장음표시 사용
351쪽
ester v ses ad terminum, b aut mo tarde nro velociter dz. modo non pauset ita seruantur illa tria in motu b, sicut in motu. A. ergo no vi esse magis Unus motus. A. ζ t' b. Pro resolane igitur praepositi quaesiti aduerte i morari unus numero dupla cosiderari por. Primo quo ad utitate sua,e. n.de rone motus lire palles ta esse diuisibile in ptes quantitati uas loquendo de motu physico ut nucloumur. Secundo quo ad modum existedi in partibus et modus di uniformitas & difformitas in partibus ira Vltra illitateia continuitatem in motu partes piat esse equalis Velocitatis ue t equalis tarditatis,ut patet in partibus circunseretiae regulariter mote,di in partibus circa centrum, piat et esse aliquae velociores aliquae tardiores ut ad sensum patet Ex hac distinctione dico ad propositum Q p fis intendit in tum riarem ee magis unum non rone qualitatis nec rone continuitatis,quia ut argm probat oia requisita ad unitate numeralem motus ita piat saluari in motu irriari sicut riari. Sed intendit esse magis unum quo ad modum inuenta in partibus qui es uniformitas. Nam licet cotinuitas inueniatur in viro p in quia in motu riari est continuitas uni sormis di in irrtiri est difformis, ideo dr esse magis unus 1 one modi sicut linea recta Vi esse magis una qua tortuosa no rone cotinuitatis sed negone diuersitatis in partibus. Nam linea tortuosa ut dicit Comen.in coment. 4 φ . VP esse composita ex recta di circulari di sila motus per illam veesse diuersus, motus au i diuersus Vr esse plusquam unus, sist quia motus irrtiris distinguitur a velocitatem di tarditatem .rtilis aute non. ideo rone huius neg6nis di magis unus sicut , res simplex di magis una quam composita, . quia caret diuersitate partium licet in utra B seruetur co-tinuitas. Ad argm positum in pncipio quaesiti iasi oportet ast rndere,concludit.n.quoad pmum modum dicti iacti nis ipsis aut intedit La.mo. Haec de pati quaesito dicta sint ' QO. ix. si contrarietas in motibus est accipieda .lo in terminis ad quos vel a quibus. . l.
ζRelinquitur qui est in contraria, di qui est in contra- t
352쪽
in fine remouebit dubium. Prima conclo erit haec. Nonoes motus qui incipiunt a terminis pirariis sunt pirarii. Secunda erit haec non inconuenit aliquos motus qui incipiunt a terminis contrariis esse c otrarios. Tertia erit haec. Oes motus qui sunt id terminos contrarios sunt cotrarii.
Prima sic probatur de mente philosophi. Motus contrarii non possunt terminari ad eundem terminum spe. Sed continati l aliqui motus qui incipiunt a terminis contrariis pollunt terminari ad eundem terminum specie. ergo dic. Maior nota di probatur minor Contingit enim aqua moueatur a calido ad tepidum. di alia aqua a frigido ad tepidum ergo dic. Item contingit.lapis moueatur ab
ubi sursum ad ubi medium quod iit. b. di ignis moueatur ab Ubi deorsum ad b. ergo dic. Secunda autem probatur sic. Contingit aliquos motus
qui incipiunt a terminis contrariis terminari ad terminos contrarios. ergo non in conuenit dic. Contra nota: di antecedens patet ad sensum nam contindit aqua ni calefactam
instigiaari, di contingit aquam frigidam calefieri. Insi igidatio incipit a calore di terminatur ad frigiditatem, calefactio autem econuerso. ergo dic.
