장음표시 사용
131쪽
doquidem sensim inimicorum opes, animique creverunt, ut nihil minus, quo de totius Ordinis excidio , atque interitu laborarent. His somtiter restitit Clemens XIII; eorumque nefarios conatus repressit edita amplissima Bulla Anno I 64, Pontificatus sui septimo, qua Societatis institutum egregie de universa Ecclesia meritum a Paulo III, & a consequentibus Pontificibus mirifice probatum, Apostolica iterum auctorita i
CIII. Neque vero tantum sua sponte id secit Clemens, sed etiam rogatu, atque efflagitationibus plurimorum Episcoporum , qui tota Europa litteras ei sane graves in hanc rem dederunt,& periclitanti Societati Apostolicae Sed is patrocinium a summo Pastore, ac Praeside implora runt. Summa autem Epistolarum haec erat: Catholicam Religionem plurimum interesse ut
Societas retinerptur, eam a probis viris unice
amari ' contra ab improbis , ct Catholieae Relia gionis hostibus odio esse. Hos ejus doctrina ex cellentiam summopere vereri , formidare inDicitam in propugnando Catholica verirate constantiam. Ethnicos extra Europam praesentissimo subs dis, quo ad Christranam religionem adducerentur, δε-rtitui non oportere , non posse facile obmitti tot
operarios , qui seque , impigre ae Jesultae is V nea Domini laborarent. me Meere Cat Misam Reliis
132쪽
Iast Meligisnem. a sociatatis alumnis ad hoc usque' rempus. mire, ac feliciter toto terrarum orbe diffissam , ac propagatam . Rationem praeterea babendam inventutis insisturioni, o rethuarumpiarum exercitationum , quibus juvari plurimum 'pastorali munere Episcopi solent, oe opopuli , omnem pietatem exeoli, informari. His de causis ordinem hunc esse omnino retinendum. suod si 'secus iniquitate temporum eveniret , 'quod credibile vix esset, ita futurum
acerbum 'sis graυe bonis omnibus , ela Catho-IAa Religioni exitiale. Atque haec quidem erat
CIV. Iam vero illa, quam dixi, Bulla acriter admodum ussit adversarios, non. tamen eOxum impetus omnino retudit, quominus nefario in inceptu .obstinatissime perstarent. Duare La-gomarsinus, quo Vulgatae Bullae majup . pondus accederet, Episcoporum Epistola s edi voluisset,& Clementi ipsi inscribi. Nec vero quidquam inuntatum reliquit, quominus, quod contende-hat, assequeretur. Etenim, quamquam Clemens in sua Bulla diserte adfirmavit, se, quod faceret, Episcoporum rogatu sacere , existimabat tamen fore, ut si litterae ipsae prodirent , & vul go legerentur, fore inquam, ut hominum animos acrius perceIlerent, & tot Episcoporum cum Romano Pontifice in eamdem deliberatio. s
133쪽
Igo . 'nem conspirans sententia, violenωs,sortasse inimicorum impetus retardaret, ferociamque. comprimeret. Sed circumspecta Clementis prudet tia nequaquam adduci potuit, ut assensum prae
CV. Non concidit animo Lagomarsinus. Postulationem circumscripsit suam , & eo devenit, ut peteret facultatem sibi dari, vulgandi tantum excerpta quaedam ex iis . Epistolis una cum ali quot gravioribus, quae ipse collegerat, testimoniis. Autographa enim illarum Epistolarum ira ejus manus pervenerant, quarum legendarum mihi quoque facta potestas suit. Has me legisse
omnes non dicam , neque vero necesse erat.
