장음표시 사용
61쪽
EΤ 3IE MORIA, E 4RUMQUE ID EIS. illio laeso, turbato, obstructo nihil amplius videt oculus, ut et ipsa imago, quae interdiu repraesentata, clausis oculis vel in
somno resisScitatur, tanqua .n in ipso oculo existeret. Partes visus externi vocantur imagineS, partes autem visus interni dicuntur ideae, et quidem a quibusdam maleriales, nam non repraesentantur dissimiles in lagini lius visus, modo quod alio ordine, et nexu dispositae sint, quae autem sit disserentia, ex sola comparatione illustratur. Visus externus modo figuras objectorum conletiq)latur, ut palatii parietem unum post alterum, ejus tecta, imbrices, fundamenta, conclavia, picturas, lapetas, thronos, et duces ministrosque qui incolunt, visus autem internus omnia simul, quae successive et tractu temporis oblata sunt Oculo. Visus externus lustrat iii urbe unam domum post alteram, plateas, Vi-COS, aedeS, monuinenta, senatum, incolas, at visus internus omnia simul quae successive et tractu temporis oculo oblata sunt. Visus externus universum coelum Stelliferum cum sole, si doribus, planetis, iunis, me te oris, nubibu S, et caetera contemplatur, sed successive unum post alterum, haec omnia imaginatio simul comprehendit, ac totius coeli visu percepti sormam inluetur; ila etiam in caeleris. Ita Visus externus non capit nisi partem objectorum unam post alteram, at visus internus partes singulas visui objectas simul lanee, adeo ut momento queat palatium, urbem, coelum percurrere, et contemplari in uno composito quodcunque particulatim oculo repraesen latum est. Ila complexus unius a complexu alterius in sinite distat,
adeo ut quoddam quasi infinitum aut perpetuum superadditum sit, qualiter in superiore forma respective ad proxime inferiorem: ex his consequitur quod visus internus seu imaginatio sit gradu proxime superior, prior, interior, simplicior et persectior visu e X lerno.Quod imaginatio seu visus internus sit gradu proxime superior et persectior Visu externo, eliam apparet ex ipsis organis; organum Visus externi est Oculus, Organum autem visus interni est glandula corti talis, cumprimis cerebri; glandula haec corticalis est oculus et cerebrum in minima estigie, sed usque est organum gradus superioris, nam forma ejus secundum descriptionem est vorticalis, proinde . naturae purioris, Perse-
62쪽
DE PERCEPTIONE, IMAGINATIONE clioris ei simplicioris, quam forma organi visus, cujus radii et modificationes per sorinaria spiralem, quae sorma V brticali proxime inferior est, insinuantur. Visus internus seu imaginalio existit in glandulis corticalibus, ui quidem in singulis , adeo ut unaquaevis illarum sit pars seu sJmbola istius sensus seu imaginationis; ipsa varietas glandularum harmonica esticit, ut nulla disserentia in aliquo objecto detur, quae non distinctius in una et obscurius in altera et vicissim comprehendatur; nam quo plures oculi, eo distinctior Visus, consequenter quo plures glandulae corticales, eo distinctior imaginatio: praeler quod communis omnium causa ipsas paries ut id in commune conspirent, perficiat. Ipsae imagines visus secundum libras nervi oplici us lite ad universas glandulas corticales cerebri elevantur, ad quas dum perveniunt, illas ocissime, imo lolam illarum compagem fibrosam et vasculosam subtilissima quasi con remiscentia percurrunt, sic ut tola glandula imaginis et phaenomeni visus conscia reddatur. Ipsa glandula quae est organum visus interni . seu imaginatio uis se illico ad receptionem objecli persectissime disponit, et quidem multo perfectius quam oculus Seu Organum visus externi, ita glandula ista mutationem status subit, quae proxime correspondet imag ni seu objecto influenti, sive enim Se contrahit, sive expandit, sive in formam persectiorem redigit, sive in imperfectiorem torquet, quicquid enim harmonicum intrat, id exhilarat et expandit hoc sensorium, quicquid autem disti armoniam allicii, id comprimit et torquet, prorsus ut in fibris et organis lactus. Ipsa haec mulatio, quam recipit et ad quam se glandula ad appulsum cujusvis imaginis visualis disponit, vocatur idea, nam amplius non p0lesi dici imago; participat enim de quadam serma superiore et persectiore, ut et de intelligentia: hac ratione vertitur et transit imago visualis in
correspondentem ideam imaginationis, seu visus externus et inferior in visum internum et Superiorem.