Tertia sic probatur. Motus qui identificantur terminis contrariis sunt contrarii. Haec patet per se sed omnes motus qui sunt ad terminos contrarios identificantur terminis contrariis,quia in lib. 3.in text. 4. dicit philosophus motus non est praeter res ad quas est motus di de identitate hac formavimus di resoluimus primam. q. in. t. lib. ut videre poteris. In his tribus conclutionibus non est longius immorandum qm satis resolutae sunt apud philosophurn Nunc sua est soluere duo dubia primum ess contra primniam concionem. Nam se motus qui sunt ex terminis contrariis semper sint contrarii siue terminentur ad eundem terminum siue ad contrarios arsuitur sic. Motus qui in si iecompatiuntur simul in eodem, sunt contrarii, nisi in essent oppositi nihil obstaret quin simul se compaterentur. Nam
quia calefieri di sanari non opponutur ideo possunt simul
353쪽
in esse eidem. Sed omnes motus qui sunt ex contrariis dic. ergo dic. Minor patet ad senium aliter esset pole idem simul ascendere di descendere,calefieri di infrisidari. Hoc dubium in via nostra no est multu diicile, qm maior non est v liter vera, nam ut determina uinuis in ii. r. meta. q. 6 duo accidetia eiusdem spei in actu psecto no se compatiuntur simul in eodem di in non sunt opposita, ut duae albedines duo calores,di qn arguitur cr nisi essent oppositi nihil obstaret quin se compaterentur in eodem, hoc falsum est, nam sit videbis in pdicta qone vici a oppositioneni assignatur alia ratio incompossibilitatis Quare dic.
Secti dum dubium est contra tertiam consonem, & arguitur m non sit maior ro sumendi cotrarietatem in motibus respectu terminorum contrariorum ad quos quam respectu terminorum a quibus. Nam phSin tex. 48 . probans motus non esse coni rarios . Ppter terminos a quibus sic argumentatus est. Contingit duos motus inceptos a terminis contrariis terminari ad eundem terminum, Ut motus ex calido di frigido ad tepidum ergo non sunt contrarii. Sed eadem rone Ibatur r nec re,pectu terminoi una ad quos . Nam contingit duos motus terminatos ad terminos contrarios incipere ab eodem termino , puta aliquid
ex palido potest mutari in album di ex palido potest mutari in nigrum, ergo non est maior ro sumendi contrarietatem exterminis ad quos quam ex terminis a quibus. Ad hoc dicitur-licet contingat duos motus terminatos ad terminos contrarios incipere ab eodem termino sicut contingit duos motus inceptos a terminis cotrariis terminari ad eundem terminum tamen maior r6 habetur sumendi contrarietatem respectu terminorum ad quos quare spectu terminorum a quibus. Haec autem r6 sumitui intex 48 ubi pses in tertia rone probans contrarietatem in motibus non esse accipiedam a terminis a quibus sed a terminis ad quos sic arguit. Motus accipit nomen , speciem a termino ad quem di non a termino a quo. Dicitur enim , sanatio motus in sanitatem, dc non motus ab egritudine, ergo conuedientius accipit contrarietatem a termino ad
354쪽
quem quam a termino a quo di Fbatur consequentia,qm contrarietas est differentia fin sormam ex. I o. meta .ergo se menda est a termino ad quem qui habet rationem sormae. Et qm haec ratio deficit in termino a quo ideo negatur quod sit aequalis ratio sumendi contrarietatem tam a termino a Guo quam a termino ad quem. Haec depraesenti quaesito uicta sint.
Quaestio. ia. Si quies contrariatur motui. Quoniam autem motui non sol una videtur esse motus contrarius,sed di quies. Textu .s 3.
