장음표시 사용
181쪽
quaerere, tamen teneamUS, quantiam inter utrumque interfuerit aetatum intervallum , tantum sere ira genii doctrinaeque fuisse discrimen. Xenophanes eam philo Sophiam, quam idealem appellant, inchoavit tantum :in divina natura essentiaque contemplanda unice in tentus , nihil aut non nisi confuse docuit de vi divitia, mente et cogitatione, nihil de naturae progressione et explicatione, nihil de rerum omnium Ordine et vinculo quo divina humanaque continea D tur sic in Xenophane initia modo adspicimus ejus philosophiae, quam paullatim auctam et explicatam recentior aetas et majore doctrinae copia et maturiore ingenio et
diligentiore disserendi ratione ad quandam disciplinae
182쪽
Absoluta Xenophanis sententia de Deo, jam dein ceps ad placita ejus de mundi Origine et rerum
Datura VeniamuS. Haec autem priuSquam ordiamur ,
praecipiendum videtur, ne in Xenophane eX spectetur continuata quaedam disputatio , qua rerum omnium naturam et elementa ad summum illud principium tanquam sontem retulerit , rationesque explicuerit quibus humaria cum divinis constringantur unaque vi omnia contineantur. Majus est hoc quiddam , quam a Xenophane ejusque aetate possit eXspeetari. Veteres illi quamquam multa praeclare Sentiebant multaque diligenter perscrutabantur , tamen UniverSae
naturae Vinculum caussarumque Seriem ViX mente
SuSpiculi Sunt, Dedum ratione explicuerunt. Eleatici praesertim in rebus divinis considerandis mentem a SonSibuS aVocantes , quo altius de Deo cogitarunt , eo m3giS Oum a rerum natura Segregarunt et quaSi e mundo sustulerunt hinc multorum reprehensio quod et principium rerum sustulissent nec ullum reliquissent generationis locum. Ergo non mirum si PhySica eorum placita a metaphysicis plane fuerunt di- Vel Sa : apud Xenophanem Certe tantum est inter utraque discrimen ut, his confia Sis, OmniS pertur betur ejus sententia, neque mirandum sit nonnullos, qui haec non discernerent, Contraria plane et ab Surda eum statuisse arbitratOS esse; veluti Theodore-
183쪽
145tus, in veteribus judicandis iniquior, postquam dixit
Xenophanem principium secisSe unum et aeternum, subjuDgit : πα υ θε τουτων ἐπιλαΘόμ ενος εκ τῆς γῆς ΘυναιαΠαυῖα ε ον κεν Η3CC merito ut reprehendit; quid enim absurdius quam aeternum Statuere uni Versum idemque e tellure Datum dicere 3 Non ta men vidit, istius culpae, quam in Xenophanem traDS- fert, Se eSSe auctorem et male interpretando mentem ejus plane obScurasse. Errorem istum jam Simplicius refellit, recteque docuit et Pythagoreos et Xenophanem, Ι'armenidem, alioSque τὰ ρυ κα απο τῶν υπερ Θυcta separa 8Se, Si non plane et distincte, at constaSe tametiet tacite, quo multorum intelligentiam fugerent, τη
inter quae nulla sit rationis necessitudo, Xenophanis opinionem de rerum natura seorsim explicaturi
Rerum principia quaerenteS Unde naturae Originem Xenophanes duxerit , in magnam statim Offendimus
i) Theodor. Therap. Serm. IV. Reliqua verba superius attulin0t. 73. ) Idem Serm. II, p. 22 dicit : E οφα νης ο Κολοφώνιος
batur Π 0lsius ad Origen. Phil. not. 6 et 9. 2) Simplic. in Phys. fol. 5 B. Ultima haec verba ad meam
