장음표시 사용
371쪽
& motum absolute sumptum esse velociorem S tardiore. Repugnantia aut haec prouenit ex determinata specie. Sicut dari maκimum di mi ulmum couenit corpori naturalition ablolute sumpto sed in tali specie propter talem determinatam formam,quae requirit,determinata quatitate. Ecqn arguitur . supponere motum dic. dico Upi s non supponit motum velociori in infinitum ut cotinuum praecis sed ut continusi naturale sine applicatione ad talem vel talem materiam considerctam,ta haec no est cosideratio matheruatica,nam mathematicus considerat de continuo a frahendo ab omni materia sensibili tam in genere qua linspecie, physicus autem considerat de continuo aliqi, cocernendo materiam sensibilem determinata ut in caeteris partibus philosophiae naturalis aliquando concernendo absolute di uriter materia sensibile ut in hoc lib. s. di qn argui-rur l pl,s non cosiderat de quanto ptinuo nisi ut est in materia naturali determinata hoc falsum est,qm ut docuimusin. j lib. in .q j. ens mobile no applicatum ad determinatam materiam sed Ut concernit materiam sensibilem absolute
sumptam est subiectum in his primis libris philosophiae naturalit. Haec de praesenti quaesito dicta sint. Quaestio. r .si magnitudo di tempus se concomitantur fini finitum N infinitum .
Et si quidem quodcucia infinitum est di
JN hac qone aduerte et stat d Fcultas in hoc. N6 incon
uenit idem mobile moueri semel tibistiter, sic in infinitum super eadem magnitudinem finita, quia n5 est maior i alio Q moueatur ter di quater qua milies di infinities emo non repugnat motum ei se insinitum N magnitudinem finitam. Praeterea. Stat magnitndinem esse infinitam & motum super eam esse finitum di fieri tempore finito,ergo dic. Contra nota probatur antecedes, in qualibet magnitudine sunt partes infinite cum sit diuisibilis in semper diuis bilia ergo est infinita. qm sicut ex finitis finitu , sic ex infinitis resultat infinitum ergo dic. Praeterea magnitudo coeli est finita ex primo coeli tex. 46 fm philosopha
372쪽
motus caeli di tempus menturam motum sunt infinita,qa nunquam inceperunt di nunqua desinent, ut conabit probare p5s in libro. 8 ergo dic. Pro resolutione huius quaesiti sic procedendum est. Priamo ponetur distinctio de infinito.Secundo duae pclusiones responsiue. Tertio soluent obiectione praeposite. Quantum ad primu distinctio sit haec. Magnitudo mo . tus & tempus possitiat imaginari esse finita vel infinita dupli primo ex ultimis. i. ex ter mim di dicet magnitudo finita ex vitiaris si in ea datur principium ante quod nihil est illius magnitudinis.&datur post quam nihil est eiusde . Ideitellige de motu di tempore. Opposito aut modo dicetur magnitudo infinita ex ultimis quando caret tali principiodi fine, di dico eodem modo de motu di tempore. Sed intellige de motu infinito facto semel super magnitudine infinitam ex ultimis similiter de tempore ptinuo infinito exvltimis mensurante praedictum motu.& hoc dico ut praeseruetur motus infinitus ex reiteratione de quo loquemur
in solutione obiectionum .secundo ex diuisione di dicetur magnitudo finita ex diuisione si esset deuenire ad x ltimam partem indivisibilem. Idem intellige de motu. & tepore. si autem ut probatum est supra est alvisibilis in infinitum Nin semper diuisibilia dicetur infinita ex diuisione, similiterdi motus di tempus. Quantum ad secundum sit haec prima conclusio.Magnitudo motus & tempus se consequuntur sin finitum di infinitum ex diuisioe. Hanc manifestauit pl3s supra in tex. Io. di nos formavimus tertiam quaestionem huius sexti libri, Vt videre poteris. Nam eiusdem ronis est haec tria componi ex diuisibilibus vel indivisibilibus di diuidi i se in diuisibilia vel indivisibilia qm unumquodq; ex quibus compo nitur in ea diuiditur. Secunda conclusio. Tria pra nominata se consequuntur quo ad finitum & infinitum ex ultimis,ita τ si magnitudo est finita motus factus semel super eam non pol est esse infinitus nec tempus mensurans ipsum motum. ita necesse
est si unum est finitum. di alia. di si unum est infinit si di alia. Y iii
373쪽
Hanc quidem conclusionem resolute probat philosophus