Ex his apparet, quod naturalis quaedam correspondentia inter imi aginationem et visum ocularem intercedit, nam harmonia naturaliter expandit organum atque in persectissimam suam formam redigit, dis harmonia vero cum sirimit et in formam imperfectiorem torquet; et sic modis infinitis secunddin
63쪽
omnem quali talem objecti, prout a forma persectiore et imperfectiore partii ipat. Percipitur objectum seu imago, ut primum ad sensoriola haec seu ad cerebrum corticale appellit, ipsa subtilis vibratio, contremiscentia et mutatio prima tu dictis glandulis id producit
quod sensatio Nisus appellatur, nam visus non existit in oculo, sed in sensorio communi: quando enim modi sic alio percurrit
ipsam glandulam, et in ipsa formam agit persectissimam et simul sibi as simplices, quae sunt lolidem radii intellectuales animae, non potest non quin sentiatur illud quod singulas sibi astangit, et momento percurrit; sed hic visus est superficialis, nec dum perceptio appellandus. Sed quid prostrie sit visus, quid perceptio, imaginatio, memoria, imago, idea, et quae illorum disserentia, docendum est:
sed in limine observandum, qu0d omnia haec in uno organo Seu sensorio, id est, in substantia colli cali peragantur. V istis in hoc sensoriolo existit, quando variegationes modorum seu modificationum aetheris, quae sunt discriminaliones umbrae et lucis, aut nigri et albi, unde colores, ad sensoriolum hoc appellunt, et ejus superficiem, utramque ejus subStantiam simplicem corticalem et medullarem, sibi illarum nimirum et vasculosam permicani, et sensoriolum hoc ad latem modi scalionem recipiendam disponunt, nec tunc alios status per Currit, sed simpliciter in flatu influenti modo conveniente permanet, tunc existit visus, cujus mulationes in hoc sensoriolo seueXiguo cerebro non aliae sunt quam objectis visus conformes Paries visus dicuntur imagines ut et objecta. Imaginatio vero est quando Sensorium diversos status percurrit, statu primo seu objecti, qui communis ei quasi basis est reliquorum, conservaro; ita dum caeleri liercurruntur, ad illum tanquarii ad suum commune reserunt, ei cum illo assines et similes sunt: in numeri enim status dabiles sunt, iam universales, quam speciales et individui, sub quolibet universali sunt in suili singulares, seu in uno communi sunt infiniti particula
res, quae ejus singulae partes VOCantur, nec posSunt non Symbolam suam ad quandam communem formam conferre, nam
sub communi, quam constabilire parant, subsistunt. Ρarlcs imaginationis non vocantur imagines, Sed ideae,
64쪽
DE PELCEPTIONE, IMA II NATIONE nam simul sumtae aliquam formam constituunt , quae prope ad rationalem accedit, sed non est rationalis: in imaginationem non intrant nisi similia et convenientia, quae omnia ideae par liculares sunt: ex his excitatur id ea composita, iluae iterum tanquam pars est ideae ulterius componendae. Quando imaginalio peragitur, tunc cessat visus eXlernus seu ocularis, seu ab illo absceditur, nam objectum visus tunc manet tanquam basis reliquorum, et per Versationem comparantur et conseruntur, quae cum illo a Unilalem habeant: ideo
imaginatio oculis clausis, et in tenebris fortior est, inque lumine intenso debilior. Quando imaginatio ita operatur, ut per similium nexum ordo quaesitus obtineatur, vel quando inveniri videtur, et agnoscitur quod conveniat, id dicitur perceptio seu sensatio interna. Percipi tui enim id quod videtur aut sensu cas itur: ad perceptionem requiruntur plura alia quae congruant, quorum Ope objecti qualitas cognos eatur. Memoria est omne illud quod imaginatione producitur, seu
ipsa status mutabilitas; ipsum enim sensorium non nisi polen-liam mulandi status a nativitate trahit, ut autem induat status di Versos, opus est sensationibus, quae sensorium strin*ant, et in mulationes vi quadam serant: singula haec mulatio permanet Sic acquisita, et cognoscitur ex implessis imaginibus qualis sit, proinde mutatio singula, quae inest polentia, est parS memoriae, at vero singula mutatio, quae sit acla, est pars imaginationis: ideo ideae memoriae eaedem sunt ac ideae imaginationis, Sed non re producuntur nisi per actualem mulationem, proinde imaginalio ilia adam ratione appellari potest memoria activa.
