Josephi Mariani Parthenii De vita et studiis Hieronymi Lagomarsini e Societate Jesu commentarius a Francisco Carrara Bergomate enarrationibus auctus et illustratus et nunc primum novis additis adnotationibus editus a Vincentio Georgio ... Accessit ej

111쪽

non certior ab ip4o fieri volebat , quem tot co. dicibus circumfusum, tot librariis Vallatum, ac prope obressum videbant , quo tanta rerum, tamque inusitata molitio spectaret. Ab eo autem edocti, quid operis suscepisset, hoc ubi intellexerant, & opus Vehementer probabant, &una cum operis cognitione summam de eo existimationem secum discedentes auferebant, & ad suas quisque regiones deserebant. Quo factum est, ut ejus nominis fama mirum in modum percrebuerit, & hujus operis tanta, quantam supra diximus, tota fuerit Europae expectatio

concitata.

LXXXVII. In hae manuscriptorum codicum recensione, cum aliquot pertinaciter institisset annos, rem ad duodecim, si memini, praegrandia volumina adduxit, variantibus referta, &stipata lectionibus, quibus contentus esse poterat , si amicorum consiliis acquiescere non abisnuisset. Sed quod miretur lector, & mihi uix

eredat, cum illam recognovit, mancam suo judicio, atque imperfectam propter nimiam deseribendi sestinationem deprehendit. Permulta deis siderari animadvertit, quae omitti non debuerant, & multo, quam fuisset adhibita, majorem diligentiam, accuratioremque requirebant. Quid quaeris ρ recensionem ab initio repetendam, &totum opus tam molestum, ac laboriosum retein

112쪽

xendum censuit. Haec res, quae neminem non exanimasset, non modo animum homini impio gro & indefesso non ademit, Sed potius addi-.dit. Et vero nullo labore deterritus, nulla difficultate retardatus in suscepta deliberatione perstitit. Rem tantam, tamque operosam iterum ab initio aggressus est, nec ab ea Vehementer, ac constanter urgenda, cujusquam neque precibus, neque consiliis dimoveri potuit. Nemo enim erat, qui ejus Vicem non misereretur, Rvaletudini non pertimesceret, quae tanta contenis tirine labefactari omnino debuerat. Sed illa conis tempta miseratione, & posthabita valetudine, quod apud se statuerat, nihilo secius effecit. Rursus igitur inspecti Codices accuratius, rursus minima quaeque notata Solertius, atque excerpta diligentius, sic, ut Volumina, quibus noVa comis missa recensio suit, & numero, & magnitudiis ne priora superarent. Res haec, ut opinor, exemisplo caret, & cgrobit in posterum, quae satis

indefessi hominis, ac labore quovis indomiti

contentionem, constantiamque declarat.

LXXXVI=I. Iam vero, quid in hac sua ela. boranda hoc, quem diximus, modo editione spectarit, certius. a me eX poni nequit, quam si ejus specimen asseram Florentiae impressum anno 17 I, Idibus Maji. Hoc exhibito, '. atque inis specto totam tanti operis ceconomiam, quam

113쪽

IIo animo comprehensam habebat , Lector agnois

scat o Prodendarum varietatum rat onem novam exin

ere tare coegit nos ipsarum multitudo paene inrieredibilis . Paucae enim voces in ressis eodkἰ- .us sunt , qvs non aliter in scriptis extent I ac non numquam una eademque eodem scripta modo in nullo mL Codice reperitur. Itaque, quum ad Manu ser piorum Collationes Iacobi Gron it, editisne Lugduno-Batava anno Ioua omnium, quotquor ad hane diem lucem viderunt, nostra ρο dem judicio, emendatissima ι usi ersemus, como mendarissimum esse arbitrati sumus, eamdem ed tionem religios ratae repraesentare, tuique nostrorum eodicum varietates deinceps, ut quαque occurreret inserere, atque inculcare e rejectis ad

imam paginarum oram Iani Guglielm; , Ianii Guterit , Iacobi Us us Gronovii , reliquorumque ,

in eadem editione revectis, variis iaction bus. Verum , quum non satis judicio nostro Mamur sentimus enim, quam tardi, atque hebetes s mus ) voluimus doctorum hominum, atque prudentiam hae super re sententiam exquirere quos enixe rogamus, atque obtestamur, nos ἱnceris

eos , dubiosque consilio suo iuvent atque conseris ment I m sive rem totam improbarint, sive alia qua in re eorr gi , melioremque feri posse judia ierint , id quidquid erit, ne no1 celatos ve-

