Philosophorum Graecorum veterum praesertim qui ante Platonem floruerunt operum reliquiae

201쪽

PHILOSOPHIA.

Vapores terra marique eXhalantes qui sublime tolluntur , unde ignis Seminibus eXpresSiS et inter se Conciliatis coelestia corpora emolantur. Eadem aliorum antiquitus fuit Sententia, quam in primis illustrat Lucretius, de aetheris et Siderum Origine ita canens Asi :Per rara foramina terrao Partubu8 erumpons primu8 δρ δubδtulit aether Nisor , et multo8 δecum leviδ abδtulit igneis e Non alia longo ratione ac δaeps Nidem HS , Aurea quom primum gemmanteiδ rors per herbila Matutina ruboni radiati lumina δolig , Exhalantquo lacus nebulam fluvieiquo porenn63 , Ipδaque et interdum tollus fumaro videtur Sic igitur lum ερ lovis ac dissu8iliδ aether ,

Lucretitas Epicurum sequitur , qui in physicis plerumque Veteriorum Commenta et plaCita expreSSit.

Eodem pertinet pervagata illa veterum opinio, tam a poetis quam philosophis prodita , 8Olem et reliqua

Sidera terrenis marinisque vaporibus ali et sustentari Τ : Don mirum adeo si iisdem , quibuS SUStantur, initiis etiam exstitisse quondam illa putaverint. Eadem natura, qua Solem, lunam quoque Xenopha Des et Sidera et Cometas et quaecumque in coelo appareui corpora , esse voluit appellavit globos can- 46) Lucret. V, 458 sqq.

202쪽

DE XENOPHANIS

dentibus nubilis concretos, ut Plutarchus, StobaeuS, ceteri tradunt . De Iride seruntur ejus versiculi ;de Dioscuris quae in tempestate in Da VibuS Bppa reant , idem traditur censuisse. Stobaeus ' : τους θ'

ποντα. Ultima verba Sic fortasse legenda : καῖα την λοίων κάνησιν πυρὶ λάμπουῖα, i. e. nubeculaS quae, motis navibus, fulgore splendeant β'. Idem refert, de fulgure Xenophani visum eSSe, ἀπαπὰς γιγνετΘαι λαμπρυνορ εγων τῶν νε8ῶν κατα zὸν κάνη σιν, fulgura eo fieri quod nubes motu agitatae et incensae splendescant si'. Omnia denique meteora e Xenophanis sententia Bit CSSe νεῖ- πεπυρυθμεν- συ μαῖα η καὶ καυγήματα si In quibus omnibus patet, eum in eXplicanda rerum natura CX Oculorum SenSu CSSe proseCtum.

Cum his quae de corporum coelestium Origine et natura traduntur, reliqua item congruunt placita, quae de Solis, lunae, Siderumque conditione et motu

48 Plutarch. apud Euseb. modo laud. Stobaeus, Achilles Tatius , caeteri laudati ad 5 sq. 49) Stobaeus I, 25. p. 514. Idem tradit Plutarchus, plac.

ραλαμποντοι habet v .... περιλαμπουσαν.

5οὶ De Dioscuris vid. quae laudat Mitscheri. ad Horat. Od. Ι,

5 i) Stobaeus Ι , 3ο. p. 592. ad q. l. Ηeeren laudat Diogen. Laert. IX, ΙΟ. qui autem non ad Xenophanem, sed ad Heracli

tum Spectat.

203쪽

PHILOSOPHIA.

censuisse dicitur. Lunam non, ut Thaleti visum erat , a sole illustrari, Sed cum AnaXimandro puta-xit , proprio lumine nitere ' , quippe lunae eandem atque soli tribuens Originem. AStrorum autem quem Vulgo appellarent ortum et occasum , ille nihil aliud esse dixit quam exstinctionem lucis et renOVationem, ut novo semper lumine appareant. Disertis verbis hanc Sententiam prodit Don ita diligens tostis , Achilles

τὰς γὰρ ἀνατολὰς καὶ θυσεις ἐξἡ ρεις εὐνοα κού σβεσεις. Hi Verbis ita conveniunt ut ab eodem auctore profecti videantur; fortasse I heophrastum Secuti Sunt, quem Supra etiam laudatum vidimus apud Stobaeum. Comparatio qua utuntur , carbonum instar astra accendi,

ab ipso Xenophane petita videri possit: poetica Certe est et illius aetati congrua. Similiter quidam xeterum Stellas dixerunt lapides ignitos β'.

