장음표시 사용
61쪽
defendent a corporis constitutione, necessum Profecto est , animi indolem sese componere ad faciem, constitutionem corporis.Ce terum hujus quaestionis fundamenta probe jacturi, monere volumus uitio temperiem non osse quidem
causam ullarum actionum, quamquam ita docent medici, sed actionum solummodo bonarum. Caeterum animi mores sequi corporis temperiem, demonstramus primo Exempli. diuturna experientia Medicorum Ira, Amor sunt animi affectus isores, sed videmus ut plurimit
homines temperamenti Melancholici esse formidoloses, holerici iracundos. In amorem VC-ro proclives illos , quibus flagrans amor dili bido saevit circa jecur ulcerosum, i qui jecore sunt calido, aestuante Imo unus idemque homo prout victus ratione varia usiis , modo hanc modo illam acquisiverit corporis constitutio nem, ita etiam variis agitatur a flectibus. Multi irascuntur, ubi nulla est ii causi, iidem non excitantur ad iram , etiam gravissimis moti rationibus nimirum quia nunc adest copia sanguinis bullientis, nunc nulla est. Ira igitur quae est affectio animae sequitur corporis indole Senes decrepiti cur delitat non culpa animae quia hanc habent prudentis limam sed vitio corporis, Inter quae datur mutua colensio, illorum uno Dfecto allicitur alterum Caeterum inter anima Ccorpus longe intimior est amicitia , quam inter amicos duos aut conjuge. Sic si amicus vicem amici dolet, cum illi male est, quanto magis
62쪽
anima corpori compatitur,m corpus animae, quia haec illi, illud huic subordinatur. Tertio ii ter homines maximam csse ingeniorum rum divertitatem, nemo tam hospes est in mum do qui nesciat. Hoc discrimen vel animae acceptum ferri debet vel corpori. Non animae quia haec omnibus cademist specie, ab illis vero,quae cadem, nulla speratur diuerentia. Igitur incausa est corpus, Minores proinde animi, horum diversitates sequuntur corporis indolem multiplicem diversam. ii arto, Hercules nisi ad
corporis conditionem se componeret utplurimum animus , non possent mores animi corrigi aut castigari aut immutari, mutato temperameto. Id tamen Pepissime perspicimus enici a Medicis, nam hi bilios si pronos ad iram, ab hoc
vitio abducunt victu refrigerante, humectante, cum bilis acrimoniam Juxtiriam retundat. Hac ratione videtis puerum timidum, somniculosum , cum adolevit fieri audacem alacrem, i ducta scilicet morum mutatione, aut temperie constitutione corporis mutata. Nunc porro
audiendi sunt illi, qui non possunt huc flectereat sensionem suam, nec animum inducere ut credant quippiam a corpore sperare aut emendare animum. Primo nobis opponunt animae excellentiam, quam nulla ratione decere videtur, ut se componat ad arbitrium vilis abjectiq; co Poris Anima, inquiunt, immaterialis est Ἀ- terna, corpus materiale caducumi corrupti-b le. Jam absurdum videtur,aeternum depende
63쪽
re a caduco, atque ejus sequi impetum. Illa sane quae nobiliorat superiora sunt, nec possunt ruic debent obedire inserioribus Anima corpore superior nobilior est,quomodo ergo sequatur hujus constitutionem Resipdnsio in promptu est. Caeterum nobile ab ignobili non pendet quoadessentiam, sed fere quoad operationes. Nam anima ita comparata est, ut non queat ullas actiones de se promere absq; adminiculo corporis, itaq; ita agit uti corpus est constitutum.Ne qui dem persectimam nostra operatio, quae nos a
brutorum genere segregat,corpore nostra opera carere potest, de intellectione loquor. Aristotelis verba sunt nihil inesse intellectui, quod non antea obvium fuerit sensibus. Itaq; anima non habet corpus pro nihilo, nec tyrannide in illud exercet, sed veluti rex bene ricus subditis carere nequit, tarissime iis morem gerit, veluti mas, quanquam conjugis caput sit, tamen nunquam non se componit ad illius arbitrium, ita animus tametsi dominia. Imperator, tamecorpori suo morem gerit. Siquidem longe intimior est amicitiain conjunctio animae corporis, quam regis subditorum, maris, foeminae Nec quicquam est, quod vel exigua vel nulla tibi videatur proportio inter animam cor
pus: mehercle illa quae clientialiter sibi subordinatur materia formam veluti perficiens
perfectibile, veluti mas cfoemina, veluti cera sigillum Secundo objiciunt nobis, mores si pissime immutari a variato temperamento, ita que
64쪽
Que non posse a temperamento dependere. Nemo enim sanus affirmaverit quorum uno sublato alterum tamen manet, illa pendere a se invicem. Verum scias velim quamquam multi Enilosophi mores suos malos, in quos per naturalem inclinationem ferebantur praecidisse, castigatie, abieci e induisse vel alios probiore hoc pium tamen non obstare, quo minus vera sit noltra al- sertio Animi mores sequi temperiem corporis, i. temperiem corpori largiri inclinationem aliquam aptitudinem ad varios assectus 'ores Temperies non est ruaceps horum caula, sed coadiuvans solumi conditio, itaque ii accesserit superior ratio ioluntas, itemque pertinax studium corrigendi inclinationem naturalem, tum Ileri potest,ut alii sint mores qua temperamentum. Nam ut Aristoteles habet Mens est supra naturam , nihilominus tamen siectus animi sequuntur temperiem,scilicet nisi a voluntates mente haec temperies vel inclinatio alio derivatur. Sed hac de re satis. CAP. IX.