114쪽

Luty quo se estἰ- ροπί-- non modo nostris, vertim etiam stodiorum rationibus o bonaνum litterarum consulere. Hae autem nostra est in Aujus oνatianis varietatibus prodendis ratio, nomalia in relignis Cierionis universis operib- , si non displiceme eam intellexerimus, futura. - . . Praetermittἱmus Pisoniani lituum, qualis in Lugduno.Batava Grisovis Editione quam vuI-gatam postbast appellabimus) visitur . . Tum no4strorum Codicum omnes titulos, eum omnibus, iaquae.ἰn eorum marginibus occurrunt, adscriptis ni us subjungimur . Codices autem ipsos, an sitis harbaris numerorum notis, indieamus da quibus Codicibus consulendus erit noster, quem de iisdem confecimus, Commentarius , in quo ρο ad eorum atatem , pretiam, posses rex, AEt β. ejus generis alia pertinent diligentis persecur. CumuF. Uniuscujusque praeterea Codisia seHbrari formam, ac caracterem, singulis rivulorum veris sibus in aereas tabulas a peritisinimis arri eis incisis, talium elegant artim studissis exburetes ile us etiam rei speciem infra dabimus. Prodibis autem his Commentarius in fronte primi Ciser nis operum Tomi, quem in valgus orituri νυμ-

diem sumus

vulgatae contextum remeritur ' praemissisque reia

bus principia ab Afrania servaris fragmentis, q-

115쪽

varietas aliqua reperta a nobis in nostris Codiis euus est, continuo ad eam ipsam vocem vulgatae precessus, ac textus' abrumpitur, duplissetie ex altera parte lineola i ex altera autem circuli segmento varietas ipsa conelud tur, alio tisorum emere deuripta, illique numerorum notae oppo nuntur , quibus quotiquique Codices, quorum ea Iectio est, designantur . 'suoties numerali notae subjicisur Corri sive

C, id intelligere debebis Lector , A Codisem per

eam designata fuisse variantem ipsam Iectionem ad vulgatae editionis exemplum emendatam, atque eorrectam. suod si in ipso Codice voeis alicujus syllaba, aut etiam littera interpolata reperiturisa , ut quod ita quia ante fuerit. deprehendi non

possit, tum es , sive . T laba, sive Iittera, eadem qua vulgatae textus iborum forma interiarietates exhibetur. Ubi vero tota vox ejusmodi .nterpolatione corruta est, id eo eudiar a nota knterpol. sive isti signi eamus, Codicibus , quibus id eontigit, continuo de more indicatis.. Voces in Codicibus omissae hae nota om. δε- sinantur , quae si paulo plurer fuerint, subjici-τur etfam vox sua , ad quam usque omissio progreditur , ex. gr. in Pisonianae sop. I. mentisom.. ad decepit Σφὶ signi at, vocem mentis,

116쪽

II 3 vocesque tam consequentes usque ad verbum de . cepit, fuisse in Codice 2ψ omissas. Quas si librarius ipse, aut alius quis siυe in margine , sive inter versus addidit, tum subjungitur addidit sive a qua nota id ipsum, additas eas nempe fuisse, signiscatur. Si quis Codex ex. gr. 3 cum vulgatie leoZione prius consentiens, deinde ad alterius Codicis ,

puta a lectionem inter varietates allatam, emenis datus est, tum post numeralem variantis Codicis a notam , sic vulgo adscribitur .' I, c. 3 quo

signiscatur, ita correctum Codicem g fuisse,

quemadmodum est in Codice 2 , quum prius a Vulgatae lectione discreparet. uod si aliquando , veteri lectioni nou immutata praemissa nota asseretur in aI quo Codice aiaterius lectio, lectorique al. sev voce aliter, id quod saepissime contingit proponitur e eam ipsam rem, post citatum talis variantis ledIionis Codiacem , hoc compendio signiscamus I, Vari eX. gr. 3hoc est ita variat Codex 3. Si vero ejusmori varietas, nou cum alterius Coaicis, sed cum mulgatae lectione consenserit, id post allatam Codicis ex. gr. 3 lectionem, ita signi camus: Var. v. d. hoc est Codex 3 varia3, ut est vulgat;

textus .

Haec sere sunt, de quibus eruditos Leclares

nostros esse movehdos existimavimus antequam ad

117쪽

νationem prodendarum nostrarum varietatum eo. gnoscendam accedant.' de qua ipsi quid sentiane, ut nos vicissim moneant, irerum rossamus, atque obtestamur .

