Philosophorum Graecorum veterum praesertim qui ante Platonem floruerunt operum reliquiae

331쪽

Empedocles physicus fere vocari solet δ): et mearito : omnis enim ejus philosophia in rerum Datura explicanda versatur; in quo ab Eleatis, a quibus ceteroquin plura mutuatus est, multum dissert. Illi veri cognitionem posuere in re ab omni sensuum perceptione Omnique naturae suXu remota, in ente; hic contemplationem revocavit ad adspectabilem naturam , multaque ab illis abstrusius dicta ad physica explicanda transtulit. Ρhysice autem Veterum quam late pateat, notum est: Complectitur tam divinarum rerum quam humanarum cognitionem. Itaque Empedocles incipiens a describenda universi origine, elementis, principiis, legibus quibus munduS regItur, deinceps processit ad mundi conditionem singularumque rerum tam adspectabilium quam occultarum naturam explicandam. Illarum partium prior Κοσμο- ποῖα appellari poteSt, Sicut a multis appellata eSt, quam nuDC eXplicabimuS; primum Summam ejuSSententiae proponemus, deinde singulas partes diligentius traetaturi. Profectus a nolo illo veterum decreto: ox nihilo

nihil, in nihilum nil posso resolvi , statuit, mundi

i 3 id. e. g. Aristotcles de Mundo c, 6; Cicero de Drat. I, 5o; Plum tarch. de Curios. p. 5 i5 C.

332쪽

universitatem sive elementa et principia rerum omnium, tam divinarum quam humann rum, Reterna eSSO, NEC Data unquam nec ititeritura δ' naturales autem

illas vicissitudines, quas nasci et In Ori appellamus, esse tantum formae mutationes, mixtionem partium et discretionem, revera nec oriri nec perire quid quam JG; unam eSSe universi Complexionem eamque omnibus numeri S completam, in qua nec vacuum quid nec abundans yq; denique omnia tam Supra quam subter velut diversa esse mundi membra eaque mutua communione inter se contineri y7. Placita haec

omnia pendent a nobili illo Eleaticae scholae decreto: εστιν ἡ Ουκ εστιν δ' . Quae ab hoc principio eXorsus Parmenides de ente demonstravit, ea Empedocles ad mundi universitatem transtulit. Videamus porro, qualem sibi mundi fabricam informaverit.

Principio statuit unum fuiSSe omnia, nulla partium diversitate, nullo naturarum discrimine, sed globi instar una harmonia Contentum, idque divinum. Deincerto tempore ex fati lege subor tam Discordiam, qua factum ut unum illud in diversas partes distrahere tur: sic exstitisse Ignem, Aerem, Terram, Aquam, exstitisse Amicitiam et Discordiam, singula per Se tota atque integra, Sibi invicem Vero Oppo ita, lo-

333쪽

315 cis disclusa, naturis diversa, ceterum poteState paria,

aeterna atque divina. ΡOStea rurSUS Suo tempore Ve

Disse Amicitiam, eamque, repulsa pedetentim Discordia, discreta elementa inter se miscuiSSe, ex immortalibus mortalia fecisse, mutuaque eorum temperie hunc finxisse mundum e diversis conflatum generibus, quae reluctantia inter se Amicitiae vinculo constringi. ΡΟΙ - ro hanc esse Daturae legem di initus conStitutam, ut Amicitia et Discordia altertiis tu mundo regneut, ut tera cunCta in unum concilians, altera in diversas partes dirimens. Contrariis his motibuS Omnem rerum vicissitudinem pari. Haec est Summa Empedocleae doctrinae de mundi fabrica, in qua Statim animadvertimus aliquos veluti gradus praestantia diver8OS. Ρrimo loco ponitur summum illud, cuncta unu compleXum harmonia, hoc est regnum Amicitiae; Sequitur elementorum dissidium, quo universitaS e perfeCta illa consensione in diversas distrahitur partes, quae Sunt quaSi fundamentu rerum naturae, hoc est Di 8Cordiae regnum; postremo, generibus illis diversa indole inter se mixtis, oritur mundus, fluXuS ille rerum ordo, repugnantium Seminum concretione conflatus. Haec universe; jam

singula diligentius considerandR.

334쪽

De Uno sit e SPhaera. Principio ergo, ut vidimus, Empedocles universum unum fuisse canit, e quo deinceps mundi principiuorta. Istud Vero quale Sit, subobScurum Varieque ab interpretibus tam antiquis quam Serioribus BCCeptiam. Unde facile coiijicias, ipsum Empedoclem haud ad modum luculenter illud descripsisse; memorantur Certe Don nisi duo tresve ejus versus, quibus speciem illius adumbrat, dicens esse harmonia Vinctum, forma rotundum, Omni eX parte quietum seu immobile, denique infinitum sive unum Omnia complectens; idem ab eo in Versu quodam Deus nuncupatur δ' . Aristoteles plerumque ἔν appellat*ς; seriores, Aristotelici et Platonici, Syrianus, Procius, Ti, em istius, Simplicius, alii, σφαιρον Cognominare solent *J Empedocleo VOCabulo, quamquam Aristoteles hoc nomine nunquam deSignati Credo, quia proprium et USitaliam Vocabulum HSurpare mallet quam metaphoricum, quod illis magis placuit: utrumque Empedoclis sensui conveniens est. Inter dum quoque simpliciter ὁ θεὸς ab Aristotele vocatur tanquam principium universi et Summum Daturae * . Quid autem vel quale sit summum illud, videamu8.