in tex. 2 o. N. II. N. 2 2 . Ut Uidere poteris. Et nos in epito
mate nostro su per sextum physi in tract. t . in conclusione quinta posuinius ronem formalem ad hoc,quam no e necesse hic replicare. Sed vide tu. . Quantum ad tertium aduerte C prima obiectio concludit de motu infinito per reiterationem , hic aut intendit de motu infinito semel facto super magnitudinem. Secunda autem cocludit de infinito ex iuisione in quo sensu magnitudo finita ex ultimis di mot tempus su ne infinita eo cr sunt continua.& ut sic sunt diuisibilia in semper diuisibilia. psis asst intendit de infinito eX v ltimis ut patet per secundam pclusionem. Tertia concludit ut prima de motu infinito per reiter . tionem,qui non est infinitus ex ultimis, qm quaelibet circia latio qua mouetur tota magnitudo coeli est finita. Diciturast totus motus coeli esse infinitus ciuia Fin prim non e dabilis prima di ultima circulatio.philosophus aut intedit hie de motu infinito qui sit unus numero.& cotinuus, di non per reiterationem.qualis esset si formica moueret continue luper linea infinita procedendo di nunquam retrocedendo de quo constat T sicut talis moi eet a prie infinitul sic tempus mensuras di linea siue magnitudo super uetac motus essent infinita. Haec de pnti quaesito dicta sint. 'aestio. s. si in nuc teporis pol aliquid moueri.
Quod autem nihil in nunc temporis mouetur eπ : his manifestum est. Textu. 29.
IN hac qone non est multa dissicultas loquendo de motu
proprie dicto ut distinguitur a mutatione proprie dicta. quae est terminus mot' proprie dicti ut illuminatio quae
est terminus motus localis.& gito ac corruptio substantialis quae lunt termini alterationis, maas dicimus instataneas mutationes eo cr motus Ut dicem insta rerminatur in instanti. Nam o limoi mutationes fiant in instanti iam docuimus in lib. 8. metaph. in. q s. dc in. i .quaestione. Quinti lib.
physi. ubi sustinuimus Q generatio substantialis no est morus proprie dictus. Quod autem motus proprie dictus non
374쪽
possit fieri in inuanti, nunc manifestandum est deinde foruuentur quaedam obiectiones.
Sit igitur haec conclusio responsiua. Impose est aliquid moueri in instanti motu physico proprie dicto. Dico motu physico ad ditam mot' meta. qui di actus psecti quales
sunt actiones immanet es ut velle Gintelligere de quib'determina limus in lib. 9 meta. in . q. 7 Q fiunt in inflati, di illic declarauimus quare dicuntur actus persecti. Dico motu physico proprie dicto ad ditam mutationis substantialis deSadix im' in. r. q. r. lib. crest motus communiter d1ctus. onclusio igitur sic declarata probatur ad mente pliato
phi di stat vis probationis in hoc, supponit instas proprie acceptu esse quid indivisibile sicut punctum in linea. TO sic si quid moueretur in instanti t sic si qd aliud mobile esset
velocius illo modo moueret in minoi i t Ee per equale spacium,quod etsi c5tra rone velocioris . Uelocius est. n. qd i tepore equali pertransit maius spacium . vel eqtiale spacium in minori tue. Contra aut pater, qm cum instans suppona tur indivisibile non p6t dari minor mensura ergo dic Praeterea csi in instanti non possit assignari prius di posscrius. sequitur Q si quid moueret in instanti moueri non praecederet motum esse cuius oppositum determinatu est si prain q. a. huius sexti libri. Praeterea. Determinatum est in. 3. lib. Q successio dc fluxus di tendentia ad ulterius est de r6- ne motus physici. Sed haec requirunt mensura partibilemqm dc mensurata sunt partibilia. Instanti autem repugnat partibilitas ergo in instanti nihil potest moueri. inantum ad solutionem quarundam oblectionia aduertet Gregorius in a. sen. di s. q. φ. arti a. conclusione. I tenet'non repugnat aliquid moueri in instanti, di totu fundamentum situm est quia si corpus graue descenderet de loco ad locum per vacusi descenderet in instanti. ergo nor repugnat motum fieri in instanri Ans autem probat quia si deicenderet in vacuo nullam haberet resistemiam. Sed Propter res stentia motus fit in tempore. ergo remora rea sentia quae non pol assignari in vacuo, non est necessc motum fieri in tempore.
