장음표시 사용
171쪽
133 Se poSutSSe, sed conjunxisse cum Dei notione, in qua
, ut ait Aristoteles; idemque e Theophrasto af firmat Simplicius το ευ τουτο καὶ παν του Θεὸν ελεγεν ὁ Ξενοραυης μ' : cum quibuS plerique conSentiunt. J Sta autem sententia variae locum dedit interpretationi. Fuerunt qui illud ευ πάυτα sic intelligerent :totius rerum universitatis unam esse materiem Si Ve twιον, omni naturae SubjeCtum -οκείμενον , eumque Deum esse. Nonnullorum quidem haec sententia fuit philosophorum, in primis Ionicorum, qui rerum naturam perscrutati ad unum elementum Cunc tu Te- ducere Studebant, veluti Thales omnium principiumdquam P08uit; quos plures Secuti Sunt, qui in rebus CorporeiS haerentes omniaque, ut Plato dicit ' , de
ουτιαν Θρι μενοι, h. e. nihil esse, nisi quod manibustra Ctare et oculis intueri possent. Eleatici quamvis ab hac opinione longissime essent remoti, et Contra potius terrena Omnia et Concreta ContemnentCS, unum illud quod simplex et aeternum esset mente BDqui rerent , fuerunt tamen qui illorum το ου Corpoream intelligerent naturam. Hujus interpretationiS auctor in primis habendus videtur Aristoteles, qui antiquo rum generatim tam Ionicorum quam Itali Corum unam philosophiae regulam statuens, quaerendi principium idem plerisque facit το της υλης εἶ ος hOC Summum
CSSO a quo omnia repetere et quo roserre omnia 62ὶ Laudati supra p. 95, 1o5, io . Galenus Hist. Phil. c. III. p.
172쪽
solerent et quaerens , cur multi illorum, in qui bus etiam Parmenides et Xenophanes, de veritatis agnitione dubitassent, hanc rationem asseri : πι-
Ille igitur Eleaticorum et Xenophanis principium
corpoream interpretatur naturam; hanc autem naturam qualem intelligat explicandum est. Non intellexit sane Crassum 1llud et Concretum Corporum genuS quae SenSibus usurpantur, sed aliud quoddam puriore et praeStantiore natura cenSuit enim, ut ipsius verbis utar ), οτι πε*υκά τις Ου ια. τίμα ς
rae principium atque eXemplum , idque praedicat
ἀναλλο του καὶ ἀπαθεις; eidem praestantiSSimum quoque motum et figuram tribuit, quum et in Orbem mom eri et Sphaerae instar conglobatum esse dicit; denique hoc Corpus esse omnis naturae praestantiSSimum, eoque ultimum coeli orbem contineri ' . Talem igitur universitatis naturam quum mente
informaSSet, ad eandem sorinam ut plerumque facit ) etiam antiquiorum placita de mundo et rebuS divitiis Aristoteles retulit. Sic in metaphysicis , ubi
OStendit unum esse mundum pluribus globis COD-neXum, in eandem Sententiam priscorum fabulas in- 6 ) Aristot. Metapli. I, 3. p. 6 5 sq. 65) Id. Metapli. III, 5. p. 6 2 Α.
66) Aristot. de Coelo, passim : loca citata reperiuntur L. I, c. 2, p. 338 F. c. 3, p. 339 Η. c. 9, p. 348, A, G
173쪽
Eodem modo ititelligendum, quod Deum a Xenophane unius 'Sum coelum Si Ve mundum appellatum dicit; inquam sententiam eo maXime inductus Videtur, quod Deum Xenophanes praedica Verat προαροῖιθη , quAmfiguram mundo tribuit Aristoteles. in quo salsum eSsequiS non videt, quod in veterum sententiis explicandis ille omnia ad suae rationis Dormam revocat Quomodo Vero hujus ratio congruere potuit veterum illorum
placitis , qui in philosophando nec generum distributionem Dee formarum desinitiones , quibus ille naturam Omnem descripsit, cognoverant Sic, ut unum asseram , quod Aristoteles de corporea illa natura PraediCat, τὸ απλώ σωμα tribus his terminis definiri, initio, medio, extremo, hoc a Xenophanis Deo pror-SUS alienum est. Itaque merito videtur haec interpretatio refutata a Simplicio, ut in Parmenide Dolabimus. Aristotelis autem judicium plerique posteriores, qui Xenophanis sententiam retulerunt, secuti identur ita , ut pro Suo quisque arbitrio explicarent varie et interpolarent. Cicero ita tradit μ' : si XenophaneS unum esse omnia dixit) , neque id esse
mutabile, et id esse Deum, neque natum umqu3m et Sempiternum , CODglobata si gura. B Idem alio loco Sic, ut ante memoravimus '' Xenophanes, mente 67) Metaph. XII, 8. p. 7 4 E. Miror eruditissimum Bode de
Orpheo, p. 164, G0tting. i 824.) arbitratum esse, Aristotelem
his verbis mysticos antiqnissimae religionis Deos significare; tο- tum enim locum legenti apparebit, eum ad Vulgares Spectare poetarum fabulas , quibus praeclariorem hanc sententiam subesse dicit, fictionum tegumentis involutam.