An Temperamentum, it tam Haec quetestio nascitur ex Philosophis, qua
diximus, mores sequitem periem, mutata temperie mutari eos. Itaque quaeritur anne ulla ratione ieri possi , ut mutetur temperies Durum sane videturi mirum, immutario de statu
65쪽
statu pristino deturbari posse proprietatem naturalem , quae dependet ex intima essentia a tium. Quis vidit lapidem sursum migrari sua sponte Jam temperies aeque naturalis est homini quam descensus lapidis Secundo si mutaretur temperies, id maxime fieret in morbis, at iulic videtur manere, manet enim natura, quae est morborum medicatrix Temperamentum vero est natura Messentia partium , quid ni ergo in morbis maneat etiam Temperamentum. Sed satis verum temperiem esse in numero illarum aD sectionum naturalium . quae a subjectis sese segregari patiuntur. Non enim est accidens ins parabile qualis gravitas in lapide, sed separabile, qualis albedo a pariete, aut calor a manu, aut lumen ab aere. Hujusmodi proprietas segre a bilis, non tantum abesse potest a subjecto, hedetiam multipliciter immutari. Secundo falsum est illud Galeni, quod temperies faciat naturam, formam essentiam partium Accidens certe nequit esse natura alicujus substantiae. Temperies est untaxat conditio quaedami dispositio, qua natura utitur ad suas actiones. Itaque in
morbis manet natura pereunte temperie. Et an-
non absurdum est dicere, Exemp. G. In febribus praesentem facere temperiem, ebris est mombus, qvidem intemperies. Iam sit in morbis
manet temperies quia manet natura, annon temperies manet in distem perte , quo nihil dici potest ablurdius. In morbis manet natura, quia
manet anima, quae proprior est medicatrix D esse
66쪽
cffectrix omnium actionum . Anima enim est forma. Et non datur alia natura praeter formam materiam Caeterum quod temperamenta in- dies immutent homines, id experientia i tione demonstrari potest. Experientia, quia videmus hominem unum decurrere per varias rates, fieri puerum, juvenem, virum, senem, alia
est artas puerilis, alia senilis. Socrates igitur ex puero mutatur in senem Jam quid quaeso aliud est aetas, quam temperamenti mutabilis mutatio, cur puer differt a sene, tui ille humidior calidior, hic frigidior siccior Atqui haec sunt
temperamenta. Cum autem videmus homines
per victum seipse immutare tuum temper mentum. Exempla e communi vita depromi varia queunt. De Mithridate legimus, quod quotidiana esitatione venenorum ita se assuefecerit, ut sponte Mostentandi gratia saepenumero,que- admodum loquitur Aulus Gellius, rapidum veloxque venenum hauserit, atque id sine omni noxa, ut habet distichon:
Efecit poto Mithridates sepe veneno, Toxica ne possent ma noceres i. Quam ob causam cum in proelio victus esset, decrevissetque mori, sumpto velocissim veneno sed frustra, suo se ipsius gladio transegit. Medicus Arabs de puella scribit quae apello, item de anu que serpentibus fuerit innutrita, quibus horum esse postea nihil obfuerit Malus Persica
67쪽
hujus fructus in Persi alunt deterrimum venenumdat apud nos edi commode absque damno queunt. Quidni igitur ob variam victus de
ana, regionem, aerem, aliasque causaS,mutationi obnoxium fieri posse tempera metum. Ad experientia adjungi potest ratio, si temperies immutabilis est, homo quoq; ipse erit immutabilis&aeternus, nec ulli subjectus corruptioni. Cur sodes' Quia praeter animam torpus nihil in
nobis reperitur. Anima nec senescit, nec corrumpitur. Nam ut Aristoteli arridet, Si senex haberet oculos pueri, aeque videret ac puer. Omnis Titur mutatio a corpore dependet, cujus affectio, temperies est. Quapropter mutato corpore mutatur tem Deries , imo si acutius volueris pnilosopham, idcirco mutatur corpus, quia mutatur temperies Superponderis loco etiam hanca ungo rationem. Temperies est disbositio primarum qualitatum. Si ergo hae qualitates variant' immutatur, utique etiam mutatur temperies. Jam quis nescit, unum eundemque hominem, cum puer est, quam maxime esse humicum' calidum cum senex, frigidum diccu. itaq; aliter se habent qualitates primae in puero&sene. Ergo aliter habet temperamentum. Attendamus autem, quid dicat Ioan Argenterius
Medicus admodum subtilis Temper entum aliud in nobis esse ab Elementis, aliud ab humore pingui, hoc mutari, illud non item Sed haec distinctio nulla prorsus est, nam temperamentum ab humore pingui idem est, quod ab Et D a mentis.