375쪽
- Ad hoc applicat quadam resiponsionem cuiuidam do ctoris dicentis Q resistentia propter qua apponitur, te pus in motu est multiplex,una est medii ad mobile alia est mobilis ad motorem di haec est quotiens mobile est distictuma n olore. Nam eo ipso v mobile est in alio loco qua velle motor quaedam resistentia ibi attenditur. Prima latum est in motu simplicium qia mouentur in medio pleno, seclida tantum est in motu corporum coelestium, bc ellit in motu animalium per vacuum,sed utram simul est i motu animalium per medium plenum. Hanc r*osionem conatur Gregorius improbare ex eo quod dicitmquotienscum mobile est distinctum a motore, ibi est resistentia pst qua requiritur tempus in motu . Et probat r sola distinctio mobilis a motore no facit resistentiam. Quod utim in via nostra concedimus. Sed dicim' in hanc resistentiam facit oppositio si tuum ut declarauimus in lib. 4. physi in. q. 17. ubi respondendo ad secundam ronem factam pro Comen. declarauimus qualitate huius resistentie ut videre poteris nec ibi est replicandum. Pi aeterea Aliqui sic argutat, sequeretur posito vacuo si animal esset in cacumine turris, di inde se Riiceret ad terram per vacuum, non descenderet in instanti sed in tempore qm esset mobile distinctum a motore. N alibi ouam ubi uellet motor ria esset in turri,& motor vellet illud ee in terra. Sed pira est falsum , inca quare in motu simplicium di
in motu naturali animalium requirit ips est resistentia medii medio ergo sublato non movebunt in rpe. Hoc argumentum in via nostra non est alicuius ditati talis,quoniam causa propter quam requiritur tempus in
motu non est sola resistentia medii sed qualitas spacii di oppositio lituum & id iam manifestauimus in 4. libro physi .cO q. I7. ut videre poteris . Haec de praesenti quaesito dicta sint.
Quaestio. . si omne quod mutatur est diuisibile, Quod autem mutatur omne diuisibile esse necesse est. Tex. 3 a
376쪽
IN hac quaestione aduerte'ro philosophi qua ybat ori
ne quod mutatur esse diuisibile stat in hoc . Omne quod sin una partem est in termino a quo, di sin aliam in termino ad quem est diuisibile. Sed omne quod mutatur Fimvnam partem est in termino a quo & fm aliam in termino ad quem ergo omne quod mutatur est diuisibile . Maior nota di minor sic probatur. Omne quod mutatur vel est se totum in termino a quo.Et hoc non,quia duri est in termino a quo nundum mutatur vel Fin se totum est intermino ad qaem,& hoc no quia non amplius inutaretne sed iam mutatum eet, vel secundum se totum est simul in utrol termino,& hoc non, quia cum termini mutationis snt oppositi priuatiue vel contrariae vel cotradictoriae opposita essent simul in eodem di contraria ement in eo de nasolum remisse sed etiam intense, ut patet O calefactio inc pit ab intensa frigiditate di terminatur ad intensam calid tale ergo a susscieti diuisione restat quod partim sit inter . mino a quo di partim in termino ad quem. Sed contra hanc ronem insurgit dissicultas qῆ no videtur minor posse esse vera, di arguitur sic. Si oe quod nautatur dic. aut ly fm unam pa rtem stat pro parte qualitativa subiecti quod mutatur , aut pro parte formae aci quam est
mutatio aut utrom modo n6. Primo. Quia generatio substantialis est mutatio, di in falsum est dicere cr id quod gitatur generetur per partem post partem,qm agens naturale prius disponit tota materiam susceptiua talis sermae maxime in gnone copositoiς persectorum non . Secundo, qra,
torma substantialis di maxime compositi perfecti ut nunc non disputemus de forma simplicis elementi, stat in indiu sibili,& repugnat ei partibiliter acquiri. Quod autem non. Tertio patetvim tertium includit primum di secundia, ergo ista vss, non pol saluari. Oe qa mutatur partim est
quae fuit minor in ratione formata.