IN HAC qont aduerte et disticultas stat in duobus, pri
mo quia determinauit plis motum cotrariari motui puta egrotationem sanationi quia egrotatio est motus adegritudinem sanatio aute ad sanitatem Vt ad terminos contrarios . Si igitur egrotatio contrariatur non solum sanationi sed etiam quieti sub sanitatem non possumus effugere quin unum contrarietur pluribus. Quod videtur repugnare doctrinae philosophi in . ro. metaph tex. I 4. ubi inquit non contingit uni plura contraria esse. Secundo quia oppositio contraria est distincta ab oppositione priuatiua qm ex. I o.metap contraria est inter duoentia posititia ut inter calidum di frigidum quae succ esstiue sunt apta fieri circa idem , priuatiua autem inter habitum di priuationem quae est non ens. Costat autem quies est priuatio motus in eo quod est aptum moueri ,ergo motus
non opponitur contrariae quieti. Praeterea. Motus ordinatur ad quietem ut ad finem suum. Nam mouens mouet mobile ad formam ut aliquo tempore quiescat sub ea, alliter inutiliter moueret. Q uod autem ordinatur ad aliquid
stultum est dicere q, opponatur illi ergo dic. Pro resolo ne quaesiti ponitur duplex distinctio, ex qua manifestabitur sensiis psit de oppone motus ad quiete. Prima erit de oppositione contraria secunda de quiete. Contraria oppo est duplex. s.cois di imperfecta, .ppriadi persecta. Prima seruatur inter quaecunt ira se habet TVnum est ut persectum di alterum us imi sectum,di quo-
355쪽
rum unum est ut habitus ti alterum priuatio, d hac de cadicit philosophus. in . 1 o. meta. prima contrarietas est habitu, di priuatio, di in eodem in tex .ic dicit'omnis cotrarietas habet priuationem alterius contrar torum secunda autem sernatur inter duo entia positiva cum illis conditionibus quas manifestauimus in . I o. metaphysi. in . q. I 8.
Quas videbis tu , di eas tetigimus in. q. a.huius quinti libri, nec est replicandum. Secunda distinctio sit de quiete. pro qua aduerte q' sicut in motu est duplex terminus. sa quo di ad quem sic est duplex quies nam mobile antequam incipiat moueri habet quietem in termino a quo dc post motum quiescit in te mino ad que. Quies in termino a quo est status mobilis subserina abiicienda, ut quando fiat aqua sub frigiditate abiici eda per calefactionem Quies in termino ad quem est status mobilis sub sorma acquisita per motum, ut qua do stat aqua sub calore acquisitio per calefactionem. Εκ his distinctionibus dico tria ad propositum quaesi-rum, primo philosophus intendit motum contrariari motui contrarietate propria di persecta, nam a sis ignauit contrarietatem motuum per respectit m ad terminos ad quos. Constat autem termini ad quos duorum ni otia si contrariorum sunt proprie di persecte contrarii, ut calordi frigiditas qui sunt termini acquisiti calefactionis disrigefactionis ergo dic.
Secundo intendit motum contrariari quieti contrari tate communiter dicta, prout consueuir pbs oppositione' priuatiuam appellare contrarietatem. Nam sicut siletium opponitur priuatiue sermoni,sic quies motui, ideo a prie
opponuntur priuatiue,communiter autem contrariae. Et w motus opponatur motui contrarie. s perfecte quieti au tem priuatiue manifestat Commen. in commen. y δ . cum
di i . Motus non selum modo opponitur motui sed etiam
quieti,qm motus opponitur motui secundum contrarietatem di quieti Fin priuationem di habitum. Tertio intendit et, quies cui opponitur motus cotrariae siue priuatiue ut declaratum est, non est quies intermino
356쪽
ad quem sed in termino a quo. v. g. vi dicit Commenta. in commen. y4. qm sanari est motus de egritudine in sanitatem,quies igitur contraria huic motui est quies in etritudine non autem sulas in sanitate quae es terminus sanatione acquisitus. di Iamiliter contrariorum motui de sanitate in egritudinem est quies in sanitate, di ratio quidem huius est ut inquit. Commcnta. in commin. 1 4. cui di concordat B. Th. exponens quoniam quies ista. s. in termino ad queest persectio di complementum motus, persectio autem non est contraria ei cuius est persectio. Cum igitur altera quietum opponatur motui quonia quies est priuatio motus. di haec non sit i lia quae est in termino ad quem, restat ut sit illa quae est in termino a quo. Ad obiectiones in oppositum pro responsione ad primam vide in . I O. meta. in . q. I 4. ita qua declarauimus intentionem philosophi dicentis, non contingit viai plura contraria esse,secunda autem concludit pro secundo dicto tertia concludit pro tertio dicto ideo non est necisse eas aliter soluere. Hac de praesenti quaesito dicta sint. Quaestio. ra . Si quies in termino ad quem est persectio motus. Qui enim in ipso motus est.in quo stetit quietatio magis est. Tex. 14. ubi inquit Commenta. QDies intermino ad quem est persectio motu, N. b. Tho. exponens inquit. quies in termino ad quem est magis conseruatio vel persectio motus il rei opponatur. N HAC qone aduerte et stat dis ultas lia hoc. Quies Vt quies est negatio motus in eo quod est aptum moueri, ergo quies ut quies siue in termino a quo siue in te mino ad quem est priuatio motus. Sed nulla priuatio cumst negatio dicit persectio nem ergo Sc. Praterea, P erssectio rei non tollit rem cuius est persectio leti seruat eam in meliori esse, aliter n6 esset perfectio sed de fructio rei. Sed quies in termino ad quem tollit motum, quoniam adepto eo cessat motus , ergo die.