Ipsae mulationes status per usum, cullum, con Suetudinem, illapsu sensalionum, acquirendae sunt; ipsum sic sensorium assuescit et discit in dies plures mulationes flatus subire, et sic
memoriam suam dilare: omnis mulatio semel acquisita remanet sub nomine memoriae, ei praesens sistitur, ii Mando Sen SO-rium in ipsam illam mulationem redit.
Ex his jam induci potest, qualis est imaginatio, qualis memoria, et quid id ea, quomodo visus in imaginationem stranseat ,
sic quale sit commercium. Ipsa vero brula animalia non solum in naturalem suam me-
65쪽
moriam, sed eliam in imaginationem, seu in mulationem flatus sui sensorii nascuntur; perfectis enim membrorum Sensationibus et potentiis agendi illico consistunt.
Ex his jam sequitur, quod nulla dari queat idea imagina
tionis, quae non si in memoria, et nulla iil ea memoriae, quae non fuerit in sensu, proinde quod omnes parses imaginationis a sensibus solis insinuentur: consequenter quod tam magna dari queat imaginatio, quanta est memoria, ut quod lania me-m tria, qua illa e X peries lia Sensuum. Sed quia similium ordo, harmo uia, forma non dependet ab hoc sensorio, sed ab intellectu superiore et puro, Se luitur quod aliquid plus ad imaginationem requiratur, quam Sola memoria; ut enim evocata rite cohaereant, id non est memoriae, sed est ipsius intellectus puri Seu animae, cui naturale est intelligere harmonias et ordines rerum. Proinde qualis communicatio est intelle elus puri cum imaginatione, latis etiam est imaginatio: seu quod talis dari queat imaginatio, qualis datur communicatio intellectus puri cum id eis memoriae: sed de his
ubi de cogi latione. Talis ordinalio partium memoriae non te nil a Sensu, Sed ex intellectu puro et sic ex anima, iluae est ordo, amor, Veritas, lex, norma, sui sJ Sle malis; sed ipsam hanc ordinationem confundimus cum id eis, seu determinationem et ordinem partium cum ipsis partibus; et quia ordinem animadvertimus naturalem seu innatum esse, credimus etiam ideas esse innatas. Imaginalio pura est modo comprehendere et simul complecti omnia illa quae sensibus obvia suere, et quae memoriae inhaerent, qualis est in brutis, in nuclambulis, in puerulis, quorum imaginatio nondum ab intellectu puro bene dirigitur et
Apparent nihilominus rationales et in felligentes, qui ex sola mentoria, experientia, scientia aliorum loquuntur absque nexu et in tu ilione rerum propria, et absque ordinata dispositione; mentiuntur intellectum coram illis, illii ipsas paries nesciunt quales sint aut num sint, seu coram illis qui adhuc minus queunt ideas in formam imaginalionis verae combinare. Imaginali 0 perfectior est, quo quis ideas suae memoriae plures et una similiores et convenientiores potest reproducere,
66쪽
PERCEPTIONE, III AGINATIONE ET C. et ab his in campum aliarum id earum illabi, et sic mulare status
suos communes in similes seu alios communes, et paries cujusvis elicere, et singula iii formam decentem disponere, ut ideac Uinposita prodeat quae naturae ordini conveniat. Si contrarium accidit, est desectus, irregularitas, hebutudo, vel ex ignorantia, vel ex in polentia mulandi status seu reproducendi ideas, illas rite coordinandi et sub ordinandi, vel ex privatione communicationis intellectus puri cum id eis memoriae, et ex Illurimis aliis causis oriunda.