Sententiam accommodavi ipse enim aliter intellexisse videtur , si comparemus quae paullo ante dicit : Ξενοφανης , - ΓΙαρμενίδης
δώκασι. XenophaniS philosophia, quantum et nobis et ipsi Simplicio innotuit, neque τελειοτατη neque αινιγματωδης dici potest. I. II
184쪽
dissicultatem , quod scriptorum , qui de eo prodide
runt , Cum magna eSt inter ipsos dissensio tum etiam plerorum que parum probata auctoritas. Quos enim in tractanda quaestione de Deo Secuti Sumus auc
tores , Aristotelem, Theophrastum , Simplicium , hi
Omnes de naturae elementis nihil memorant; qui autem de his retulerunt ita inter se dissident , ut facile appareat, plerosque opinionis conjeCtura magis
quam argumentorum auctoritate usOS incerta et Commentitia pro veris ratisque tradidisse. Ac veterem quidem fuisse hanc interpretum disceptationem Sextus Empiricus docet, quum reserat, alios contendere Xenophanem unum OmniS DaturBe principium Statuisse terram , alios duo ei elementa, terram et aquam , tribuere , quarum Sententiarum utramque ipsius versibus firmari '. Posterior opiDio
Sexto ipsi probabilior visa, et Sic Xenophani placuisse
non semel si De Cunctatione affirmat si ; alii alteram opinionem laudarunt, Solam terram OSSO rerum Principium β. Unus Diogenes Laertius pervulgatam illum plerorum que Sententiam , qua tuor eSSe Daturae elementa , etiam in Xenophanem Consert q. Harum Opi- 3 Adv. Mathem. X, 3I3 sq. 4) Ibid. IX, 361. Pyrrhon. III, 3 3. Similiter Porphyrius,
Eustathius, quos fragm. IX et X attulimus; Galenus Philos. p. 27 D; Epiphanius ad V. Haeres. L. III, p. lo82 : Ξενοφάνης
5) Plutarch. in Strom. apud Euseb. Praep. Eu. Ι , p. 23 :γίνεο 9αι δε απαντα εκ γῆς. Plutarch. plac. phil. E. γῆν λεγει πρωτην , εἰς απειρον ερριζωσθαι. Galen. XXL Origenes t. l. ωα δ επαντα εἶναι ἰά γῆς. Theodoretus modo laudatus; Sabinus, cujus Verba moX apponam ; Stobaeus supra ad fragm. VIII. 6 Diogenes L. IX , 19 : φησὶ δ ε τετταρα eiναι τίουν οντων τοιχεῖα. quae descripsit Hesychius Mil.
185쪽
nionum quanta sit diversitas apparet eadem est in tota omnino illa quaestione de Veterum elementis discrepantia : cujus rei Culpam non ipsis auctoribus tribuendam esse, Sed posteriorum Scriptorum inso1-tiae qui illorum dicta atque placita perverSu interpretatione confuderunt, explorandis horum testimoniis probabitur. Primum quod Diogenes Laertius refert, Xenophanem quatuor Statuisse rerum elementa, placiti hujus auctorem Empedoclem fuisse Aristoteles Τ et plerique Veteres testis cantur. Unde tantum certe colligi potest , eadem principia licet dudum antea ab aliis es-Sent memorata, Empedoclem tamen primum fuisse qui haec genera clarius discerneret B ptaque eorum compositione et Ordine mundum sormaret. Quamquam Diogenes aliique studio quodam antiquitatis ducti hoc placitum multo superioribus, praesertim Pythagoreis, BCCeptum retulerunt ', eo fortasse inducti , quod Empedocles Ρythagoreae disciplinae aemulus est habitus unde sane Doti mirum Xenophani, Italico philosopho , eandem a nonnullis tributum eSSe Sententiam. Horum autem qualis fuerit interpretandi et judicandi ratio , ex Homeri interprete Eustathio intelligi potest, qui ad versum illum poetae ', TotaVες υδωρ καὶ γαα γε σΘε, annotat, hoc dictum a nonnullis Sic eXplicari, ut ferrao et aquae duo etiam reliqua elementa Staggerenda celaseant, pariter ut apud He