174쪽
adjuncta, omne praeterea , quod eSSet infinitum , Deum voluit essen loquitur haec Velleius, in re ferendis veterum sententiis parum diligens quod insinitum dicit , supra jam improbavimus quod autem Omne discernit a mento , quam adjunctam tacit, id a Xenophane alienum est, qui naturam quidem intelligentem Voluit esse, non autem ipsam per se intelligentiam
S. mentem consideraVit. In quo similiter peccavit atque in I haletis sententia, quam ita resert Q ΤhaleS aquam dixit esse initium rerum, Deum autem eam mentCm quae eX aqua Cuncta singeret. D Quamquam Certum est Thaletem rerum initium a Doo non distinxisse Τ'. Eodem sensu Xenophanis Deum intellexisse vide
tur I imo Ρhliasius , Ρtolemaei Philadelphi aequalis, cujus verba supra attulimus , quum dicat : εἰς
tium sive τὸ τοιχ που in quod omnia ro3olvuntur. Hujus versus laudans Sextus Empiricus , Eleatici Sen tentiam ita exponit Τ' : ἐδογμ οσιζε δὲ ὁ Πα Οα
αμετάβώπου και λογικου. Ρleraque haec Xenophanis Sententiae Congrua, praeter unum, L το παυ και Θεον συα γη T ita πῶσα, quod ille non magis dixisse quam sensisse Videtur. Deum enim quamvis totius mundi principem et rectorem saceret, segregavit tamen ab omni naturae Con Cretione. Stoicorum vero hoc fuit placitum, qui cum totum mundum aDimatum dicerent, Deum voluerunt CSSO naturam eam quae OmneS mundi partes tranaret,
175쪽
cunctaque vi sua aleret et sustentaret '. Ex horum ra
tione ducta videtur illa explicatio, quae nihil aliud est quam interpretatio ejus quod apud Aristotelem vidimus,
Xenopha De in unum diXISSe Doum, eoque univor Sum mundum significa SSe. Itaque seriores Scriptores alii, ut Origenes et Theodoretus, simpliciter το πῆ, , alii , ut Plutarchus et Stobaeus, τὸν κόσμου memorant' , quum Stoici praesertim appellabant rerum universitatem tam divina quam humana Complectentem, 7υ lχα εκ Θεων
Phil. ΙΙ, 4, de uno Xenophane : E. άγενητον καὶ α φ Θαρτον τον κοσμον. Cf. Chalcid. in Tim. seci. 279. p. 382. ed. Fabr. Origenes Philos. cap. XIV : λεγει δε , οτι ουδὶν γίνεται Ου δε
Haec parum distincte; nam postquam dixit ἔν το πῆν , subjicitidem και τον Θεον, quae sane inter se pugnant : quasi Xenopha neS et Unum esse omnia dixerit, et praeter unum illud Deum
quoque esse. Nisi fortasse sic corrigendum Sit, tν το πῆν - φησὶ ci 'ε τουτο Θεον ει ναι. Theodoretus Θεραπευτ. Serm. IV , princ. p. 57 Sytb. Ξενοφάνης μ ν ουν ο Ορbομενους ο Κολοφωνιος, o τῆς Ελεατικῆς αιρε σεως ηγησαμενος , ἰν είναι το παν εφησε σφαιροειδες
και πεπερασμενον , ου γεννητον αλλ αις ιον και παμπαν α κινητον,
Ilis app0nam judicium Clar. Cousin l. l. p. 76..u Faute de bienn entendi e les passages d 'Aristote, et attribuant a Xe nophanen Une opinion exclusive potir te comprendi e plus aiSe ment, ii des e criVains posteri eurs, depourvus de totite critique, oni faitia dire dia mondo et dii foui a Xe nophane ce 'lu'Aristote et Sim- , plicius tui soni dire de Diora et de P Unito. D
176쪽
Haec autem interpretatio alium quoque errorem peperit. Nam Si unum modo statuitur naturae initium SiVe τοι χεῖον , nulla vi adjuncta , intelligitur, id quod jam olim Hippocrates ostendit isi, nullum esSemotui neque mutationi locum. Itaque cum Xenophanis decretum ad Omnem Duturam referri putarent , orta est pervulgata illa interpretum Opinio, Cum rerum mutationem et ortum et interitum omnem Om- Dino Sustulisse , mundumque statuisse inmobilem et