Quod nulla loquela possit ex sola imaginatione pro sinisci; ad hanc enim requiritur intellectus et cogitatio, nam singulis vocum compositionibus aliquid intellectuale, an al)licum et philosophicum, imo spirituale inest. Quod omnis imaginalio protenus desinat, ac glandulae corticales privantur facultate mulationes suas peragendi, ut quando refrigescunt, siculi in quibusdam morbis, in catalepsi, morsu larantulae, saltu Vili, jactura memoriae; privantur hac facultate quando suo a Uuxu sanguineo, obstructu Subito, vel exinanilis vasis, vel ei negato reditu in venas et sinus, quando sibi ae flaccescunt, glandulae suum lonum amittunt, cum Vicinis concresunt, humore lentiore in spissantur. Stalus enim sensorii internus dependet a determinatione corticis simplicis, ejusque sibi arum tenuiumque VaSCUlorum,
piissimae meningis circuiti ductae, ipsius solliculi, lum humoris
perfluentis. Stalus vero Sensorii externus a conne Xu cum Vicinis per tenuissima licia sibi illaria, perque ramisi calionem arieri OSam, communiter per piam me ningeni, ex insertione vasculi et productione sibi ae. Si alias autem externus Seu adhu C rem Olior ex vasis arteriosis cerebri, ex sanguinis qualitate, ex liquidis extra vasa, ex sulcis et rimis inter congeries corticales, ex substantiae medullaris nexu, complicatione et len Sione; e X venis et sinu bus, ex dura me ninge, e X forma lolius cerebri, ejus-
Qualitates memoriae et imaginationis sunt diversissimae: . quot enim capita, tot diversitates, sunt qui felicis sunt memoriae, et imaginationis, sunt qui lardi sunt, quorum memoriae objecla lenacissime inhaerent, et quae repente dissipantur, sunt qui post mullum temporis actorum reminiscuntur, etsi omnium
67쪽
DE INTELLECTU PURO.57 quidem varietatum causas non pernosse pOSSumus, nisi internum glandularum corticalium et formarum perfectiorum statum rite cognoscamus: omnium quidem ratio potest reddi, et ab experientiae phaenomenis confirmari; sed hic salis est generalia praelibare, ex supra memoratis liquet unde diversi tales suam originem ducant.