186쪽
Isti in interpretando hanc sibi concedebant licentiam ut , si quae ipsis auctorum VerbiS prodita non CS-Sent , ea cogitatioue Supplerent. Quod si in poetis fortasse liceat , at philosophorum placita hoc modo interpolari quis probet 3 Diogenis testimonium hoc
argumento Satis refutatum Videtur restant duo , quae eXploranda Sunt quorum quamViS Utrumque ipsius auctoris versibus nitatur , quis tamen Credat
hunc in philosophando tam diversa placita Secutum esse 2 Hinc ergo colligi licet, vel horum versuum alterutrum falsum esse , vel talem fuisse Xenophanis Sententiam , qua ambo illa placita explicari atque inter se conciliari possint. Utriusque igitur opinionis
Primum opinionis ejus, qua terra et aqua Xenophani tribuuntur principia, si fontem indagamus, de eo quam parum perspectum et exploratum ipsis Veteribus fuerit, patet ex iis quae doctissimi interpretes Io. Philoponus et Simplicius in commentariis ad Aristotelis physica retulerunt. Hic enim cum dicat , physicorum plerosque contraria fecisse naturae principia , inter quos nonnullis το υγρὸν καὶ ξηρον placuisse '' , isti quinam intelligendi essent multum quaesiverunt et disceptarunt interpretes alii Parmenidem , alii Empedoclem significari putaverunt; POrphyrius Xenophanem intellexit, ut supra Jo. Ρhil O-
187쪽
poni verbis memoravimus Cujus interpretatio licet multis probabilis visa sit, hic tamen, qui in referendis veterum dictis et placitis saepe parum dili gens est, satis locuples testis haberi non potest, prae-
Sertim cum Don Omnino appareat qua auctoritate ejus testimonium Ditatur. Si Τheophrastum, Eude anum aut alium quendam veterum Secutus eSSet
auctores, id profecto Io. Ρhiloponum et Simplicium non fugisset. Aristotelis autem locuS quam parum valeat ad confirmandum aut illustrandum hanc Xenophanis Sententiam facile patet : nam primum ille noti dicit veteres ita plane atque distincte Statui SSe, sed hoc potius demonstare studet, quaecunque illorum de naturae initiis fuerit sententia ne iis quidem eXCeptis, qui unum modo ponerent principium ),ΓeapSe tamen Contraria fecisse , licet etiam ab ipsis
Deinde quo jure Aristotelis dictum ad Xenophanem potius referri oportet, cujus ille in explicandis physicorum placitis nullam habet rationem , quam ad multos alios quos nominatim memorare nihil opus erat, Si quidem sententia illa qua το-οον καὶ υγρὸν, tellus et mare, vel ut alii, tellus et aether Omnis naturae haberentur principia , non Singularis Sed ad modum pervagata atque ante Aristotelem etiam a poetis in SCena esset Celebrata ''. Haec igitur quam infirma
sint ad Xenophanis placitum illud probandum satis in tolligitur.
Quod ad alterum attinet, principium OmniS DR-turae terram eSSe, idem sensisse Pherecydem ' qui
ii) Vid. Fragm. X. Adde, quod idem placitum Anaxagorae tributum est ab Heraclide Allegor. p. O9 ed. Gal. 12 Valchenaer , Diatr. Eurip. cap. V et VI. 13ὶ Sturgii Fragm. Pherecyd. p. 39 Sqq.
