장음표시 사용
121쪽
. Tremor artuum, pulsus debilis, celer, inordinatus, idque licet Incendium internum minus vehemens, tactu judice, appareat; Quae quidem omnia quo propius situm instat, eo intensius augeri Q-
Cauta praeterea evidentes quae ad hos morbos universales Viam sternunt,Hypothesin nostram non parum sussulciunt. Namque cuiquam in medicina mediocriter versito constat, non tantum morbos Universales Acutos, uti Febres, praefertim
Hsilentiales & Infiammatorim, sed Chronicas etiam Contagione quadam propagari selere, Atqui vix concipi potest quomodo essuvia extranea eaque prae subtilitate sensius nostros plane fugientia, & tapene ad punctum temporis permanentia Characterem morbosum in Humoribus imprimant, nisi mediante sipiritu animali, cujus particulae subtiles intasmate s. sermento quodam heterogeneo contaminatae excandescunt, & humorum molem va-
riis irregularibus motibus facile Exagitaηt. Deinde quot morbi Universales evidenter ab Animi Pathematis , maerore Ani rei P terrore, anxietate, iracundia, vel quadam & pertinaci phantasia promanant ξ Nec ramen istae perturbationes sanguinem alterant nisi quatenus Spiritus, qui istam massam regit, motus essera-
122쪽
tos & αταξιας suas cum latice purpureo communicat. Abhinc in passione HV elandriaca inseris, nunc salsedine, nunc aciditate, nunc alia permrina qualitate sanguis imbuitur,imo raro aut numquam Scortatum, strophiam, Phthisin Pu monarem, aliosque quamplurimos morbos Universales Chronicos deprehendi ubi, caeteris causis evidentibus Μelancholia, Anxietas, vel aliquod aliud gravius animi pathema non accesserit. Rheumatisimi &Arthritides eos Maxime affligunt qui in lauta sortuna consenuerunt At luxus siti poenas parcius pendunt, qui eum cum hi, laritate animi semper conjunxErunt; dirius tractantur Theologi, Iurisperiti, Coim
siliarii Aulici, Sc. qui studiis intentis, &curis originum nervorum, Cerebrum sci& Spiritus in eo hospitantes agitarunt. ChlorUn etiam ipsam non tam a victu pravo oriri observari, quam ab imaginationis vitio, peculiaris cujusdam cibi, generis licet euchymi, cupiditate flagrantis, a gesticulationis alicujus singularis asses' Milone, vel ab amore diuturno, aut plis
aliquo ejusmodi pathemate animi quod Spiritus nimis figit. Quam tape etiam Febres, Morbuzi, & praesertim Variolae ex Idea terroris in Phantasiam impressa oriri
soleant, satis cuivis medicinae praxin exercenti notum est. Quantum
123쪽
Quantuna etiani Aeris Cous ti tis mombos rariversales promovet, Medicos non latet. Neque enim tantum Febrium Pestilentialium, Variolarum, Morbiagorum, aliorumque morborum Acutorum,quoties
eos Epidemicos esse contingit, Aer inspiratus fons est, & origo, sed pro diuersa Mibus constitutione, Morbi ante disti variae indolis sunt, & diversas Indicationes curativas suggerunt. Ab Aere palustri Vel marino, immo in cubiculo occluse,
modo quispiam saepius in eo versetur
Praesertim autem a decubitu in lecto, facie sub stragulis perperam & frequen
ter cooperta, ita ut aer recrementis comporis inquinatus, diu & repetitis vicibuginspiretur, quam tape capillos decidentes vultum pallidum & squallidurn gingivas inflammatas & ulceratas, halitum istentem, caeteraque signa Morbuti, aliorumisque morborum Universaliam Chronicorum genuina observamus t Quandoqui dem vero Spiritus Animales maxima ex parte naturam aeream sortiantur, sintque
vi elastica & explosiva aeri si millimi, AefVitae animalis conservationi summe essemper necessarius sit, spirituum generationi inserviat & eorum materiana suppeditet; probabilius longe eis, Spiritus ab Aeris intasmate insectos, quam Huniores morbis, sive acutis, sive chrodicis ansam
124쪽
praebere. Deniquebos Universales , praesertim ac os , ut Frit tr Fel es, Varioli, M os, a frigore th poros cutis invadente oriri observamus 3 At iste praetei naturalis algor spirituum, D' ab extremo frigore sponte in calorem intensum excandescunt quod in natator, Lus & itinerantibus, simulac ab aquae aeris inclementia sese subduxerunt, videre lest) a poris cutis ad spirituum officinam, lcerebrum, continuatus, sacilius longe comporis compagem assicit, quam si in limmoribus primo imprimeretur. Objiciet laic aliquis, memoratas causas non Opius csse morborum effectrices, quam cruda& dyspepta alimenta, ideoque eorum aetiologiam a crasi sanguinis& humorum vitiati peti po te. Dissilendum quidem
non est cisumi S poturai quantitate nimios, vel qualitate peccantes, aeque ac Pathemata animi, caeteraque non naturalia, incensu causarum e Videntium horum morborum habendos es -Verum quandoquidem non tantum constat spiritus animales, quia eX anguinis massa generantur, ideo a Victu pravo aegrotare solere, sed etiam non raro a victu euehym' coque moderate sumpto ansarn aegrotandi arripere, modi, minus firma valetudine prius potirentur; nullus dubito quin alibmentum incongruum in causarum remotiorum
125쪽
tiorum censum reserendum sit, & quod Spiritus sint το ΒεργηΤικον s. immediatum principium morbum formans, & ορμὸν Linsultum essiciens, quod quidem totum est quod hic contendimuS.