Sempiternum. Quasi ex iis quae de divina absolute que perfecta natura ille praedicavit , similiter de mundo rebusque humanis eum censuisse , essici liceat 7 Potius ex eo , quod Deum esSe, ideoque aeternum Statuit, colligi potest eum humana Omnia, ut quae nata Sint, caduca fecisse et mortalia; idque ab eo probatum esse tradit Diogenes Laertius Τ' : πρῶ-
tamen quamquam Xenophanis menti congruum Sit, Dum diserte expliciteque ab ipso sit demonStratum, unius Diogenis auctoritate affirmare non ausim : Siquidem illo in divinam Daturam mente defixus , reS hu-m3DuS eaque Omnia quae Sensibus percipiuntur ratione comprehendisse non videtur iDChoata enim et imperfecta fuerunt prima philosophiae Studia ', una aliqua parte diligentius explicita, Cetera aut neglecta
75ὶ Hippocrates hoc placitum refellit de Nat. Hom. I, S. 9.Sqq. t. III, p. IO5, ubi cs. Galen. Eundem testem laudat Procliis in Timaeum L. III, p. 1 47 , e L BaSil. εἰ τοίνυν εῖ γενεσιν
177쪽
aut leviter lanium tractata sunt : itaque Xenophanes ut de Deo studiose philosophatus eSt , ita in rerum natura praed1canda Vulgarem sere SeCutus est poetarum opinioDem, ut infra videbimus. Nunc alia adhuc eX ponenda est de Xenophanis Deo sententia. Diogenes, qui illius placita nullo Ordine et con
iis quae ab aliis relata vidimus ; etiam hoc, quod Doum
viraro negat, poteSt a Xenophane prosectum ideri, quo significaret, Deo nihil esse Commune Cum unimantium natura , quae Spiritu potissimum Continea tur. Haec enim opinio Don tantum vulgo Sed a nonnullis etiam philosophis erat celebrata , praeSerlim 3b Anali imene qui rerum Omnium principium idque di inum aerem CSSO Censuit, mundumque Om Dem Spiritu Contineri. Quam opinionem a Xenophane im-ΡΓOb3tam CSSO , Con Sentaneum est Τ'. Quod autem adjungit Deum totum eSSe κά ρρονησιν, hOC qu im' Vis antiquiorum auctoritate retulerit Τ', tamen parum
79 Cicero, quem modo laudavimus, mentem adjunctam facit. Bessarion qui utrum ex Theophrasto tantum hauserit an alia admiscuerit non constat dicit : mentem etiam universum hoc idem esse adfirmavit. Mi Vid supra p. io I. ΤZelges Chiliad. VII, 5i 9 sqq. ed. Klesling. obscurius :
178쪽
recte ei tributum videtur. Namque si ita plane statuisset , qui potuissent veteres tam varie ejus sententiam interpretari Nimirum intelligere quidem Deum et sapere dixit; non autem ipsam mentem CSSO eaque Vi divinam naturam omnino contineri. Ita tamen Diogenes aliique videntur intellexisse, atque huic Sententiae coDgruum est illud quod idem deinceps resert ε ρη και τὰ πολ λὰ ἡττω νου εium M'. Haec verba legens de Platone potius quam de Xenophane agi puteS : nam Congruunt sere cum hiS , quae ille in I imaeo dicit : μεμιγμενη η T, E T υ χἱIVI
Xenophani autem hoc placitum astinxisse videntur egillo quod Supra memora VimVS argumento, Deum, Si esset Omnium praOStantiSSimVS, unum CSSO Oportere, non multos. Itaque Si apud Diogenem legeretur, τὰ πολλὰ γ zzω του ενος et ναι, POSSet omnino probari; nunc
Hinc Fabricius ad Sextum Emp. p. 59, censet, si Xenophanem Deum dixisse mentem aeternam , unam et inmutabilem , rationeque ac sensu pollentem, cael. D At Xenophanes de Deo tantummodo praedicasse videtur, ut SimpliciuS dicit, πάντα νοειν αυτὸν, Unde SeXtus Empiricus et Galenus λογικοῦν appellant Xenophanis Deum ; veri in1- tamen τον νοοῦν a Sensuum perceptione non fecit distinctam. cf.