Dat. Florentiae Idibus Maji I 4r. LXXXIX. Ut specimen hoc editum fuit, Mia existimantium arbitrium Venit, varii Varia , quod usu venire solet, de quo liberam lectoribus judicandi facultatem relinquo. Verum, quae Poterat aliis aliud opinantibus utramque in partem agitari controversia, duo eam prorsus Sustulerunt, ut de editione amplius cogitandum non fuerit. Et primo quidem impensa, quae ad plura aureorum millia evasisset. Qua re factum est, ut impressores, qui sese ex diversis Italiae partibus obtulerant deterriti, nulla conditione adduci potuerunt, ut tantum, tamque Sumptuo. Sum negotium suscipiendum putarent. Hoc primum : alterum, quod ex adverso librarii intercessit improbitas, quae omnem Omnino, etiamsi impressoris copia non defuisset editionis

spem ademit. Huic describendos aliquot Codices , in ordinemque redigendos tradiderat pacta singulis paginis certa mercede. Ille vero extimulante lucri cupiditate, quo citius Codices absolveret, & quo plus minori labore emolumenti perciperet, de Codicibus paginas praecidere instituit: Indignum sane facinus , ac flagi-

118쪽

tium non serendum, quod opus summa cura consectum, & longa plurium annorum conten. tione elaboratum , & in suo genere persectum'. atque absolutum mancum reddidit ac mutilatum. Detecta fraude vehementer, supra quam dici potest, Lagomarsinus commotus est. Ut enim lacunae illae, quas decisae paginae effecerant explerentur, Florentiam fuisset regrediendum, &duorum saltem annorum impendendus labor. Librarius facti tam immanis conscius, & metu perterritus fugam arripuit, & certe, nisi ausu-gisset , Benedicti XIV, cujus ad aures pervenerat , & apud quem plurimum valebat gratia La.

gomarsinus, iram vindicem non effugisset.

XC. Ego vero, ne quid dissimulem, duo cogar in hac tanta , tamque immanis operis coagmentatione, quidquid de ea sejunctim spectata .entiendum sit, reprehendere. Ac primo qui dem generatim probare nequeo, quod graviora

sibi onera suaserat imponere, quam ut ea humana ferre posset infirmitas, non satis animad-Vertens, eo plerumque vota sua pertinere, qu evasura non essent. A natura quidem ad ardua

quaeque suscipienda incitabatur, sed pendendae

erant corporis vires, quae animi administrae sunt, nec ita praegravandae, ut opprimerentur. Corrigi in quo peccabat, natura debuit, & modus, qui in quaque re teneri debet, adhibendus. Hunc b χ

119쪽

adhibuisset, &, quae suscepit, viribus attemisperasset, multo plura ingenii sui absoluta, ac persecta monumenta reliquisset. Itaque tam exaginserata molitio , cursum, quem litterario in studio multo liberaliorem tenuisset, non sine litterariae ipsius damno Rei p. intercepit. Sed difficile nimirum est sibi moderari in rebus praeis sertim honestis, quae quamdam excusationem viis dentur habere, etiamsi praestitutos virtuti fines praetergrediantur. XCI. Hoc primum : deinde cur tanta contentio in re , ut ego quidem semper arbitratus sum, minime necessaria, & non ingenio pendenda, sed uno labore aestimanda λ Ego sane, qui illum primum diligebam, summamque de eo existimationem habebam, & quem solum putabam idoneum, qui nobis latinae eloquentiae principem ita, ut ne naevo quidem ab exemplari discreparet, exhiberet, angebar quam maxime, nec serre poteram, ut quae potiores ingenii partes esse debuerant, eas sibi labor improbus, & conistentio supervacanea Vindicaret.

XCII. Huic ut labori, & contentioni occurreret, ei auctor sui, ut longe aliam, & multo proniorem iniret viam, qua facilius, & vero

citius multo optabiliorem ad exitum perveniret. Pleraque nunc in Cicerone clara Sunt, atque

perspicua, quae novo lumine ad ea illustranda

120쪽

a manuscriptis petendo non indigent. Multa ceriste adhuc dubia, obscura, ambigua, quibus aliquid lucis, & opis manuscripti Codices afferre

queunt. Haec sola Voluissem excerpisset, tentassetque, si quid ex iis elici posset, quo vel obscuritas, Vel ambiguitas, vel quodvis aliud

vitium tolleretur' reliqua inutilia prorsus, atquς inania praetermisisset. Textum praeterea Ciceronianum quem Vocant, si confecisset, de variantibus lectionibus judicasset, probabiliores , quae ipsi visae essent, elegisset, quas ipse pro-hasset, dubitari non poterat, quin dom viri,

ejus auctoritate permoti, fuissent probaturi. Excipere autem omnes apices , puncta , commata s& ne ea quidem praeterire, in quibus librariorum vel ignorantia, vel oscitantia peccaverat, cujus tandem operae nisi illiberalis, genus erat, nisi ejus, quae, ut dixi, non ingenio penditur, sed uno labore metitur λ Ηaec, aliaque hujusmodi negligenda erant, ut neglecta jam fuerant ab MS, qui ante ipsum eosdem Codices inspexerane dc pervolutarant. XCIII. Et sane quorsum tantum temporis in re momenti nullius insumpti, & prorsus con-Fumpta, ab eo qui multo consultius, ad multo gra-Viora, atque utiliora conferre illud debuisset λ La do quidem ejus diligentiam, sed nimiam condemn squam olim gnavus ille Imperator ignavo Cen