Paucis enim perlectis perinde erat, ac si quis legisset singulas, usque adeo in eamdem, quam supra exposui Sententiam , mire consentiebant . Hoe facilius i meetrari videbatur posse. Nec V ro deerant qui benevola in Societatem volun late Sumptum praestarent, Sed nimis insesta Societati tempora, & indomiti , inimicorum animi in dies magis, magisque. ferociores essem praeclaris conatibus obstiterunt , & salutare hominis , non ' tam Societatis , quam Pontificiis dignitatis studiosissimi , cogitatum intercepe
CUI. Huic collemoni tam splendidae . atque magnisscae objici poterat, quod reipsa ei a me
134쪽
objectum fuit o Colligi similiter posse calumnias ,
probra, contumelias, criminationes, maledicta , quibus semper appetita Societas fuit, & totidem propemodum voluminibus comprehendi. De nullo enim hominum coetu tam dissidentibus animis, tam . contrarii S , pugnantibusque sententiis decertatum est, quam de hac una Societate, quae ut Iesu nomine insignitur , ita de ea affirmari videtur posse : In Sighum fuisse positam , cui contradiceretur. Id non negabat Lagomarsinus 'sed a jebat, testimonia a se collecta nullo modo conserri cum maledictis posse, ut probi viri cum improbis, Catholici eum haereticis com poni nequeunt, quorum vituperationes si pro eo, ae debent, aestimentur, laudis potius, quam vituperationis habendae sunt loco . Praeterquam. quod auctores, a quibus depromi contraria leo timonia possent , aut Haeterodoxos esse , aut A boni mos , qui cum se celare voluerint, satis
indicarunt odisse lucem, & publicum , quo re sutarentur , formidasse judicium. Quod ii e Catholicis nonnulli extiterunt, qui Societati infen-'si similiter se gesserint, erit, ajebat , cur Ve recundentur, qui se in Societate maledictis appetenda improbis , atque garreticis hominibus adstipulatores , subscriptoresque praebuerint. Haec Leponebat Lagam arsinus, quibus, quod objectum; et,
135쪽
luerat, dilueret, &, quod laetisset, a se recte factum probaret. CVII. Ego vero , ut, quod sensi in summo ocietatis diserimine, hoc loco sincere expromam ingenio indulgens meo ab omni contentione alieno, & a turbis valde abhorrenti, cum res ad eas ungustias redacta ' esset, . ex quibus humana eripi ope non videbatur posse, ab omni dimicatione supersedendum existimavi. Unum arbitratus sum esse Dei in tanta calamitate exis poscendum auxilium; uni Deo fidendum, &eum silentio ejus unius saltitare praestolandum. Atque
haec quidem tanto in discrimine, o quidem sen his
angustiis mea erat opinio, atque Sententia. . Μe.
mini me saepe virgilianum illud in re desperata usurpasse t Nec defensoribus istis tempus eget. Neque tamen eorum , qui aliter sentiebant, &nihil vel in extremo casu omittendum arbitrabantur, nunc damno, neque unquam ausus sui damnare consilium, t Z CVIII. Et sane non pauca postremis hisce temporibus privato jure a Iesu itis edita sunt, quibus co nunem causam tutarentur, quorum ego , & si dissentientem a mea sententiam non sim amplexatus, laudo tamen summam in scri
bendo moderationem. Quod si . aliquid alicui ρρςrbius sorte ςxcidit, justo dolori isnoscendum,
136쪽
quis ne eth Qui scripta ab utraque parte edita
legerit, & secum contulerit, fatebitur profecto , nullum nostrorum hominum scriptum proferri Posse, quod ullo modo cum iis, quae contra nos edita sunt, & acerbitate verborum, & atra- Cisale calumniarum, & gravitate criminationum sit comparandum. Quare in licentia adversario rum intemperantissima summam sodalium meorum mirari cogar, R laudare temperantiam . ' rCIX. Voluissent ii quidem in I suam supremos. Societatis moderatores pertrahere sententiam; sed hoc extorquere nullo modo potiuerunt. Immo vero tantum abfuit, ut ii privata defensiones Probarent, ut illis potius vehementer thdigna. rentur . Atque hoc quidem provido consilio. Neque enim dubitari poterat, quin si horum .accessioset auctoritas, novum inde crimen emerinεisset , quo tamquam concitatae seditionis rei ara. Cesserentur. Consilium probavit eventus , docuit que fuisse' potius, si aliter se gessissent . & si-- bi. dc communi causae nocituros, quam prola turos. Quidquid . egissent, deterrimam in partem fine acceptum, & inde captata oecasio Contra omnes severius animadvertendi. Notatignim erant prae caeteris ad perniciem, & des, gnati sic, ut quae acta sunt in universos eorum obtentu, quod re demonstratum est, jure acta
137쪽
CX. At enim. adversarii Vieerunt, utantur a& triumphum agunt. Lyctuosum triumphi g arus, & in rei tragica prorsus inhumanum. Ace bissimi porro qui consecuti sunt, casus satis ostendunt non eSSe , cur quisquam laetetur, sed omnes angamur, & Iugeamus . Non enim .eolam Societatem affecerunt, sed eos ipsos, quit ad ei conflandam invidiam partes suas conserre non dubitarunt, corripuerunt. Privata, ut puisitabatur, jam pernicies non est, & longe, late. que ad commune serpit exitium, atque dissum ditur. Crescit quotidie lues magis, &, quorsum sit evasura , affirmare quis poterit λ Faeilis . fuisset jactura Societatis , & aequanimiter toleranis
da, immo vero aliquo modo expetenda , si interitu suo constituta pace optatam Christiano oris hi tranquillitatem attulisset ' sed contra accidit, ac praetendebatur ad tollendam infamiam ut exo dia fuerant, eorumque, ut nunc Sunt, pro ε- . Sus . . non Videtur de tranquillitate cogitandum , sed nihil esse mali, quod non sit pertimescendum .. Haec qui animadvertat, & sutura prospicis, erit profecto, modo bono animo sit, cur in tanta calamitate nobiscum una lugeat, ac tri-
CXL Quamquam . quod ad Soeietatis interi
tum attinet, ejus adversarii errant, & vehementer errant, si eam prors0s extinctam arbitran.