188쪽
multis annis Xenophane superior fuit, quidam retulerunt , quamquam immerito ; de Xenophane autem praeter alios prodidit Sabinus sophista qui sub Hadriano Caesare vixit, memorans, ut aerem AnaXiment , Thaleti aquam , sic Xenophani terram habitum esse initium unde omnia omnino , ipsi etiam homines, exstitissent. At hujus testimonium resellit Galenus dicens, si Xenophanes ita statuisset, id a Theophrasto in physicorum placitis praeteritum Certo non fuisse. Ipsius Galeni verba adscribam 'si : Κακως
licet Sabinus facile excusandus sit, qui vel ab aliis hoc dictum acceperit vel in Versiculo quodam, quem et alii laudarunt , scriptum legerit , apparet tamen Theophrastum hujus placiti uultum secisse mentionem. Omnino vero Obstat Aristoteles 'si, quum di-Cat, Cetera elementa omnia, Berem, ignem, aquam, Singula a singulis usurpata e SSe auctoribuS , Solam
) Galen. in Hippocrat. de Nat. h0m. I, secl. I. Τ. ΙΙΙ. p. 98 F. ad quem Hippocratis locum ipsa Sabini verba spectant.
Is in Metaph. I , 7 init. Quo jure Wolfius ad Origenis Phil.
I 0t. 9, aliique plures hoc Aristotelis testimonium seriorum Scriptorum auctoritate redargui putaverint, ipsi viderint
189쪽
151Vero terram a Demine; hujus dictum comprobant Philoponus et Simplicius : hi ergo omnes Xenophanis illud
decretum aut ignorarunt aut. intellexerunt aliter. Sic omnia illa quae de elementis ei adscribuntur placita quam parum explorata Sint et quam infirma nitantur auctoritate, Satis manifesto patere arbitror. Xenophanem praeter unum illud atque summum principium, in quo tota metite erat desiXUS, etiam naturae principia investigasse ad quae tanquam elementa TeS OmneS reduceret, Doti est probabile. Cujus opinionis argumento nobis est Aristotelis etiam auc
Eleaticorum , excepto Parmenide , nullum in naturae generandae Ca USSam , Sive rerum elementa , inquisivisse ' . Num credamus , si XenophaneS ea Stu tuisset quae posteriores illi attribuunt , a veteribus adeo negle tam aut ignoratam ejus sententiam sui SSe,
ut Aristotelem et Theophrastum fugisset Quid ergo
Abjicienda est nimirum ista elementorum ratio, quae non a Xenophane prosecta , sed postea demum CX plicata est; recentiores omnia veterum dicta Suae Sententiae accommodantes, etiam haec placita n0n
modo Xenophani aliisque hujus aetatis philosophis , sed antiquissimis quoque vatibus, Homero et He Siodo , aiunxerunt, quamquam elementa in) his
Don magis Domine usurpata quam cognitione Per'
specta essent. Qui primi physica tractarunt quamquam nonnulla subtilius et doctius explicarent , universe tamen poetico studio imbuti et poetico colore tincti erant : vaticinari potius de rerum natura quam philosophari videbantur. Hujusmodi ratio cum aliorum tum praesertim Xenophanis fuisse videtur, quae facile i6ὶ Metaph. I, 3. p. 6 6, A, B
190쪽
caussa fuerit quod Aristoteles et Theophrastus in aliorum placitis reserendis hujus mentionem raro fe cerunt. Recentiores autem quum haec ad physicorum quandam artem redigere Studerent, non mirum tantam eX stilisse de eorum placitis controverSiam, qua nubem antiquitati offuderunt. Detractis igitur horum Commentis, ex veteris aevi ita genio Xenophanis opiniones et dicta explicanda sunt; qua interpretatione tolletur ista controversia et multo clarius patebit ejus
Quaerentibus , quae Xenophanes de mundi ori gine senserit, hujus quaestionis fundamentum nobis sit Aristotelis locus, ubi commemoranS qua ratione et qua vi ingentem illam terrae molem VeterOS Con- Si Stere et quiescere dixerint, Nonnulli, inquit, --
Xenophanes igitur caussam hujUS rei non quaeSi vit; tantum dixit, imam terrae partem infinitam eSSe. Di Ctio in απειρον etην γῆν ἐρριζῶσΘοα. poetica est et ip-
i Arist0t. de Coelo II, 13. p. 364, D. Iidem versus levi lectionis varietate leguntur in libello de Xenopli. Len. G0rg. cap. 2.