Ipsa imaginatio vacillat, inebriatur, insanit, quando Spiritus animalis et sanguis purior, qui solliculum glandulae percurrit, particulis heterogeneis, punctoriis et inconvenientibus obstipatur, tunc enim glandula inlus pungitur et exstimulatur in alios flatus, quam qui per sensationes inducuntur; inde inebri alio vel insania ebria; tales impulsus et lactus sive inlus
Si Ve DXlus conlingunt, usque ex statu suo naturali deturbatur
glandula. Ipsae inclinationes, in quas nascimur, etiam inde suam originem sumunt, scilicet quod nascamur poetae, in USi Ci, ΘΓ chi lecti, mechanici, et plura quae plus ab imaginatione quam ab intellet tu . pendent; sunt enim quorum sensoriola magis ad haec quam ad illas status mulationes inclinent ei faciliores sint, et natura duce has ideas promptius, arripiani el re producant quam illas; hoc ab ipsa forma sensorii seu glandulae, et forma a cortice simplici, hic autem ab anima scaturit' et dependet. Visus internus acutissimus est, et quasi residet in vertice cerebri, ibi enim est cortex distinctissimus et frequentissimis rimis circum Septus, adeo ut ad Oinitem modum omnemque Statum induendum disponi queat; non item alibi in cerebro, minus in cerebello, in quo communis et proinde indistincla Sensatio. Universale enim absque singularium distinclis viribus, est obscurum, de quo imaginalio praedicari nequit. De Intellectu Puro. l. Antequam de intellectu mixto seu de cogitatione et
mente nostra rationali, de intellectu puro agendum est, nam cogit alio est quasi media inter intellectum purum et imaginationem, et quodammodo de utroque suam essentiam trahit; eX-
68쪽
58 DE INTELLECTU DURO.ploranda enim sunt pii ora et posteriora seu extrema quae utrinque ingrediuntur, ut natura medii seu mixti in nolescat. 2. Est quaedam substantia corticis cerebri analoga in una quavis glandula corticali, ex qua si brae simplices, uti ex glandulis corii calibus sibi ae medulla res seu compositae oriuntur, nam glandula corticalis, quam sensoriolum internum vocamuS, est cerebrum in minima essgie. 3. Hic cortex simplex, seu haec substantia corticalis simplex, est eminentissimum illud organum intellectus puri; lantum enim persectione sensorium illud imaginationis seu perceptionis, id est, glandulam corticalem excedit, quantum haec
ipsum cerebrum; Seu quantum visus auditum; ipsa enim ejus forma est superior et quidem suprema naturae, nimirum Coele si is, quae supra descripta est; quaeque non aliam formam Se superiorem agnoscii quam spiritualem , ei quoniam haec substantia in fastigio ipsius naturae posita est, iisdem vocibus, quibuSin seriores substantiae, minime potest significari, crassiusculae sunt quam ut ad stroprientur: ideo non cortex nec substantia corticalis, seu substantia corticalis analoga et aemula, nec Organum nisi eminentissimum, nec seu sorium nuncupari poteSt,
non enim sentit, sed intelligit, qua pr0pter illam in sequentibus intellectorium appellabo. 4. Ab hoc intellectorio dependet sensorium, seu ab inlellectu puro sensatio; nulla enim sensatio nec sensationis perceptio datur, nisi ab interiore aut superiore p0lentia intelligatur quale sit quod percipitur, nam ipsae minimae disserentiae quae t cuivis ideae insunt, et inter singulas ideas eliis lunt, non nude queunt sentiri et percipi, erit intellectorium quod judicet
et dictet, quod haec idea conve viai disconveniatque, et cum consorte alio, et cum pluribus quae assines vel similes sint, congruat, ut agnoscatur quid harmonicum sit, an alJlicum, jucundum, verum, bonum sit. Proinde nulla foret cogitatio absque intellectu puro, minus imaginatio, et sensatio. Ipse organismus corporis ab intellectorio suo seu sensorio intimo similiter dependet, absque cortice simplici nullus datur cortex compositus, qualis est cerebri, a cortice enim simplici oriuntur sibi ae simplices; quae ipsam glandulam per determinationes suas struunt: absque glandulis corticalibus nullum existit cerebrum; absque
69쪽