80ὶ Diogen. l. l. Non possum probare Brandisii interpretationem in Comment. p. , quam infra etiam tangemus. Ab eo
discedit quoque Ritter p. 453. 81) Plato Tim. p. 48 A. Eandem fere XenophaniS mentem
fuisse censet Cousin p. 83. cum Casaubono ad Diogen. Laert. cf. Bayle Diction. Xenoph. not. D.
179쪽
autem pro Deo subjecit του νουν , eique adeo tribuit notionem ab ipsius mente alienam. Namque sui veterum testimonii S constat ) primus hanc nominis
Dotationem usurpa Vit AnaX3goraS, quum CauSSam , quae Omnia moVeret , mentem appellaret : οσα γε υχην ἔχει καὶ - ελαττω , T α ν T ω ν ν ου G χ ρ α- et εἴ M'. Ab hoc igitur tanquam capite profecta haec sententia est. Iste autem error Datia S eSt eX Se quentium philosophorum doctrina, qui di VerSa Superiorum placita cogitatione complexi, quod Statuerente8Se rerum principium , idem et imum et montompraedicarunt , ambasque illas notiones ut conneXas inter Se et cognatas una conjunxerunt. Sic Plato prae
sertim multis locis disserit , quod unum plenequeeSSe το D, το παντελῶς ου dicatur , non posse illud
a mente Segregari, Sed huDC Deum CSSe Omnis Da turae CauSSam et rectorem ' .
Ad eandem ergo rationem Eleaticorum et antiquiorum etiam dicta et placita consormarunt interpretes, praesertim Neo-Ρlatonici , uti Proclus Orphei illo dicto, εν ἐγένετο, Significari ait την ολοzηzα του θημttουργικου υ,5. In quam interpretationem inducti sunt sphaerae illa imagine, quam ab antiquioribus d esum tam deinde ad metitis vim exprimendam transtule
runt , ita Plato de Legg. L. X, p. 898 , Α : λόγοντες
180쪽
quum apud plerosque invaluisset, idem quoque pri S cos philosophos et vates hac imagine intellexisse et significasse crediderunt quod imprimis Proclo pla
cuit 'β. Sic veteribus tribuerunt sententiam quae DeCingenio nec doctrinae eorum COD Pu Oret. Recentiores Aristotelem plerique interpretem Se
cuti existimarunt illum , quum τὸ A diceret Deum , ad mundum του ουραυον respexisse , et intellexiSSequasi animum quam substantiam appellant ) per uni
riem omnisque naturae fundamentum hunc Deum appella8Se, quem totum Cernere, totum audire, totum cogitare dixerit q. Hinc multi Xenophanis rationem pantheismi Domine designarunt. Sed quum satis probatum nobis videatur, illum το ου ad Deum modo retulisse , de mundo non Cogitasse, i Sta opinio Corruit 'Τ. Etiam Xenophanis rationem cum SpinoZae doctrina Compararunt . De cujus sententia ut Omittam
ποιειται. Plotini Sententia expressa e Platonis Τimaeo, Supra p. Ι2O laudato.
85 Procl. in Plat. I he0l. IV, c. 38, p. 239. 86) Bayle Diction. Xenoph. not. B; hunc multi secuti sunt, contra quos iam Moshemius ad Cuthivorthi Syst. Inl. IV, 2 o. p. 583, et Bruckerus Hist. Plii l. t. I, p. II 49 disputarunt, Sua uterque ratione; varie de hac quaestione disserit Brandis l. l. p. 20sqq. Bitterus Gesch. d. Phil. l. I, p. 4 9 Aristotelem sequitur. 8 in Vid. uberius de h0c disserentem Cousin l. l. p. 25 sqq. 88ὶ In primis Bayle l. l. Diligentius de hoc quaerere instituit Fulleborn , Beyti aege g. Gesch. d. Phil. T. I, Part. I.