장음표시 사용
141쪽
Morborum vnioersaliuis. solent; Ide6que licet contra morem sit, de his morbis sub /titulo febrium variolo rum & morbilloserum in generali Febrium doctrina agam. Primus enim variolarum & morbillorum infulius, non secus ac Febrium, subitus est & instantaneus, isque in genere nervosi, utpote a 'irituum animalium primum &immediate factus, cum Comate, deliriis, spatais, vomitione immani, dolore capitis & Artuum, lumbagine, aliisque e-jusinodi symptomatis sociatuS. Nec non
Pathemata animi ac aereii contagiosum pro causis procatarchicis, non rarius quam aliae quaelibet Febres, agnoscunt, & in omnibus cum caeteris Febribus conVeniunt, nisi quod in his, quo certamen sit breViui, eo magis,durante luctatione,urgeant symptomata; Ideo sub titulo morborum Θηiversalium Acutorum, inter acutaS,& Morbillos ordine tractabimus,& ab eorum attologia & Pathologia, juxta Hypothesin nostram explicata, Indicationes curativas deducemus ad varia horum morborum stadia accommodatas,& quarum ope Medicus in sanandis morbis possit agere Philosiophum ες non Empiricum.
142쪽
Exercitatio mima. De Febribus acuti in genere, praesertim de Hebro
phemeru intermittente. C A P. I.
. De Febribus Acutis in genere.
Acuta in genere est Calor praeternaturalis, in sanguine accensus aspiritu animali, naiasmate quodam deleteterio contaminato,& ex accidente quodam irritato, atque inde insolito more praeter naturam tuam expans . Hujus inia Matis heterogenei descriptio. nem nemo sane a nobis requirat, quandoquidem omnes nostrps sensius plane superat : Quippe non tantum intuS ex abis usi sex non Naturalium generares solet,& inde hanc vim deleteriam sen51m ac, quirere; verum non raro fit, effluviis contagiosis cum aere inspiratis, a rnoriis serpentum, vel denique ab animi pathem iis, momento quasi propagatur: inocirca conjicere fas etl hoc venenum, cujuscunque
143쪽
in genere. s ique naturae sit, subtilitate sua genium spirituum, non autem materiae sensibilis, aemulari, & inde non humores, sed Spiritus animales immediate allicere atque agitare, utut sanguinis massa inde sensim
conturbetur. Pathologiae morborum acutorum hucusque tenebris obvolutae quantum lucis ex liac inpothest accedat, proximo loco videamuS. In prima Febris invasone, ab hoc Ve- F bfiisneno spiritus animales planὴ obruuntur illico totum corpus, praesertim parteSextremae algent, Pulsus in debilem & ec lerem mutatur. Respiratio in citariorem, debilem & anhelo am , tanquam Agro statim ex Lipothyma morituro: sanguinem hoc tempore, urgςntibus sympto a-tis, detractum, frigescentenr sensi. Hoc Radium morbi vix unquam diu protrahitur: siquidem Spiritus irritati & vires suas recuperantes sese expandunt, unde, mutata scena, Algor in calorem fiebri lcm convertitur, nisi vel venenum sit in siummo gradu malignum, vel robur spirituum adeo deficiat, ut sese brevi iterum explicare haud possint. In isto casu, primo insultui Eger succumbit. Juvenem novi paroxysmo febris tertianae per triduum algentem,sine subsequente caloris paroxymo, & crebris lipothymiis laborantem, evivis sublatum; Cui, prae summo veneni E a gradu
144쪽
gradu, & debilitate spirituum prius diu
lacessitoruin, neque frictionibus, neque calore externo quocunque modo adhibito, neque cordialium & imedicaminum spiri- tuoserum exhibitione,quicquam alumentiasserre, nec spirituum naturalem eXpansonem restituere potuimus. io intensius, aut diuidis protractum,
vel quo remissus est hoc symptoma in primo morbi insultu, eo magis minusve deleterium venenum, aut Vis spirituum elastica sortior aut debilior pronuntiari potest; unde ab ipso initio morbi de , Eventu magis minusve periculoso & satali hine licet judicare. micatio- Adicationes in hoc stadio morbi sunt op imo in venenum delaterium Spiritus obruens citissime Antidoto propria mo- οβ do ea nota sit) siubigatur; & Spiritus algentes & pene enecti,spe stragulorum &medicaminum cordialium, iterum sese expandant, & subitaneam Machinae ruinam