Et qm dissicultas quaesiti pendet ex veritate huius minoris, constat. n. que si minor est vera bene sequitur oe qQ nnitatur est diuisibile )ideo sic procedendum est. Primo reli elis opinionibus quas recitat Comen. di B. Tho. vide n
377쪽
est qsso B. Tho. saluat illam in in ore di de sensenda est pomtio tua. Secundo quo saluat ea Come.& ir psi sua no pira dicit B. Tho. Tertio mouenda sunt quada dubia di solueda. Q nantum ad primum aduerte cr mes B. Tho. est illam minore Verificari in omni mutatione siue sit proprie motus ut in augmeto dc alteratione di motu locali siue sit mutatio distincta contra motum proprie dictu ut illuminatiodi gito di corruptio, quae dnr murationes instantaneae di in diuisibiles veri ficatur aut sed diuersini ode, qm in motu Mprie dicto terminus a quo di ad quem sunt diuersibiles, vepatet de qualitate dimensiua circa quam est augmentia didecrementum, di de qualitatibus tertiae speciei quae sunt in te sibiles di remissibiles circa quas est alteratio, ci de loco q
est sua ficies di de his vev est Q id quod mutat est a se di ro
m extremou partim in termino a q di partim in termino ad que in mutationib'aut indivisibilibus, qm eou terminivit lini sunt indivisibiles non verificat illa minor rone termino v vltimo v sed rone terminorum motuu praecedentium ordinato* ad acquisitione terminou ultimo* indiuisibili u.V. R. qn gitas ignis ex aqua, licet materia non sit partim sub forma aquae di pti sub forma ignis qm lim5i seminae subalesco sistut in indivisibili,in epti ib disponi b 'sormae aquae puta sub tato gradu frigiditatis, di parti stib d sponibus tormae ignis puta sub rato gradu caliditatis licetigii quod mutat mutatio e indivisibili no sit partim sub termino dic. rd ne ultimi termini indivisibilis, est in rone te mini diuisibilis adiuncti: qm ut determina Dinuis in lib. x. meta q. I a .qualitates pirariae se ppatiunt i eo de in tradi b remissis,ec sic patet quo verificat illa minor ta i mutatione diuisibili si indivisibilis, sed diuersa rone ut exposuimus.
Ex his patet quid dicendum sit ad obiectione positu in
principio quaesiti Nam pro nunc dicimus in mutatione indivisibili velifical secundo modo non rone formae si, stant talis sed rone disponis adiunctae. Qsso aut veri ficetur 'etiam prii no modo declarabitur infra.
378쪽
priimo sic licet illud quod mutatur in diuisibilF. .
di corrupti substantia ir habeat parte de disponibus viri urque termini ante instas glionis in in instanti r nonis in q rccipit forma subalis indiuissibilis in ma no het tales ales sedim formam submitiale cu disp6nib'sitis.v. g.si ex aqua debeat generari ignis verς est anteu generet oportet materiam lite parte de dispoiarignis quae e caliditas di parte de dispositione aquae quae est frigiditas finiae pcedentis alterationis sed in instanti in quo ni at forma ignis no het aliquas dispositiones formae aquae sed solas dispones pro sorma ignis di forma ignis. Aristo. aut intelligit et oe qa mutatur het parte de termino a quo . di parte de termino adque di no solum ante. Et ideo adhuc remanet dubium,quaverificatur illa minor in mutatione indivisibili. Secudo sic. Aliquae mutationes sunt m sermas quaens
solum sunt indivisibiles fim se sed nec requiret disp6nes diuisibiles in subiectis quae recipiunt eas. Sicut sunt illuminationes di immutationes sensuum a sensibilibus. Na ad hoe aer illuminetur non requiruntur dispones praecedentes u sate per alterationem ide dico de sensatione. Sed sit
cit debita proximatio luminosi di obiecti sensbilis. Ergo ialiis mutationibus indivisibilibus illud quod transmutatur non oportet esse partim sub termino a quo di partim lubtermino ad quem nec sin extrema nec sin adiunctu, quia illud non vi siusscere.