138쪽
-tur Nam praeterquam quod non lexigua sui parta nunc vivit , suis legibus, & instituto regitur, quae reliqua pars est disjecta, ac dis- ipata , etiamsi prorsus intereat , non idcirco tamen Societatis memoria delebitur , 3c ncimen obliterabitur. Omnia licet isti moliantur, omnem lapidem moveant, quantum opibus valeant, contendant, vivet, vel ipsis invitis, ct repugnantibus, societas Iesu in tot sanctis viris publico cultu ab Ecclesia donatis, vivet in tot Apostolis, 3c Μartyribus, qui in ulti mis term partibus primi Christianam fidem seuerunt, & proprio sanguine irrigarunt. Vivet in tot amplissimis Romanorum Pontificum Bul- Iis , vivet in tot honorificentissime perseriptis Principum Virorum auctoritatibus, vivet in tot. Iuculentissimis publice, & privatim editis testiurnoniis, vivet in tot impressis nullo prope nu- mero doctissimis voluminibus , vivet in tot p -- clarissimis pietatis, ac religionis relictis monumentis , vivet denique in grata bonorum omnium, Zc totius posteritatis memoria , & ita perpetuo vivet, ut prius omnis contieescat Historia, quam de ejus laudibus sileatur, & egregia in
Ecclesiam universam promerita omnium gentium litteris , ae linguis non celebrentur. Quid λquod confidi potest sic enim auguror, nec Va-
139쪽
num me fore praesagium credo) adventutum remis pus optatum a bonis, tametsi ipsis invisum , quo tempore a tanta ruina Vegetior emergat, &multo quam antea magnificentius , splendidiusque efflorescat. Non enim aliter, quae tristia , atque . acerba ipsi acciderunt, interpretari volo. atque ille vult, qui res Machabaeorum praeclare gestas, sic scripto mandavit, ut eas, qui legerist,
non abhorrescat propter adversos casus , sed ita
accipiet, ut existimet, non ad interitum L sed ad correptionem a Deo suisse permissa. . CXII. Atque, ut ad ejus opera revertar ,ha C sere sunt, quae descripsi, partim edita, partim inedita, quamquam non dubito, quin non pauca memoria exciderint. Generatim inter inedita numerari possunt, quae reliquit adversaria. Horum ego congeriem prope incredibilem admira- . tuS, & confusam in acervo miseratus ei Auctor sui, ut eam digereret, in ordinemque dispone- ret, ne si confusam reliquisset, desperata propter infinitam multitudinem scriptorum ordinan-
orum facultate interiret. Hac in re mihi quidem pro parte morem gessit; sed ab homine
occupatissimo, ut reliqua similiter distribueret, impetrare non potui. Caeterum, si omnia colli. gantur , quae vir hic indefessus, & nullo labore propemodum debilitandus reliquit, adnotationes ,
enarrationes , animadversiones , censurae , de- ,
140쪽
prompta vel ex publieas tabulariis, vel e priviatis scriniis eruta , una eum voluminibus' ad Ciceronianam editionem spectantibus, iusta coisti ibibliotheca posset. - I
. CXIII. Uerum, quis ea nune eolligar dispe ira, atque distracta λ Scripta tanti viri, & vn- Iumina omnia , quae magna impensa compararat, ipso extincto statim in Collegis Romani Bibliothecam, quae sola a communi pernitie evasit immunis . inferri debebant; sed imminens calamitas consilium eripuit. Iraque ejus cubiculum illo ipso tempore, quo rurbo vehementius la-gsciebat, omnibus iliud ingredi volentibus patui . di inde multa exportata certe scio, sed quo comportata, . prorsus ignoro. Ego sane ab eo die, quo aegrotare moriturus cepit ab insere do in illud pede eonsulto abstinui, veritus amiciti2 vetus, & quotidiana consuetudo aliquid mihi molestiae, & negotii crearet. Quare, ιi in summa monumentorum inopia, quae mat&riam Historico ad seribendum sussiciunt, multa prinermisi, mihi ignosci volo, & aequi bonique fieri. quae scripto mandavi. . IV. Hactenus de praeeipuis studiis Lag marsini, in quibus ejus versatus est labor, &enituit industria. Nunc pergamus ad reliqua, quae non videntur omittenda, ut qualis, ouantusque vir fuerit, magis, ae magis Melaretur.