Os vss. 59-6i et PO. 20 Vid. Aristotelis locos, qui paullo post citantur. 2I Horum auctorum testimonia passim asseruntur hac * et j I 3. De

22) Ut de Gener. et Corr. II, 6; p. 404 ΙΙ. Metaph. II, 4; 662 D.

335쪽

PHILOSOPHIA.

317 Nam Pythagorei quoque principium universi statuerunt

unum, το εν, at di Spuri Sen Su. Amborum selitentias ita distinguit Aristoteles ' β: το παντων χαλεπωτατον

υποκειμενον, Ισπερ 'Eριπεδοκλρς φησὶ φιλίαν, αλλορ δέ τις πυρ, ο δε υδωρ, ὁ δε αερα. i. e. BEmpedoclem urithagoreis in eo disserre, quod hi unum et ens Di hil aliud dixere nisi ipsam naturae essentiam, ille vero alterum quid ei subjecit, unum dicens Amicitiam, prouli alii idem hoc ignem, alii aquam, alii aerem

appellarunt. V Cum his comparandus est alius Aristotelis locus, quo mutatis Verbis eandem profert Sententiam, et quorum alter alterum illustrat. Nam paullo inferius eandem, quam modo tetigerat, quaeSli O-Dem de uno et ente repetens, diversas dicit esse de ea sententias ': Πλατων Αὐεν γ αρ και οἱ Πυθαι χορειοι

Ἀδ) Aristoteles Metaph. II , I. p. 658 A. V4) Aristoteles Metaph. II, 4. p. 663 A.

Verba haec non recte accepisse videntur interpretes, qui γν03- ρυιωτερον referunt ad intellectum τι, hoe sensu: referens ad notius quiddam, ad masis Cognitum, ad notiora forens. γν03ριριώτερον SPQCicti ad Empedoclem, ut reliquis physicis illustriorem. Itaque verba haec aut glossatori tribuenda sunt, qui annotaverit, Empedoclem ab Aristotele memorari, utpote ad notiorem auctorem provocante; aut ipse Aristoteles hoc addidit, quo sensu pro Aς . . ανάγ03ν PostulatUr ως . . ἀτάγε aut Notiorem proboram; quemadmodum paullo ante Empedoclem citans addit:

336쪽

DE EMPEDOCLIS

praecedentium: Empedoclem uni aliud quid subjectum facere, idque eSSe Amicitiam; tantum interest, quod priore loco sine haesitatione assi mat: 'Eριπεδοκλῆς φησι φιλιαν; posteriore loco dubitanter dicit: δόξειε γαρ 2ν λεγειν τουτο την φιλιαν; unde apparet, Em pedoclem ipsum id non diserte dixisse, sed isto sensu

acceptum esse ab Aristotele, quia nimirum Amicitia Sit quae Cuncta unum faciat, ii ενοποῖος tam e *β. A ris totelis auctoritatem in hoc multi sunt secuti, ut Alexander Aphrodisius, Syrianus, Philoponus, omne Sidem dicentes V. Mirum tamen, qua ratione unum et vis unum efficiens, id est Amicitia, pro eodem possint haberi. Non credibile, Aristotelem tam negligentem fuisse, ut Caussam essicientem et esseC- tum Confunderet; sed quum unum Amicitiam dicit, nihil aliud significare videtur nisi Amicitiae regnum, τὴν επικρατείαν τῆς φιλίας, quemadmodum Veteres interpretes interdum appellant *7.

337쪽

PHILOSOPHIA.

3 19 Praeterea ex allatis Aristotelis locis nonnulli esse cerunt, Empedocleum unum ab aliis quoque ignem, ab aliis aquam, ab aliis aerem intelleCtum esse R.