elasticitate sua praecaVeant. Manu tamen non admodum prodiga, nec nisi necessitas postulet, oportet haec ministrari, ne post vim expansivam spirituum inde restitutam, ager hujus erroriS poenas luat, aucto gradu Paro'μi illicd subsecu turi. Quamprimum enim Spiritus an malis excitatus vires resumpserit, nullas
sibi metas ponit, S, dum veneni eliminationem
145쪽
tionem molitur, non ratb totam fabricam incendio intestino consilinit. Namque
in isto casu Spiritus ipsi incalescunt, Sisammam in sanguine accendunt non prius extinguendam, quam Venenum expellatur : Siquidem jam morbus nihil aliud est quam mala disipositio totius corporis, orta a motu inordinato spirituum, in venenum antedictum insurgentium,& novum symptomatum agmen procreantium : Inter quae sicut gravativa & Co- DUomatos Cerebra oppressita, Cc inde totius systematis lassi)ruao spontanea ab oppres sone spirituum ortae videntur; Ita Horror, I remor Artuum, Iactatio inquieta, Oscitatio & Paudisulatio nisum spirituum: sese expandere satagentium conieqUuntur. Vertigmosa autem affectio ab inordinato spirituum motu in Cerebro, ex hoc nisiil & labore intenso fit, sicut & Invaletudos Universabs, praesertim Ventriculi, cuml nausea & vomitu sectata; Namque Ver-j tigo, quae usum Opii; quae in Curru vel navi Vectionem aliquando comitatur, nau l seam & vomitum pariter sibi adjungit Igitur quamdiu per totum morbi cursum hac symptomata se prodant, conjicere licet vim spirituum adhuc a Veneno qua- dantenus opprimi, nec se satis expanderet posse in praesens Machinae tutamen. Atque in Febris continuae cursu, postquam
146쪽
De Febribus Exercitat. I. Spiritus expansi flammam in sanguine,
uno tenore diu ardentem excitarunt, si
novus horror aut rigor,reliquo hujusmodi symptomatum satellitio stipatus invadat quod non raro in praxi observare licet)nisi hoc ex mero accidenti, ab evidenti aliqua causa evenerit, aut a mutatione typi Febris in Intermittentem quod ab horum symptomatum, statis periodiS, recrudescentia unice conjiciendum est fatalem eventum prae agit, & genus nervosium a Veneno recenti, aut vetere Viressitas resumente labefactatum. & Naturam deliriis, sipasimis, subsultibus tendinum,Sc. mox subsecuturis victam, manus da-
Indicationes in hoc stadio morbi sunt
te ιμ sere eaedem cum priUS memoratis, sic. ut Alexipharmacorμm usu, & stragulorum ingestione spirituum expansio acceleretur, di promoveatur; donec vis veneni saltem obtundatur. Sicut enim ab aucta spiri- tuum elasticitate symptomata haec vel evanesicunt, Vel diminuuntur ; Ita etiam, ubi ager frigori externo expositus fuerit, inexpectatam horroris, rigoris & reliquorum symptomatum recidivam patitur, quo pacto, hoc morbi stadium ultra metam mittam non raro protrahitur. Haec vero symptomatum caterva, com niuniter loquendo, brevi evanescere solet,
147쪽
quippe quam citissime locum datura aliis numero pluribus, diutius duraturis, it que plane contrarii S, utpote a contrario pirituum. statu ortum ducentibus: Modo, Algoris par ysmo, AEgrotanS non succumbat. Quamprimum enim Spiritus sarcinam excutere incipiant, & sanima in Spiritibus & sanguine accendatur, insequuntur, in genere nerVOsis, Cephalalva immanis, Vigiliae pertiriaces, D tiria, lasstudo ulcerosa, dolores spasmodici hinc inde versatiles, vel in parte singulari fixi, qualis est Lumbago: Respirationu
Sc Pulsus celeritas & fortitudo, ac mu- tationes in humoribus non minores. Nam
Urina jam primum tingi incipit, & con- tentis saturari, & Aeri exposita non raro partes nutritias praecipitare : Sitis. ut plurimum, importuna adest, os areGcit, Cutis siccescit, Appetitus prosterni- tur; Ventriculi digestio evertitur; N0n nunquam gradus aliquis Cholerae morbi.