357쪽
Pro resolutione quaesiti ponenda est distinctio de quiete
in termino ad quem e X qua ponentur duae coclusiones decisive. Deinde soluentur obiectiones praeposite quae videntur facere disscultatem.
Distinctio sit haec. Quies in termino ad quem potest in
portare duo. Primo negationem fluxus siue tendentie adulteriorem gradum sor mae acquirende in subiecto, quem fluxum siue tendentian docuimus esse de rationcmotus in . q. lib. physi. in . q. I. a illam permanentiam siue durationem eme sormae acquiste in mobili per motum quae sorma ut est terminus motris comparatur ad motum Ut perfectum ad imperfectum. Diximus enim. q. lib q. I. N. a.
motus dicit essentialiter formam acquisibilem sub esse impersecto ita et non distinguitur calor di calefactio , nisi tacui calor in fieri di in faeto esse.
Prim concluso. Quies sumpta primo modo non est persectio motus prout motus dicit fluxum siue tendentiam probatur.Quies ut sic opponitur motui sicut negatio fluxus. ergo est ut priuatio priuatio autem non perficit id cuius est priuatio sed potiu s imperficit autem remouet ergo dic. Secunda conclusio. Quies in termino ad quem sumpta secundo modo est persectio di complementum motus Obatur. Motus ordinatur ad talem quietem Vt medium ad finem ergo sicut medium recipit bonitatem di persectionem a fine sic motus recipit persectionem a quiete secundo modo dicta, contra nota. di probatur antecedens ideo mobile mouetur ad formamut acquirat aliquod esse a sorma sub quo aliquo tempore permaneat ergo ut quiescat sub tali forma unde aduerte τ quando aliquid mouetur puta infirmus ad sanitatem prius recipit Canitatem diminute di imperfecte quae ut sic ordinatur ad receptionem sanitatis perfecte sicut ordinatui dispositio ad habitum.&quando receperit sanitatem perfecte in qua continetur sanitas diminuta sicut forma remissa in forma intensa tundsanatuin quiescit idest permanet sub essetano aliquo tempore. di tune dicimus sanationem esse persectam di coni-
358쪽
pletam ergo costat cr motus ordinatur ad talem quietem sic sumptam ut medium ad finem.
Ex his patet quid dicendum sit ad obiectiones factas naprima concludit O prima conclusone, secunda autem sic soluitur licet quies sumpta secsido modo tollat motum id est fluxum. non tamen tollit formam imperfectam quam dicit motus, immo includit eam sicut calo rvt 8.includit calorem vi. s. ideo neganda est illa minor. Cu quies sumpta secundo modo tollat motum sumendo motum pro sorma imperfecta. Ad probationem dico in probat de motu sumpto pro fluxu vel tendentia, non autem sumpto pro
forma imperfecta. Haec de praesenti quaesito dicta sint. Expliciunt quaestiones super lib quintum physi. fratris Chris stomi Iauelli Canapicii ordi. prae dica philosophiae di Sacre Theologiae proselsori . Incipiunt qones eiusdem super sextum ii. physi. In sexto lib. physi. resoluenda sunt quaesita ut infra.
x Si continuum est compositum ex indivisibilibus. a Si est necesse motum fieri super aliquod diuisibile,ita τsibi repugnet fieri super indivisibile. 3 -Si magnitudo di tempus di motus sunt eiusdem rationis quantum ad hoc quod est componi vel non componi ex indivisibilibus. 4 Si omne quod mouetur contingit velocius & tardius
r Si magnitudo & tempus se concomitantur quo ad finitum di infinitum. 6 Si in nunc temporis contingit aliquid moueri. 7 Si omne quod mutatur est diuisibile.