Falso. Illud vult Aristoteles: idem illud unum, quod Empedocles Amicitiam diceret, alios physicorum di

XiSSe aquam, alios ignem, alios aerem; intelligens Thaletem, Anaximandrum, Heraclitum '', quorum quisque unum aliquid horum statuit summum, τὸ ξν καὶ τὸ ον , εξ ου τοι οντα εἰνα τε κροι γεγονεν , Ut Aristotelis verbiS utar. Ergo Empedoclis uii u in continet quidem Amicitiam, quae in eo dominatur, uec tamen ea totum abSOlvitur; idem est elementorum omnisque natu PRO fons et principium. Docet hoc Aristoteles, ali hi dicen S, Empedoclem univerSam rerum Daturam ad unum quid reducentem, eX hoc porro generare Omnia, addito nimirum formarum qualitatumque discrimine, etsi haec in ipso uno non in Sint: οταν, inquit,

δῆλον οτι διαφορ αῖς τ ι ι χωριζομιρνων καὶ παθ E τ ι, ἐγενετο τὸ μὐεν υ δωρ, τὸ δε πυρ βψ. Ergo Aristoteles unum illud videtur intelligere communem es emen

Brandis. Schol. p. 5iu a.); Philop. de An. I. lit. F , s. 2; de Gener. Animal. I. f. 16 B, et Passim. ἁ8 Sic Sturgius P. I 59 Sch 29 Sic veteres quoque interpretes acceperunt, ut Ρhilopon. in Metaph. f. 4I A: χQuidnam est unum p . . . . numquid sicuti Naturales dicunt pVeluti Empedocles amicitiam dicebat, Anaximander vero aerem , alii alia. 30 Aristoteles de Gener. et Corr. I, i. p. 385 C χωρ ζ0μDmb PVt των στοιχειων, quod intelligitur e sqq. , πνρ

338쪽

DE EMPEDOCLIS

torum materiem, e qua deinde, adscitis variis sorinis et qualitatibus, elementa oriantur. Clarius etiam hunc sententiam exponit in Metaphysicis, ubi postquam docuit, omnem mutationem, Ortum, interitum, eSSeCOnVerSionem ex eo quod potentia est in id quod

παντο ) και 'Eμιπεδοκλεους το μῖγμια και ' α μιαν δρου κοὰ ως Δημιοκριτος φησιν, ην ομου παντα δυναμει,ενεργεια δ' ου. ωττε τῆς υλης αν εἰEν ημιμενοι δδ. 'Eμπεδοκλ υς το μῖγμα hoc loco unum Sive Sphaeram dici cum per se manifestum, tum VetereS 3gNOVE-runt interpretes . *; eodemque sensu Aristoteles paullo inferius φιλίοιν vocat μιοριον του μGιγ μια το ς δῆ. Ergo unum illud intellexit quasi chaos e diversis elementis conflatum, quale fere illud, quod Anaxagoras Statuit, ponens omnium rerum semina initio confusa sui SSO, παντα ομιου, qua S Vulgo homoeomerias appet laut: - hanc autem mixturam Empedoclem fecisse Uni Versi materiem στοιχεῖον s. υλην , in qua discreta rerum elementa potentiu quidem in Sint, non autem actu ut Aristotelice loquar); sive talem materiem, e

) Lectio discrepat; alii: βέλτιον γὰρ ην Οιι. gr. Suspicor liaec Verba esse a correctore, qui ad istud Ἀναξαγορου ει adscripserit: βέλτώ0νγρ. roἀφεταρ) δὴν ὁμου πάντα. V quae sunt verba ipsius AnaXagorae. Ex isto γρ. ortum facile rύρ. 3i Aristot. Metaph. XI, 2 , p. 739 A. cf. Plays. I, 4, 32) Ci. Alex. Aphrod. in Metaph. l. l. f. 192 lat. Simplic. Phys. I, f. 33 A. Seliol. Brandis. P. 799 b, lin. 27. 33) Ibici. XI, IO, p. 745 G.

339쪽

PHILOSOPHIA

321 qua elementa illa exsiStere quidem p OSSint, non tamen ei reapse in sint. ΙStud autem vocabulum μίγμα tacitam in se habet reprehensionem, quod videlicet rimam illam materiem Empedocles non formarit 'a lem, qualem Aristoteles esse demonStrat, informem, omnis qualitatis experiem αποιον , Sed quod vim formati tem sive amicitiam cum illa conglutinaverit, nec dis junxerit ab ea diversas Daturae qualitates et species ):

quocirca illam non tam Communem elementorum materiem, quam ex diversis potius elementis sormisque conflata in videri, ut dubium sit, utrum elementa ex

Uno orta. BD unum CX elementis Conflatum sit. ', δηλον

III.

340쪽

DE EMPEDOCLIS

Ex liis satis manifestum, quale Empedoclis unum intellexerit Aristoteles; quamquam eX ejuS interpretatione haud satis claram ejus rei notionem informare nobis licet. Nam quomodo idem potest unum eSSeet multiplex sive concretum, idem Deus et informis materies 3 haec parum CongrU3.

Posteriorum interpretum, qui Empedoclis Sen tentiam exposuerunt, Aristotelem plerique ducem secuti haud multum lucis asserunt, Deo ipsi in interpretando satis sibi Constant. Sic Philoponus unum sive σφαιρον modo dicit σίγλα ἀδιάφορον, αποιον, Corpus informe, omni discrimine et qualitate VacanS, elementorum Omnisque naturae Substantiam ουσίοιν