68쪽
mentis. Unde enim humor ille pinguis,si non ab elementis imo quamquam temperies Elementaris ab altera illa sit distincta , tamen & ipsa immutatur, annon enim calor a frigor externo aliquid patitur Certe contraria in se invicem - unt si patitur utique immutatur, ter consequens mutatur temperies, cujus aliqua pars c lor st. Alii dicunt, Temperiem immutari,quo ad actum secundum, non quoad primum, rationem nonnullam deprehendi in actionibus, at causam actionum seu habitum esse immutabilem. Verum non animadverterunt hi viri,unumquodque agere prout est,qualis actus secundus, talis actus primus, immutato isto, hic quoque necessario immutatur Aqua quae calefacit, omnino calida est, quae frigefacit frigida Sic quoque in datis operationibus seu actibus secundis
temperamentorum simul mutantur temperamet ipsa Huc redit summa dictorum, nihil esse in nobis, quod non patiatur in mutatione, si excipias animum viri sapientis, quamquam, si su tiliter velit, fateri etiam cogatur, vel ipsum animum non esse ab immutationibus immunem, mutatur enim ab inscitia ad cognitionem, ab errore in veritatem, a vitio in virtutem. Hi sciscitarii quaerere nonnemo queat, quibus de causis& quando immutatur temperamentum,
id sequenti capite explicabitur. CAP.
69쪽
NUnc porro pergimus ad historiam aetatum quidem maximam. Omnes enim aetatem agimus, omnis aetatis insignis evenit mutatio in corporibus nostris. Etas nobis nini aliud est , quam spacium aut decursus annorum,quo mani testa aut evidens spectatur,vitati in temperamento totaque constitutione corporis Plerique e vulgo medicis aetates solent circumscribere certo quodam annorum curriculo, quemadmodum Varro scribit, pueritiam finiri anno decimo quinto, adolescentia vigesimo, sed si prieciseri proprie loqui velimus
non potest certo numero aut praefinito nuda definiri ulla aetas Etenim quemadmodum homines non aeque omnes sunt longo vitae, Vita clue diuturnitas est diversa aliis atque aliis, ita quo que hi cuius illi tardius adolescunt aut senesiacunt. Est qui vix e pueritia terminis exiit, sit spectes corporis indolem cum aliis codem aetatis anno iamdudum dolestens est. Nam uti habet Galanus Calidi citius attingunt puberta tem, frigidi tardius, sed tamen Medicii nos quoq; cum illis utuntur certis annorum termi-ms,quibus aestimant aetates,non quod necesse sit δε omnium
70쪽
Omnium hominum aetatem praecise illis gubernari, sed ne haec pars pulcerrimae artis pareret regulam Ideoque isti anni sunt quasi normam medio posita,ad quam alii citius,alu tardius a cedunt Vel quia naturali fere cursu homines lulis annis ad illas aetates perveniunt, quod ii Jam sit e multis unus Mitem alter, qui hosce annos
antevertat vel relinquat, id non evertit hanc generalem regulam Praeter annos in aetatum il- criminationibus ratio quoque haberi solet accedentium,quae in corporibus eveniunt, ita in primaru infantili aetate dentes prorumpunt, exci' dunt, renascuntur, infans ambulares famn-cipit. AEtate secanda seu puerili jam perfecte novit formare loquelam & habet aptum ingenium ad disciplinas cliteras addiscendas. Elas tertia longe majores secum fert mutationes, tum foemellis menstrua erumpunt, mammae retur- unt in colles,unde sororiare fraterare incipiunt, pili quoque subnasci in inguine in malis, Min masculis vox immutari, jam in venerem homo proclivis incipitcise redundante scilicet in toto corpore dc sanguine 'emine,
atque ita ulterius Caeterum authores varii a-xias numerant aetates Aristotelas tres facit numanae vitae periodos Iuventutem, aetatem mediam senectutem. Huc spectat aenigma, quod a phynge sertur propositum de animali , quoamane sit quadrupes , meridie bipes, vesperi tri-yes .Prim, infantilis aetas quadrupes est, quaa cum erecte incedere non possit, dibus