In hac sententia non parum confirmabar cum pleraque morborum phaenomena
hoc pacto explicari posse perciperem, quae a priscis vel intacta, vel non fatis illusi rata, tenebris hucusque obruebantur, immo, quicquid ad eorum solutionem ex crassis antiquorum principiis affertur, Mihi plane gratis dictum videtur, atque ingenueiateor) Hoc primum, animum meum
anxium & incertum impulit ad hanc novam Hypothesin de retiologia morborum universilium sqrinandam, quae naturam morborum clarius expligat, & eorum causas sensui pene demonstrat, cujus rei in exemplis sequentibus specimen dabo Quid in enarranda symptomatum si-Θmthia quot aetiologia magis apud Priscos decantatum est q0am Sympathia sive consensiis partium Z Ex hac, vomitionis a Concussione cerebri, vel nephritica assectione causam reddunt, at nisi respectus habeaturi ad continuitatem & nexum totius corpo- ris cum cerebro, & origo morborum in
cerebro & spiritibus statuatur, vix aliassetvi potest hoc Phaenomenon; jacto vero hoc fundamento, Fbd tota machina e
126쪽
Apparatus Curationis fibrillis cerebri elongatis & expansis consata, ab eodem dependet, dc quod maladiathesis spirituum & eorum motus inordinati morbum ejus que symptomata sommant, quam facile concipi potest remo-tilliniam quamvis machinae partem, &consequenter ipsum 'ventriculum assici
posse Θ Absque hac Hypothesi explicaria ori, nim nequit Morbi Metastastis seu translatio ab M , si una parte in aliam, quae non tantum in fatali Febrium Crisi evidenter apparet, ubi Morbus ex habitu corpGris translatus non raro in cerebro idque subito, figitur; v ium etiam in Peripneumonia frequenter in Anginam mutata, super omnia vero in Rheumatismo versatili: praesertim spurio & nervo:b, ubi morbus ab uno artu institerum unoquoque die vel etiam singulis horis, imo nonnunquam ictu quasi oculi citius transfertur. In sanguine tota humorum masia confunditur, celeri & non interrupto motu agitatur, & per Vasa timnumera aequaliter diffiinditur,adeo ut materia morbifica tam subiib separari nequeat, & ad partem aliquam singularem determinari: Spiritus autem morbo perculsos. pro Genio suo volatili & versatili, alternatim jam hanc, jam illam partem, remotam licet, impetu quodam petere, distendere, vellicare vel spasmodice con-
2rinyre, ibidemque morbum hujusmodi
127쪽
Morborum vnmersatam 3 vagum producere quid impedit 3 Cum
sanguinem & humores per eam partem trajectos alterare valent, iisque charact rem morbosum imprimere; Atque haec est ratio metastasecos morborum. Ut caetera mittam, in Parm mos fur, Parao um periodice,stato & certo tempore scit. quotitie, tertio, aut quoque die, ut plurimum eadem hora recurrentium, lubet inquirere. Hujus Vulgaris φαινομένου AEtiologia heu f quantum torsit, Philolaphorum ingenia non
tantum priscorum, sed etiam neotericorum, quotquot omnium Morborum causas in sanguine & humoribus inveniendas esse hariolati sunt. Qui maximo ingenii acumine freti hujusce Phaenomeni solutionem aggressi sunt, Tomitem quendam humorosum, Biliosum scit. atrabiliarium vel phlegmaticum statusirunt in vis cerum aliquo, aut Parte corporis nescio qua delitescentem, pro genio suo jam quo-ridie, jam tertio vel quarto quoque die moveri, & sermenti instar, humores cxagitare. At qualis talidem est hic Fomes AHumor ceriti secundum horum Hypothesin. 1 parte vero stabulatur Z Hic inter authores maxinium est distidium ;apud alios altum silentium; Ab aliis v
ria assignantur receptacula, Omnia VC O
128쪽