Galen. XIII. Theodor. Serm. IV, p. 59. 56 Ni tum est, Anaxagorae crimini datum esse quod solem dixisset αυδρον Sive λ Θον διαπυρον. Xenophon Memor. IV, 2. alcken aer Diati . Eurip. cap. IV, p. 3o sq. Scha ubach. Ana Xag. fragm. p. 139 sqq. Similiter de liana et sideribus dixit; ea deinque opinio Diogeni Apolloniatae, Democrito', Archelao placui SSefertur. Vid. Stobaeus Part. Ι, Τ. II , p. 5o8. Plutarch. Plae.

204쪽

DE XENOPHANIS

uae de astris dicta sunt , item de sole et luna intelligenda, quorum lucem occasu eXStinctam CVa neSCere , ortu autem Confluentibus ignis seminibus denuo accendi putavit 7 eademque cauSSa et lunae menstruas et subitas solis fieri desectiones 'Τ. Xeno phanis sententia a Stobaeo, Ρlutarcho , CeteriS prodita , similibus aliorum veterum placitis Comprobatur. De solis ortu et occasu eadem 1 ait Heracliti opinio, a Cujus nomine ο Ηρακλείτειος ἡ ος dictus et celebratus est β'. Epicuro , qui in rebus naturalibus plerumque non quid esset Statuebat , sed quid esse vel fieri p088et docebat, haec quoque Veterum opinio Probabilis visa est, praedicata a Lucretio β' : Nox, inquit, Certo tempore terras Obruit, ubi do longo cursu εol ultima costi pulit, atquo δuos ecflavit languiduδ igneis ,

Concusgog itoro et labosactos aero multo. Certo item tempore aurora Surgit quia conveniunt ignes , et Remina multa Confluoro ardori8 consuorunt tempore certo Quas faciunt δolia nova δρmper lumina gigni.

Len. P. I 2, annotat, eandem haberi utriusque sententiam : αλλα

205쪽

PHILOSOPHIA.

Quur, inquit, nequoret Semper nova luna creari, Ordine formarum certo certiδquo figuriδ , Inque dios privoδ aboriδci quaequἱ creata. Hujusmodi ergo Xenophanis de astrorum Ortu et Occasu fuisse videtur Opinio : quod autem eorum lucem interstingui dixit, non ita intelligendum quasi ip8a prorsuS eVanescere Voluerit et deleri, sed potius, ut Veterum Comparatione utar, Veluti Carbonum eXStincto candore , sic horum luce diSSipata , corpora tamen et globos relinqui , quae nova deinceps luce accendi novisque radiis illustrari queant. Cum hoc placito facile conciliatur quod Stobaeus aliique tradunt, Xenophanem multos atque adeo in sinitos statuisse soles et luDas , pro VaritS terrarum regionibus variisque gonis μ'. Quod si intelligamus soles lunasque numero Complures aut infinitOS , ut plerique interpretantur, merito absurda habeatur haec Opinio, eoque magiS , quod aliis locis unum modo Solem unamque lunam agnoscit. Magis est Xenophariis menti consentaneum soles lunasque intelligere renOVatas solis lunaeque formas , quippe quos quotidie nova luce accendi, vel ut Lucretius ait, ΠΟVa Sem per lumina gigni arbitrabatur; eosdem que pro coeli terrarumque diversitate modo ardentiores modo lati-guidiores puta88e probabile est. Cum qua sententia Convenit etiam communis loquendi usus : Sic Latini, poetae PraeSertim . Solo3 Appellant diverSaS terrarum

locum Supra p. 159 attigi. Plutarch. plac. phil. II Galen. XIV.