aut saltem Diarrhaea supervenit, nau:ea augetur, cum multiS aliis. quorum aeti
logiam ex hypotbesi nostra jam daturi
Distensio fibrillarum Cerebri, Vel ejus cisse im membranarum a febrili spirituum expau- phaia glε sione Cephala iam illam immanem producit, quae febrilem calorem comitari so-
148쪽
symptomatis, praesertini in principio mombi, conqueri selent. Eadem distensio in Causa las toto corporis habitu, lassitudinem ulce. sit; iηii rosam inducit; quale symptoma post equblationem violentam, . Vel quodcunque aliud insolitum & laboriosum exercitium sentimus, quoniam ab hoc motu fibras ultra tonum suum naturalem distendi acicidit. Ex eodem fonte ος εοκοπον illum dorsi dolorem, Lumbaginem febris insul tus comitati solitam, oriri rite conjiciendum est, quippe in nervos insignes ab hac parte spinalis medullae pii pagatos ad usus Artuum inferiorum, Spiritus insili.
entes & serociter explos eos ultra tonum naturalem extendunt. Hinc etiam Do.
ores hue illi e versatiles febrem Rheuma. ticam comitari soliti, & dolores Umm γουνι do dici in parte singulari fixi, in Reire peior Rhtμ' ripneumonica, Pleuritica, angi sa, Ar- τι satilis. tbritica, Vel quacunque alla Inseammat
ria, oriri mihi videntur. In febre Rheumatica dolores sunt versatiles, quoniam distensio compagi musculorum laxiori accidit. In spasmodicis vero, ubi dolor in parte singulari fixus est, explosio contingit in compage Tendinum & membranarum strictiori. At de hoc postea fusus in capitibus de Febribus Inslammatoriis &Rheumaticis. In Vigiliis pertinacitus Ndelitiis Spiritus violenter moventur; Ita
149쪽
comate a Veneno deprimuntur; atque inde
Coma expertis Medicis praesagium magis funestum suggerit, quam vigiliae: Namque ab incendio intestino non tam cita mors expectanda est, quam a summo gradu veneni quod Spiritus maximo conatu subigere saepenumero nequeunt. Denique robur & magnitudo Pulsus &Respirationis cum orgasino sebrili sectari solita, eidem pirituum expansioni debetur, atque inde abhinc de spirituum robore, de veneni progressu, & con uenter de Febris genio, vel benigno, vel maligno, & de eventu ejus, vel salutari, vel funesto certissime judicari potest. Inter Humorum symptomata, sere observatur, qvbd Appetituου prosternatur, & Alimenti assiimpti subactio ad φρ' ' modum dissicilis reddatur, adeo ut Febricitans vix quicquam appetat, & nihil praeter potulenta, eaque tenuiora digerat: Quod a sermento ventriculi everib, &alteratio sit, quippe sermentum illud per glandulosam ventriculi tunicam secretum ad alimenta maceranda, e massa ipsa sanguinis ministratur, indeque, pro praesenti statu sanguinis, non potest non alterari, neque munere suo iterum sungi, donec sanguis deferbuerit, & in statum pristi-hnum redactus fuerit. Similiter Cholera l. r .
150쪽
dum propensio aucta, quae hunc statum morbi comitari solent; a vitio succi glandularum ventriculi & Intestinorum emassa humorum morboserum secreti, producuntur; sicut & sitis ingeηs a saliva male disposita, inis ariditas, & Cutis A .citas a glandularum selivalium & cutanearum constrictione, ex calore labrili in humoribus accensis, essicitur: Denique in . I iis lura rarinae ratra, & . ia contentorum ex eadem praecipitari solitorum, ab eodem calore dependent: Inde enim partes sanguinis bilios, incrassantur, atque poris glandularum Hepaticarum aspalinodica excandescentia sipirituum con strictis, non amplius libere secernuntur, vel in vesicam felleam, vel in portam biliarium ; sed in sanguine coacervatae, sero
per renes secernendo sese adjungunt, atque urinam intensa rubedine tingunt: Istae sunt particulae una cum nutritiis, quae, si urina Aeri exponatur, praecipitantur,& eam conturbant. Modo Venenum, omnium horum symptomatum sons & origo, ab Antidoto propria subigatur ct curetur, quod jamsblummodo Indicatur Febris Augmenti
Status, & Declinationis tempora Πon percurrit ; sine Crisi sensibili, redit Ap- Fibrium petitus & concoctio: Pulsus, Respiratio,