DE INTELLECTU PUBU. 59cerebro nullum sensorium visus, auditus, gustus, olfactus, lactus, proinde nec corpus: Ergo omnia respiciuni intellectorium hoc seu intellectum hunc purum ut principium et simul ut sui originem, ad quam singulae operationes se reserunt. 5. Hoc intellectorium non aliam formam supra Se B SI OS-cit, quam formam spiritualem, id est, ipsam animam, seu sormam animae; proinde intellectus purus non agnoscit supra se nisi intelligentiam puram, quae est animae, quia haec est spiritu S. Consequenter non confundere debemus intellectum purum cum intelligentia, seu intellectorium cum anima; intellectorium enim, cujus forma est coelestis et prima naturae, nihil
ex se potest intelligere, sed ab essentia vel forma spirituali, quae sola intelligit, et proxime sequentem intelligere facit: ita
liquet, quod anima nostra altius reposta sit, quam mens no Sira rationalis queat percipere: credimus enim cogitationem DSSe SV
premam et propriam ipsius animae polentiam, Sed super cogi talionem quae nusquam nisi impura et mixta datur, est cogit alio purior; et quod supra hanc ipsa intelligentia spiritualis; supra vero hanc datur sapientia, quae est divina, non autem humana, intelligentia enim a solo spiritu divino et sic a Deo Suam Sapientiam trahit. 6. Nascitur itaque hoc intellectorium ab ipsa anima, illius scilicet forma ab hujus determinationibus essentialibus; sed qualis sit haec forma post animam prima non facile verbis exprimitur, quia attribula et potentiae istius formae sunt supra vocum
Communium sphaeram, voces enim e X primunt solum ea, quae in natura sunt et intra naturae gyrum, non Vero Suprema et
proxima essentiae spirituali. Quae est ratio quod de Intellectorio loquendum sit per voces universalissimas, et sic tiarum intelligibiles, quales in se sint, et quod dicitur explicandum per
vocum ambages et ideas aliquoties in se ductas, harum beneficio aliqua obscura notio comparatur, sed clarior in excultis et
judicio profundiori instructis. I. Non dubitari potest, quin tale intellectorium, vel intellectus purus existat, is enim se in singulis partibus nostrae cogitationis et loquelae evidenter manifestat, quibus pro ime adest, et intime inest: ipsas enim ideas memoriae visualium non absimiles redigimus momento in lalem ordinem, formam
70쪽
et harmoniam, ut analysis quaedam rationalis inde resullet, quae num vera sit aut falsa, a quadam intellectu nostro cogitatione puriori agnoscitur. Sensaliones enim non alia objecta Suppeditant, quam quae sint partes imaginationis, at illas informas analytice redigere, et sic novas formas, quae iterum sint partes cogi lationis sublimioris, concipere et excludere, inque illis veritates, verisimili tales et probabilitates ex solo nexu et ordine intueri, non est sensationum, sed intellectus puri, nec est ipsius cogitationis, cogitatio enim est quae in lalum formam redigitur, et sic resultatum ex intellectu, qui prior sit, et cogitalionis ideas intellectuales seu rationales producat. Tale intellectuale, an alJticum, philosophicum, imo spirituale inest cuivis sententiae et cuivis sermoni etiam pueruli, qui momento
persectius phil0s0phice, dialectice, logice, grammatice loquitur, quam artificialiter ei scientifice universa schola peripatetica et Pythagorica, quae est ratio, quod nos ipsas scientias philos0phicas, ut ipsam Logicam, caelerasque theo relicas ex ipsis nobis et nos irarum cogitationum sei monumque inlima perlustralione, tanquam an atomici nolitiam corporis ex inspectis visceribus, addiscamus: quare nobis inlime inesse debet talis intellectus, qui regulas ei leges praescribat singulis nostraemeniis operationibus, quae nos aeque latent, ac forma cerebri, cordis, ventriculi, illum, qui nondum viscera perrima lus est;
ipsa ideo scientia philosophica est analome quaedam mentis, cujus etiam medicina inquiritur. Exinde sequitur, quod nulla cogitatio, proinde nulla loquela absque intellectus talis influ-Xione, exi Stere queat.
8. Operali 0 hujus intellectorii, seu hic intellectus non pol- est non esse purus, quia ejus forma ab animae determinationibus essentialibus nascitur, determinationes istae sunt totidem radii spirituales seu intelligentiae purae, forma ex solis radiis spiritualibus perfectissime determinalis fluens non potest nisi purum aliquod intellectu ala spirare, sed qualis sit haec forma, per comparationem cum forma sensorii interni et hujus cum sorma cerebri quidem percipi lametsi non describi pol est. In d agatur lamen an alJlice per solam perfectionum elevationem a gradu inferiori ad gradum superi irem, et adjectionem cujus-