206쪽

DE XENOPHANIS

regioDes et coeli tractus variasque tempeStates , Utaolos ae*tivi et hiberni dicuntur ; eadem dictio Grae cis , licet minus frequentata haud tamen incognita fuit M'. Itaque hoc placitum, insanita esse sidera SO Jesque infinitos, geminum est alteri placito, quod modo vidimus , Solem et Sidera quotidie renovari, sive, ut ab Origene l. l. relatum CSt, του tac ρο-

Heracliti quoque dictum memoratur ab Aristotele μ':ς ῆ,ος , inquit, νεος cf ημξρη, quod Xenophanis SenteDtiae videtur simillimum. De solis autem desectione explicanda Sunt quae a Stobaeo aliisque iii terpretibus reseruntur : κατα

quando Solis rotam sive Orbem lucis dissolutum abscindi et in remotam aliquam terrarum oram do labi ; quo facto , solem non amplius patenti luce Sed Ca8Sum lumine progredi et Obscurari. Mira licet videatur haec sententia, non tamen Statim repellenda est mirabilia enim multa hujusmodi ferebat anti-qUitas , praesertim in explicandis rebus Daturalibus quarum CauSSaS rationeSque non perspicerenti Quod lato Xenophanes de solis desectione existimasse fertur , idem e vulgari loquendi more dicitur ab Herodoto si , cum solis desectionem, quae XerXe in Grae-

207쪽

κενεμ βατειν μ' . Haec autem Don Subtilius videtur in quisivisse, sed rationes attuli SSO SODSibus accommo

datas nec a communi intelligentia abhorrentes. Alia quoque feruntur phySi Corum Veterum placita cum hoc comparanda : veluti, Cum lapides interdum coelo delapsi ferrentur , quidam Stella8 e8Se putarunt lapideas aut ferreas ' ; unde etiam Anaxagoras arbitra batur , ingentem aliquando Siderum ruinam sore, cum globi coelo infixi subito quodam motu Concussi et labefactati deorsum ferrentur 'Τ. Quid mirum ergo, si Xenophanes simili modo solis desectionem seri putaverit aut finxerit 3 Dicitur quoque memorasse solis quandam defectionem, quae men Sem duravi SSet, item alteram qua lux interdiu ita prorSus ObSCuraretur , quasi nox esset, ut refert Stobaeus μ' : παριτορηκε θεκαὶ ε κλε lιν saου Hi ολου μ ηνα , κά ποὐιν εκλειψιν ) D-

Etymol. M. et Etymol. Gudian. Occurrit apud Olympiod. in Me ie0r. IV , f. 68 , Α : Dα μὴ κενεμβατῆ ο λογος. Apud Veteres quidem non reperi; tamen usitatum quondam fuisse , grammaticorum quae attuli testimonia dubitare non Sinunt. 66 Ita Diogenes Apolloniates apud Stob. Ecl0gg. PhyS. I, 25. p. 508. 67) Plutarch. Lysandi . cap. 12. Diogen. Laert. ΙΙ, Ι2. cf. Schau bach. AnaXagor. P. I 59. 68 St0b. I, 26. p. 522. Plutarchus plac. phil. ΙΙ, 24. Galenus cap. XIV. Vocem ' λειψιν, quae apud St0baeum intelligenda est, rectius addit Galenus.

208쪽

DE XENOPHANIS

De solis autem motu memoratur hoc tradidisse Tον ῆ,ου εἰς απειρον προὶξνοα , δοκεῖν Ε κυκλεῖσθαι διατην α ποταπιν. Ergo SoliS Cursum Dori certis finibus ter

minari , neque ip8um Circum terram agi , Sed recto itinere per coelum ferri putavit. Utrumque opinioni ejus tam de coelestium Corporum natura , quam de

terrae Statu CODgruum CSt.

Minus probabile est quod de siderum motu apud Galenum Phil. cap. 13 legitur : Ξενοραυης καz εm2ανειαν SAzoti κινεῖσθου τους ἀτέρας. Si Significent haec verba, Xenophanem dixisse Sidera specie quidem moveri, reapSCautem Consi Stere, abhorret hoc a tota Xenophanis judicandi ratione et ab iis ipsis quae modo de sideribus relata sunt. Praeter Galenum Dullus hoc Xenophanis placitum prodit; at Stobaeus et Plutarchus idem Xenocrati tribuunt Τ' : Ξενοκρατης κατὰ μίαν Θο νειαν flarat κινεῖσΘοα τους ἀτέρας es δέ Γλλοι προ τῶν ἐζερων τοὐς εζίρους ἐν και βαθει. Spectat hoc placitum ad veterum nonnullorum disputationem , qui coelum in multos orbes sive sphaeras describebant, in quibus stellae et sidera variis ordinibus essent disposita. Haec autem Dihil ad Xenophanem videntur pertinere. Neque magis probari potest quod Cicero re tu lit Τ habitari ait Xenophanes in luna , eamque esse terram multarum urbium et montium. D Ci- Ceronis quidem testimonium secutus est et amplisi CaVit Lactantius Τ', ita prodens Xenophanes di- 69) St0baeus I. L p. 534. Galen. et Plutarch. ibid.