Ad primum dico τ intentio philosophi di B. Tho.In illa
minori e haec. Oe qa mutat dii est in mutari est parti i te mino a quo di partim in termino ad que non aut du est inmutato esse qm tuc est solu in termino ad que. Quod autεnias substantialiter non di proprie mutari nisi du e in praecedeti alteratione, qm in insati quo recipit forma mutata est, ita v mutari no pcedit i his mutat uni nisi rone pcedentis motus. Decipit aut Iandv. qm disi inguit mutari subath a mutato esse sudali quasi prius a posteriori qd non est vem uiri in his mutari subalrlia mutatum ee substatialiter simul
sunt. Dico igit et, illa minor sic intelligit a pso. Se qa mutatur dum mutat est partim in termino a quo di partim i
379쪽
termino ad quem, eo modo quo potest eme dum est i mutaris vel rone extremi termini si est motus proprie dictus vel rone termini adiuncti si est mutatio indivisibilis. Ad secundum dico cr intentio philosophi est loqui de eo Iod mutatur motu physico sensatio aut sicut nec intelle
io nec volitio. non est motus physicus ut determinauimus in lib. '. metaphy. q. .ideo non est ad propositum. De illuminatione aut dico τ cum subsequatur motu loca-iem luminosi,ille mot' localis in illuminatione se habet vice dispositionis N alterationis praecedentis N ideo sicut i ta minor verificatur in ptione substantiali rone alterationis praeuie,sic verificat de illuminatione rone mot localis praeuii. Haec dicta sint q ad intelione & defensione B. Tlio. Quatum ad secundum aduerte et cu illa minor sit uni uersalis aflirmativa Comen. conatur saluare ea per tale distinctionem. Transmutatio est duplex. Quaeda P se. Quaedam per accias.Transmutatina se est illa quae est successia Ua ptinua cuius terminus est diuisibilr acquisibilis eo cr est vel qualitas dimensiua, Vel forma hias latitudine graduu, talis trasmutatio proprie dicta est motus proprie dictus qui distinguitur in augmentum di decrementum N alterationem di motum localem. Transmutatio per accides est illa quae sin se no est successiva sed est terminus praecedentis transi nutationis su cessivae, di tales sunt oes transmutationes quaM extremi termini sunt indivisibiliter acquisibiles. Dicuntur aut transmutationes per acclas quia non ro- ine sui,sed rone motus praecedentis merentur dici trasmutationes,nam cum sin se sint instantaneae, no distinguitur in eis mutari di mutatum esse.
Ex hac distinctione dicit Commen .m Aristo. intendit italam minorem de omni eo quod mutat mutatione p se dc est vera di concio est vera. Q oe tale cst diuisibile, no aute .loquit pbs de eo qd mutat p accns,nec debet accusari Arics omisit illud qm de his quae sunt p accias no pol hei demonratio nec scia. Haec fuit expo Come.&-no repugnet B.
Tho.patet ex eo qd dicit B. Tho.& hoc e qd dicere voluit Aut v hoc est 2 accns aliqua mutationes esse in no tEe.
380쪽
Et si quaeras ab Auerroe licet p5s omi serit id quod trar
tatione per se est diuisibile cum eἰus termini sint diuisibiles ut diκimus. Sed oe transmutabile transmutatione P accus est et transmutabile transmutatione P se locali vel alio motu . Na aer illuminabilis est mobilis localidi alterativae qm
calefactibilis di frigidabilis. di quod generat subali est mobile sm locu N alterabile ergo sequitis oe quod transhau tatur et transmutatione a accias est diuisibile inquatum est transmutabile per se,& hoc est quod dicit B. Tho. est diuisibile di si non rone extremi termini, cim ille stat in indiuisibilia salte rone termini adiuncti, de q diximus supra. Sed contra si dictam determinationem insurgunt duo dubia, di ideo tertio loco mouenda sunt & resoluenda. Primum est. Tota declaratio facta a B. Tho. N a Com- tarent. sup illam minore. Oe qatrasmutatur partim est intermino a quo dic. tendit ad concludedum oe qa mutatur esse diuisibile sm partes sermae ad qua est mutus. Sed hoc Tio intendebat piaci palr pH,imo intendebat ir esset diuisibile sin partes quantitatiuas ut apparet ex his quae dicit in text. 3 2. Sic.n.cocludit Necesse igitur hoc quidem aliud in
hoc elle,aliud vero in altero mutantis. di in tex. Comen. ciarius id hr. Sie. n.legitur, sequitur necessario vi transmutatuna sua quandam partcm sit in hoc. s. in termino a quo N Fm aliam si in hoc. stermino ad quem di Comenta .eκ ponens inquit sequitur necesssario ut transmutatum in. prima transmutatione. s. quae est transmutatio p se sit fm una partem in eo a quo est transmutatio di s m aliam in eo ad
qd est transnantatio primo. Non ititur susscit declarasse oe qa transmutatur esse diuisibile imi partes sorinae, sed enecelle manifestare quomodo est diuisibile sin partes qualitatiuas ita quod dum nantatur est sin una partem Stirativam in termino a quo, di s m aliam in termino ad que. Ad hoc dubiu non recedendo ab intelione B. Tho .qua'sceptant cometiste in solane huius dubii,dico r uti
Pias in hac contione Oe qa mutatur ect diuisibile intedit du