extremum quae sunt eiusde naturae differunt spe ergo dic.

Ad hoc dicitur'equiuo catur de medio. Nam medium

340쪽

potest esse duobus modis. Primo sin latitudine graduum in forma intensibili dc remissibili ut in latitudine caloris,calor unius gradus, di calor decem graduum sunt e X trema, calor aut ut duo dc tria dc quatuor visu ad dece dicitur calor medius, secundo sua copositionem, bc est illud qd sapit

natura extremorum & componitur ex extremis . sicut medii colores di medii sapores ut declaratum est in secula' do de anima sepiunt naturam extremo* δέ coponant ex eis Utrum aut componantur ex eis virtualiter vel formali: determinavimus in. I o metaphy. q. I P. Vt Videre poteris.

Ad argm igitur dico et illa propositio, medium di extremum di nerunt specie non est vera nisi de medio sin positione ut rubedo respectu albedinis, calor aut ut septe non est medium fm ppositione sed sua latitudine ideo no sequitur.calor ut septem differat spe a calore in stantino. Secundo sic. Quae duo ita se lint ir unum corrumpit alte differunt specie, na quae sunt eiusdem materiae specifice potius se mutuo seruant di corroborant. Sed magis calidum corrumpit minus calidum.Na dicit philosophus i lib. de ca longitudinis di breuitatis vite que maior flamma corrupit minore. Se het aut minor flama ad majore sicut minus calidum ad magis calidu ergo dic. Ad hoc dicitur m maior non est vera nisi in his quorum Unum corrupit per se alte*,illa nat sunt cotraria ex natura sua,ut calidum δέ frigidia dulce di amarum. Modo negatur minor. Quod . n. flamma maior corrupat minorem est

mere per accias secundum philosophum in eode lib. unde sic inquit. Et pa hoc minor flamma corrupitur a multa se , cundum acciis quia alimentum quod illa multo tepore cosumit hoc flamma multa cito. Et intendit philosophus crideo flama minor per accus corrumpitur a maiori eta flamma maior cito cosumit illud paruum humidum quod erat nutrimentum minoris flammae, in quo flama minor erat apta diu conservari. Ex eo igitur rh.ima maior psumit cito illud quod erat co seruatiuunt minoris flammae dicitur corrupere per accias flamnaam minore sicut corrupe S oculum B accias corrupit visum. Et corruperas niue per accides

V iii