70 Plutarcii. II, 15. Stobaeus 1, 25, qui pro κινειο Θαι ha

209쪽

D centibus mathematicis orbem lunae duodeviginti partibus majorem eSSe quam terram stultissime Cre Θ didit et , quod huic levitati fuit consentaneum, D dixit intra concavum lunae Sinum esse aliam ter D ram , et ibi aliud genus hominum simili modo xi D vere, quo nos in hac terra Vi Vim US. D LuDae Orbem duodeviginti partibus majorem eSSe quam terr3m, tradidisse dicitur Anaximander i , cujus placitum cum Ciceronis de Xenophane testimonio confudit Lac tantius. Hujus autem Opinionis quamvis varii habiti sint auctores , alii enim ad Pythagoreos , quidam etiam ad Orpheum reserunt 7 de ceteris tamen parum probata eXStant testimonia , UDUS , Cui VetereSinde a Platone hanc sententiam Dominatim tribuunt, Anaxagoras fuit ; de Xenophane ceteri omnes Silent.

Num igitur contra Communem veterum auCtoritatem Ciceroni 1idem habeamus , an credam US potius illum quod interdum ei accidit in veterum placitis tradendis, incuria quadam deceptum Domina Confudisse : praesertim Cum tota Xenophanis de corporibus coelestibus sententia, de eorum origine, figura,c0nditione , ab hujusmodi placito aliena sit β.

73) Plutarch. de plac. phil0s. ΙΙ , 25. Stobaeus et Galen. ibi laudati. De Orpheo et Pythag0reis Fabric. Bibl. Gr. I, p. 132. Brucher. Histor. Ρhilos. 1, 398. Boech h. Philol. p. 130. Apud

rioribus interpretibus , alibi explicatius ostendam. QuamVis autem nonnullorum , ut Philolai, fuerit haec sententia, non ideo Pythagorei universe ejus auctores dici possunt. Anaxag0rae praeter aliOS meminit Plato Ap0log. Socr. p. 36 D. Schaubach Anaxag. fragm. P. I 6I Sq. 75 Ciceronis testimonium repudiatum est a Brandisio comment. Eleat. p. 56 sq. Schaiahachio l. l. p. 162; laudatum aB0eckhio l. l. credo, propter Pythagoreorum adsensiouem , qu0rum

210쪽

Lunae in rerum natura vim nullam esse dixit, τηνσελ υην παρελ ειν, ut ait Stobaeus; maximam contra vim soli tribuit, quem voluit praecipuam OSSO CRUS Sam Ventorum, imbrium , omniumque quae in coelo sant. Primarius locus est Stobaei, qui haec prodit

ρ θην ' πήγη θ ε τι Θαλασσα υθατος. Statuit igitur solis fervore et vi dulces aquae partes, utpote te VisSima S, e mari sursum tolli ; quem humorem diffusum et

tenuatum nubes eiuCere, CompreSSum et Conden

satum pluviae guttas demittere ; ejusdemque e Vapo ratione et Spiritu auras ventosque essici . Quae Sto-baeus reseri, conveniunt Xenophanis Sententiae, Si

licet etiam constet sententia , in physicis tamen Xenophanes cum Pyrthagoreis parum concinit. Victor Cousin , NouVeax fragin. p. 44, essicere studet Ciceronis testimonium non esse Xenophanis menti contrarium; quod tamen vereor, ut p08sit probari : quomodo enim hoc placitum ei congruum videri potest qui in explicanda natura Omnia ad rerum speciem sensuumque judicium reserret. Brandis vero et Schaia bach conjecerunt apud Ciceronem Xenophanis nomen consu Sum eSSe cum Xenocrate : at Xenocrati hoc decretum placuisse non constat ; idque etiamsi probasset, non tamen auctor hujuS Sententiae fuit, de quo apud Ciceronem agitur. 6 In St0baei appendice e Cod. Fl0r. excerpta, ad calcem edi lionis Gaissordi. Vol. IV, p. 6. -- τα εν τοῖς μεταρσίοις Scripsi pro