2 Si illud in quo aliquid pino mutatum est,est indivisibile.' Si in motu est primum mutatum esse a parte ante.
359쪽
Si continuum est compositum ex indivisibilabus. ,
IMPOSS I B I LE EST EX INDIVISIBI-
libus esse aliquid continuum. Textu. I. N HAC qone. Non intendo probare coclusionem negativam perrones philosophi positas hic in rex. qm NCommen.& b. Tho. N alii expositores tussicieter deducunt eas. Sed intendo aliis rationibus probare intentum.& declarare quid circa hoc senserint Avicen.&Alga Zel, sic igitur procedendum est. Primo ponetur concliuio negativa ex probabitur. Secundo ostendetur quae fuerit mens Avice.& Alga Eelis in hoc. Tertio defensabitur conclusio soluendo argumenta tenetium oppositum. Quantum ad primum ponitur haec concitisio impoli est continuum componi ex indivisibilibus. Haec concio solet probari ronibus mathematicis di natibus. Relictis pro nunc mathematicis neco fundamus scientiam naturalem cum mathematica inustemus ronib' physicis quatuor igitur rationibus probatur concitisio praeposita. Prima sit haec. si continuum puta magnitudo componitur ex indivisibilibus sequitur m mobilevelox continue diregulariter motum di mobile tardum sir motum continue di regulariter piransirent aequalia spacia in t pe eodem puta in hora pias est falsum . di implicat c6tradictione ex
disionibus velocis di tardi Contra probatur. sint duo spacia quorum virul sit centum punctorum.&sui trunm
360쪽
incipiant simul inoueri di velox di tardum. Tunc sic. Quoci iam ipe velox pertransit primum punctum spacii tarda pertransit aliquid sui sipacii, quia supponiturir incipiant simul moueri di continue di regulariter. s velox. equae velociter di tardum equae tarde. Quaero ergo an tardum pertranseat in eodem iste pei se pira una punctum scut velox an minus an plus, non plus quia tardum esset Velocius Veloce, non minus,quia non datur minus puncto qd supponitur indivisibile, ergo pcise punctum sicut velox, in qm supponitur cotinue di regulariter moueant ea rone quai tardum in eodem iste piratiliuit pinum punctum sicut velox piransibit sicam di tertium di alia usq; in finem sicut re Velox ergo eodem tpe quo velox attinget ultimum spa-cii, attinget di tardum di sic patet piatiani esse veram. Secunda ro sit haec ii magnitudo componitur eκ indiuisibilibus sequit que magnitudo minor sit aequalis maiori qcrest falsum ut patet adsensum Contra .pbatur. Ponatur ut in rotae I edenti l mobile velox di tardum simul moueatur continue di regulariter punam horam stin spacium cetum punctorum. Tunc quaero, aut Velox acquirit piratam indivisibile 'acii in tae vel in instanti, non in ri e, qm inaediate illius temporis acquireret partem illius pnai in diuisibilis,& sic indivisibile esset diuisibile ergo in infanti. Tunc quaero aut in illo instanti tardu acquirit silc indivisibile aue
plus aut minus non plus aut minus rone assignata in pcedenti rone, ergo pcise indivisibile & similiter arguatur de secundo indivisibili di de aliis. Et sic liquitur tu in eodem tempore indivisibilia pertransit tardum quot & velox ex
consequenti aequalem magnitudinem. Constat autem P cum sit tardum ex dissinitione sua pertransibit minorem, ergo magnitudo minor erit aqualis maiori. Tertia sit haec si magnitudo componitur ex indivisibilibus sequitur indivisibile esse diuisibile, quod implicat. Contra Ibatur. Sint duo mobilia quorum unum sit duplo velocius altero di arguit ur sic, si in una hora velocius pertrasit magnitudinem septena punctorum tardius irans Dit medietatena, medietas autem est magnitudo trium puncto