morbiscae continuo masiae sanguinis necessario suggerant. Hunc Fomitem invenis mesaraicis, uti veteres autumarunt, nusquam recondi ab omnibus jam concessum est, namque ex quo, sianguinis circulatio inventa est, apparet nullam dari
ejusmodi saltem materiae a sanguine distinctae stagnationem in vasis sanguiferis. Et si concederetur, tamen a perpetuo
sanguinis transitu particulae heterogeneae hujus Fomitis eluerentnr, & sanguinis masta commixtae, eandem indesinenter inquinarent, & a perpetua fermentatione sebris Continua accenderetur. Non rectius iste Pomes in primis viis collocatur; cum enim chylus ex alimentis in ventriculo
concoctis, & in Intestinis gracilibus ulterius elaboratis per ea saltem transientibus) eliciatur, necesse est ut succus chylosus a sermento isto indesinenter depra-Vatus, morbosam qualitatem sanguini impertiat, adeo ut morbus eX ea natus inducias dare non possit, saltem paroxysmus post singulos pastus redeat. Quod ad eorum se sentiam attinet, qui mineram morbi in aliquo glandulosorum viscerum latere statuunt; nullus sane quantum scio) locum adhuc assignavit, in quo hoc inimicum sermentum stabulari, sanis argumentis demonstrare potest, licet unus Lienem, alius aliud ex vi
129쪽
ceribus gratis incusaverit. Verum si modo, secundum nostram Hypothesin quam uti spero satis jam ante demonstravimus) tota corporis compages, praesertim viseerum ipsorurn uti Hepatis , Lieisis, &c. sit vascularis, ct sanguiS, continuato cursu & recursu circumactus per singularum fibrillarum tubulos permeet,
qua alia parte hic flames nisi in ipsis si-brosis filamentis delitescere potest, ubi nil, irisi spiritus animales, hospitatur ξ At
cum isti sipiritus a cerebro per totum systema fibrosum, velut per canales ad usius vitae necessarios exequendos' indesinenter deserantur, di, pro Vario genio invaletudinis, qua assiciuntur, jam quotidie, jam
tertio vel quarto quoque die exploduntur, & symptomata, quae principium Paroxysimi cornitantur, inserunt, nempe algorem, horrorem, dic. deinde fermenti vices supplent, a quo sanguinis massa per fibrillas transiens inficitur, & in paroxys . mos febriles periodice eXcandescit, quousque sic. sponte vel arte sedata hac effervescentia spirituum, finiatur etiam Paroxysmus, atque saburra humorum in s a-roxysmorum serie colliquata per poros cutis vel aliam aliquam portam commodam
nec jam a calore praeternaturali ut pritis constrictam) prorsus eliminetur. Cui sententix quivis Vel medicus vel Philoso-
130쪽
phus favere cogetur. qui serio secum pem penderit, quam tape insultus non tantum, HVerisi & Spinmodici, paroxysimorum flabrilium, saltem sub initium plane aemuli, cx mero motu inordinato spirituum orti, intervallis licet incertis redeant; verum etiam insultus Dileptici, statis periodis, bis vel ter in Luna, vel hebdomada, ab eadem causa recrudescant.
Quid plura λ Regimen ipsum a priscis
L hale in medicis imperatum, atque multo usu jam Pthes ρη plurima seva comprobatum, nostrae
huic Hypothesi ubique quadrat. In morbis enim acutis, uti Febre, Variolis, M. ubi invaletudo producitur a vi elastica spirituum irritata & nimis exaltata, summam quietem, decubitum in lecto, alimentum maxime tenue & parcum, detractionem sanguinis, Sc. uno Ore im- perant; una cum yulapiis, Emia oribus di foetematis admodum temperatis, quae vim spirituum elasticam minime intendant, sed potius minuant. E contra, in AIristis malignis, ubi spiritus a natura veneni delete a quadam asse sti, elasticitate & vi sua expansiva destituuntiar, quam Uno ore usum pulverum Cam, etcoram, Solorum Theriacalium yi δε- piorum cordialium, atque hodie Spiritus Salis Armoniaci, Spiritus & Salis volati,